Heydər Əliyevin dövlət quruculuğu məktəbi

Bir ölkənin gəncləri hər zaman öz dövlətindən güc alır. Məlumdur ki, 1997-ci ildən Prezident Heydər Əliyevin sərəncamı ilə hər il 2 Fevral Gənclər Günü kimi qeyd olunur. Gələcək gənclərin əlində olduğu üçün bu addım onların özünəinamını, məsuliyyətini daha da artırır. Bu, Heydər Əliyevin gənclərə göstərdiyi diqqətin nəticəsi idi.
Gənclik Tanrının insanlara bəxş etdiyi bir nemətdir. Elə bir nemət ki, o yalnız hər insana bir dəfə verilir. Biz insan həyatının gəncliyini bir ağaca bənzədə bilərik. Ağac hələ körpə ikən ona nə qədər yaxşı baxılarsa, sağlam böyüdülərsə, bir o qədər gözəl bar verəcək. Bir o qədər gözəl, çoxlu bar verən sağlam budaqları olacaq. Gənclər də belədir. Bu gün ölkəmizdə keçirilən gəncləşmə siyasətinin, onlara göstərilən qayğı və diqqətin nəticəsidir ki, gənclərimizə mədəniyyətdə, siyasətdə, idmanda xüsusi yer verilir. Onlar da öz növbəsində vətənini sevən, dürüst, xeyirli insan kimi formalaşacaqlar. Buna respublikamızda fəaliyyət göstərən Gənclər və İdman Nazirliyi, Gənclər Fondu, bölgələrimizdə yeni-yeni açılan Gənclər Mərkəzləri misaldır. Fundamentini Heydər Əliyevin qoyduğu bu uğurlu siyasi addım bir işıq kimi, bir nurlu çıraq kimi gənclərdən gələcək nəsillərə ötürüləcək. Bundan başqa Heydər Əliyev Azərbaycanda mədəniyyətin, iqtisadiyyatın və idmanın inkişafına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bunun nəticəsində neçə-neçə Azərbaycan gənci dünya və Avropa çempionatında, olimpiadalarda medallar qazanmış və bayrağımızı bir sıra ölkələrdə dalğalandırmışlar.
Ümummilli lider ömür şamını son nəfəsinə qədər Azərbaycan üçün əritdi. Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqına göstərdiyi xidmətlər hamıya məlumdur. Tariximizə nəzər salsaq Heydər Əliyev həm Sovet dövründə (1969-1982), həm də müstəqillik dövründə (1993-2003) Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik etmişdir. Bundan başqa o 1982-1987-ci illərdə Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının rəhbərlərindən biri olmuşdur. Heydər Əliyev Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasında hakimiyyətə gələn kimi ciddi kadr dəyişiklikləri apardı, ölkədə idarəçilik sistemini möhkəmləndirdi, Sovet hakimiyyəti tarixində ölkənin milli kadr potensialının möhkəmləndirilməsinə diqqəti artırdı, gənclər SSRİ-nin ali təhsil müəssisələrinə göndərildi. Heydər Əliyev Azərbaycanın bir sıra görkəmli incəsənət xadimlərinin dünyaya tanıdılmasında böyük rol oynadı. Sovet Azərbaycanının iqtisadi inkişafı istiqamətində də bir sıra tədbirlər həyata keçirmişdir.
Heydər Əliyev 1993-cü il oktyabrın 3-də müstəqil Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi və Azərbaycan dövlətini parçalanmaqdan qoruyaraq sözün əsl mənasında xalqın xilaskarına çevrildi. Ona görə də biz hər il iyun ayının 15-ni Milli Qurtuluş Günü kimi qeyd edirik. Bununla da müstəqil Azərbaycan Respublikasının tarixində bütün sahələrdə növbəti inkişaf dövrü başladı. 1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda Xəzər dənizinin Azərbaycana aid olan hissəsində “Azəri” və “Çıraq” yataqlarının dərinliklərinin birgə işlənməsi və hasil olunan neftin pay şəklində bölüşdürülməsi haqqında dünyanın iri neft şirkətləri ilə “Əsrin Müqaviləsi” imzalandı. Bu müqavilə Azərbaycanın iqtisadi və siyasi həyatında bu gün də böyük rol oynayır. Əsrin müqaviləsinin iqtisadi əhəmiyyəti çoxşaxəlidir. Belə ki, bu müqavilə ilə Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin əsası qoyuldu. Xarici investisiyaların cəlb edilməsi üçün yaşıl işıq yandı.
Bütün sahələrdə olduğu kimi aqrar sahədə də sürətli inkişaf gedirdi. 1993-2003-cü illərdə ulu öndər H.Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan Respublikasında aqrar islahatları və onların mühüm tərkib hissəsi olan torpaq islahatlarının aparılması, kənd təsərrüfatının inkişafı, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalının artırılması, istehsalçıların maddi rifah halının yüksəldilməsi, istehsal şəraitinin yaxşılaşdırılması, uzun əsrlərdən bəri Azərbaycan əkinçisinin torpaq mülkiyyətçisi olması arzusunun nəhayət reallaşması, o cümlədən torpağa münasibətdə tarixi ədalətin bərpa edilməsi, torpaqların pulsuz olaraq kəndliyə verilməsi və yeni torpaq-əkinçi münasibətlərinin formalaşması müasir tariximizin ən önəmli səhifələrindən biridir. İllər sonra azad olunacaq torpaqlarımızda kənd təsərrüfatının inkişafı sanki bu önəmli səhifələrdən güc alırdı. Bunun nəticəsində kəndlilərin əkin-biçinə marağı artdı. Kənd təsərrüfatı müəssisələri sürətlə artmağa başladı. Bu da müstəqilliyimizin ilk illərində kənd təsərrüfatı sahəsinin sağlam təməl üzərində qurulmasına şərait yaratdı. Lakin bütün bunlar ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan Respublikasında kənd təsərrüfatının yüksəldilməsi üçün gördüyü işlərin hamısı haqqında tam təsəvvür yaratmır. Çünki bu onun respublikaya ikinci qayıdışı zamanı gördüyü işlərdir. Heydər Əliyevin Azərbaycanın kənd təsərrüfatına göstərdiyi qayğını tam işıqlandırmaq üçün onun 1969-1982-ci illərdə Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik etdiyi dövrə də nəzər salmaq lazımdır. Hələ 1969-cu il avqust ayında Kommunist Partiyasının plenumunda H.Əliyev xalq təsərrüfatının başqa sahələrində olduğu kimi kənd təsərrüfatında da yaranmış vəziyyəti dərin təhlil etmiş, onun sürətlə inkişafını təmin edəcək kompleks tədbirlər təklif etmişdir. 