Azərbaycan Yazıçılar Birliyində möhtəşəm təqdimat

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) "Natəvan" klubunda "Yada düşdü" jurnalının baş redaktoru Nəzakət Məmmədovanın “Köhnəlməyən xiffət” və “Yurd hasreti” (Anadolu türkcəsində) kitablarının təqdimatı keçirildi. Onu etiraf edim ki, bu klubda hər gün müxtəlif ədəbi tədbirlər keçirilsə də, belə qələbəlik həmişə olmur…

Təqdimat mərasimini "Qobustan" jurnalının baş redaktoru Pərvin Nurəliyeva açaraq Nəzakət Məmmədovanın yaradıcılığından, şəxsi keyfiyyətlərindən, müasir ədəbiyyatımıza, jurnalistikaya verdiyi töhfələrdən danışdı. Qeyd etdi ki, xalqın taleyi, ağrı-acısı və ən sonda da böyük zəfəri birinin taleyindən, yaradıcılığından keçirsə, onun keçdiyi ömür yolu yaradıcılığında öz əksini tapırsa, həmin müəllifin sevilməyə də, o sevgiylə öyünməyə də haqqı var. Bu mənada öncə onu söyləmək istəyirəm ki, Nəzakət xanımın yaradıcılığı, onun şəxsiyyəti və ictimai fəaliyyətilə yalnızlığının ifadəsi olan şeirləri oxucunu sehrinə salır. Bir yandan dünyanın ortasında, insanların arasında, hər işinin başında olması digər tərəfdən də möhtəşəm işlərə imza atması onun xarakterini göstərir. Nəzakət xanımın şair taleyi ilə xanım taleyini düşünəndə bir məqamı xüsusi qeyd etmək istəyirəm ki, insan hansı taleyi yaşayır yaşasın, hansı yükü çəkir çəksin fərq etməz, istedad özünü hardasa büruzə verir.

Pərvin öz qəhrəmanını layiq olduğu qədər öydükdən sonra sözü “Türk ədəbiyyatı" dərgisinin baş redaktoru, İmdat Afşara verdi. “Yurd həsrəti” kitabını Anadolu türkcəsinə uyğunlaşdıran (“Yurd hasreti”) tərcüməçisi İmdat bəy çıxış edərək Nəzakət Məmmədovanın şeirlərinin Türkiyədə də sevilə-sevilə oxunduğunu bildirib. Elə buna görə də tanımış türk şairi Ahmad Kabaklının 100 iliyi münasibətilə təsis olunan “Ahmad Kabaklı" medalı ilə təltif olunduğunu bildirərək medalı sahibinə təqdim etdi.

Tədbirdə xalq yazıçısı Elmira Axundova, yazıçı-dramaturq Elçin Hüseynbəyli, Əməkdar jurnalist Flora Xəlilzadə, türkiyəli yazar Səadət Örməci, “Bakı-Xəbər” qəzetinin baş redaktoru Aydın Quliyev, fəlsəfə doktoru Zülfiyyə Eldarqızı, Əməkdar jurnalist Zemfira Məhərrəmli, Zöhrə Əliyeva, Şövkət Zərrin Horovlu, Adilə Nəzər, Respublika Xatirə Kitabı Redaksiyasının əməkdaşı Hikmət Məlikzadə, şair-publisist Rəfail Tağızadə, professor Maarifə Hacıyeva, ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri doktoru Lütfiyyə Əsgərzadə, Xanım Aydın, şair Faiq Balabəyli, bədii qiraətçi Ülviyyə xanım, ədəbiyyatçı Kamran Nəzirli, Arzu Nehrəmli, Şəhla Qəmbərova, Aysel Xanlarqızı, Şahanə Müşfiq, Kəmalə Abıyeva və başqaları çıxış edərək N.Məmmədovanın yaradıcılığının poeziyamızda ayrıca yeri olduğunu qeyd etdilər. Bəzi çıxışçılar Nəzakət Məmmədovanın öz şeirlərini, bəziləri isə ona ithaf etdikləri şeirlərini oxudular.
Beləliklə çıxış edənlərin hərəsi müəllifin bir cəhətindən söz açdı. Kimisi kövrəkliyindən, kimisi vətənpərliyindən, kimisi insanlığından, analığından, nənəliyindən, bəziləri duyğusallığından, gülənlə sevinib ağlayanın dərdinə göz yaşı tökməyindən də danışan oldu.
Sonda tədbirə qatılanlara minnətdarlığını bildirən Nəzakət Məmmədova “Natəvan” klubundan “Zəfər yoluyla” çıxdı.

Gedirəm Şuşaya zəfər yoluyla,
Sevinc yağışıdır gözümün yaşı.
Üçrəngli bayrağın kölgəsi altda
Sınıb otuz illik möhnətin daşı.

Həsrət ağrısına məlhəm olubdu,
Sağalıb Vətənin sinə dağları.
Üzü xınalanıb Şəhid qanıyla,
Tanrı dualıdı Şuşa dağları.

Vətən torpağının mərd oğulları
Könlünü alıbdı xarıbülbülün.
Qələbə sevincin saçan ümidlər
İndi arzuların üzünə gülür.

Gedirəm bir misra muştuluq alım,
Öpüm Xan qızının sözündən, öpüm.
Boyun çox ucadır, qeyrətim əsgər,
Anayam, bir əyil üzündən öpüm.

Nəzakət xanıma yeni yaradıcılıq uğurları arzusu ilə:
“Bütöv Azərbaycan”

Babalarımızın Yadigarı Sank-Peterburqda

Sankt-Peterburqda “Babalarımızın yadigarı – papaq” layihəsi çərçivəsində tədbir keçirildi.

17 may 2025-ci il tarixində Sankt- Peterburqda Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Biirliyi və Rusiyada yaşayan dəyərli həmyerlimiz Zivər Zeynalovanın təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə Rusiya Milli Kitabxanasında “Babalarımızın yadigarı – papaq” layihəsi çərçivəsində maraqlı bir tədbir baş tutdu. Tədbirdən öncə Zivər Zeynalovanın toxudiğu, tikmə əl işləri, Güllü Eldar Tomarlının 100 qədimi və müasir kəlağayıları, milli papaqlarının sərgisi ilə tanışlıq oldu.Tədbiri giriş sözü ilə açan layihə rəhbəri Zivər Zeynalova qonaqları salamladı, layihənin mahiyyətindən danışdı, belə tədbirlərin mədəniyyətimizin inkişafı yolunda çox vacib olduğunu qeyd etdi. Azərbaycandan uzaqlarda belə mənəvi dəyərlərimizə həsr olunmuş
tədbirlər, təbliğatlar o qədər gözəldir ki, bir azərbaycanlı xanımı kimi fəxr edirəm.
Rusiya Federaiyasının və Azərbaycan Respublikasının dövlət himni səslənfd irildi. Vətən yolunda canından keçən şəhidlırimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edildi.
Sonra söz Güllü Eldar Tomarlıya verildi. O, məmnunlu qla qeyd etdi ki, Zivər Zeynalovanın həyata keçirdiyi layihə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin çoxşaxəli fəaliyyətinin, milli dəyərlərimizdən bəhs edən tədbirlərin davamıdır. Bu günün davamı isə Moskva Milli Muxtariyyatın dəvəti və təşkistçılığı ilə 23 mayda Moskvada keçiriləcək. Tədbirdə milli rəqslərimiz, musiqilərimiz, papaq və kəlağayı haqqında ədəbiyyat nümunələri səsləndirildi, milli papaq simvolikasının tarixi və mənəvi əhəmiyyəti barədə çıxışlar oldu, həmçinin iştirakçılar arasında fikir mübadiləsi aparıldı.

