Neftimiz ucuzlaşıb

Dünya bazarında "Azeri Light" markalı neft ucuzlaşıb. Butov.az xəbər verir ki, Azərbaycan neftinin 1 barelinin qiyməti 1,46 ABŞ dolları, yaxud 1,2 % azalaraq 115,42 ABŞ dolları təşkil edib. Xatırladaq ki, "Azeri Light" neftinin ən aşağı qiyməti 2020-ci il aprelin 21-də 15,81 ABŞ dolları, maksimal qiyməti isə 2008-ci ilin iyulunda 149,66 ABŞ dolları qeydə alınıb.

Avqustda yeni məktəbli formalarının kütləvi istehsalına başlanılır

2022-ci ilin martında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti "Azərbaycan Respublikasının dövlət ümumi təhsil müəssisələrinin şagirdləri üçün formanın təsviri" sənədini təsdiqləyib. Bununla da, hökumət 2022-2023-cü tədris ilində dövriyyəyə buraxılmalı olan qış və yay dəstlərinin yeni modellərini təsdiqləyib. Bəs, yeni formaların tikilməsi üçün xaricdən gətirilməsi nəzərdə tutulan parçalar ölkəyə gətirilibmi? Azərbaycanda məktəbli formalarının tikilişini və satışını həyata keçirən "Bakı Tikiş Evi” (BTE) ASC-nin satış üzrə müdiri Etibar Əzimov mövzu ilə bağlı sualı cavablandırıb.



E. Əzimov deyib ki, avqust ayının 10-da tikişlərə başlanılacaq:"Parçaların yarısı artıq ölkəyə gətirilib, yarısı isə yoldadır. Parçalar həm Türkiyədən, həm Belarusdan, həm də Özbəkistandan gətirilir. Qiymətlər isə hələ təsdiq olunmayıb. Parçalar hamısı ölkəyə gətirilməlidir, yol xərcləri və s. hesablanmalıdır ki, qiymətlər təyin olunsun. Parçaların keyfiyyəti yüksək olduğu üçün yeni məktəbli formalarının da bahalaşacağı istisna deyil". Satış üzrə müdir bildirib ki, avqustun ilk həftəsindən etibarən qiymətlər də daxil olmaqla hər şey təyin olunacaq.

Həftəsonu hava yağışlı olacaq

Bakıda və Abşeron yarımadasında həftə sonunadək küləkli hava şəraitinin davam edəcəyi, şimal-qərb küləyinin 15-20 m/s, arabir 23-25 m/s olacağı, 24-də bəzi yerlərdə yağış yağacağı gözlənilir. Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən verilən məlumata görə, Azərbaycanın rayonlarında iyulun 25-i gündüzədək bəzi yerlərdə qeyri-sabit hava şəraitinin davam edəcəyi, şimşək çaxacağı, arabir yağış yağacağı gözlənilir. Qərb küləyi arabir 15-20 m/s, bəzi yerlərdə arabir 23-28 m/s olacaq. Çaylarda sululuğun artacağı ehtimalı var.

Daha 10 ailə Ağalıya köçürüldü

Zəngilan rayonunda “ağıllı kənd” konsepsiyası əsasında yenidən salınmış Ağalı kəndinə əhalinin köçrülüməsinin birinci mərhələsi davam edir. Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə iyulun 23-də Abşeron rayonunun Masazır kəndindəki “Zəngilan” şəhərciyindən növbəti köç karvanı yola salınıb. Yolasalma mərasimində Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin aparat rəhbəri Eldar Zeynalov, komitənin Repatriasiya Departamentinin direktoru Natiq Hüseynov, Zəngilan Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Ramiz Həsənov və digər rəsmi şəxslər iştirak ediblər. Daha 10 ailə - 45 nəfər daimi məskunlaşmaq üçün Dövlət Komitəsinin ayırdığı nəqliyyat vasitələri ilə Ağalıya yola düşüb. Onlar müvəqqəti məskunlaşma yerlərində ən ağır şəraitdə yaşayan keçmiş məcburi köçkünlərdir. İlkin mərhələdə artıq 30 ailənin – 151 nəfərin ən müasir infrastrukturla təchiz edilmiş kəndə köçürülməsi təmin edilib. Qarşıdakı günlərdə köçürülmə davam etdiriləcəkdir. Mövcud qanunvericiliyə əsasən, məcburi köçkünlər daimi yaşayış yerlərinə qayıtdıqdan sonra üç il müddətində dövlətin onlar üçün müəyyən etdiyi sosial müdafiə tədbirlərindən yararlana biləcəklər. Ağalı kəndinə köçürülmə, Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinə yeni yaşayış sahələrinin təqdim olunması cədvəli əsasında, ardıcıl şəkildə davam etdiriləcəkdir.

