Həkim Qiyas Hüseynovun 60 illik yubileyinə
Ömrünün 60 illik zirvəsinə dirsəklənib geriyə boylandıqca gözləri yol çəkir. Bu yolun başlanğıcındakı qayğısız günlərindən, uşaqlıq çağlarından əsər-əlamət görmür. Nə “Çilik-ağac”, “Mətə-mətə”,”Dirədöymə”, “Molla-molla” oynadığı tay-tuşları var, nə də onu bu oyunlardan ayırıb yeməyə çağıran, saçlarına sığal çəkə-çəkə əzizləyən, boyunu sevə-sevə böyüdən valideynləri. Nə darıxanda üz tutduğu ağır elləri qalıb, nə də onu hörmət-izzətlə ağırlayan elliləri. Erməni faşistlərinin pərən-pərən saldığı qohum-əqrəbalarının yurdu viran qalıb. O yurd ki, elə onun özü də orda dünyaya göz açmışdı. Yaylaqların gül-çiçəyinin ətrini ciyərlərinə çəkmiş, buz bulaqların dişgöynədən sularından içmişdi. Haqqında söhbət açmaq istədiyim, öz peşəsinə ləyaqətlə, xalqına sədaqətlə xidmət edən, xeyirxahlıqdan zövq alan Qiyas həkimdir.

Hüseynov Qiyas Adil oğlu 1960-cı ildə, iyunun 10-da Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun Kurud kəndində anadan olub. Valideynləri sağlam, işgüzar olsalar da Qiyasın uşaqlıq illəri qayğısız keçməyib. Çünki aborigen türk əhalisi yaşayan bütün ətraf kəndlər kimi Kurud kəndi də gözdən uzaq, diqqətdən kənar idi. Qışı sərt keçdiyindən kəndin bərbad yolları bəzən həftələrlə bağlı qalırdı. Son illərə qədər təbii qaz verilmirdi, elektrik enerjisi yarıtmaz idi. Qiyas belə bir ağır şəraitdə kəndimizin səkkizillik məktəbində ibtidai təhsil almağa başlayıb. Təhsil almaqla bərabər ev işlərinin bir qismi də onun balaca çiyinlərinə düşürdü. Gah mal-qoyun, gah quzu növbəsinə, gah da meşədən odun gətirməyə gedirdi. Bostan, biçin işləridəki öz yerində. Belə işlər uşaq üçün ağır olsa da, onu vaxtından tez yetkinləşdirib mətinləşdirirdi. Dağları, gədikləri gəzə-gəzə boy atırdı. Amma nə iş dalınca getsə də kitabını əlindən qoymazdı.

Anası Nisə xanım, qardaşı Akif müəllim və digər ailə üzvləri
Əslində o ziyalı ailədə böyüyürdü. Mərhum atası Adil Hüseynov İkinci Dünya Müharibəsindən qayıdıb ali təhsil ala bilməsə də mütaliədən qalmazdı. Poçtalyon işlədiyi illərdə kəndə gətirdiyi qəzet-jurnalları yayımlamamış özü gözdən keçirər, dünyada baş verənlərdən xəbər tutardı. Hərdən evdə işlətməyə kağız lazım olanda anam göndərərdi ki, get Adil əmidən bir qəzet al, mən də gedib alardım. Adil əmi qəzeti verəndə deyərdi:- əmi qurban qəzeti oxumamış işlətməyin! Hazırcavablığı, müdrikliyilə yadımda qalan Adil əminin o sözləri, səsi illərdi qulağmdadır: “Əmi qurban qəzeti oxumamış işlətməyin!”

Təkcə bu sözün özü çox böyük maarifçilik işiydi və belə bir ailədə böyüyən uşaq oxumaya bilməzdi. Necəki böyük qardaşları oxumuşdu. Mərhum Akif Hüseynov Xalq Təsərrüfatı İnstitutunu (indiki İqtisad Universiteti) bitirmiş, İdrislə Ədalət isə müəllimlik peşəsinə yiyələnmişdilər. Beləcə kasıb bir komadan çıxıb ali təhsil ocaqlarına uzanan kənd yolu Qiyası da çəkib apardı. O, 9-10-cu sinifləri oxumaq üçün 12 km aralıda yerləşən Gığı kəndinə getdi. 1977-ci ildə Qafan rayonunun Gığı kənd orta məktəbini əla qiymətlərlə başa vurdu. Növbəti il Nəriman Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna daxil oldu.1984-cü ildə institutu bitirib təyinatla İmişli rayonuna göndərildi. 3 il orada işləyib təyinat müddətini başa vurandan sonra-1988-ci ildə müsabiqə yolu ilə B. Ə. Eyvazov adına Elmi Tədqiqat Hematologiya və Transfuziologiya İnstitutuna (indiki Hematologiya və Transfuziologiya Mərkəzi) elmi işçi kimi işə qəbul olundu.