Tədbirin əsas məqsədi milli-mənəvi dəyərlərimizin, xüsusilə də qədim papaq ənənəsinin gənc nəslə tanıdılması və bu dəyərlərin gələcək nəsillərə ötürülməsi idi.
Azərbaycan mədəniyyətinin təbliği baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyan bu tədbir iştirakçılar tərəfindən böyük maraq və rəğbətlə qarşılandı.
Tədbir ''Qarabağ'' mahnısı ilə sona çatdı.

”Yaddaşlarda qalan müəllim”

Mayın 17-də Yasamal Rayonu Heydər Əliyev Mərkəzində Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur mahalının ziyalılarından biri- Adil Kərimova həsr olunmuş ”Yaddaşlarda qalan müəllim” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib. Mərasimə Kurud-Kirs icmasının fəalları, Adil müəllimin xatirəsini əziz tutan şagirdləri, qohumları və müxtəlif sənət adamları, musiqiçilər qatılıblar. Əvvəlcə mərhum Adil müəllimin və Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpası, torpaqlarımızın azad olunması uğrunda şəhid olanların xatirəsi sükutla yad edilib. Mirzə Şəfi Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın direktoru Lətifə Məmmədova 1933-cü il aprelin 16-da Qafan rayonunun Kirs kəndində dünyaya gəlmiş Adil Kərimovun qısa və şərəfli ömür yolundan söhbət açıb. Onun həyatının müxtəlif fraqmentlərini əks etdirən videoçarx nümayiş etdirildikdən sonra Esmiralda Hüseynovanın rəhbərlik etdiyi “Mehriban” mahnı və rəqs qrupu “Mən fəxr edirəm ki, azərbaycanlıyam” mahnısını ifa edib.
Qısa musiqi fasiləsindən sonra mərhumun şagirdləri, onu tanıyanlar öz xatirələrini bölüşüblər. Tükənmək bilməyən şirin xatirələr tədbirin təşkilatçısı, kitabın naşiri Misir Aslanovun əmisinin adına açdığı süfrə arxasında davam etdirilib. Sonda təqdimat mərasimindən xatirə şəkilləri çəkdirilib.
Əziz oxucular, təqdimat mərasimi barədə geniş materialla “Bütöv Azərbaycan” qəzetinin növbəti sayında tanış ola bilərsiniz...

Şəhid Nazim Allahverdiyevin anım günü

Mayın 15-də Abşeron rayonunun Mehdiabad qəsəbəsində Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Allahverdiyev Nazim Qarlen oğlunun anım günü keçirilib. Şəhidin yeganə övladı Günay Nazimqızının təşəbbüsü və təşkilatçılığı, Abşeron rayonunun əlaqədar qurumlarının və Mehdiabad qəsəbə 5 nömrəli tam orta məktəbin təşkilati dəstəyi ilə keçirilən tədbirdə əvvəlcə Azərbaycan Respublikasının dövlət himni səsləndirilib. Dövlətimizin müstəqilliyinin bərpası və ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olan Vətən övladlarının xatirəsi sükutla yad olunub. Sonra Nazim Allahverdiyevin həyat yolunu əks etdirən videoçarx nümayiş etdirilib.
5 saylı məktəbin derektoru Faiq Xosrovlu şəhidin keçdiyi qısa və şərəfli ömür yolundan danışıb. Bildirib ki, Nazim Allahverdiyev 15 iyun 1964-cü ildə Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun Baharlı kəndində dünyaya gəlib. Yüz minlərlə soydaşımız kimi o da doğma yurdundan ayrı düşüb. 1990-cı ilin əvvəllərində, könüllülər sırasında, erməni faşistlərinə qarşı döyüşə atılıb.
Döyüş yoldaşları cəsur silahdaşlarının şücaətindən, cəsurluğundan, döyüş vaxtı düşmənə qarşı barışmazlığından söhbət açıblar. Məlum olub ki, Nazim Sovet Ordusu sıralarında olarkən Monqolustanda tankçı kimi xidmət edib. Orda əldə etdiyi texniki biliklər sayəsində o zaman Azərbaycan Respublikasında- Qobustanda dislokasiya olunan Sovet qoşunlarından tank qaçıraraq çəbhəyə aparıb. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, kapitan Albert Aqarunovla birlikdə Şuşa ətrafında gedən döyüşlərdə ağır yaralanıb. Bir müddət müalicə aldıqdan sonra Albertin şəhid olduğu xəbərini alıb. Bu xəbərdən sarsılan Nazim yarası sağalmamış cəbhəyə qayıdıb. Silahdaşlarının intiqamını almağa and içib. 1992-ci il mayın 15-də Şuşanın Turşsu, Zarıslı kəndləri uğrunda gedən döyüşlərdə igidliklə vuruşaraq şəhid olub. İndi vaxtilə məskunlaşdığı Mehdiabad qəsəbəsinin küçələrindən biri Nazim Qarlen oğlu Allahverdiyevin adını daşıyır.
Təhsil aldığı Mehdiabad 1 nömrəli tam orta məktəbdən anım mərasiminə qatılan müəllimləri mərhumun məktəb illərindən söhbət açıblar. Onun nümunəvi tərbiyəsinin vətənpərvərliyinin indiki gənclərimizə örnək olduğunu bildiriblər. Qeyd olunub ki, şəhidlərimizin canı qazilərimizin qanı bahasına Qarabağ torpaqları, Nazimin uğrunda can verdiyi Şuşa, Xankəndi işğaldan azad edilib. Artıq şəhidlərimizin də narahat ruhları dinclik tapıb.
Abşeron Rayon İcra Hakimiyyətinin təmsilçisi və Abşeron Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Mehdiabad qəsəbəsi inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəsi Emin Abbasov şəhid ailələrinə, qazilərə göstərilən diqqətdən, dövlət qayğısından söz açıblar.
“Dədə Qorqud” Milli Fondunun prezidenti Eldar İsmayılov Azərbaycanın Milli Qəhrəmanının adına təsis olunmuş “Aqarunov” medalını Günay Nazimqızına təqdim edib. Rəsmi hissədən sonra məktəblilərin ifasında ədəbi-bədii kompozisiya nümayiş etdirilib. Vətənpərvərlik mövzusunda şeirlər səsləndirilib.
Sonda Nazimin qardaşı Şikar Allahverdiyev və əmisi Sovet Dərgahov ailə üzvləri adından anım mərasiminə qatılanlara, şəhid ailələrinə göstərilən diqqətə görə minnətdarlıqlarını bildiriblər.
“Bütöv Azərbaycan”