Yanğınlara qarşı tədbir keçirilib

Meşə, əkin və biçilmiş taxıl sahələrində yanğınlara qarşı qabaqlayıcı tədbirlərin səmərəliliyini artırmaq, eləcə də qarşılıqlı fəaliyyəti təşkil etmək məqsədilə Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Dövlət Yanğın Nəzarəti Xidmətinin (DYNX) təşəbbüsü ilə Qobustan Rayon İcra Hakimiyyətində “Meşə, əkin və biçilmiş taxıl sahələrində yanğınlara qarşı qabaqlayıcı tədbirlər” mövzusunda maarifləndirmə tədbiri keçirilib. Tədbirdə Qobustan rayonunda fəaliyyət göstərən aidiyyəti dövlət qurumlarının nümayəndələri və təsərrüfat sahibləri iştirak edib. Qobustan Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Adil Məmmədov, FHN DYNX-nin 1-ci ərazi Dövlət Yanğın Nəzarəti İdarəsinin rəisi daxili xidmət polkovnik-leytenantı Rauf Qurbanov, Xidmətin Yanğına qarşı təbliğat şöbəsinin böyük təlimatçısı Nizami Fərəcov meşə, əkin və biçilmiş taxıl sahələrində baş verə bilən yanğınların qarşısının vaxtında alınması sahəsində birgə əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsinin əhəmiyyətindən danışıblar. Qeyd olunub ki, dənli və texniki bitkilərin əkin sahələri ilə yanaşı meşələrin yanğından qorunması tək yanğın təhlükəsizliyi orqanları əməkdaşlarının deyil, həm də aqrar sahədə, o cümlədən fermer təsərrüfatlarında çalışan bütün şəxslərin əsas vəzifələrindəndir və bu sahədə onların qarşısında ciddi məsələlər durur. Natiqlər, həmçinin meşələrdə baş verə bilən yanğınların qarşısının vaxtında alınması sahəsində müəssisələrin yanğın təhlükəsizliyinə cavabdeh olan personalı tərəfindən yanğınsöndürmə vasitələrindən düzgün istifadə qaydalarının öyrənilməsi, təbii və süni su mənbələrinin, keçidlərin yerlərinin dəqiqləşdirilməsinin vacibliyindən danışıb, meşə sahələri ilə həmsərhəd olan taxıl sahələri, kommunikasiya xətləri, o cümlədən avtomobil və dəmir yolları arasında mineral zolaqların yaradılması ilə eni 4 metrdən az olmamaqla şumlamanın, həmçinin meşəərtafı kəndlərdə yaşayan vətəndaşların yanğın təhlükəsizliyi sahəsində maarifləndirilməsinin zəruriliyini diqqətə çatdırıblar. Sonda Qobustan rayonunda texnika vasitəsilə əkin sahəsinin biçilməsi, biçilmiş əkin sahəsi ilə meşə sahəsi arasında şumlama yolu ilə təhlükəsizlik zolağının yaradılması əyani şəkildə nümayiş etdirilib.