1970-ci ilin iyulunda H.Əliyevin təşəbbüsü və gərgin əməyi sayəsində SSRİ Nazirlər Sovetinin qəbul etdiyi "Azərbaycan SSR-də kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmək tədbirləri haqqında" qərar Respublikada kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının inkişafında müstəsna rol oynadı. Bu qərar həmçinin Azərbaycanda kənd təsərrüfatının inkişafı ilə yanaşı SSRİ-in iqtisadiyyatının inkişafına da müsbət təsir göstərdi. Belə əsaslı tədbirlərin həyata keçirilməsi nəticəsində Azərbaycanın kənd təsərrüfatında məhsul istehsalı sürətlə artmağa başladı. Həmin illərdə respublikada pambıq istehsalı illik 1 milyon tona, üzüm istehsalı isə illik 1 milyon 600 min tona qədər yüksəldi. Beləliklə Azərbaycan pambıq yığımı üzrə keçmiş Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqında 2-ci, üzüm yığımı üzrə isə 1-ci yerdə gedirdi. Bu cəhəti xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, bu dövrə qədər respublikamızda üzüm istehsalı o qədər də çox deyildi. Onu göstərmək kifayətdir ki, 1966-1970-ci illərin hər birində (orta illik məhsul) respublikada cəmi 232 min ton üzüm istehsal edilmişdir. Üzümlüklərin vəziyyəti əkinçilik mədəniyyətinin tələblərinə cavab vermirdi ki, bunun nəticəsində də məhsuldarlıq xeyli aşağı idi. 1971-1975-ci illərdə həm mövcud üzüm bağlarının vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına, həm də yeni üzüm bağlarının salınmasına diqqət artırıldı, üzümçülüyün intensivləşdirilməsi, elm və qabaqcıl təcrübənin nailiyyətlərinə əsasən əməyin və istehsalın təşkilinin təkmilləşdirilməsi sahəsində konkret tədbirlər həyata keçirildi. Bütün bunlar 1971-1975-ci illərdə orta illik üzüm istehsalını 466 min tona, hər hektardan məhsuldarlığı 48,2 sentnerə çatdırmağa imkan vermişdi. 1975-ci ildə respublikada üzüm istehsalı 1969-cu ildəki səviyyəni 2,6 dəfə ötüb keçmişdi. 1976-1980-ci illər isə üzümçülüyün inkişafında xüsusilə mühüm mərhələ oldu. 1976-1980-ci illər üzümçülüyün istehsalında mühüm mərhələ olmuşdur. Kənd təsərrüfatının bir hissəsi olan üzümçülük ölkənin iqtisadi həyatında da mühüm rol oynayır. Azərbaycanda üzümçülük yüksək inkişaf mərhələsini Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə keçmişdir.
Heydər Əliyevin qayğısı nəticəsində Naxçıvan şəhərində və muxtar respublikanın rayonlarında iri sənaye, kənd təsərrüfatı, sosial obyektlər tikilərək istifadəyə verilmiş, əhalinin maddi rifah halında, mədəni təhsil səviyyəsinin yüksəldilməsi istiqamətində çox mühüm kəmiyyət və keyfiyyət dəyişiklikləri baş vermişdi. Uğurla həyata keçirilən aqrar islahatlar nəticəsində sovxoz və kolxozların torpaqları və əmlakı kənd əhalisinə paylanmaqla keçən əsrin sonlarında kənd yerlərində müxtəlif təşkilati-hüquqi formalı təsərrüfatlar yaranaraq fəaliyyət göstərməyə başladılar. Lakin ümummilli lider çox yaxşı bilirdi ki, yalnız torpaqları və əmlakı xüsusi mülkiyyətə verməklə ölkədə bazar münasibətlərini formalaşdırmaq və kənd təsərrüfatında lazımi nəticələr əldə etmək mümkün deyil. Bunun üçün aqrar islahatların dərinləşdirilməsinə və kənd yerlərində yeni fəaliyyətə başlayan sahibkarlıq subyektlərinə dövlət himayəsinə böyük ehtiyac var. Odur ki, ulu öndər Heydər Əliyev 22 mart 1999-cu il tarixdə "Aqrar sahədə islahatların sürətləndirilməsinə dair bəzi tədbirlər haqqında" fərman imzaladı. Fərmana uyğun olaraq Nazirlər Kabineti kənd təsərrüfatı məhsulu istehsalçılarına dövlət büdcəsi hesabına güzəştli pərakəndə satış qiyməti ilə neft məhsullarının (benzin, dizel yanacağı və motor yağları) satılması barədə qərar qəbul etdi. Milli Məclis isə həmin fərmana əsasən təqdim edilmiş layihəni müzakirə edərək kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının torpaq vergisi istisna olmaqla digər vergilərdən azad edilməsi barədə qanun qəbul etdi. Qeyd etmək lazımdır ki, Heydər Əliyevin tapşırığı və təşəbbüsü ilə kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına göstərilən bu güzəştlər digər MDB ölkələrində nəinki həmin dövrlərdə, heç hazırda da tətbiq edilmir. Məhz bu da ulu öndər Heydər Əliyevin kənd təsərrüfatına və onun sahələrinə xüsusi diqqətinin nəticəsi idi.
Torpaqlarımız, hava, su, ərazimiz Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının sürətlə artırılmasına yönəldilməli, istifadə olunmalıdır. "Dünyada heç bir çətinlik əbədi deyildir. Tarix boyu bütün mübarizələrin sonunda ədalət zəfər çalmışdır. Ona görə də mən üzümüzə gələn 2001-ci ili ümid, inam ili adlandırardım. Çünki inanıram ki, xalqımız həmişə olduğu kimi, 2001-ci ildə də üzərinə düşən vəzifələrin öhdəsindən ləyaqətlə gələcəkdir. Müstəqilliyimiz möhkəmlənəcək, torpaqlarımız azad olunacaq, Azərbaycan Respublikası sülh və firavanlığa qovuşacaqdır."
Heydər Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti.
Bakı şəhəri, 29 dekabr 2000-ci il
Heydər Əliyevin gördüyü işlərin davamçısı kimi İlham Əliyevin uğurlu siyasəti, qətiyyəti, müzəffər orduzumun və canlarını vətən uğrunda fəda edən Şəhidlərimizin sayəsində işğal altında olan torpaqlarımız geri qaytarıldı. Azərbaycan gəncləri də kökü sağlam ağaclar kimi Qarabağ torpağında hər bir sahə ilə yanaşı aqrar sahədə də öz fəallıqlarını göstərəcəklər. İşğaldan azad olunan Qarabağ torpaqlarımızda yetişən kənd təsərrüfatı məhsulları isə keyfiyyətinə görə dünyaya səs salacaq.