MƏNİ QOYUB "QAÇAN" DOST:
NƏCƏF ŞABANOV

Dünyanın fani olduğu hər kəsə məlumdur. Bu gün varıq, sabah yox! Bu gün ( ömrün ixtiyar çağını yaşasaq da) sağ- salamatıq: evimizin- eşiyimizin həndəvərində dolaşır, ailəmizin, övladlarımizın, nəvə-nəticənin əhatəsindəyik. Sabah nə olacaq, başımıza nə iş gələcək--bunu yalnız Allah bilir.
Bu həyatda özümə ən yaxın, ən doğma və əziz bildiyim DOST idi Nəcəf Şabanov! İrəvanda "Sovet Ermənistanı" qəzetində çiyin-çiyinə çalışmışdıq. Qəzetciliyin çox sirlərini ondan öyrənmişdim. Nəcəf həm də Ermənistan Radiosunda calışırdı: Azərbaycanca verilişlər redaksiyasının diktoru idi, son xəbərlər, konsert proqramları onun məxsusi səsiylə efirə təqdim olunurdu.
...Qarabağ hadisələri başlayandan sonra İrəvandan Bakıya köçməli olduq. Burada da aramızdakı ülfət üzülmədi, əksinə, bir-birimizə daha ürəkdən bağlandıq. Xoşbəxtlikdən, demək olar, qonşuyduq. Neçə illər idi səhərlər eyni məkanda--Atatürk parkında görüşür, sübh Günəşini birgə qarşılayırdıq. Sonra isə...acı çay süfrəsi arxasında oturub, olub-keçənləri yada salır, bir-birindən şirin xatirələrimizi çözələyirdik.
Üç il əvvəl-77 yaşının tamam olacağı ərəfədə "ağsaqqal dost"um barədə düşüncələrimi nəzmə çəkmişdim. Deyilənlərə görə, pis alınmamışdı, şeirin bir bəndi isə Nəcəfin özünün çox xoşuna gəlmişdi:

Dostlarsız olmasın ömru heç kimin,
Dünya bir yanadı, onlar bir yana.
Qardaş-bacılarım qoy inciməsin,
Onlar bir yanadı, Nəcəf bir yana.

Artıq mən 70-i haqlamışam, Nəcəfinsə 80-nin belini qatlamağına bir şey qalmamışdı: sentyabrda yubiley yaşının işığına yığışacaqdıq. Qardaş-bacılarını, oğul-qızlarını yaxından tanıdığıma görə qarşıdakı ad gününün xüsusi təmtəraqla keçəcəyini gözləyir, öz aləmimdə müəyyən sürprizlər barədə düşünürdüm. Sən demə...
Qəfil ölüm (ürəktutması) hər şeyi alt-üst etdi: bu dəyərli, gözəl insanı -- milyonların könlündə mərhəm səsi, maraqlı söz-söhbətləri ilə yer almış Nəcəf Şabanovu gözlənilmədən itirdik...
İndi ahıl çağımda bu ağır itgidən özümə gələ bilmirəm, gücüm yalnız uşaq kimi gözümün yaşını axıtmağa çatır. Amma... Nəcəf özü "bu səfərə", iki il əvvəl itirdiyi ömür -gün yoldaşı Elmira xanımla görüşə tələsirdi sanki... Allah hər ikisinə cənnəti nəsib etsin, qəbirləri nurla dolsun!
Eeeeh, məni qoyub "qaçan" dost! İindi o parkda sənsiz gəzib-dolaşmağa məhkumam. Nolar, buna görə məni " vəfasızlıqda" qınama, sən Allah!!!

Ruhuna ehtiramla: Mirzə Yusif

Rasim müəllim, Təbrik edirik!

Bu gün əzizimiz Rasim Tanrıverdiyevin doğum günüdür. Onu təbrik etməklə bərabər, tanımayan dostlara da təqdim etmək istədik. Rasim 1958-ci il mayın 16-da Zəngəzur mahalının Gığı kəndində, müəllim ailəsində, anadan olub. Qıraq kəndlərdə 10 illik məktəb olmadığından Pürülü, Mahmudlu, Həçəti, Gərd, Pəyhan, Keypəşin, Acıbac və Kirs-Kurud uşaqları da 9-10-cu sinifləri Gığı kənd orta məktəbində oxuyurdular. Elə Rasimlə tanışlığımızda orda başlayıb. Rasim sinif yoldaşımız, mərhum atası- sevimli müəllimimiz Baxış Tanrıverdiyev isə məktəbdə tədris işləri üzrə direktor müavini idi.
1975-ci ildə məktəbdən məzun olduq. Yollarımız ayrıldı. Bir-birimizdən xəbərsiz, hərə öz arzusunun dalınca getdi. Sonralar eşitdik ki, Rasim Tanrıverdiyev ali təhsil alaraq, məktəbimizə qayıdıb. Müəllimlərimizlə çiyin-çiyinə çalışmağa başlayıb. 1988-ci illərin hadisələrindən sonra ellərimiz də pərən- pərənə düşdü. Hərə bir yerdə məskunlaşdı. Toparlanmağımız xeyli zaman aldı.
Bir vaxtlar ayrıldığımız nazlı qızlarımızı ana gördük, dəliqanlı dostlarımızı saçı, saqqalı ağarmış ata gördük. Toylarına dəvət aldıq. Beləcə ocağımızdan uzaqlarda yeni növraq qura-qura yenidən bir-birimizə isinişdik. İmkan düşdükcə tez-tez görüşməyə can atdıq. Xeyirdə-şərdə görüşdük, dərdləşdik. Amma o illərimizi qaytara bilmədik.
Bu gün əziz dostumuz Rasimin 67 yaşı tamam olur. Bu yaş həm də Gığı məktəbindən məzun olduğumuz 50 ilin üzərinə qalanmış acılı, şirinli bir ömürdür. Rasimə sağlam, uzun ömür arzulayırıq. Arzu edirik ki, həmişə övladlarının xoş günün görsün, işləri ürəyincə getsin! Bir də ömrünün bu çağında ata ocağına ayaq basmaq nəsibi olsun!
Hörmətlə: Gığı kənd orta məktəbinin 1975-ci il məzunları adından
Tamxil Ziyəddinoğlu

Təbrik edirik!
Bu gün bizim sevimlimiz gözəl ana, gözəl qaynana güclü xanım Bəsirə anamızın doğum günüdür. Bəsirə anamızı oğlanları, qızı, gəlinləri, nəvələri xüsusi ilə Mətanət gəlini təbrik edir, ona Allahdan can sağlığı, xoş günlər arzu edir. Onu ana kimi çox sevdiyini bildirir. İllər keçsədə hər zaman simanızdakı nurunuz qalmaqdadır. Nəfəsiniz daima övladlarınızın üzərində olsun. Doğum gününüz mübarək olsun Bəsirə ANA!
Bəyaz Ağazadə

Yaşasın Ağdam, yaşasın Azərbaycan...

Biz artıq doğma yurdumuza, illərlə həsrətində olduğumuz elimizə-obamıza qayıdırıq. Bax, bu da bizim qatarımızın fit səsi. Bəli, Sizə möcüzələrdən danışacam. Bura Ağdamdı! Bir vaxt adı dillər əzbəri, şanı göylərə ucalan Ağdam. Sonra erməni qəsbkarları tərəfindən yerlə-yeksan edilən, daşı-daş üstündə qalmayan və 30 ilə yaxın düşmən əsarətində qalan dədə-baba yurdumuz. Daha sonra bütün dünyaya səs salan 44 günlük Şanlı Vətən Müharibəmiz və böyük Zəfərimiz! İndi də doğma Qarabağda quruculuq işlərinin vüsəti görənləri, dünyanın hər tərəfindən bura səfər edənləri mat qoyur. Gör qısa bir vaxtda düşmənin yandırıb kül etdiyi quru bir yurdda nə xariqələr yaratmışıq! Bax, Ağdam da indi nağıllar diyarına bənzəyir...

Qoynu nəğməli şəhər,
Sən yenə də, bizimsən.
Yenə də, deyəcəyəm
Şəhərlərin gözüsən!