Azərbaycanın cəngavər oğlu – Şah İsmayıl
Şah İsmayıl Xətai (Səfəvi) xalqımızın dövlət və dövlətçilik tarixində müstəsna rol oynamış, 14 yaşında hakimiyyətə gələrək Səfəvilər kimi qüdrətli Azərbaycan dövlətini yaratmış, fövqəltəbii gücə və zəkaya malik tarixi şəxsiyyətdir.
Tariximizin bu şanlı şəxsiyyəti haqqında bir-birinə zidd, mübahisəli məqamlar da az deyil. Ona görə də Şah İsmayıl haqqında danışarkən, onun Azərbaycan tarixindəki rolunu və xidmətlərini daha aydın şəkildə təsəvvür etmək üçün bir neçə məqama aydınlıq gətirməyi önəmli hesab edirik.
Hər şeydən əvvəl, Şah İsmayıl Xətainin Azərbaycan tarixinin digər bir ləyaqətli, lakin mübahisəli şəxsiyyəti olan Babəklə (Baybək) soy, şəcərə və ideoloji bağlılığı məsələsinə toxunmaq istəyirik. Babəki İslama qarşı döyüşən üsyan rəhbəri kimi təqdim edənlər bir məqamı unudurlar ki, o, Hürrəm (Hürrəm-azadam) hərəkatına qırmızı bayraq altında başçılıq etmişdir. Qırmızı bayraq isə bir çox mütərəqqi fikirli tədqiqatçıların fikirlərinə əsasən, islam tarixində “günahsız olaraq qətlə yetirilən, qatili cəzalandırılmamış insan” anlamını ifadə etmişdir. İlk dəfə qırmızı bayraq məhz İmam Hüseynin dəfni zamanı, onun məzarı başında qaldırılmışdır. Deməli, Babəkin “Hürrəm” hərəkatına qırmızı bayraqla başlaması təsadüfi sayıla bilməzdi. Peyğəmbər Əleyhüssəlamın dövründə İslam dini müxtəlif ölkələr və xalqlar arasında yayılarkən ərazi işğalı məsələsi yox idi. Məqsəd İslamın daha geniş yayılmasından ibarət idi. Peyğəmbərin vəfatından sonra isə xilafət nümayəndələri islamın qəbul olunduğu ərazilərin işğalına başladılar. Din adı altında daha çox ərazi və qənimət ələ keçirmək uğrunda mübarizə meydana gəldi. Azərbaycanın xalq qəhrəmanı Babək də məhz xilafətə - onun işğalçı əməllərinə qarşı mübarizəyə qalxmış, qəhrəman kimi döyüşlərə atılmışdı. Əslində qaldırdığı bayrağın rəngi də sübut edirdi ki, Babək Əhli-Beyt tərəfdarıdır, İslam dininə deyil, öz işğalçı əməlləri ilə bu dinin adına ləkə gətirən ərəb xilafətçilərinə qarşı vuruşur. Məlumdur ki, Şah İsmayıl Xətai və tərəfdarları da başlarına Əhli-Beyt aşiqi olaraq on iki İmamın şərəfinə on iki zolaqlı qırmızı çalma bağlayırdılar. Bu deyilənlər sübut eləyir ki, ideoloji baxımdan Babək və Xətai eyni amala xidmət etmişlər. Araşdırmaçılar nəsil şəcərəsi baxımdan da bu iki azadlıq mücahidinin eyni soydan olduğu fikrini, genetik kodlarının bağlılığını qəbul edirlər.
İkinci bir məsələ Şah İsmayılın ana dilimizi dövlət dili səviyyəsinə qaldırması məsələsi idi. Onun hakimiyyətə gəlişi Əfşar, Qacar, Şamlu, Ustac kimi çoxsaylı türk tayfalarının və xalqın hərbi dəstəyinə əsaslanırdı. Şah İsmayıl on dörd ildə on dörd türk elini birləşdirmişdi. Türk soylu olması dilimizə münasibətində də açıq-aydın özünü göstərirdi. Onun danılmaz xidmətləri arasında ana dilimizi türk dili adı ilə rəsmi dövlət dili elan etməsini, saray yazışmalarının və hərbi sənədlərin türkcə yazılmasını, öz sarayına ana dilində yazıb-yaradan sənətkarları toplayaraq elm, mədəniyyət və incəsənətin inkişafına xüsusi qayğı göstərən və xalq tərəfindən böyük ehtiram və sevgiyə layiq dövlət başçısı kimi fəaliyyət göstərməsini, ədəbiyyatımıza və dini düşüncəmizə xüsusi töhfələr verməsini ayrıca vurğulamaq lazımdır.