Sadəliyi, təvazökarlığı, işgüzarlığı və təşəbbüskarlığı ilə seçilən Qiyas Hüseynov tezliklə nüfuz qazandı, kollektivin sevimlisinə çevrildi. Çox keçməmiş -1989-cu ildə qan preparatları şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin olundu. Yeni vəzifəyə təyin olunduqdan sonra onun təşəbbüsü ilə respublikada ilk dəfə olaraq rezusəleyhinə immunoqlobulin və polibiolin preparatları hazırlanmağa başlandı. 1990-cı illərin əvvəllərində ölkəmizə qan konservantlarının gətirilməsi çətinləşdiyindən xəstələrin qanla təminatında problem yarananda Q. Hüseynov şöbədə “qlükosir” adlanan qan konservantı hazırlamağa başladı ki, bir neçə il Bakı şəhərinin əsas klinikaları həmin konservantdan faydalanmışdır.
1980 –cı illərin axırına yaxın keçmiş SSRİ-də quru plazma istehsalının ləğv edildiyi vaxtla erməni quldur dəstələrinin Azərbaycana təcavüzü üst-üstə düşmüşdü. Zorla cəlb edildiyimiz savaş cəbhə bölgəsində “quru plazmaya” böyük ehtiyac yaratmışdı. O zaman Qiyas həkim “quru plazma” hazırlanmasını bərpa etməklə könüllü döyüşçülərə öz töhfəsini vermiş, hazırlanan “quru plazma” əsasən cəbhə bölgəsinə göndərilmişdir. O, ölkəmizin qan xidmətinin inkişafına və bu sahədə aparılacaq islahatlara yardım etmək məqsədilə bir çox xarici ölkələrdə (Rusiya, Türkiyə, İran, Norveç və s.) təcrübə keçmiş və elmi konfranslarda iştirak etmişdir.
Qiyas Hüseynov hansı sahədə işlədisə etimad qazandı, vicdanlı işi, çalışqanlığı ilə göstərilən etimadı doğrultdu. Elə ona görə də 1998- ci ildə B. Ə. Eyvazov adına Elmi Tədqiqat Hematologiya və Transfuziologiya İnstitutunun nəzdindəki qan bankının ( indiki Mərkəzi Qan Bankı) baş həkimi təyin olundu. Yeri gəlmişkən bir haşiyə çıxım. Sözün açığı əmiuşağı olsaq da sonuncu dəfə Qiyas həkimin harda işləməsindən xəbərim yox idi. Bir gün AzTv-də iş yoldaşım, jurnalist həmkarım Telli Pənahqızı mənə yaxınlaşıb,-əmioğludan salam gətirmişəm dedi. Ardınca da Qiyas həkimin onun qohumlarına göstərdiyi tibbi yardımdan, öz işinə necə vicdanla yanaşmasından, peşəsinə bağlılığından, pasiyentlərə sayğısından, bir sözlə həkimin ləyaqətli vətəndaş mövqeyindən ürəkdolusu danışdı. Bu qürurverici mənzərənin şahidləri və digər iş yoldaşlarımızdan nə vaxtsa qana-plazmaya ehtiyac duyan olardısa, qan bankına böyük ümidlə, həm də ərklə gedərdilər. Bilirdilər ki, Qiyas həkim kimsəni naümid yola salmır.