Mayın 10-da ölkəmizin başçısı, Müzəffər Ali Baş Komandanımız İlham Əliyev, Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva və bir qrup dövlət nümayəndəsi Ağdamda olub. Onlar əvvəlcə burada Dəmiryolu və Avtovağzal Kompleksinin açılışında iştirak ediblər. Qeyd edək ki, Ağdam Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksi Bərdə–Ağdam dəmir yolu xətti layihəsinin 2-ci mərhələsi çərçivəsində inşa olunub. Ərazisi 8 hektara yaxın olan bu infrastruktur obyektində bütün zəruri otaqlar, həmçinin gözləmə zalları, bilet kassaları, kitabxana, mağazalar, əyləncə zonaları, restoran və istirahət guşələri yaradılıb.

Azərbaycanda ilk qapalı dəmir yolu platforması
Kompleksin ərazisində müxtəlif növ nəqliyyat vasitələrinin servis binaları və sərnişin platforması da tikilib. Qeyd edək ki, Azərbaycanda ilk qapalı dəmir yolu platforması məhz Ağdam Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksində inşa olunub, uzunluğu 350 metrdir.
Açılış tədbiri çərçivəsində Bərdə–Ağdam dəmir yolu xətti ilə ilk rəmzi sərnişin qatarı da yola salındı.
Ümumilikdə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda həyata keçirilən Bərdə–Ağdam və Horadiz–Ağbənd dəmiryol layihələrinin Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərinə müsbət iqtisadi təsirləri olacaq. Yeni dəmiryol xətləri həm sərnişinlərin, həm də sənaye və kənd təsərrüfatı məhsullarının daha sürətli və sərfəli şəkildə daşınmasına imkan verəcək, bölgənin logistik potensialını əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq.
Kəngərli kəndinin birinci mərhələsinin açılışında...
Prezident İlham Əliyev və vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva həmin gün Ağdam rayonunun Kəngərli kəndinin birinci mərhələsinin açılışında iştirak ediblər. Prezidentin xüsusi nümayəndəsi Emin Hüseynov dövlətimizin başçısına burada yaradılmış şərait barədə məlumat verib.
Kəngərli kəndi 2544 nəfər üçün planlaşdırılıb. Layihələndirilən ümumi ərazi 177 hektardan çoxdur. Ümumilikdə kənddə 2 mərhələ üzrə 632 fərdi evin inşası nəzərdə tutulub. Bu kənddə də əhalinin məşğulluğunun təmin edilməsi üçün hər cür şərait yaradılıb, iqtisadi, təhsil, sosial, mədəni və məişət təyinatlı müxtəlif obyektlər tikilib. Kənddaxili yollar, elektrik, rabitə, su xətləri çəkilib, qaz təchizatı təmin olunub.
Prezident İlham Əliyevlə, ölkəmizin Birinci xanımı daha sonra Kəngərli sakinləri ilə görüşdü. Prezdentimiz əvvəlcə kənd sakinlərini bu böyük gün münasibəti ilə təbrik etdi. Qeyd etdi ki, bu böyük xoşbəxtlikdi, tarixi bir hadisədi. Sonra sakinlərin bir vaxt evsiz-eşiksiz qaldıqları, necə çətinliklərə sinə gərdiklərini xatırlatdı: “Bu gün isə gözəl kəndin timsalında yeniləşən Azərbaycanı görürük, bərpa olunan Qarabağı görürük. Göstəririk ki, bu torpaqların sahibi həmişə biz olmuşuq, bu gün də belədir. Ancaq bu torpağın sahibi bu torpaqda qurub-yaradır”.
Daha sonra sakinlərə yeni evlərinin açarları təqdim edildi.
Doğru yolun yolçusu olmaq böyük şərəfdir
Kəngərli sakini, 76 yaşında xanım, Əməkdar müəllim doğma prezidentə öz ürək sözlərini söylədi. O, bildirdi ki, düzdü, çətin dövrdə yaşamışıq və bugünkü gözəl həyatı da görürük: “Müqayisə aparanda düşünürəm ki, buradakılar hər kəsin arzusudur, arzu edirəm ki, ömrünüz uzun olsun, canınız sağ olsun və nə qədər ömrünüz var, hakimiyyətdə olun. Çünki biz inanmırıq ki, Ulu Öndərdən sonra Azərbaycanı Sizdən başqa kimsə bu vəziyyətdə idarə etsin. Sağ olun, var olun, daim hakimiyyətdə olun”.
Sakin daha sonra Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin vaxtilə köçkünlərə qayğısından, Vətən, xalq üçün böyük, unudulmaz işlərindən danışdı: “Müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimdə belə bir ayə var: “Salam olsun doğru yolun yolçularına”. Doğru yolun yolçusu olmaq böyük şərəfdir. Bu şərəfi Siz çox ləyaqətlə yerinə yetirdiniz, tarix yazdınız, möcüzələr qurdunuz - bütöv Azərbaycanı. Eşq olsun Sizə!”