İ.Petruşevski göstərirdi ki, “Azərbaycan dili (türk dili) İsmayılın ana dili idi, onun və ailəsinin əsas dayağı Azərbaycan türkləri idi, onun sarayında da bu dildə danışırdılar. Həmin dövrdə ərəb və fars dillərinin əsas dil olaraq işləndiyi, hətta özlərini türk varisi olaraq elan edən Osmanlı sarayında dövlət dilinin fars dili olduğu bir şəraitdə Şah İsmayıl türk dilini dövlət dili səviyyəsinə qaldırmaqla bu qədim və zəngin dilin nüfuzunu özünə qaytardı. Təkcə bununla kifayətlənmədi. Dilimizin nüfuz dairəsinin genişlənməsinə kömək etdi, dövlət idarələrində, sarayda, hərbi hissələrdə işlənən rəsmi dillər arasında dilimizi dövlət dili kimi işlək vəziyyətə gətirdi. Nəticədə Azərbaycan dilinin hərbi-siyasi leksikasında türk sözlərinin sayı çoxaldı, ana dilində rəsmi üslubumuz meydana gəldi. Azərbaycan dilində fars sözlərindən istifadə olunduğu kimi, fars dilinə də türk sözlərinin axını başladı. Divan ədəbiyyatında türk dilində heca vəznli əsərlər yazan və klassik ədəbiyyatda heca vəzninin mövqeyini sabitləşdirən sənətkar kimi fars dilinin şeir-sənət dili olaraq ikinci plana keçməsinə zəmin yaratdı. Doğru göstərirlər ki, məhz Şah İsmayıl Səfəvinin başlatdığı ənənə nəticəsində ədəbiyyatımızın Məhəmməd Füzuli kimi dahisi yetişdi.
Bütün bunlar Şah İsmayıl Xətainin türklüyə xidmətləri olmaqla yanaşı, sözsüz ki, onun öz soy-kökünə bağlılığının da ifadəsi idi.
Tədqiqatçılardan O. Əfəndiyev “Azərbaycan Səfəvilər dövləti” adlı əsərində yazır ki, “Qızılbaşlar özlərini türk mənşələrinə, əsil-nəcabət və ad-sanlarına görə yüksək tuturdular”. Venessiya hökmdarı K.Laskarini Şah İsmayıl haqqında yazırdı: “Doğrudanmı o, möcüzələr yaradan nadir şəxsiyyətdir? O, həqiqətənmi, fövqəltəbii zəka sahibidir? Mənə bildirdilər ki, o və onun nəslindən olanların hamısı müqəddəs bir nəslin övladlarıdır və həmişə müqəddəs hesab olunmuşlar”.
Şah İsmayıl əsl cəngavər - ağlasığılmaz cəsarətə malik bir bahadır idi. Tarixçi Həsən Rumlu yazırdı ki, “Şah İsmayıl müharibə meydanında şir kimi vuruşar, ziyafət məclislərində isə ağzından dürr yağdırardı”. O dövrdə hökmdarların əksəriyyəti döyüşlərə özü başçılıq etmir, igid sərkərdələrini göndərirdilər. Ona görə orduda komandan hökmdarın özü olmurdu. Ş.İsmayıl isə özü döyüşlərə şəxsən başçılıq edir, bügünkü dövlət quruluşumuzda olduğu kimi, Ali Baş Komandan vəzifəsini özü şəxsən yerinə yetirirdi. O, hərb sənətinə dərindən bələd idi, olduqca mükəmməl hərbi təlim keçmişdi. Təkbətək döyüşlərdə heç kim ona qalib gələ bilməmişdi. Dövlət başçıları çadırlarından döyüşləri izlədiyi halda, hələ 14 yaşı tamam olmamış İsmayıl qoşunun önündə hücuma keçirdi. Çaldıran döyüşündən əvvəl o, Sultan Səlimi döyüşə dəvət etdiyini, lakin Sultan Səlim qorxaraq öz yerinə Osmanlının yenilməz pəhləvanı sayılan Malkoçoğlunu göndərdiyini, ilk zərbədən onu qılıncla ikiyə böldüyünü çoxlarımız bilirik. Bu gün bəziləri əfsanə, şişirtmə hesab etsələr də, Şah İsmayılın qılıncı ilə topun lüləsini kəsməsi də tarixi həqiqətdir. Bədəni qılınc yaraları ilə dolu olardı.