Aytac MÜBARİZQIZI (BABAYEVA)
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC) Ekologiya ixtisasının IV kurs tələbəsi

Aysel Mübarizqızı yazır: Mətbuat tariximizin qəhrəmanları

Qiymət, öz işin üçün mükafat, tərif və s. axtarma. Xalq üçün çalış, o arxanca gedəcək və səni qiymətləndirəcək. Bunun üçün əvvəlcə onun inamını qazan.
H. Zərdabi

Bəli, Həsən bəy Zərdabi xalq üçün çalışdı. Xalqın sevgisini, dəyərini özünə mükafat bildi. Xalqın maariflənməsi yolunda çox əziyyətlər çəkdi. Buna baxmayaraq, sanki içində inam var idi: gələcəyə inam. O inam bu yolda addımlamaqda ona daha da güc verirdi. Yollar onu xalqın sevgisinə aparırdı. Həsən bəy yanılmırdı. Çünki o güvəni qazanmışdı. Azərbaycan milləti onu dəstəkləyirdi. Bir neçə il zəhmətə qatlansa da, bəhrəsini verdi.
Həsən bəy düz 7 il mətbu orqan yaratmaq üçün mübarizə apardı. Çünki onun tək amalı millətinin maariflənməsi idi. O, dəfələrlə Qafqaz Senzura Komitəsinə, Bakı Qubernatoruna müraciət etmişdir. Müraciətləri bir neçə dəfə cavabsız qalsa da, bu işdə ona Bakının qubernatoru general Staroselski kömək etmişdir. Həsən bəy sonralar bu barədə yazırdı: "Bizim qubernator general Staroselski, doğrudur, xalis rus idi. Amma övrəti gürcü qızı idi. Ona görə də Qafqazın yerli əhalisini özünə dost tuturdu. Mən ona dərdimi dedikdən sonra məsləhət gördü ki, qəzetin adını "Əkinçi" qoyum. Guya məhz əkin və ziraətdən danışılacaq və boynuna çəkdi ki, senzorluğu qəbul etsin."
Nəhayət, 1875-ci il 22 iyulda "Əkinçi" qəzetinin ilk nömrəsi işıq üzü gördü. Həmin gün nəinki Həsən bəy, bütün elm xadimləri üçün sanki bayram idi. Sevinclərinin həddi-hüdudu yox idi. Bu xəbər Həsən bəyin, ziyalılarımızın, Azərbaycan xalqının uğuru idi. Qəzet Bakıda qubernatorun mətbəəsində, ayda 2 dəfə, 300-400 tirajla nəşr olunurdu. "Əkinçi" qəzetinin "Daxiliyyə", "Elm xəbərləri", "Təzə xəbərlər", "Əkin və ziraət xəbərləri" adlı bölmələri var idi. Bölmələrdə maarifpərvər şəxsiyyətlərimizin yazıları dərc olunurdu. Həsən bəy qəzetin ətrafına dövrünün qabaqcıl maarifçiləri olan M.F.Axundzadə, S.Ə.Şirvani, N.Vəzirov, Ə.Adıgözəlov, Ələkbər Heydəri, Ələkbər bəy Sultanovu və s. toplamışdır.
Təəssüf ki, "Əkinçi"nin cəmi 56 sayı işıq üzü gördü. Qəzetin bağlanmasının bir neçə səbəbləri var idi. Onlardan biri 1877-1878-ci illərdə baş verən rus-türk müharibəsi idi. Digəri isə əsas səbəblərdən idi. "Əkinçi" yalnız maarifçilik ideyalarının təbliği ilə kifayətlənmirdi. Həmçinin, azad və milli dövlət qurmaq ideyalarını da təbliğ edirdi. Çünki qəzet Rusiyada yaşayan müsəlmanları hərəkətə gətirirdi. Təbii ki, bu hökuməti narahat edirdi. Hökumət qəzetdə siyasi xəbərlərin dərc olunması ilə bərabər, xalqın oyanmasını və maariflənməsini də istəmirdi. Amma bu yolda həm Həsən bəy Zərdabi, həm də digər maarifçilərimiz yorulmadı, usanmadı. Çünki onlar xalqın işıqlı gələcəyinə inanırdılar. Cəmi 56 sayının işıq üzü görməsinə baxmayaraq, əkdiyi toxumlar cücərdi. Özündən sonra əsası qoyulacaq "Ziya" (1879), "Ziyayi-Qafqaziyyə" (1880), "Kəşkül" (1883), "Kaspi" (1881), "Həyat" (1905), "İrşad" (1905), "Molla Nəsrəddin" (1906), "Füyuzat" (1906) və s. mətbu orqanlarına böyük töhfə verdi.
"Həyat" qəzeti Əli bəy Hüseynzadə və Əhməd bəy Ağaoğlunun birgə əməyi nəticəsində 1905-ci ildə fəaliyyətə başladı. Qəzetin nəşrinə icazə verilməsində H.Z.Tağıyevin də nüfuzunun böyük rolu olmuşdur. Qəzetin 36 nəfər daimi yazar-müəlliflərindən Ə.Hüseynzadə, Ə.Ağaoğlu, H.Zərdabi, A.Səhhət, M.Hadi, Ü.Hacıbəyov, M.Ə.Sabir, Ə.Haqverdiyev, N.Nərimanov, S.M.Qənizadə və s. adlarını çəkmək olar. "Həyat" qəzeti təkcə Qafqazda deyil, İranda, Türkiyədə də yayılırdı. Qəzetin əsas məqsədi türkçülüyə, Azərbaycana, Azərbaycan xalqına xidmət etmək idi. "Həyat"a qarşı təzyiqlər, senzorun ağır şərtləri qəzetin nəşrinin ilk aylarından bəlli olurdu. İlk sayının çıxmasından bir müddət sonra ermənilər Qafqaz Canişinliyinə müraciət etdilər. Senzura Komitəsi qəzeti və onun redaktoru Ə.Ağaoğlunu "qatı islam tərəfdarları" kimi günahlandırırdılar. Yenə hər addımda erməni xisləti özünü göstərirdi. Amma ziyalılarımız yorulmadan maarifçilik ideyasından uzaqlaşmırdılar. 