Günlərin birində lənkəranlı xəstə Cəmalə Nağıyevanın 12 yaşlı uşağını babası ilə nənəsi ağır vəziyyətdə xəstəxanaya gətiriblər. Günün axırına yaxın olduğundan bankda qan qalmayıbmış. Uşağın da vəziyyəti o qədər ağır imiş ki, qan vurulmasa sabaha sağ çıxacağına ümid yox imiş. Belə vəziyyətdə Qiyas həkim öz damarından qan verərək xəstənin həyatını xilas edib. Onun daxili aləmi, mənəvi dünyası barədə doğru-dürüst təsəvvür yaratmaq üçün gədəbəyli bacıların dedikləri yetərlidir: “Dərman qəbulundan sonra kəskin allergiya ilə Akademik M.Ə Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanasına gəldik. Gərgin tibbi yardımdan sonra bacım xeyli yaxşılaşdığından xəstəxanada qalmaq istəmədi. Klinikadan çıxsaq da bizi qaytarmağa söz verən taksi gəlib çıxmadı. Bakıda heç yanı tanımırdıq, qalacaq yerimiz də yox idi. Ümidsizliyə qapılsaq da yalançı sürücünü gözləməkdən başqa çarə tapa bilmirdik. Elə bu vaxt işdən çıxan Qiyas həkim bizi görüb yaxınlaşdı. Hələ burdasınız-deyə, getməməyimizin səbəbini soruşdu. Vəziyyəti biləndə bizi evinə qonaq apardı. Həyat yoldaşı Pəricahan xanım bizi mehribanlıqla, illərin tanışı kimi qarşıladı, sıxılmağa, yadlıq hiss eləməyə qoymadı. Səhər tezdən həkim bizi avtovağzala qədər gətirib yola saldı, biletimizi də özü aldı. Bu isti münasibətdən, qonaqpərvərlikdən sonra biz o ailəni özümüzə doğma bildik. İndi də ünsiyyəti kəsmirik.”
Qiyas həkimin peşə yollarında belə həssas məqamlar çox olub. İctimai-siyasi formasiyanın dəyişməsi, respublikamızı bürüyən qaçqın dalğası, müharibənin gətirdiyi fəlakətlər, cəbhə bölgələrini başına götürən qan-qada onu öz şəxsi taleyini yaşamağa qoymayıb. Qapısını döyənin hərəsi bir dərdlə üstünə gəlib. Onun da həssas ürəyi hərənin dərdindən bir şələ tutub. Beləcə qara saçlarına vaxtsız “qar” yağıb. Amma bir təsəllisi var ki, saçlarını millətinin yolunda, peşəsinə xidmətlə ağardıb.
O, həkimliklə bərabər, həm də pedaqoji fəaliyyətlə, elmi araşdırmalarla məşğul olur. 2 kitabın, 30-dan çox elmi məqalənin müəllifidir. 2006- cı ildən Ə. Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun hematologiya kafedrasında assisent işləyir. 2007-ci ildə hematologiya ixtisası üzrə müdafiə edərək tibb üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi alıb. Məhərrəm ayının Aşura günlərində keçirilən “qanvermə” aksiyasının təşəbbüskarı da Qiyas həkimdir. İlk dəfə onun təklifi və müəyyən əlaqədar qurumların razılığı ilə aksiya baş tutmuşdur. Ənənə halına çevrilərək ümumrespublika səviyyəsində keçirilən “qanvermə” aksiyaları indi də uğurla davam etdirilməkdədir.
Elmdə, işdə, ailə həyatında dalbadal uğurlar qazandı. Dost-tanışı, doğmaları başına yığıb oğlu Adilə toy elədi. Bütün qeyd olunanlar müdriklik çağına çatmış Qiyas Hüseynovun həyatının görünən fraqmentlərindəndir. Amma 60 illik ömrünün görünməyən, dosta, sirdaşa deyilməyən tərəfləri, yalnızca özünü yandıran ağrı-acıları var. Bu acıların ən acısı yurd həsrəti, vətən dərdidir. 60 illik ömrünün yarıdan çoxunu- 32 ilini Vətən dərdi, yurd həsrətilə yaşayıb. Ata ocağına, doğulub boya-başa çatdığı məmləkətə gedən yolları erməni faşistləri tərəfindən bağlanıb. Daha qapılarında “Novruz” tonqalı çatılmır. Uşaqlar çiyinlərində bəzəkli çanta məhəllələrinə gəlib bayramınız mübarək demir. Böyüklər evlərinin qabağına yığışıb dünyanın get-gəlindən danışmır. Gözlərini Gülxac döngəsinə dikib kəndə toya gələn zurnaçılar dəstəsini gözləmir. Bizdən keçib Kirsə gedən toy karvanı həyətlərində dayanıb camaatı bəy sevincinə şərik eləmir. Aşıq Hüseyn klubda dastan danışmır. Anası Nisə əmicanım balasına bayram payı, ad günü sovqatı göndərmir. Mən belə talenin nəyinnən yazım?!

Bircə onu deyim ki, Qiyas Hüseynov acılı-şirinli 60 ili mərd-mərdanə yaşayıb. Kimsənin qəlbinə dəyməyib, imkanı daxilində xeyirxahlığa çalışıb. Yenə də öz xoş əməllərini davam etdirməkdədir. Bizə düşən isə ona sağlamlıq, uzun ömür, işlərində müvəffəqiyyət arzulamaqdır.
Qiyas həkim çox yaşa, yaşa ki, dünyanın yeni düzənin görə biləsən. Çox yaşa ki, Zəngəzura-Kuruda getmək nəsibin olsun!



"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
24 iyun 2020-ci il