Şah İsmayılın 7 minlik qoşunla Ağqoyunlu Əlvəndin 30 minlik, 12 minlik qoşunla Ağqoyunlu Muradın 70 minlik qoşununa qalib gəlməsi də tarixin yaddaşından silinməyib. Şah İsmayıl Sultan Səlimin 200 minlik qoşununa, 300 topuna qarşı döyüşə 20 minlik süvari ordu ilə çıxmışdı. 3 gün davam edən döyüşdə Qızılbaşlar misilsiz qəhrəmanlıqlar göstərmişdilər. Sözsüz ki, Sultan Səlim Yavuz hiylə işlətməsəydi, Şah İsmayıl yenə qalib gələcəkdi, amma Osmanlı hökmdarı hiylə ilə qalib gəlsə də, tarixin yaddaşında bu hadisə qınaq yeri kimi qaldı. Çünki Şah İsmayıl Çaldıran döyüşünün olmasını istəmirdi. O, Sultan Səlimi bu döyüşdən yayındırmaq üçün dəfələrlə Osmanlı hökmdarına məktublar yazmış, iki qardaş dövlət arasında qan axıdılmamasına çalışmışdı.
İlk dəfə güləşi döşək üzərinə gətirən pəhləvan da məhz Şah İsmayıl idi. Onun zamanında güləş məşq zalları açılmış və Azərbaycana məxsus bu idman növü geniş yayılmışdır.
Şah İsmayıl güclü strateq kimi öz qoşünlarını 12 İmamın şərəfinə 12 yerə ayıraraq aypara şəklində düzərdi. Bu düzülüşdə zəif mərkəz və güclü cinahlar müəyyən olunurdu. Düşmən qoşunları zəif mərkəzlə döyüşdüyü zaman güclü cinahlar düşməni əhatə edir, onları mühasirəyə alaraq darmadağın edirdi. Böyük hökmdar sərkərdənin bu strategiyasından Həzi Aslanov da tanklar vasitəsi ilə istifadə etmiş, ruslar bu strategiyanı “Aslanov nalı” adlandırmışdılar.
Şah İsmayılın dövlət ideologiyasında bugünkü türkçülük, müasirlik və İslam ideyası dayanırdı. Dilimizi dövlət dili elan edib türk tayfalarını birləşdirməklə türklüyə, dövlətdə yeni mütərəqqi qaydalar yaratmaqla müasirliyə, Əhli-Beyt aşiqi kimi isə İslama xidmət edirdi.
Sosializmin ideoloqlarından olan K.Marks Şah İsmayılı qəsbçi hesab edərək, 14 ildə 14 ölkəni qəsb etdiyini bildirsə də, Şah İsmayıl əsl fateh idi. O, heç vaxt qonşu dövlətlərə yürüş edib onların ərazisini zəbt və qəsb etməmiş, 14 ildə 14 eli birləşdirmişdi. Onun hər bir yürüşü ya kiminsə onun dövlətinə meydan oxuması nəticəsində, ya da məzlumların yalvarışına kömək məqsədilə baş vermişdir. Onun yaratdığı dövlətin ərazisi Azərbaycanın tarixi torpaqları olan Şimali Ağqoyunlu və Şirvanşahlar dövlətini (Albaniya), Cənubi Ağqoyunlu (Atropatena) və Qaraqoyunlu (Anadolu) dövlətlərini birləşdirərək bir ucu Bakıdan Şirvandan başlamış indiki İran, İraq, Suriya, Bağdada, diğər ucu Əfqanıstan, Pakistan, Hindistana, Orta Asiyayaya qədər iki milyon səkkiz yüz min kvadrat kilometrdən artıq ərazini əhatə edirdi. Sonralar Səvəfilər dövlətinin ərazisi üç milyon beş yüz min kvadrat kilometrdən artıq olmuşdu. Bu gün 44 günlük Qarabağ zəfərinin qazanılmasında da, ondan əvvəlki və sonrakı dövrdə də hər zaman bizimlə olan Pakistanda hazırda Xətai dövründə həmin ərazilərə köçürülmüş qızılbaşların milyonlarla davamçıları yaşamaqdadır.