1905-ci il 30 dekabrda Ə.Ağaoğlu "İrşad" qəzetinin əsasını qoyduğu üçün "Həyat"da redaktorluq fəaliyyətini dayandırmaq məcburiyyətində qalır. "İrşad" Azərbaycan dilində nəşr olunurdu. Redaktorları Ə.Ağaoğlu, Ü.Hacıbəyov, M.Ə.Rəsulzadə, H.Vəzirov kimi ziyalılarımız olmuşdur. Ü.Hacıbəyov "İrşad"ın ən fəal əməkdaşlarından idi. Onun "Ordan-burdan" başlığı ilə 200-dən çox satirik miniatür və felyetonları, 100-dən çox publisistik məqaləsi dərc olunmuşdur. "İrşad" qəzeti 2 dəfə:
1) 1907-ci ildə Ü.Hacıbəyovun "Stolıpinin xəyalı" felyetonuna görə müvəqqəti;
2) 1908-ci ildə Ü.Hacıbəyovun "Nağıl" felyetonuna görə həmişəlik fəaliyyətini dayandırmışdır.
Satirik-yumoristik jurnal olan "Molla Nəsrəddin"in əsası 1906-cı ildə qoyulmuşdur. Jurnalın dərc olunmasında C.Məmmədquluzadənin böyük zəhməti və əməyi olmuşdur. Xalq jurnalda dərc olunan məqalələri, felyetonları, şeirləri, karikaturaları, hekayələri xüsusi maraqla qarşılayırdı. C.Məmmədquluzadə demişkən: " "Molla Nəsrəddin"i təbiət özü yaratdı, zəmanə özü yaratdı." Jurnalın dərc olunan sərt, cəsarətli çıxışlara görə 1907-ci ildə fəaliyyəti dayandırılır. Xalqın sevgisini qazanan "Molla Nəsrəddin" müxtəlif bölgələrdən gələn etiraz məktubları nəticəsində fəaliyyətini yenidən davam etdirir. 1908-1909-cu illərdə yenə bağlamağa cəhd etmişdilər. Hətta Ö.F.Nemanzadə 9 gün həbs olunmuşdur. Bu hadisəyə "İrşad" qəzeti belə cavab vermişdir: "Bir-iki nəfər C.Məmmədquluzadələrin, Ö.F.Nemanzadələrin ölümü ilə elə bilirsiniz ki, "Molla Nəsrəddin"i öldürəcəksiniz? Bunu biliniz, "Molla Nəsrəddin"i öldürmək mümkün olsa da, mollanəsrəddinçiliyi öldürmək olmaz."
"Molla Nəsrəddin"in Təbriz dövründə hökumət jurnalın farsca çap edilməsini bildirirdi. Mirzə Cəlil hökumətin bu tələbi qarşısında belə söyləmişdir: "Təbrizdə ermənilər ermənicə qəzet çıxarırlar. Siz isə Azərbaycan dilində jurnal nəşr etməyə icazə vermirsiniz. Elə isə icazə verin, "Molla Nəsrəddin"i erməni dilində nəşr edim." Bu müraciətdən sonra jurnalın doğma dilimizdə nəşr olunmasına icazə verilmişdir.
"Füyuzat" jurnalının əsasını isə 1906-cı ildə böyük ziyalımız Ə.Hüseynzadə qoymuşdur. "Füyuzat" Azərbaycan ədəbiyyatında romantizmin əsasını qoymuşdur. M.Hadi, H.Cavid, A.Şaiq, A.Səhhət, və s. kimi şəxsiyyətlər jurnalın ətrafına toplaşmışdılar. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, "Füyuzat"çılarla, "Molla Nəsrəddin"çilər arasında ideya baxımından fərqliliklər olsa da, oxşarlıqlar da az olmamışdır. Hər iki jurnal xalqını, millətini maarifçiliyə, elmə, savada, bilikli olmağa çağırır.
Mətbuat hər zaman milli və ictimai maraqlara xidmət etməlidir. Cəmiyyətin, ictimaiyyətin maraqları əsas amil olaraq işıqlandırılmalıdır. Məhz bu baxımdan maarifçi ziyalılarımızın Azərbaycan mətbuatı tarixində rolu danılmazdır.
Müstəqillik əldə olunduqdan sonra Qərb ölkələrindən azad mətbuatın necə olduğunu öyrənməyə başladıq. Biz ABŞ-a, həmçinin Qərb ölkələrinə inandıq ki, onlarda mətbuat ideologiyadan uzaqdır, azaddır və yalnız ictimai maraqlara xidmət edir. Lakin hadisələr bizim zənn etdiyimiz kimi cərəyan etmədi. Rusiya-Ukrayna müharibəsində şahidi olduq ki, Qərb jurnalistikası, Amerika jurnalistikası hər biri öz dövlət maraqlarına xidmət edir. Düzgün deyil, yalan informasiyalar yayırlar. Rusiya-Ukrayna müharibəsində Rusiya da, ABŞ da, Qərb ölkələri də fake informasiyalar paylaşırdılar. Hər kəs özünə münasib şəkildə məlumat verirdi. Ona görə də biz bu gün Qərbdən öyrənmək deyil, yalnız Həsən bəy Zərdabidən, Mirzə Cəlildən, Mirzə Fətəli Axundovdan, Əhməd bəy Ağayevdən, Haşım bəy Vəzirovdan, Əli bəy Hüseynzadədən və s. kimi ziyalılarımızdan öyrənməliyik. Bizim tək öyrənc yerimiz klassik mətbuatımızdır.

