Ruhların görüş yeri


1988-ci ildə ağır yığnaqlı Zəngəzur mahalından bir karvan qalxdı. Bu nə köç karvanı idi, nə də elat karvanı. Bu karvan yurdu yağıya qalan Didərginlər karvanı idi. Bu o zamanlar idi ki, qaniçən rus imperiyası quduzlaşmış erməni faşistlərini zənzirdən açıb üstümüzə buraxmışdı. Ona görə də silahlı quldurların qarşısında əliyalın, ac-yalavac qalan əhalinin hərəsi bir yana üz tutmuşdu. Bu son mənzili bəlli olmayan Didərginlər karvanında bığ yeri yenicə tərləmiş Müşfiq də vardı. Heç kimin yolunun sonu bəlli olmasa da, Müşfiqin müqəddəsliyə aparan bir əbədiyyət yolu var idi. O yol 1971-ci il sentyabrın 15-də Müşfiq dünyaya gələndən başlamışdı...

Vəliyev Müşfiq Ağa oğlu ulu Zəngəzurun Qafan rayonunun Kirs kəndində doğulub. 1988-ci ildə qarı düşmən Qarabağı ələ keçirmək üçün ona mane olacaq qüvvəni, Qərbi azərbaycanlıları silah gücünə qovmaq qərarına gələndə Azərbaycanın manqurtlaşmış rəhbərliyi əhaliyə ərzaq, silah-sursat göndərmək, yerlərində möhkəm dayanmaq üçün yardım etmək, ideoloji iş aparmaq əvəzinə köçmələri üçün nəqliyyat vasitələri göndərdi. Beləcə düşmən felinə düşən ellərimizin əhalisi pərən-pərən dağılanda 17 yaşlı Müşfiq də ata ocağından ayrı düşdü...
Ailəsi ilə birlikdə Azərbaycana pənah gətirən Müşfiq Bakının Nəsimi rayonundakı 19 saylı orta məktəbdə təhsilini başa vurub Sovet Ordusu sıralarında xidmətə gedib.
Müşfiq xidməti başa vurub qayıdanda azğın düşmən yurdumuza ayaq açmışdı. Qarabağda qanlı qırğınlar törədirdi. Ona görə də Müşfiq 1992-ci ildə ölməzliyə, əbədiyyətə aparan bir yolun yolçuluğuna başlayıb. Könüllü olaraq cəbhəyə getmək üçün Hərbi Komissarlığa müraciət edib.
Rəhmətlik atası Ağa Vəliyev deyirdi:
“O bilirdi ki, o torpaqlar bizimdir, həm də özü öz dədə-baba yurdundan ermənilər tərəfindən qovulmuşdu. Ona görə də heç tərəddüd etmədən cəbhəyə getdi. Həm də doğulduğu bölgəyə ən yaxın olan Zəngilan rayonuna getdi. Vətən yolunda da şəhid oldu. Mən oğlumun şərəfli yolu ilə fəxr edirəm, təki vətən sağolsun!”
Müşfiqin müəllimi, mərhum Bayram Məmmədovun dediklərindən:

