AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanası (MEK) və Qafqaz Tarixi Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə UNESKO kafedrasının milli irsin öyrənilməsi üzrə “Günəşin axtarışında” beynəlxalq İşçi qrupunun Azərbaycan üzrə fəaliyyəti” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib.
Tədbirdə UNESKO-nun beynəlxalq tərkibdə işçi qrupunun müxtəlif ölkələrdən olan üzvləri respublikanın elmi və ali təhsil müəssisələri və təşkilatları, eləcə də vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri qarşısında qrupun son bir ildə fəaliyyəti barədə hesabatla çıxış ediblər.
Tədbiri giriş sözü ilə açan MEK-in direktoru Leyla İmanova 2018-ci ilin aprel ayından başlayaraq kitabxananın UNESKO nəzdində yaradılmış kafedra ilə əməkdaşlığı çərçivəsində mənəvi ənənələrin və dinlərarası dialoqun komparativ araşdırılmasına dair bir sıra layihələr həyata keçirdiyini bildirib. L.İmanova Azərbaycan milli irsinin qorunmasına dair UNESKO-nun ilkin reyestr formatı üçün MEK-in elektron kataloqunun əsas götürüldüyünü deyib və MEK tərəfindən “Siyahılar”, “Məzarlar” və “Abidələr” adlı məlumat bazalarının hazırlandığını söyləyib. MEK rəhbəri mütəmadi olaraq ictimaiyyətin bu layihələr barədə məlumatlandırıldığını da diqqətə çatdırıb.
L.İmanova MEK-in Milli Rəqəmsal Yaddaş (MRY) layihəsi çərçivəsində son 4 il ərzində Azərbaycanın mədəni-tarixi irsinə aid olan sənədlərin toplanılması, sistemləşdirilməsi, rəqəmsallaşdırılması, arxivləşdirilməsi, məlumat bazasına yerləşdirilməsi və istifadəçilərə təqdim edilməsi istiqmətində görülən işlərdən danışıb. Beynəlxalq standarta uyğun olan MRY-nin elektron kataloqunun istənilən kataloqa, həmçinin UNESKO kataloqlarına inteqrasiya oluna bildiyini əlavə edib.
Sonra MEK-in Komplektləşdirmə bölməsinin rəhbəri və layihənin icraçısı Nazilə Həsənova “Məzarlar” və “Abidələr” layihələrinin elektron kataloq və məlumat bazalarını təqdim edib.
Daha sonra “Qafqaz Tarixi Mərkəzi” İB-nin erməni yalanlarının ifşasına dair apardığı təqdiqatlar çərçivəsində “Bolgarka” ilə yazılan erməni tarixi” sənədli filminin təqdimatı keçirilib və film nümayiş etdirilib. Mərkəzin direktoru, AMEA Hüquq və İnsan Hüquqları İnstitutunun baş elmi işçisi, UNESKO-nun dosenti Rizvan Hüseynov filmin “Tarixin işğalı - torpağın işğalı” layihəsi çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının qrantı əsasında hazırlandığını bildirib. Qeyd edib ki, Tovuz rayonunun Girzan kəndində və Gədəbəy rayonunun alban məbədlərində çəkilən filmdə xarici elmi təqdiqatçıların və UNESCO nümayəndələrinin fikirləri, həmçinin abidələrimizə qarşı erməni vandalizminin şahidi olan yerli sakinlərin xatirələri və nadir tarixi faktlar yer alır.