Muğam Mərkəzinin açılışı tarixi bir gündür

Həmin tarixi gün Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdam Muğam Mərkəzinin açılışında iştirak etdilər.
Mədəniyyət naziri Adil Kərimli dövlətimizin başçısına və birinci xanıma burada yaradılan şərait barədə məlumat verdi. Xatırladaq ki, Ağdam Muğam Mərkəzinin təməli 2023-cü ilin mayında Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva tərəfindən qoyulmuşdu. Qeyd edildi ki, Muğam mərkəzi Qarabağ bölgəsində qədim muğam sənəti incisinin işğaldan əvvəlki şöhrətinin bərpası, tədrisi və təbliğində, gənc nəsildə muğama sevginin aşılanmasında mühüm rol oynayacaq. Bu da danılmaz faktdır ki, muğamın təbliği və inkişafı istiqamətində dövlətimiz tərəfindən görülən işlərə Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu da mühüm töhfələr verir. Fondun təşkilatçılığı və dəstəyi ilə bu istiqamətdə respublika və beynəlxalq əhəmiyyətli ənənəvi layihələr həyata keçirilir. Bu layihələrin nəticəsidir ki, Azərbaycan muğamı UNESCO-nun “Bəşəriyyətin şifahi və qeyri-maddi mədəni irsinin şah əsərləri” siyahısına salınıb.
Prezident İlham Əliyev çıxışında bildirdi ki, bu gözəl tədbirin mayın 10-da keçirilməsi, təbii ki, rəmzi məna daşıyır. Bu gün Ulu Öndər Heydər Əliyevin doğum günüdür. Onun üçün, hər bir vətənpərvər insan üçün əziz bir gündə bu tədbiri keçirmək, əlbəttə ki, böyük məna daşıyır. Ulu Öndərin bütün həyatı, bütün fəaliyyəti Azərbaycan xalqına, dövlətinə həsr edilmişdir və bugünkü Azərbaycan onun əsəridir.
Daha sonra Prezidentimiz bildirdi ki, otuz iki il ərzində bir çox hadisələr baş verib, ancaq bütün hadisələrə, bütün çətinliklərə baxmayaraq, biz inkişaf yolumuzdan dönmədik. O vaxt müharibəni dayandırmaq gənc dövləti xilas etmək üçün yeganə yol idi. Ağır bir qərar idi. Torpaqlarımızın böyük hissəsi işğal altında idi, bir milyondan çox insan evsiz-eşiksiz qalmışdı. Ancaq müharibə dayanmasaydı, biz daha böyük faciə ilə üz-üzə qala bilərdik. Bu, çox müdrik, amma çətin qərar idi. Bu, bizə imkan verdi ki, Azərbaycan inkişaf yoluna qədəm qoysun. İmkan verdi ki, sabitlik bərpa edilsin, nizami ordu qurulsun, iqtisadi inkişaf üçün ilkin imkanlar yaransın, nizami ordu yaradılsın. Yəni, biz bütün keçmiş tarixə nəzər salarkən, təbii ki, görürük, nə qədər məqsədyönlü, düşünülmüş addımlar atılmışdır. O addımlar ki, bugünkü Azərbaycan reallıqlarını təmin edir.
“Bu gün azad Qarabağda sizin qarşınızda çıxış etmək böyük xoşbəxtlikdir. Bu gün Qarabağ dirçəlir, bərpa edilir. İkinci Qarabağ müharibəsindən keçən dörd il yarım ərzində quruculuq işləri göz qabağındadır. O cümlədən Ağdam şəhərində də bunu görmək mümkündür. Azad edilmiş bütün torpaqlarda geniş quruculuq, bərpa işləri aparılır. İşğal dövründə Ermənistan dövləti məqsədyönlü siyasət apararaq bütün şəhər və kəndlərimizi yerlə-yeksan etmişdir. Buraya və azad olunmuş digər bölgələrə səfər edən xarici qonaqlar öz təəccübünü və bir çox hallarda hiddətini gizlədə bilmirlər. Onlara başa salanda ki, bu dağıntılar müharibə zamanı yox, atəşkəs zamanı törədilmişdi.
44 günlük Vətən müharibəsi həm peşəkarlıq, həm qəhrəmanlıq, həm milli ruh salnaməsidir. Bu, bütün dünyaya Azərbaycan xalqının nə qədər böyük xalq olduğunu göstərdi. Onu göstərdi ki, Azərbaycan xalqı mütləq və tam qələbə qazanmaq üçün öz canından keçməyə hazırdır. Qələbəmizi bir çox amillər şərtləndirdi. Biz son dörd il yarım ərzində bu barədə dəfələrlə danışmışıq, fikirlərimizi bölüşmüşük.
...Təsadüfi deyil ki, bu gün Azərbaycana dünyada olan münasibət, - hətta bizə düşmənçilik edən dairələr, qüvvələr, ölkələr bilirlər ki, biz ləyaqətli xalqıq, hörmətə layiq olan xalqıq və bizimlə hesablaşmaq lazımdır. Ən azı yaşadığımız bölgədə bizimlə bu gün hesablaşmayan sabah peşman olur”.

Bu gün biz azad Qarabağda yaşayırıq
Ölkə başçısı İlham Əliyev bildirdi ki, bu gün biz azad Qarabağda yaşayırıq. Bu gün Ağdam və bütün digər şəhərlərimiz bərpa edilir. Bu gün səhər Ağdam dəmir yolu vağzalının açılışını qeyd etdik. Bakıdan, Gəncədən, digər bölgələrdən Ağdama rahat gəlmək üçün indi gözəl imkanlar var. Eyni zamanda, biz Ağdam-Xankəndi dəmir yolunun bərpası istiqamətində işlərə başlamışıq və yəqin ki, bir il yarım, maksimum iki il ərzində Xankəndi şəhərində vağzal kompleksi tikiləcək. Bildiyiniz kimi, artıq Xankəndidə Qarabağ Universiteti fəaliyyət göstərir, 8 mindən çox insan yaşayır və eyni zamanda, Xankəndidən, həmin o vağzal kompleksindən Şuşaya gedən yol qısalır. O yolu da biz qısaldırıq. Həm genişləndiririk, həm qısaldırıq ki, maksimum 10 dəqiqə ərzində Xankəndidən Şuşaya gəlmək mümkün olsun.
Şuşanı Xankəndi ilə birləşdirəcək “Kanat yolu”
“Bir fikrimiz də var. Onu ilk dəfə mən ictimaiyyətlə bölüşürəm.
Biz Şuşanı Xankəndi ilə birləşdirən “Kanat yolu” layihəsi üzərində işləyirik. Onu da bildirməliyəm ki, Laçın şəhərində kanat yolunun tikintisinə yəqin ki, bu il başlanılacaq. Kəlbəcərdə də belə layihə var. Yəni ki, bu, həm turizm baxımından, həm insanların rahat gediş-gəlişi üçün çox gözəl bir vasitə olacaq.
...Belə gözəl mədəniyyət ocaqları yaradırıq və bu gün burada məndən sonra çıxış edəcək bizim tanınmış ifaçılar öz məharətlərini göstərəcəklər. İstərdim ki, artıq bu gözəl salonda müntəzəm olaraq gözəl muğam bayramları, o cümlədən muğam müsabiqələrinin tədbirləri keçirilsin. Əminəm ki, belə də olacaq.
Yaşasın Ağdam, yaşasın Azərbaycan!”
Bu gün Azərbaycan muğamının təntənəsidir
Konsertdən sonra dövlətimizin başçısı və Birinci xanım incəsənət ustaları və müharibə veteranları ilə səmimi söhbət etdilər.
Xalq artisti Bəyimxanım Cavanşirova bildirdi ki, bu gün Azərbaycan muğamının təntənəsidir. Bu gün ən gözəl gündür. Doğma Qarabağımızda Ulu Öndərimizin ruhu şaddır. Xatirinizdədirsə, həmişə o, öz çıxışlarında deyərdi ki, biz Qarabağa qayıdacağıq. Bu gün həmin gündür. Ruhu şad olsun. Çox-çox təşəkkür edirik, minnətdarıq Sizə.
Daha sonra Prezident İlham Əliyevin müharibə iştirakçıları ilə səmimi görüşü yaddaşlara yazıldı.
Elə açıq havada, Muğam Mərkəzinin qarşısında “Qarabağ” mahnısı xorla ifa olunarkən doğma Prezidentimiz də onlara qoşuldu. Və inanıram ki, Vətənini sevən hər bir azərbaycanlı da mənim kimi doğma Prezidentinə, Müzəffər Ali Baş Komandanına qoşularaq göz yaşları içində “QARABAĞ, CAN QARABAĞ, ANA YURDUM!”, - söylədi.

Mina RƏŞİD

Mir Cəfər haqqında inanılmaz həqiqətlər...