“Müşfiq mənim dayım oğlu olmaqla bərabər həm də şagirdim olub. Özü də sevimli şagirdlərimdən olub. Müşfiq həm istedadlı, həm də cəsur, qorxmaz oğlan idi. O vaxt atasının mal-mülkünü ermənilərə verməyib. Qışın çovğununda keçilməz dağlardan keçib Naxçıvana gedib. Mal-heyvanı da təkbaşına özü ilə aparıb. Müşfiq Qafana yaxın olsun, bəkə öz kəndlərimizi də erməni işğalından azad edərik,- deyə Zəngilanda, Şayıflıda döyüşürdü.”
Müşfiq silah -sursatın çatışmadığı, bəzən bir neçə əsgərin növbələşib bir silahla döyüşə girdiyi vaxtlarda ruhunun, vətən sevgisinin gücünə arxalanaraq savaşırdı. O, kəşfiyyatçı idi. Ən mühüm döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirirdi. Düşmənin döyüş mövqeləri, şəxsi heyəti barədə məlumat gətirmək üçün daim kəşfiyyatda olurdu. Zəngilan rayonunun Şərikan kəndində, Kollu Qışlaq, Şatazır, Rəzdərə kəndlərində, Cəbrayılın müdafiəsində, Qubadlı rayonunun Xanlıq kəndi ətrafında gedən döyüşlərdə fəal iştirak edib. Düşmənin xeyli canlı qüvvəsini məhv edən Müşfiq qarşı tərəfin bir tankını, bir ədəd UAZ markalı avtomobilini və Belarus markalı qoşqu maşınını qənimət gətirib.

Müşfiq Zəngilanda döyüşə-döyüşə Qərbi Azərbaycandakı dədə-baba torpağına da sahiblənmək niyyətindəymiş. 1993-cü il aprelin 10-da silahdaşları ilə birlikdə qədim Oğuz yurdu Qafanın 4 kəndini düşməndən təmizləyiblərmiş. Təəssüf ki, həmin vaxt Qubadlı, Cəbrayıl rayonları işğal olunduğundan Zəngilanın hər tərəflə əlaqəsi kəsilib. Oktyabrın 25-də düşmən ağır texnika ilə Qumlaq istiqamətindən hücuma keçib. İgidlərimiz düşmənlə ölüm-dirim savaşına atılıblar. Həmin gün düşmən cəbhəsinin 3 tankı yandırılıb. Xeyli canlı qüvvəsi məhv edilib. Bu Müşfiqin son döyüşü olub. O dünyadan köçəndə də ana torpağı oxşaya-oxşaya köçüb. Torpaq da öz balasını köksünə elə sıxıb ki, Zəngilanın işğal olunduğunu görməsin,- deyə...
Deyirlər Müşfiqin qanı düşən yerdə bir çiçək açıb. Buludların göz yaşı ilə suvarılan həmin çiçək neçə illərdir ki, ilin heç bir fəslində solmur. Orda ağaclar da yarpaq salmır. Onlar Zəngilandan keçib Oğuz ellərinə müjdə aparan Bakı- Qafan qatarının yolunu gözləyirlər.

20 il əvvəl Müşfiqin ailəsini ziyarət edib, doğmaları ilə görüşəndə qardaşı Bəhrəm dedi ki, tək Müşfiq yox, bütün Şəhidlər mənim qardaşlarımdır. Onların Vətən yolunda canlarından keçmələri bizim üçün fəxrdir. Təəssüf ki, onların qanı tökülən yerlərimiz bu gün düşmən əsgərinin tapdağı altındadır. O torpaqları azad etmək üçün döyüş əmri gəlsə mən birinci olaraq əsgər paltarı geyib döyüşə gedərəm. Həm torpağı azad eləməyə, həm də Şəhid qardaşlarımızın tökülən qanının qisasını almağa.
Müşfiqin anası Səkinə xala 2005-ci ildə Azərbaycan Televiziyasının “Zireh” verilişinin aparıcı müəllifinə verdiyi müsahibədə yeganə arzusunu belə ifadə etmişdi:
“11 ildi Müşfiqim ölüb, hələ torpağına göz yaşı düşməyib, üstünə gül qoyulmayıb, məzarı ziyarət olunmayıb. Bircə Allahdan əhdim odur ki, İlhama can sağlığı versin, dünya düzgünlük olsun, torpaqlarımız alınsın, Müşfiqin bacıları, anası, qardaşı qəbrinə ziyarətə getsin!
Haşiyə: O, Qərbi Azərbaycanlı ananın nəşi tapılmayan oğlu Müşfiq Zəngilan rayonunda Şəhid olmuşdu. Döyüş yoldaşları meyiti atəş altından çıxara bilmədikləri üçün nişanalanmış bir ağac dibində dəfn ediblər ki, torpaqlarımız işğaldan azad olunanda gəlib tapalar. Şükür, 44 Günlük zəfər müharibəsindən sonra döyüş yoldaşları Müşfiqin nəşini gətirib Zəngilan Şəhidlər Xiyabanında dəfn ediblər. O günü görmək Səkinə xanıma nəsib olmasa da, onun arzusu 20 ildən sonra çin olub.