Aysel MÜBARİZQIZI (BABAYEVA)
Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakultəsinin 2-ci kurs tələbəsi
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
21 iyul 2023

“ERKIN VAHİDOV YARADICILIQ EVİ”NİN NƏVALI QÖNÇƏLƏRİ

60-cılar ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Erkin Vahidov özbəklərin sevimli şairlərindəndir. Zəngin yaradıcılıq irsi yaratmışdır, “Söz incəliyi” (“Söz lətafəti”), “Özbəyim” kimi məşhur əsərləri bütün türk xalqlarının ədəbiyyat xəzinəsinə daxil olmuşdur. Yeri gəlmişkən, bu günlərdə şairin “Söz incəliyi” (“Söz lətafəti”) kitabı respublikamızda nəşr olunacaq. Özbəkistanda bir çox müəssisə və yerlər şairin adını daşıyır.
Özbəkistana növbəti ezamiyyə vaxtımda Fərqanə vilayətinin Mərgilan şəhərində yerləşən “Erkin Vahidov Yaradıcılıq Evi”ndə də oldum. 2018-ci ildə yaradılmış bu məktəbin ilkin adı “Erkin Vahidov adına internat məktəbi”dir.
Burada şagirdlərə orta məktəb fənləri ilə yanaşı ayrıca yaradıcılıq dərsləri də keçirilir. Təbii ki, məktəbə yaradıcılıq qabiliyyəti olan şagirdlər qəbul edilir. Gözəl bir bağ içində qurulmuş “Vahid Erkinov Yaradıcılıq Evi”ndə şagirdlər üçün hər cürə yüksək şərait qurulmuşdur. Məktəbin bir addımlığında Erkin Vahidovun Xatirə Muzeyi (2019) açılmışdır. Bütöv kompleks olaraq güllü-çiçəkli, dekorativ ağaclarla zəngin və bir çox şairlərin bust-heykəlləri olan bağın içində yerləşən bu məkanda yaradıcılıqla məşğul olmamaq mümkün deyil. Sanki “Gülüstani-İrəm bağı”nda gəzirsən. Elə bu bağ da Erkin Vahidovun adını daşıyır.
Şagirdlərlə, müəllimlərlə ayaqüstü olsa da, həmsöhbət olduq. Bir neçə şagird şeirlərini oxumaq istədilər. Həvəslə dinlədik. Onları Azərbaycan oxucuları ilə “görüşdürmək” fürsətini də unutmadıq – bu görüşün mətbuat vasitəsilə olacaq eyhamını da vurğuladıq.
Budur, onlardan bir neçəsinin o güllü bağçada səsləndirdikləri nəvalı sətirləri ilə sizlər də tanış olun.
Almaz Ülvi Binnətova
Nəvaişünas
Özbək ədəbiyyatı tədqiqatçısı
 
Sarvinoz MAHMUDOVA

YOMG‘IR

Osmon guldiraydi, yog‘adi yomg‘ir,
Kuz faslin elchisi berar daragin.
Samo bag‘rin tilgan har bitta tomchi,
Kuz bilan bog‘laydi mening yuragim.

Osmon guldiraydi, yog‘adi yomg‘ir,
Gullar yaprog‘ida aks etadi baxt.
O‘ynoqi shamollar tentirab har yon,
Kuzning qo‘shig‘iga qo‘shar yana shahd.

Osmon guldiraydi, yog‘adi yomg‘ir,
Tozalar dunyoni g‘ubor, gardlardan.
Faqat baxsh etadi olam shodligin,
Qalbni xalos qilar g‘am-u dardlardan.

Osmon guldiraydi, yog‘adi yomg‘ir…

BA’ZAN…

Ba’zan kulgilardan titraydi dunyo,
Ba’zan g‘am-anduhdan ezilar olam.
Ba’zan esa quvnoq so‘zlarimizdan
Yuraklarda qolmas bironta alam.

Ba’zan kimsasizlik yoqadi qalbga,
Ba’zan esa kimsa istaydi ko‘ngil.
Ba’zan orzularing chetga surgin-da
Hayot tartibiga jimgina ko‘ngin.

Ba‘zan quvonchlarga to‘ladi olam,
Ba’zan shodliklardan yayraydi yurak.
Ba’zan xohlamaydi sevgini ko‘ngil,
Ba’zan muhabbat ham bo‘ladi kerak.

Ba’zan kulgilardan titraydi dunyo,
Ba’zan g‘am-anduhdan ezilar olam…
 
Farangizbonu MUHAMMADALİYEVA
ONA

Men zerikdim, ona, shahardan,
Mashinalar tovushi, shovqin.
Oldingizga borishim uchun,
Yashil chiroq qachon yonarkin.

Sizni ko‘rgim kelyapti bugun,
Qishloq tomon shoshildim juda.
Sizsiz yashash haqiqiy azob,
Yig‘layapman sog‘inib tunda.

Shahar meni ulg‘aytiryapti,
“Man”, “san”larin yodlatib menga.
Shu shaharga sig‘may ketyapman,
Qishlog‘imning yuragi keng-a.

Hayotimga baxt ulashadi,
Siz va dadam borligi, ona.
Shaharlik qiz boradi bugun,
Yoningizga bo‘lib mardona.

KO’RİNMAS ODAM

Izladim, charchamay izladim,
Taftingni topolmay baxtlardan.
Qachondir nigohlar to’qnashar
Sen bilan!

Qidirdim ko’zlaring, so’zlarini,
Yurakda bir savol: " Qaydasan?"
Bilaman ertami, indinmi
Kelasan.

Sog’inchga qurilgan bu qalbim,
G’ishtlari sabrdan, umiddan.
Ey mening ko’rinmas odamim,
Bormisan?
 
Shahlo SAFAROVA
BUXORADAGI SINGLIM

Farg‘ona.
Tong otar, hayot ham mudroq,
O‘sha Buxoroda mening xayolim.
U yerda singilcham, yuragi titroq ,
Jajji dilchasida hislar limmo-lim.

Tong sahar.
Yotgandir uyquda shirin,
Puchuq burunchasin asta jiyirib.
Yashirar hattoki onamdan sirin,
Dadamga shirinlik qo‘yar buyurib.