Tədbirdə “Azərbaycanın Tovuz rayonunun Girzan kəndinin biritual məzarlığının qəbir daşlarına ətraf mühitin təsirinin öyrənilməsi” layihəsinin də təqdimatı keçirilib. UNESCO kafedrasının “Günəşə doğru” beynəlxalq İşçi qrupunun üzvü, Eksperimental Arxeologiyanın İnkişafı üzrə Avropa Birliyi (EXAR) və Ümumdünya İrs İcmasının üzvü, Azərbaycan ərazilərinin milli maraq və elmi prinsiplərə əsaslanan tədqiqatçısı kimi tanınan alim Tatyana Krupa birgə tədqiqatlar zamanı aşkar olunan tarixi faktlarla bağlı təsüratlarını bölüşüb. Tədqiqatçı alim vurğulayıb ki, iştirak etdiyi ekspedisiyalarda qəbirüstü mədəniyyət nümunələrinin qədim azərbaycan türklərinə məxsus olduğunu tarixi faktlarlar aşkar şəkildə göstərir. Qeyd edib ki, ermənilərin Azərbaycan torpaqlarındakı mədəniyyət nümunələrini özününküləşdirmək cəhdləri isə erməni saxtakarlığından başqa bir şey deyil, eyni zamanda mədəniyyətə qarşı törədilən vəhşilik aktıdır.
Dəyirmi masada çıxış edən rusiyalı tarixçi və siyasi analitik Oleq Kuznetsov, Prezident Kitabxanasının şöbə müdiri, tarixçi Nazim Mustafa, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivinin elmi araşdırmalar və nəşr şöbəsinin baş elmi işçisi, tarixçi Həcər Verdiyeva, AMEA-nın Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin bərpaçı rəssamı Gülşən Hacıyeva, AMEA-nın M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun Əlyazmaların gigiyena və bərpası laboratoriyasının elmi işçisi Zaur Orucov, Müəllif Hüquqları Agentliyinin eksperti Elşad Əlili və başqaları Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması istiqamətində görülən işləri, təqdim olunan layihələri müştərək fəaliyyətin nəticəsi olaraq yüksək qiymətləndiriblər. Çıxışlarda arxeoloji araşdırmalar zamanı tədqiqatlarla əlaqədar elm sahələri ilə yanaşı digər sahələrdən də mütəxəssislərin cəlb edilməsi, tədqiqatların dərinləşdirilmiş rejimdə aparılması, Azərbaycan torpaqlarında tarixi-dini abidələrimizə qarşı ermənilərin saxtakarlıq və cinayət əməllərinin təsbit olunması üçün beynəlxalq səviyyədə müvafiq strukturlar qarşısında vəsatət qaldırılması və s. məslələlərlə bağlı fikrilər səsləndirilib.
Tədbirdə Azərbaycanın tarixi-mədəni irsinin qorunmasına və araşdırılmasına böyük diqqət yetirilməsi ilə yanaşı, həm ölkəmizdə, həm də bütün Qafqaz bölgəsində zəngin irsimizin bu vaxtadək qeydə alınmayan, araşdırılmayan və qorunmayan hissəsinin, eləcə də dünya miqyasında unikal olan xristian, müsəlman və digər abidələrin pasportlaşdırılmasına ciddi zərurətin yarandığı vurğulanıb.
Bunu nəzərə alaraq, Qafqaz Tarixi Mərkəzinin təşəbbüsü, UNESKO nəzdində kafedra və Mərkəzi Elmi Kitabxananın dəstəyi ilə bir çox dövlətləri təmsil edən alim və tədqiqatçılardan ibarət işçi qrupun yaradılıdığı və ötən ilin aprel ayından Azərbaycanın qərb bölgəsində bərpa işlərinə ehtiyac duyulan qədim abidələrin, məzarlıqların, qoçdaşların və məbədlərin pasportlaşdırılması işinə başlanıldığı diqqətə çatdırılıb. İşçi qrupa Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxstan, Rusiya, Ukrayna və Gürcüstandan olan mütəxəssislərin daxil edildiyi və qrupun tərkibinin genişləndirilməsi məqsədilə digər dövlətlərdən də təmsilçilərin cəlb olunmasının nəzərdə tutulduğu deyilib.
Dəyirmi masa çıxışlar və müzakirələrlə davam edib.