Avqustun 9-da Azərbaycan Respublikasının Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin dəstəyi, “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə Müşfiqin doğmalarının qohumlarının və Qafan Rayon İcmasının üzvləri Zəngilan Şəhidlər Xiyabanını ziyarət ediblər. Gülövşə Məmişova qardaşının mərmər məzar daşı ilə baş-baş verib göz yaşı axıdıb.
Onu dövrəyə alan əmisi uşaqları Zahid, Nizami, Bəylər, Əşrəf, Vüqar, Afaq, Qəmsiyə, əmisi gəlinləri Bənövşə, Nüşabə, İradə Müşfiqin Vəliyevlər və İmaməliyevlər ailəsinə bəxş etiyi şərəfli adın qürurunu yaşayıblar.
“Zəka Print” MMC-nin rəhbəri, naşir Misir Aslanov bu müqəddəs ziyarətin təşkilatçılarına Kirs- Kurud camaatı adından minnətdarlığını bildirib. Müdafiə Nazirliyinin əməkdaşı, şair Ramazan Səməroğlu Müşfiq Vəliyevin keçdiyi şərəfli döyüş yolundan danışıb.
Məmmədovlar ailəsindən Tahir, Xalid və Xəyalı təmsil edən Kərəm Məmmədov ürək sözlərini söyləyəndə həyəcanını boğub göz yaşlarına hakim ola bilməyib. Mən Müşfiqdən kiçik olsam da, günümüz bir yerdə keçirdi,-deyib. Onun fədakarlığı ilə qürur duymaq nə qədər şərəflidirsə, xatirələrilə yaşamaq bir o qədər ağırdır, acıvericidir.
Hamının ürəyində sözü olsa da bütün gözlər Müşfiqin daşdan boylanan qərib baxışlarına zillənib. Qazi Hafis Tahirov döyüşdə yaralandığı o qanlı-qadalı günləri xatırlayaraq sükuta gedib. Lətif Əzizovun, Qafar Qafarovun, Ağalar Seydəliyevin, Qulu Rzayevin, Fərzəndə Vəliyevin, Elşən Əbdüləzimovun xəyalları Müşfiqin də gəzib dolandığı Zəngəzur dağlarının gədiklərinə qədər qanadlanıb...
Bəhrəm Vəliyev zəhmət çəkib uzaq yoldan Şəhid qardaşlarının ziyarətinə gələnlərə ailələri adından minnətdarlığını bildirib.
Ziyarətçilər Müşfiqlə “keçən” bir günü əbədiləşdirmək üçün xatirə şəkili çəkdiriblər. Beləcə Səkinə xalanın, Ağa dayının, qızları Tamaşa və oğulları Müşfiqin ruhlarının görüş yerində duyğulu anlar yaşanıb. Qəbir ziyarətindən sonra Müşfiq Vəliyevin adına ehsan süfrəsi açılıb. Süfrə arxasında gedən söhbət əsnasında Kurud- Kirs İcmasının ziyalılarından Dünyamalı Məmişov, Elxan Əsədov, Nəcməddin Yunusov və başqaları belə ziyarətlərin gerçəkləşdirilməsinin gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsindəki rolundan, yurd-yuvasından qovulanlarımıza bir təsəlli olmasından danışıblar.

Tamxil ZİYƏDDİNOĞLU,
Fotolar Vəfalı QASIMOVUNDUR