Tinmasdan tunlari berib savollar,
Ilhom parilarim qochirar yozsam.
Bir tergay deyman-u yuragim erir,
Qaniydi, shu onda bag‘rimga bossam!

Farg‘ona
Tong otar, hayot ham mudroq,
Bo‘lsa Buxoroda mening xayolim.
U yerda singilcham, yuragi titroq,
Jajji dilchasida hislar limmo-lim.
SENTABR

Dilginamni o’ragan xazon,
Tilla rangga bo’yar hislarni.
Bir lahzada qilib chang-to’zon,
O’chiradi og’ir izlarni.

Kulolmadim,kuldirolmadim,
Yuragimni bosganida g’am.
Kuyib o’tda kuydirolmadim,
Kipriklarim bo’lganida nam.

Kechirishga urindim,ammo,
Xazonlardek yerga urishdi.
Tor tuyilsa shunday keng samo,
Jim,jilmayib boqib turishdi.

Dildaraxtim chopishganida,
Mag’rur turib qilganman sabr.
Yurak ming bor ezilganida,
Sirdosh bo’ldi menga sentabr.


Husnirabonu SOBİROVA

BA’ZAN

Ba’zan yolg‘iz qolib, yig‘lagim keldi,
Lekin yig‘lashga ham yetmaydi kuchim.
Bilasanmi, har tong quyosh chiqadi,
Ko‘zlarimda faqat baxt ko‘rmoq uchun.

Ba’zan yuragimga sig‘maydi quvonch,
Ba’zida xayollar ketadi daydib.
Umrimning sen bo‘lgan varoqlarini
Men yirta boshladim ,,Kelma‘‘ deb qaytib.

Ba’zan seni juda unutgim keldi,
Biroq bunga sira ko‘nmaydi yurak,
Men sensiz yashashni istadim, tushun,
Hayotimni ham tark etishing kerak.

Ba’zan yolg‘iz qolib, yig‘lagim kelar,
Lekin yig‘lashga ham yetmaydi kuchim.
Bilasanmi, har tong quyosh chiqadi,
Ko‘zlarimda faqat baxt ko‘rmoq uchun

PARVONAM
Meni yo‘qlab kelganda dard, g‘am,
Hayotimni ham tark etganda xush dam,
Hatto yuragimni qiynasa alam,
Boshim uzra darrov parvonam - onam.

Qaro ko‘zlarimdan ko‘p yoshlar oqsa,
Yaqin do‘stlar hasad ko‘zi-la boqsa,
Quvonch emas qayg‘u dilga o‘t yoqsa,
Boshim uzra darrov parvonam - onam.

Baxt-u omad qushim ketganda uchib,
Tun kelsa, yorug‘lik o‘rniga ko‘chib,
Har qanday damda ham mahkamroq quchib,
Boshim uzra darrov parvonam - onam.

Duo qilib omad tilagan har on,
Achchiq so‘z aytmagan menga hech qachon,
,,Yaxshi‘‘ nomim bo‘lsa agarda ,,yomon‘‘,
Boshim uzra darrov parvonam - onam.

Umringiz bezasin shodlik toabad,
Xasta bo‘lmang hech qachon faqat,
Ilohim, baxtimga bo‘ling salomat,
Boshim uzra mudom parvonam-onam.

Kimdir Qonşumuz?

Uşaqlıqdan yadımdadır ki, kiçiyindən böyüyünə qonşumuz Xatirə xalaya hər kəs hörmət edir, görəndə salam verməyə belə çəkinirdilər. Onu fərqli edənsə yalnız niqabı idi. Dinə bağlılığı həyat yoldaşından belə ayrılmasına, tək ömür sürməsinə səbəb olmuşdu. Amma o bununla xoşbəxt idi. Qonşular onu uşaqlarına misal gətirib dinə necə bağlı olmağımızı başa salırdılar. Sən deyən elə də çox get-gəlli biri deyildi. Dedim axı tək həyat sürməyi sevirdi.
Məşğuliyyəti namaz, din, təsbeh, səcdəyə getmək və s. idi. Elə danışırdılar ki, mən elə bilirdim o Allahın qızıdır. Bir gün düşündüm ki, o allahın qızıdırsa demək allah da o evdə qalır. Özümə bir söz verdim. Allahı görəcəm deyə. Görməkçünsə evinə getməli idim, amma necə? Xeyli fikirləşdikdən sonra qərar verdim ki, gizli də olsa girəcəm o evə. Uşaqlıqdan dəcəl olmağım həmişə başıma bəla olub. Verdiyim vədləri, sonunu bilməsəm də, tutmuşam. Elə bu dəfə də. Səhər tezdən yerimdən durub Allahın evinə gedəcəm,- deyə səbrsizlənirdim. Oğlan kimi böyümüşdüm, hasardan atladım, sakitcə yerə düşdüm. Deyəsən sübh namazı vaxtına təsadüf etmişəm. Həyətə baxan pəncərədən Xatirə xalanın ağ hicabda namaz qıldığını, Səcdə edib qalxdıqca kürək tərəfinin mənə sarı olduğunu gördüm. Yaxşı ki, üzü mənə tərəf deyildi. Bu mənimçün əla fürsət idi. Tez keçdim içəri.
Özümü həyatda ikinci dəfə xoşbəxt hiss edirdim, ilk dəfə birinci sinifə getdiyim gün idi. İçəridə maraqlı portretlər, fəqli simaların şəkilləri, ağlı yaşıllı bayraq və nəhayət namaz qıldığı hissənin yuxarısında isə böyük bir portret rəsm vardı. Düşündüm ki, atası Allahın şəklidir. Amma anam mənə Allahın nurlu olduğunu, onun simasını kimsə görmədiyini demişdi. Bu kimdir bəs? Keçəl, saqqalı uzun, lap uşaqlıqda bizi qorxutmaq üçün uydurulan personaja oxşayırdı. Birdən yadıma düşdü ki, qayıtmalıyam. Bir azdan çıxa bilməyəcəm. Aşdığım hasarı keçib, qaça-qaça evə gəldim. Beynim çox qarışıq idi, axı mən Allahı görəcəkdim, o kim idi elə???
Düzünü desəm orda gördüyüm şəkilləri yadıma çox da sala bilmirdim tək, saqqallı kişidən başqa. Bəlkə o imiş Allah? Yox, yox Allah niyə elə qorxulu olsun axı...