Şah İsmayılın əsas dayağı xalq idi. Alman səyyahı E.Kempfer yazırdı ki, “Şah İsmayıl dövlətinin ideologiyası xalqın və millətin saf və güclü təbəqəsinin ideologiyası idi”. O həm də dövrünün dini lideri idi. Şərqi Anadoluda xalq kütlələri meydanlara axışaraq “Açın qapıları, Şaha gidelim”,- deyə haray salmış, Bağdada daxil olarkən yerli əhali könüllü surətdə şəhərin qapılarını üzünə açıb onu alqışlarla qarşılamışdı. Araşdırmaçılar doğru qeyd edirlər ki, ancaq Şah İsmayılın qurduğu dövlətdə əsrlərcə öz inanclarına görə təqib olunan Əhli-Beyt ardıcılları rahat nəfəs ala bilmiş, ilk dəfə olaraq Əhli-Beyt məktəbi dövlət dini kimi qəbul olunmuşdur. Şahın əmri ilə fiqh elmi risaləsi şəriət qanunu kimi təsdiq olunmuş, həmin dövrdə çoxsaylı Əhli-Beyt alimləri yetişərək ölkədən kənarda da İslam dinini yaymağa başlamışdılar.
Şah İsmayıl təkcə qəhrəman sərkərdə və ağıllı dövlət başçısı deyildi. O həm də ədalətli insan idi. Osmanlılarla münasibətləri yaxşı olmasa da, Alman və Macarıstan elçiləri ondan Osmanlılara hücum etmək üçün kömək istəyəndə "Siz öz aranızda söz sahibi ola bilmirsiz, o boyda Osmanlılara nə edə bilərsiniz?”- deyə ittifaq təkliflərini rədd etmişdi. Sultan Səlim dünyasını dəyişəndə isə ona məğlub olsa da, oğlu Sultan Süleymana başsağlı məktubu göndərmiş, "Cənnətin ən ali pilləsində məkan qurmuş ali cənab xaqanın dünyadan köçməsi qəm-qüssəyə batanların düşüncələrində iz buraxdı. Qiyamət gününə qədər əbədi dualar sizinlə olsun",- deyərək öz böyüklüyünü nümayiş etdirmişdir.
Səfəvilər sarayında Qurban bayramı xüsusi keçirilirdi. Şah dövlət xəzinəsindən vəsait ödəməklə imkansız və kasıb ailələr üçün sarayın qarşısında 3 gün qurbanlar kəsdirirdi. Şah öz sarayının eyvanında oturar, Qurban kəsənlərə nəzarət edərdi ki, ət bölgüsü hamı üçün eyni olsun.
Sarayda kəsilən qurbanlardan cəza evlərinin məhkumlarına da pay göndərilir, qurban ətindən üç gün ardıcıl olaraq məhkumlara yemək bişirilməsi əmr olunurdu.
Şahın əmrinə əsasən sarayda xidmət edən hər kəs qurban ətindən pay alır, dilənçilər saraya gəlib qurban ətlərindən bişirilən yeməklərdən yeyirdilər. Bayram namazından sonra sarayda xüsusi bayram süfrələri açılır, vəzifəsindən asılı olmayaraq, hamı eyni süfrədə əyləşib təamlardan dadırdı.
Bütün bu deyilənlər Şah İsmayıl haqqında demək istədiklərimizin hamısı olmasa da, fikrimizcə, onun necə ədalətli, cəngavər və yenilikçi bir şəxs olması haqqında müəyyən bir təsəvvür yaratmağa kifayər edər. Unutmayaq ki, Şah İsmayıl və onun yaratdığı Səfəvilər dövləti tariximizin ən şanlı səhifələrini əhatə edir. Bu gün onun yolu ilə gedən igidlərimiz Qarabağda misilsiz qəhrəmanlıqlar göstərərək bu böyük şəxsiyyətin genetik kodunun daşıyıcıları olduqlarını sübut etmişlər. Çünki Şah Babamız bizlərə müdrik əcdadlarımızdan miras qalmış 3 şeyi vəsiyyət etmişdir:
“Ana dilimizi, vicdanımızı, Vətənimizi!”