Mir Cəfər Bağırov haqqında çox eşitmişik. Onun haqqında yaxın dostlarımız rəhmətlik Teyyub Qurban " Bağırnamə" və görkəmli yazıçı, filosof, tarixçi Əlisa Nicat "Sarsılmaz Mir Cəfər " romanı yazmış, "Mələklər və iblislər" romanında ona 18-ci fəsli həsr etmiş, həm də onu "100 böyük azərbaycanlı" kitabında 36-cı yerdə (1999-cu il nəşri), həmin kitabın 2024-cü il nəşrində isə 4-cü yerdə qoymuş və onun haqqında xeyli xoş sözlər söyləmişdir. Mir Cəfər haqında verilən "İttihamnamə"də ("Qanun" jurnalı, 2000, №4, 2001, №4-5, 2002, №5-8. Fəxrəddin Ağazadə) Mir Cəfər Bağırovun xalq düşməni kimi səciyyə edilməsinə baxmayaraq, fikirləşirdik ki, qələm düşmən əlində olub, ona görə də onu çoxlu cinayətkar əməllərdə günahlandırıblar. Bəs həqiqət nədən ibarətdir? Mir Cəfər Bağırov doğurudanmı xalq düşməni olub? Yoxsa bizim dostlarımız hədsiz dərəcədə hisslərə qapılıb Mir Cəfər Bağırovu vəsf edərək, onu qəhrəman kimi xalqımıza tanıtmaq istəyiblər? Bir sözlə, Mir Cəfər Bağırov çox ziddiyyətli şəxs olub. Məsələn, “Vikipediya”da qeyd edilir ki, 1945-ci il noyabr ayının axırlarında M.Bağırova ÜİK(b)P MK katibi G.Malenkovdan DQMV-nin Ermənistana verilməsi barədə məktub daxil olur və məktubla tanışlıqdan sonra o, Malenkova belə bir cavab yazır:
“Eyni zamanda ÜİK(b)P MK-nın nəzərinə çatdırmağı lazım bilirik ki, DQMV-nin Ermənistan SSR-nin tərkibinə qatılması məsələsinə baxarkən, Azərbaycan SSR ilə bitişik və əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarət olan Ermənistan SSR-nin Əzizbəyov, Vedi, Qarabağlar rayonlarının Azərbaycan SSR-yə verilməsi məsələsinə də baxılmalıdır... Eyni zamanda Gürcüstan SSR-nin Borçalı rayonunun Azərbaycan SSR-nin tərkibinə qatılması məsələsinə də baxılmalıdır. Nəhayət, biz xahiş edirik ki, Dağıstan MSSR-nin Dərbənd və Qasımkənd rayonları ərazisinin də Azərbaycan SSR-nin tərkibinə daxil edilməsi məsələsinə də baxılsın. Keçmişdə bu rayonlar Azərbaycanın bir hissəsi olmuş və Bakı quberniyasının tərkibinə daxil olmuşdur. Bu rayonların əhalisinin əksəriyyəti heyvandarlıqla məşğuldur, ilin 9 ayını Azərbaycan ərazisində yaşayırlar” (Arxiv sənədi).
Azərbaycan xalqını sürgündən xilas etmək üçün azərbaycanlılardan ibarət diviziya yaradıb. Rus dilini bilməməsinə görə cəbhədə vuruşan əsgərləri ölümün cəngindən xilas etmək üçün Nikita Sergeyeviç Xruşşovun qardaşını güllələyib. Cənubi Azərbaycanı Şimali Azərbaycana birləşdirməyə çalışıb. Milli Azadlıq Hərəkatının lideri Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Lahıcda gizlənməsini təşkil edib. Bir Azərbaycanlı qadının məktubuna əsasən Yalamaya gedib sürgünə aparılan 8 vaqon adamı xilas edir və sürgün işinə başçılıq edən erməni mənşəli milis rəisini güllələyir. Yəqin ki, söz sərrafları olan Əlisa Nicat və Teyyub Qurban bu faktlara söykənib Mir Cəfəri qəhrəman kimi təqdim etmişlər. Amma bu yeni faktlar Mir Cəfərin nə qədər ziddiyyətli şəxs olmasını bir daha açıqlayır.
Beləliklə, Qubadan etibarlı mənbənin verdiyi məlumatları və digər arxiv materiallarını oxuculara təqdim edərək , dostlarımızın yanlışlıqlarını (Əslində sadəlövhlüklərini) oxucularımızla bölüşmək istəyirik. İndi əlahəzrət faktlara müraciət edək.
Mir Cəfərin bacısı hesab edilən Seyid Fatimə Mir Abbas qızı Bağırova : “Mir Cəfər mənim doğma qardaşım deyil. Atam Mir Abbas oğlan uşağı istəyirdi, biz isə 2 bacı idik - Məsumə və mən Fatimə. Odur ki, atam Qubanın yetimlər evindən 9-10 yaşlı qarabuğdayı bir oğlan uşağını övladlığa götürdü. Biz seyid nəsli olduğumuz üçün bu oğlanın adını atam sənədləşdirmədə Mir Cəfər yazdırdı. Mir Cəfər bizim ailəyə heç uyğunlaşmırdı, tez-tez harasa gedirdi. Hətta elə vaxtlar olurdu ki, 2-3 gün evə gəlmirdi. Sonra məlum oldu ki, o, vaxtının çox hissəsini kəndimizin kənarında olan erməni kilsəsində erməni keşişinin himayəsindəki 2 nəfər erməni oğlan uşağı ilə keçirir. O, evimizə fasilələrlə gəlməkdə davam edirdi. Evimizə gələndə anam Yaxşı xanım onu yedizdirib-içizdirir, təmiz paltar verərək üst-başını dəyişdirirdi.
Bir müddət sonra mənim kiçik qardaşım dünyaya gəldi. O vaxt anam atama dedi: “Oğul istəyirdin, buda sənə oğul, apar o erməni balasını (“Mir Cəfəri”) götürdüyün yerə qaytar. Bilirsən ki, ermənilər müsəlmanların başına nə müsibətlər gətiriblər (Söhbət 1905-ci ildə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri vəhşi qətillərdən gedir). Bu uşaqdan bizə övlad olmayacaq!” Atam isə cavabında dedi: “O uşaqdır! Baş verən hadisələrin ona aidiyyəti yoxdur. Biz seyid nəsiliyik. Belə hərəkət etmək bizim üçün günahdır. Böyüyəndə hər şeyi başa düşəcək, özü çıxıb gedəcək!”
Bir müddət keçdikdən sonra Mir Cəfər, ümumiyyətlə, daha bizə gəlmədi. Sonra isə onun inqilabçılara qoşulduğunu eşitdik.
1918-ci ildə erməni silahlılarının Qubada törətdikləri qarət və qətillərdə dəstə başçısı quldur Amazaspın yanında Mir Cəfərin də olduğunu kənd sakinlərindən eşitdik, lakin bu xəbərin şayiə olduğunu güman edib inanmadıq. Lakin ermənilərin qonşu kəndləri viran qoyduqları və kənd sakinlərini qətlə yetirdikləri zaman bizim kəndin yaxınlıqlarına 2 erməni atlısı gəldi və kəndimizə kənardan baxaraq çıxıb getdilər, bizim kənddə heç kim qətlə yetirilmədi (erməni olanda nə olar, duz-çörək qədri bilən imiş, bu “Mir Cəfər”. Seyid ailəsində tərbiyyə aldığından hələ Allahını unutmamışmış. Bu da “Mir Cəfərin” daha bir müsbət xüsusiyyəti. Belə müsbət xüsusiyyətlər nadir olsa da, yenə də onu digər vəhşi ermənilərdən fərqləndirirdi). Bu anda biz Mir Cəfərin həqiqətən ermənilərin yanında olduğunu və hətta Amazasp kimi quldurun yanında belə söz sahibi olduğunu bildik.
Mir Cəfəri sonuncu dəfə 1946-cı ilin sonunda gördüm. O, bizim rayona dövlət planının yerinə yetirilməsinin vəziyyətini öyrənmək üçün gəlmişdi. O, bizim həyətə rayonumuzun rəhbərləri ilə birlikdə gəlmişdi. Mən onu evə dəvət etdim. O, imtina etdi, elə həyətdə dayanaraq ətrafı nəzərdən keçirtdi. Papiros yandıraraq “Necəsiz?” - deyə soruşanda mən qardaşım Seyidağanın işsiz olduğunu, evimizin mətbəx tərəfdən damının çökdüyünü və təmir üçün imkanımızın olmadığını bildirdim. O, üzünü rayonumuzun birinci katibinə tərəf çevirdi və katib əlində tutduğu ikiqat bükülmüş kağız vərəqində nə isə yazdı. Mir Cəfər isə bizimlə elə ayaqüstü vidalaşaraq getdi. Ertəsi günü səhər evimizin damının çökən hissəsini təmir etdilər və qardaşım Seyidağanı kolxozun anbardarı vəzifəsinə təyin etdilər (Bu da Mir Cəfərin ikinci müsbət xüsusiyyəti - ailəcanlı imiş). O gündən sonra biz Mir Cəfəri bir daha görmədik”.
Quba, aprel 1956-cı il
Az.TV, sentyabr 1971-ci il