Böyüyəndə başa düşdüm ki, qonşumuz Xatirə xala elə İran imiş, divardan asılan portret rəsmi isə rəhbərləri adlandırdıqları Xomenei. Biz qonşular necə də yaxşı tanımamışıq İranı, hicablı, Allah qızı sən demə başqa biri imiş. İndi başa düşdüm ki, kimlərisə tanımaq elə də asan deyilmiş. Kimsə çadradan baxırsa o safdır deyə bilmərik. İran, sən də illərlə taxılan çadradan baxdın bizə. Yeritdiyin sistemi hər kəs Xatirə xalanın dinə bağlılığı kimi bildi. Allaha deyil, Xomeneiyə xidməti isə dinə, qonşuluğa olan satqınlıqdır.

“Gənc nəslin ictimai fəallığının artırılması dövlətimizin gənclər siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir”

Təhsilalanlar arasında ictimai fəallıq onların ümumi inkişafının vacib aspektidir. Bu, təhsilalanlara lazımi münasibətlər qurmağa, yeni müxtəlif bacarıqlar öyrənməyə, eyni zamanda sosial və emosional zəkanın inkişafına kömək edir. Bununla belə, sosial medianın kommunikasiya mənzərəsində üstünlük təşkil etdiyi bugünkü rəqəmsal əsrdə tələbələr arasında üz-üzə ünsiyyətin daha az yayıldığı müşahidə edilir. Nəticədə, bir çox tələbə lazımi əlaqələr qurmaq və münasibətlərini saxlamaq üçün mübarizə aparır, bu bəzən təcrid və hətta depressiya hisslərinin yaranmasına səbəb olur. Digər aspektdən yanaşsaq, müasir dünyada təhsilalanlar akademik və şəxsi uğurlarına təsir edə biləcək geniş spektrli təzyiq və problemlərlə üzləşirlər.
Bu çətinliklərin öhdəsindən gəlməyin yollarından biri də ictimai-sosial fəaliyyətdir. İctimai-sosial fəaliyyət onlara həmyaşıdları ilə əlaqələr yaratmaq, vacib bacarıqları inkişaf etdirmək və ümumi rifahını yaxşılaşdırmaq, eyni zamanda müasir dövrün tələblərinə adaptasiya olmaq üçün dəyərli imkanlar təqdim edə bilər. Araşdırmalar göstərir ki, ictimai-sosial fəaliyyət təhsilalanların akademik fəaliyyətinə müsbət təsir göstərə bilər. Onlar həmyaşıdları ilə ünsiyyətdə olduqda və onlarla ünsiyyət qurduqda, asanlıqla öz fikirlərini paylaşa, layihələr və tapşırıqlar üzərində əməkdaşlıq edə və işləri ilə bağlı rəylər ala bilərlər.
Bundan əlavə, sosial qarşılıqlı əlaqə bu qrupun mənəviyyatını yüksəldə bilər ki, bu da onların akademik uğur üçün mövqeyinin yaxşılaşdırmasına gətirib çıxarır. Sosiallaşma təhsilalanlar arasında aidiyyat hissi yaratmağa və özlərini onları dəstəkləyən bir cəmiyyətin bir hissəsi hiss etmələrinə səbəb olur. Bu, öz növbəsində, akademik və şəxsi çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə kömək edir, onların inamını artırır və stress səviyyələrini azaldır. Təhsilalanlar arasında ictimai fəallığın artırılması ümumi olaraq ictimai fəaliyyətin inkişafına xüsusi təsir göstərir. Bu sahədə ciddi araşdırmaların aparılması zamanı ictimai fəaliyyətin inkişafı üçün fərqli təcrübələr və məlumatların bir araya gətirilməsi vacibdir. Bu, fərqli insanlarla əlaqələr quraraq, fərqli ideyaların və inkişaf yollarının paylaşılmasına və qarşılıqlı öyrənməyə imkan verir. Bir sözlə desək təhsilalanlar arasında ictimai fəallığın artırılması çox önəmlidir. Bu istiqamətdə müxtəlif ölkələrin, beynəlxalq təşkilatların təcrübəsinə baxaq bilərik.
Məsələn, ictimai fəallığın artırılması istiqamətində elə öz ölkəmizdə mövcud olan praktikaya nəzər salaq. Qeyd edək ki, gənc nəslin ictimai fəallığının artırılması dövlətimizin gənclər siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir. Bu gün ölkəmizdə ölkə başçısı tərəfindən məktəb və liseylərdə, kollec və universitetlərdə təhsil alan yeniyetmə və gənclərin hərtərəfli inkişafı üçün şəraitin yaradılmasına, onların yaradıcılıq potensialının ölkəmizin inkişafı, dövlətimizin siyasi, iqtisadi, hərbi qüdrətinin artırılması, xalqımızın rifah səviyyəsinin daha da yüksəldilməsi uğrunda səfərbər edilməsinə xüsusi diqqətlə yanaşılır. Dövlətimizin həyata keçirdiyi gənclər siyasəti gənclər arasında ictimai fəallığın artırılması prosesində stimulverici böyük amildir.
Bu gün ölkəmizdə gənclərin davamlı inkişafını təmin etmək üçün müxtəlif istiqamətlər üzrə kifayət qədər gənclər təşkilatları, könüllü təşkilatları, ictimai birliklər, eyni zamanda gənclər sektorunda fəaliyyət göstərən bir çox təşkilatların bir araya gəldiyi, Azərbaycan Respublikası Gənclər Təşkilatları Milli Şurası (NAYORA), Azərbaycan Tələbə Gənclər Təşkilatları İttifaqı (ATGTİ), Azərbaycan Könüllü Təşkilatları İttifaqı (AKTİ) və.s kimi qurumlar fəaliyyət göstərir. Gənclər təşkilatları dövlət gənclər siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri olmaqla yanaşı, vətəndaş cəmiyyətinin qurulmasında, ölkəmizin inkişafında gənclərin iştirakını şərtləndirən əsas amillərdən biridir. Məhz bu səbəbdən gənclər təşkilatları ilə işin təşkili və bu istiqamətə ölkə rəhbərliyinin birbaşa diqqət göstərməsi gələcək nəslin və ictimai-sosial sektorun hərtərəfli inkişafını köklü şəkildə təmin edən əsas faktordur.