Yeganə Qəhrəmanova
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, ADPU-nun dosenti

Azərbaycanın hərb tarixi haqqında növbəti kitab çapdan çıxıb

“Azərbaycanın hərb tarixi. IV hissə (XVIII və XIX əsrin əvvəlində müharibələr və Azərbaycanın hərb sənəti)” kitabı çapdan çıxıb. Nəşrin müəllifi tarix üzrə fəlsəfə doktoru Nərminə Əmirbəyovadır (Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu). Kitab Milli Müdafiə Universitetinin Hərbi Elmi-Tədqiqat İnstitutunda hazırlanıb.
Layihənin rəhbəri və kitabın elmi redaktoru Milli Müdafiə Universitetinin Hərbi Elmi-Tədqiqat İnstitutunun professoru, “Dərbənd” xeyriyyə ictimai birliyinin sədri, ehtiyatda olan 1-ci dərəcəli kapitan, tarix elmləri doktoru, professor Nurulla Əliyev, redaktoru tarix üzrə fəlsəfə doktoru İradə Məmmədova (A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu), rəyçilər tarix elmləri doktoru, professor Tofiq Mustafazadə (A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu) və tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ramil Niftəliyevdir (A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu).
XVIII əsrin sonu – XIX əsrin əvvəli Azərbaycanın hərb tarixində mühüm dövr olub. XVIII əsrin ortalarında müstəqil dövlətlər kimi inkişaf etməyə başlamış Azərbaycan xanlıqları yenidən həmhüdud ölkələrin – İran, Türkiyə və Rusiyanın maraq mərkəzinə düşüblər. Azərbaycan öz siyasi, iqtisadi və geostrateji əhəmiyyətinə görə bu ölkələri həmişə cəlb edirdi. Cənubi Qafqazda qanlı mübarizədən sonra Azərbaycan şimal və cənub ərazilərinə bölündü.
Kitabın dördüncü hissəsində bu mürəkkəb dövrdə Azərbaycan ərazisində baş vermiş əsas hərbi-tarixi hadisələr çoxsaylı ilkin mənbələrin və ədəbiyyatın təhlili əsasında kompleks şəkildə işıqlandırılıb.
Müəllif oxucuları göstərilən dövrdə Azərbaycanın hərbi-siyasi tarixi ilə tanış edir, müharibələr və savaşlar haqqında, hərb sənətinin, silahların və hərbi texnikanın inkişafı, döyüş əməliyyatlarının aparılması metodları, hərbi-fortifikasiya qurğularının inşası və başqa məsələlər barədə söhbət açır. Təqdim edilən işdə XVIII və XIX əsrin əvvəlində hərbi işlə Azərbaycanın siyasəti, iqtisadiyyatı və mədəniyyəti arasında əlaqə izlənilir.
Kitab tarix məsələləri ilə məşğul olan alim və mütəxəssislər, doktorant və adyunktlar, ali məktəblərin müəllimləri və tələbələri, respublikanın xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrinin kursantları, habelə geniş oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulub.
Həm elmi, həm də tərbiyəvi baxımdan böyük əhəmiyyət kəsb edən bu kitabda böyüməkdə olan nəslin vətənpərvərlik və öz Vətəninə görə qürur ruhunda tərbiyə edilməsi üçün çoxlu nümunələr verilir.
Qarabağda Vətən müharibəsində Zəfər qazanan Azərbaycan gəncləri dövlətimizin ərazi bütövlüyünü bərpa edərək öz xalqının döyüş ənənələrinə sadiqliyini növbəti dəfə nümayiş etdirib, mərdlik, dözümlülük, hərbi peşəkarlıq və döyüş ustalığı nümunələri göstərib.

Əkbər Nəimi hüququndan istifadə edə bilmir

İyulun 19-da Tehranın Evin zindanının 3-cü bölməsinin 4-cü bəndəndə saxlanılan milli-mədəni fəal Əkbər Nəiminin məhkumluq dövrünün bir ili başa çatıb. Ötən bir il ərzində Nəimi qanunla nəzərdə tutulmuş məzuniyyət hüququndan istifadə edə bilməyib. Fəalın yaxınlarının verdiyi məlumata görə, Əkbər Nəimi bütün basqılara və hüquqlarının pozulmasına baxmayaraq yaxşı əhval ruhiyyədədir. Onların dediyinə görə, Nəimi həbs edilmədən qısa müddət öncə tvitter hesabında etdiyi paylaşımda "Arxayınıq, Azərbaycan xalqı bir gün xoşbəxtliyi dadacaq" yazıb. Bu, onun zindanda da ümidli və nikbin olduğunu göstərir.
Əkbər Nəimi 2021-ci il iyunun 19-da Təbrizdə həbs edilərək məhkum olduğu 9 il 8 ay həbs cəzası Apellyasiya Məhkəməsi tərəfindən təsdiqlənib və o Tehranın “Evin” zindanına köçürülüb. O, "qanunsuz qrupa üzv olmaq", "milli təhlükəsizliyə qarşı toplaşmaq və əlbir olmaq" və "rejimin müxalif qruplarının xeyrinə təbliğat aparmaq" ittihamları ilə müvafiq olaraq 5 il, 4 il və 8 ay həbs cəzasına məhkum edilib. Bununla yanaşı Nəiminin 2 il müddətinə ölkədən xaric olmasına və eləcə də siyasi partiyalara və ictimai qruplara üzv olmasına qadağa qoyulub.
Xatırladaq ki, Əkbər Nəimi insan haqları fəalı və dil hüquqları müdafiəçisi kimi də tanınır.