Sinifi mübarizə adı ilə Qubada dinc əhalini kütləvi surətdə qətlə yetirən quldur daşnak Amazaspın komanda heyyətinin üzvü olmuş “Mir Cəfər Bağırov”.
Bağırov Mir Abbasın doğma övladları:
1. Bağırova Məsumə Mir Abbas qızı (1882-1947)
2. Bağırova Fatimə Mir Abbas qızı (1894 - 1961)
3. Bağırov Seyidağa Mir Abbas oğlu (1906 – vəfat etməsi tarixi barədə heç bir məlumat yoxdur)
Arxiv mənbələrindən üzə çıxarılan digər bir əlahəzrət fakt.
“1938-ci ilin sonunda Moskvada Azərvaycan mədəniyyətinin ongünlüyü keçirilirdi. Ongünlükdə Böyük Teatrda “Arşın mal alan” tamaşası və “Koroğlu” operası nümayiş etdirildi. Hər iki tamaşaya baxmağa şəxsən İ.Stalin və Siyasi Büronun üzvləri də gəlmişdilər. Mədəniyyət ongünlüyü sona çatan günü Azərbaycan nümayəndə heyətinin şərəfinə İ.Stalinin göstərişi ilə təntənəli gecə təşkil olundu. Gecədə Səməd Vurğun böyük şövq ilə İ.Stalinə həsr etdiyi “Böyük rəhbərə salam!” şeiri ilə çıxış edir. Şeirə görə İ.Stalin gülümsəyərək S.Vurğuna minnətdarlığını bildirir. Sonra İ.Stalin əlində şərab dolu iki badə ilə Üzeyir Hacıbəyova yaxınlaşır və badənin birini ona verərək Ü.Hacıbəyovu “Koroğlu” operasına görə tərifləyir və əlində tutduğu badədəki şərabı onun sağlığına içir. Bu məqamı diqqətlə müşahidə edən M.Bağırov Bakıya qayıdan kimi Azərbaycan Daxili işlər komissarı Sumbatyana telefon zəngi edərək Ü.Hacıbəyova qarşı “millətçi” ittihamı ilə tərtib edilməkdə olan cinayət işinin dərhal ləğv edilməsinə göstəriş verir.
1940-cı illərin əvvələrində İ.Stalin beşillik planın Azərbaycanda yerinə yetirilməsinin vəziyyəti ilə maraqlanaraq M.Bağırova telefon zəngi edir. Bir qədər sual-cavabdan sonra İ.Stalin M.Bağırovdan “bizim qara oğlan necədir?” – deyə soruşur. İ.Stalin M.Bağırovun duruxduğunu hiss edib, “Səməd Vurğunu” nəzərdə tutduğunu bildirir. M.Bağırov İ.Stalinə Səməd Vurğuna qarşı “millətçi” ittihamı ilə cinayət işinin açıldığını deyir. İ.Stalin M.Bağırova “Onunla işin olmasın!”- deyərək telefonun dəstəyini asır. Beləliklə, İ.Stalinlə təsadüfi şəxsi tanışlıq Azərbaycanın (bəlkə də bütün dünyanın) dahi bəstəkarı Ü.Hacıbəyovu və görkəmli şairi S.Vurğunu “xalq düşməni” adı ilə M.Bağırovun yerinə yetirdiyi erməni xislətli siyasətinin qurbanına çevrilmələrindən xilas edir.
Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın siyasi hakimiyyətinin erməniləşməsi məhz Mir Cəfər Bağırovun Azərbaycan SSR-ə rəhbərlik etdiyi dövrdə (1933-1953) geniş vüsət almışır. M.Bağırovun hakimiyyəti dövründə Azərbaycanın 110 000 (yüz on min)-dən artıq siravi vətəndaşı və din xadimi ateizim təbliğatının qurbanı olaraq Sibirə sürgün edilmiş, 70 000 (yetmiş min) vətəndaşı əksinqilabçı adı ilə, onlardan 29 000 (iyirmi doqquz min) ziyalı, ictimai-siyası xadim (onlardan bəziləri, məsələn Əliheydər Qarayev, Davud Hüseynov, Çingiz İldırım, Dadaş Bünyadzadə və s. həqiqətən də Azərbaycan xalqının düşməni olaraq ermənilərə və ruslara xidmət etmişdir. Onları edam etdirməkdə, fikrimizcə, Mir Cəfər Bağırov haqlı idi), 11 (on bir) general olmuşdur.
Proletar beynəlmiləlçiliyi idealogiyasından yararlanmağa can ataraq öz məişət durumunu yaxşılaşdırmağa çalışan bəzi üzdəniraq “vətənpərvər” şairlər yaranmış siyasi vəziyyətdən sui-istifadə edərək hətta ermənilərin Azərbaycan xalqının qədim milli musiqi aləti olan tarı mənimsəyərək təqdim edilməsini dəstəkləyərək, “oxuma tar, səni istəmir proletar” (Süleyman Rüstəm) şeiri ilə ictimaiyyət arasında təbliğata başlamışlar. Bu zaman milli ruhlu 29 yaşlı gənc şair Mikayıl Müşfiq milli müsiqi alətimiz olan tarı erməni müsiqi aləti kimi təqdim edənlərə etiraz edərək, “oxu tar, səni kim unudar?” dillər əzbərinə çevrilən məhşur şeirini yazır. Sumbatyan tərəfindən bu barədə məlumatlandırılan Mir Cəfər Bağırov qəzəblənərək Mikayıl Müşviqin yanına gətirilməsini tələb edir (Sonralar, deyilənə görə, M.Bağırov buna görə peşman olur və “o gənc oğlanın” günahı yox idi deyir. Amma buna adamın heç cür inanmağı gəlmir, bu da yəqin, növbəti erməni riyakarlığıdır). M.Bağırovun kabinetində Mikayıl Müşfiq bu məsələ ilə bağlı sorğu-suala tutularkən o, Azərbaycan xalqının milli dəyərlərindən, musiqi sənətinin, musiqi alətlərinin və poeziyasının qədimliyindən, özünəməxsusluğundan şövqlə danışır. Bunları eşidən M.Bağırov onun üzünə qəzəblə “Ax, ты тюркский щенок!” (Ah, səni türk küçüyü!)-deyə bağıraraq R.A.Markaryana Mikayıl Müşfiqin dərhal həbs edilməsi üçün göstəriş verir. Qeyd edək ki, Məmməd Səid Ordubadi və Mirzə İbrahimov bu hadisənin canlı şahidləri olsalar da, M.Bağırovu fikrindən döndərə bilməmişlər.
Proletar beynəlminəlçiliyi bayrağı altında ermənilərə himayədarlıq edən M.Bağırovun hakimiyyəti dövründə Azərbyacan Daxili işlər xalq komissarının müavini vəzifəsinədək irəli çəkilmiş general-leytenant Ruben Ambarsumoviç Markaryanın təxminən 1938-1939-cu illərdə anasına yazdığı və erməni dilindən rus dilinə tərcümə edilmiş məktubunu dövlət ittihamçısı SSRİ Baş prokuroru R.Rudenko 1956-cı ilin aprel ayında Moskvada Batursk həbsxanasında M.Bağırovun üzərində keçirilən məhkəmə prosesi zamanı ucadan oxudu. Məktubda yazılmışdı: “Əziz anam! Sən məni burada, Azərbaycanda Azərbaycan türklərinə xidmət etdiyimə görə övladlıqdan çıxaracağınla hədələyirsən?! Ana, onu bil ki, mən 1915-ci ildə Türkiyədə öldürülmüş hər bir erməninin başı əvəzinə 15 Azərbaycan türkünün başını kəsirəm, özü də elə başlar ki, Azərbaycan bundan 150 il sonra da özünə gələ bilməyəcək!”
Bunu eşidən Mir Cəfər Bağırov ermənilərə xas olan riyakarlıq nümayiş etdirərək oturduğu kürsüdən dik atılır, başına ikiəlli qapaz vuraraq ucadan: “Məni güllələmək azdır, məni şaqqalamaq lazımdır!”- dedi (Sanki daşnak Amazaspın dəstəsində özünün də iştirakçısı olduğu 1918-ci ildə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğınlardan xəbəri yox imiş?!).
P.S. R.Markaryan 1956-cı ilin may ayının 16-da SSRİ Ali Məhkəməsi kollegiyasının qərarına əsasən güllələnmişdir.
P.S.S. Daha bir diqqəti çəkən əlahəzrət fakt.
Mir Cəfər Bağırov necə seyiddir ki, iki dəfə evlənib, hər ikisində də ruslarla - Mariya və Yevgeniya Mixaylovna ilə. İki uşağı olub: birinin adı Vladimir, digərinin adı Cen. Axı seyid (Peyğəmbər nəsli) övladları ən azı ərəb və ya azərbaycanlı adları daşımalıydı. Fikrimizcə, bütün göstərilən faktlar Mir Cəfərin azərbaycanlı (türk) olmadığının, xalqımızın əzəli düşməni erməni əslli olmasının əlamətləridir.
Əziz oxucu! Dostumuz Ə.Nicat yazır ki, Bağırov Azərbaycana rəhbərlik edən yeganə adam idi ki, hələ 30-cu illərdə “Mən əvvəlcə Azərbaycan xalqının oğluyam, yalnız sonra kommunistəm”- demişdir (Əslində bu, sonrakı liderlərimizdən birinin sözləri ilə həmahəngdir. Onun da mənşəyinin şübhəli olması hamıya məlumdur). Bağırovun məhkəmə prosesində dediyi “şaqqalamaq” məsələsinin mənası odur ki, xalqımın bəzi düşmənlərinə, ermənilərə, fanatik kommunistlərə inanıb, bəzi əməllərinin mahiyyətini dərk etməmişəm ( “Hürriyyət” qəzeti, 6 fevral 2015-ci il). Yox, əziz Əlisa müəllim, bu, heç də sizin düşündüyünüz kimi deyil. Bu etiraf əslində onu saxlayan, böyüdən Seyid Mir Abbasın ruhu qarşısında öz günahlarını etiraf etmək demək idi. O, bilirdi ki, güllələnəcək, ona aman verilməyəcək, ona görə də sadəlövh Azərbaycan xalqının yenidən ürəyini fəth etməyə çalışırdı. Həm də, göründüyü kimi , buna nail oldu. Sizin kimi nəhəng bir yazıçının, filosofun ona inanması və bəraət verməsi bunun canlı sübutudur.

