Populizm və Siyasi Kommunikasiya: Siyasətçilərin Uğur Formulu?

Giriş

Siyasi kommunikasiya siyasətçilərin seçicilərlə əlaqə yaratmaq və onların dəstəyini qazanmaq üçün istifadə etdikləri əsas vasitələrdən biridir. Müasir dövrdə siyasi kommunikasiya üsulları getdikcə daha çox dəyişir və siyasətçilər insanların diqqətini cəlb etmək üçün fərqli strategiyalardan istifadə edirlər. Bu strategiyalar arasında populizm xüsusi yer tutur.Populizm siyasi ideologiyadan daha çox üslub və ritorika kimi qəbul edilir. Populist siyasətçilər əsasən xalqın maraqlarını müdafiə etdiklərini iddia edir, elitaları isə cəmiyyətin problemlərinin əsas səbəbi kimi göstərirlər. Onlar siyasi mesajlarını emosional və sadə dillə çatdıraraq geniş kütlələrin rəğbətini qazanmağa çalışırlar.Populizm anlayışı XIX əsrdən etibarən siyasətdə istifadə olunmağa başlanıb. Sözün mənşəyi latın dilindəki “populus”, yəni “xalq” sözündən gəlir. Populizm tarixi boyu müxtəlif ideoloji istiqamətlərdə meydana çıxıb. Məsələn, solçu populistlər sosial bərabərsizliyə qarşı çıxış edərək zəngin elitaları tənqid ediblər, sağçı populistlər isə milli kimliyi və ənənəvi dəyərləri qorumaq adı ilə mühacirləri və qlobalist siyasətləri hədəfə alıblar.Populizmin klassik nümunələrindən biri 1930-cu illərdə Latın Amerikasında müşahidə olunub. Argentina prezidenti Xuan Peron populist ritorikadan istifadə edərək özünü işçilərin və yoxsul təbəqənin lideri kimi təqdim edib. XX və XXI əsrlərdə isə Avropada və ABŞ-da da populist siyasətçilər yüksəlişə keçiblər.Populist siyasətçilərin uğuru onların kommunikasiya bacarıqları ilə birbaşa əlaqəlidir. Onlar mürəkkəb siyasi və iqtisadi məsələləri sadələşdirərək insanlara daha cəlbedici bir çərçivədə təqdim edirlər. Bu strategiya seçicilərin onlara daha yaxın hiss etməsinə və onların mesajlarına inanmasına səbəb olur.Populist siyasətçilər müxtəlif kommunikasiya metodlarından istifadə edərək xalqın dəstəyini qazanmağa çalışırlar. Onların əsas strategiyaları vardır.Populist siyasətçilər mürəkkəb siyasi terminlərdən və akademik nitq tərzindən uzaq dururlar. Bunun əvəzinə, daha sadə, aydın və emosional nitqlərlə insanlara xitab edirlər. Onların çıxışları çox vaxt coşqulu olur və qəzəb, qorxu, ümid kimi güclü emosiyalar üzərində qurulurMəsələn, ABŞ-da Donald Tramp siyasi nitqlərində tez-tez “Amerikanın məhv edildiyini” vurğulayır və seçiciləri “ölkəni yenidən böyük etməyə” çağırırdı. Onun mesajları sadə və konkret idi: “Biz qalib gələcəyik!”, “Sistem çürükdür!”, “Xalqın səsi eşidilməlidir!”.Populist siyasətçilər ictimaiyyətdə qütbləşmə yaradan ritorikadan istifadə edirlər. Onlar cəmiyyəti iki əsas qrupa ayırırlar:
• Biz – xalq (zəhmətkeşlər, sıravi vətəndaşlar, vətənpərvərlər)
• Onlar – elita (korrupt siyasilər, böyük şirkətlər, qlobalist qüvvələr)
Bu yanaşma cəmiyyətin müəyyən bir hissəsinin özünü zərərçəkmiş kimi hiss etməsinə və populist lideri xilaskar kimi görməsinə səbəb olur. Bu metod Avropada sağçı populist partiyalar tərəfindən mühacirət məsələlərində də istifadə olunur. Onlar yerli xalqı “biz”, mühacirləri isə “onlar” olaraq təqdim edirlər.Populist siyasətçilər ənənəvi mediaya qarşı tənqidi mövqe sərgiləyirlər. Onlar mediaya güvənmədiklərini bildirir və öz fikirlərini sosial media vasitəsilə birbaşa insanlara çatdırırlar. Bu yanaşma xüsusilə sosial medianın gücləndiyi son onillikdə daha da təsirli olub.Məsələn, populist siyasətçilər tez-tez Twitter, Facebook və TikTok kimi platformalardan istifadə edərək mesajlarını sürətli və kütləvi şəkildə yayımlayırlar. Bunun əsas üstünlüyü odur ki, onlar öz mesajlarını senzura və manipulyasiya olmadan, birbaşa xalqa çatdırdıqlarını iddia edə bilirlər.Populist siyasətçilər qorxu hissindən manipulyasiya vasitəsi kimi istifadə edirlər. Onlar cəmiyyətə müxtəlif təhlükələr barədə xəbərdarlıq edir və özlərini bu təhlükələrə qarşı yeganə həll yolu kimi təqdim edirlər. Bu taktika siyasi kampaniyalar zamanı daha çox istifadə olunur.Məsələn, bəzi populist liderlər iqtisadi böhranı, mühacir axınını və ya milli təhlükəsizlik məsələlərini qabardaraq seçiciləri təşvişə salırlar. Sonra isə özlərini “bu problemləri həll edə biləcək yeganə lider” kimi təqdim edirlər.Populist siyasətçilərin kommunikasiya strategiyaları qısa müddətdə böyük uğur qazandırsa da, uzunmüddətli perspektivdə demokratiya üçün ciddi təhlükələr yaradır. Bu risklər aşağıdakılardır:
• Siyasi Qütbləşmə və Ayrışma: Populist siyasətçilər cəmiyyətdə “biz və onlar” bölgüsü yaratdıqları üçün insanlar arasında gərginlik artır. Bu isə ictimai sabitliyi poza bilər.
• Demokratik İnstitutlara Etimadsızlıq: Populist siyasətçilər tez-tez məhkəmə, parlament və media kimi demokratik institutları tənqid edirlər. Bu isə insanların bu institutlara qarşı güvənsizlik hissini artırır.
• Avtoritar Tendensiyalar: Populist liderlər bəzən güclü liderliyin vacibliyini vurğulayaraq avtoritar idarəetməni təşviq edirlər. Bu isə demokratik proseslərə zərər vura bilər.
• Reallığın Sadələşdirilməsi: Populist siyasətçilər mürəkkəb sosial və iqtisadi problemləri çox sadələşdirərək insanları yanlış gözləntilərə sövq edirlər.Populizm və siyasi kommunikasiya bir-biri ilə sıx bağlıdır. Populist siyasətçilər effektiv kommunikasiya üsulları ilə insanları cəlb edir və onların emosiyalarına təsir göstərirlər. Lakin populizmin uzunmüddətli təsirləri bəzən demokratiya üçün təhlükəli ola bilər.Siyasi kommunikasiya strategiyalarının təhlili göstərir ki, populizm yalnız siyasi çıxışlar deyil, həm də ictimai şüurun formalaşdırılmasında mühüm rol oynayır. Gələcəkdə populist siyasətin və kommunikasiya üsullarının cəmiyyətə təsirini daha dərindən araşdırmaq vacibdir.
Muhamməd