Xameneyinin Zəngəzurla bağlı paylaşımı narazılıq doğurdu

İranın ali rəhbəri Əli Xameneyinin Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı paylaşımı Güney Azərbaycanda narazılıqla qarşılanıb. İran saytlarının Xameneyinin paylaşımını yaydığı səhifələrin şərh bölümündə sosial şəbəkə istifadəçiləri ali rəhbəri riyakarlıqda, həqiqətləri təhrif etməkdə günahlandırıb. Onlar Xameneyinin "Qarabağın qayıtmasına sevinirik" ifadəsinin yanlış olduğunu bildirib, onun Qarabağı Azərbaycan ordusu tərəfindən azad olunmasını etiraf etməyə dili gəlmədiyini bildiriblər.
Bir çox sosial media fəalı "Qarabağ öz-özünə qayıtmadı, Azərbaycan ordusunun igidliyi, minlərlə şəhidin qanı bahasına geri qaytarıldı, azad edildi"-deyə, Xameneyini saxtakar adlandırıblar:
"Əlbəttə siz məcburi sevinirsiniz. 30 il boyunca Qarabağın azad edilməsinə heç bir yardım etmədiniz. Bunu edib hörmət qazana bilərdiniz. Ancaq İlham Əliyev və Ərdoğan bunu bacardıqları üçün bütün türklərin ürəyində yer elədilər"-deyə, təbrizli fəal yazıb.
Bununla yanaşı çox sayda istifadəçi Xameneyinin "ancaq əgər İran-Ermənistan sərhəddinin bağlanması siyasəti olsa İran buna qarşı çıxacaq. Ona görə ki, bu yol neçə min illik əlaqə yoludur" ifadəsinin saxtakarlıq nümunəsi olduğunu da qeyd ediblər.
Onlar bir neçə on il bundan öncəyə qədər Ermənistan adlı dövlət olmadığını, o torpaqların Azərbaycana məxsus olduğunu vurğulayıb, Xameneyini saxtakarlıqda və savadsızlıqda suçlayıblar.
Bir sıra fəallar İran rəhbərinin paylaşımını ironiya ilə qarşılayıb və "çox narahat olsanız Ermənistanla əlaqə üçün sərhəddə yeraltı tunel qaza bilərsiniz"-deyə, yazıblar.
Qeyd edək ki, Xameneyi iyulun 19-da özünün tvitter səhifəsində etdiyi paylaşımında Ermənistan-İran sərhəddinin bağlanması ehtimalından narahatlığını ifadə edib.
"Biz Qarabağın Azərbaycana qayıtmasına sevinirik. Ancaq əgər İran-Ermənistan sərhəddinin bağlanması siyasəti olsa İran buna qarşı çıxacaq. Ona görə ki, bu yol neçə min illik əlaqə yoludur"-deyə, Əli Xameneyi yazıb.
Cavidan

Saxlanılan 7 təbrizli fəal müvəqqəti azadlığa buraxılıb
İyulun 16-da Urmu gölündə baş verən ekoloji faciəyə etiraz aksiyalarında saxlanılan 7 təbrizli milli-mədəni fəal yazılı iltizam verdikdən sonra müvəqqəti olaraq azadlığa buraxılıb. İyulun 19-da sərbəst buraxılan fəallar Urmu gölü ilə bağlı Təbrizdə dinc aksiyaya qatıldıqları üçün saxlanılmışdılar.
Həmid Purvəli, Yunis Qulizadə, Əlirza Fəthivənd, Xanım Abbaspur, Mehdi Miri, Calal Dehqan və Əlirza Məqsudi sərbəst buraxılsa da Urmu və Təbriz zindanlarında çox sayda dinc aksiyaçı saxlanılır.