Fəxrəddin AĞAZADƏ,
fəlsəfə elmləri doktoru, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru,
Beynəlxalq Aqrar Təhsil Akademiyasının akademiki
Nazim Məmmədov – Sabiq polis işçisi, polkovnik-leytenant

İlham Məmmədli

"Ömrü sözə verdim" kitabının müəllifi

Onu düz bir qərinədir ki, tanıyıram. Gənclik dostlarımın yaxşı yadında olar. Jurnalistikanın daha çox zibilləndiyi, Milli Mətbuatın, demək olar ki, simasını itirdiyi dövrdə İlham Məmmədli haqqında deyirdim ki, o, barmaqla sayılan mətbuat adamlarındandır ki, qələmi çirkab mürəkkəbinə batırmayıb. Saxtalığa xidmət edən qələmin tökdüyü qanı heç su ilə də yumaq olmur. Çünki tarixin salnaməsinə bir ləkə kimi yapışıb qalır. Amma İlham Məmmədli sözün həqiqi mənasında vicdanına güvəncli olub. Ağa ağ, qaraya qara deməyə gücü çatıb. Elə ona görə də mətbuat aləmində sözünə və özünə hörmət edən nadir obrazlardan biri kimi bu gün də müfuzunu qoruyub saxlayır. Onun Kəlbəcər ədəbi mühitinin mənəvi sərhədlərini öyrənmək sahəsində xidmətləri əvəzsizdir.
Onun hələ XVIII əsrdən üzü bəri Kəlbəcərdə yazıb yaradan bir çox müəllifləri araya gətirməsi ənənə varisliyinin təmini baxımından elmi fədakarlığının nəticəsi kimi qəbul olunmalıdır. İ.Məmmədli təbiət etibarı ilə şairdir, baxmayaraq ki, elmi-tədqiqatla daha çox məşğul olur. Amma onun şeirlərində Aşıq Şəmşirin ruhu yaz ağzı tumurcuq kimi çırpınır və biz Şəmşir ənənəsinin davamını onun şeirlərində görürük, doyuruq. Bəhmən Vətənoglunun, Şücaətin, Məmməd Aslanın və bir çox istedadlı sənətkarların xalqımızın mənəvi mühitinin zənginləşməsindəki rolunu İ.Məmmədli tədqiqatları ilə əsaslandırır. Şübhəsiz, bu tədqiqatlar onun poetik yaradıcılığına da təsirsiz ötüşmür. İlham Məmmədlinin məşhur «Gedirəm» şeirini aşıqlar xüsusi duyğu ilə oxuyur. Əli Kəlbəcərlinin (Zeynalabdinoğlu) ifasında yandirici bir hiss dinləyicini özünə əsir edir.
Bir az daşlı, bir az tozlu,
Mən öz yolumu gedirəm.
Bu yolun qərib yolçusu,
Boşmu, dolumu gedirəm?
Dərd yaşadım bu illəri,
Gah aqiləm, gah sərsəri.
Bu yolum Tanrı əsəri
Yolun sonumu gedirəm.

İlham sazı ruhu ilə duyur, şeirlərini də sanki saz üstə oxu üçün yazır. Mən əvvəllər də bu barədə mülahizələrimi yazmışam. Əgər klassik poeziya ənənəsini ədəbi düşüncəmizdən çıxarsaq, onda gərək muğamdan imtina edək. Əgər qoşma, gəraylı, aşıq yaradıcılığı formasını daşıyan ənənədən imtina etsək, saz bizdən ayrılmalı olacaq.
İlham Məmmədli kimi sənətkarların yaradıcılıqları ona görə dəyərlidir ki, onlar xalqın ruhunun bütövlüyünü qoruyur. Bunu onun «Ömrü sözə verdim adlı ilk şeirlər kitabı da təsdiq edir.