Bu gün təhsil müəssisələrindəki mövcud duruma baxsaq demək olar ki, Azərbaycanda bütün orta, ali və.s digər təhsil müəssisələrində tələbə təşkilatları, tələbə klubları fəaliyyət göstərir. Bunların fəaliyyət istiqamətlərini araşdırsaq həm klassik təşkilatların , həm də ixtisaslaşmış təşkilatların olduğunu görə bilərik. Məsələn bunlara daha çox Tələbə Gənclər Təşkilatını, Tələbə Elmi Cəmiyyətini, Tələbə Həmkarlar İttifaqı Komitəsini və.s aid etmək olar. Bununla yanaşı bəzi universitetlərdə müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq spesifik fəaliyyətləri olan, İT, rəqəmsallaşma və.s kimi sahələrdə ixtisaslaşmış tələbə klubları fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda sadaladığımız bu təşkilatlara üzv olmaq, onların işində aktiv iştirak etmək bütün gənclər, təhsilalanlar üçün əlçatandır.
Ümumi baxış keçirdikdən sonra nəticə olaraq bütün təhsilalanlar, əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi həm universitet daxilində , həm də universitetdən kənar fəaliyyət göstərən gənclər təşkilatlarına, ictimai birliklərə və.s üzv olub, onların həyata keçirdiyi fəaliyyətlərdə, layihələrdə aktiv iştirak edərək özlərinin liderlik, kommunikasiya, idarəçilik və.s bacarıqlarını inkişaf etdirə bilərlər. Bununla bərabər maarifləndirmə və həmrəylik işləri, mədəni fəaliyyətlər və digər sosial tədbirlərin təşkili prosesində iştirak edərək, nəticədə ictimai fəallığlarını artırıb ümumi rifahlarını yaxşılaşdıra, sosial və emosional zəkalarının inkişafını təkmilləşdirə bilərlər.

Cabbar Cəlilov,
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin “Maliyyə və mühasibat” fakültəsinin 4-cü kurs tələbəsi, Tələbə-rektor

Yazı “XXI Əsr Təhsil Mərkəzi ” İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Təhsilalanlar arasında ictimai fəallığın dəstəklənməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb

Tehran Yusifli yazır: "Orucun xatirəsinə ithafən"

Əsrlərlə davam edən Ermənistan Azərbaycan münaqişəsi, bədnam qonşularımızın törətdiyi bəlalar cavabsız qalmadı. 27 sentyabr 2020-ci il səhər saatlarında Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin genişmiqyaslı təxribat törədərək cəbhəboyu zonada yerləşən Azərbaycan ordusunun mövqelərini və yaşayış məntəqələrini iriçaplı silahlar, minaatanlar və müxtəlif çaplı artilleriya qurğularından intensiv atəşə tutması nəticəsində, Ermənistan ordusunun döyüş aktivliyinin qarşısını almaq, mülki əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə Azərbaycan ordusunun komandanlığı tərəfindən qoşunların bütün cəbhə boyu sürətli əks-hücum əməliyyatı başlaması barədə qərar verilmişdir.
10 noyabra qədər davam edən bu müharibədə vətənimizin 2904 igid övladı şəhadət şərbətini içərək zirvəyə ucalmışdır. İndi isə o igidlərdən sadəcə birindən danışmağı özümə borc bildim.
Cabbarov Oruc Akif oğlu 1999-cu ilin 6 dekabrında Yevlax rayonunun Nərimanabad kəndində anadan olmuşdur. Məktəbi bitirdikdən sonra hərbi qulluğa yollanan Oruc müddətdən artıq hərbi xidmətdə qalmağa qərar verdi. Azərbaycan Ordusunun əsgəri olan Oruc Cabbarov 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan Vətən müharibəsində iştirak etmişdir. Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə vuruşmuşdur. Oruc Cabbarov oktyabrın 4-də Tərtər rayonunun Suqovuşan kəndi istiqamətində döyüş tapşırığının yerinə yetirilməsi zamanı həlak olmuşdur. Uzun müddət nəşi tapılmamışdır. 2021-ci ilin ilk günlərində tapılan nəşi həmin ilin 2 yanvar tarixində doğulduğu Yevlax rayonunun Nərimanabad kəndində dəfn olunmuşdur.
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Oruc Cabbarov ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi.
Azərbaycanın Xocavənd rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirdiyinə görə Prezidentin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Oruc Cabbarov ölümündən sonra "Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.
Məkanın cənnət olsun şəhidim.


Tehran Yusifli

Əsgər İsmayılov: "TANRI SALAMINI "VERDİ", SALAMINI "ALDI"

Bakı Dövlət Universiteti ulu xalqın təhsil sahəsində milli simvoludur. Elm məbədimizin yarım əsrdən çox yaşı olan Jurnalistika fakültəsi vardır. Burada vaxtilə peşəsi ocaq, müqəddəs ziyarətgah olan qələm adamları çalışmışdır. İndi də xələfləri sələflərinin yolunu ziya nuru, əqidə günəşi ilə nurlandırır, vicdan və dürüstlük yolu ilə davam etdirirlər.
Fakültəmiz haqqında zaman-zaman böyük elm, mədəniyyət adamları xoş sözlər demiş, dərin qiymət vermişlər. Bu da heç təsadüfi deyildir. Çünki fakültəmiz daim zatına qaim olmuş öz şənini uca tutmuşdur.
Fakültəmizin Radio-televiziya kafedrasının müəllimi, studiya müdiri Ramin Rzayevin rəhbərliyi ilə ötən ilin son ayının ilk günü gözəl bir layihəyə start verildi. "Dinlə" bizə o qədər gözəl səsləri, sevilən şairlərin sətirlərini, sanballı musiqiləri dinlətdi ki, inanın ruhumuz o səslərə qoşuldu, səsimiz hər səsə səs verdi. İlk buraxılış olduqca maraqlı keçdi. Bu marağı tamaşaçıda Rəhilə Həmidova yaratdı. Sonradan bir-birindən gözəl simalar, minor və major ladında olan musiqi nömrələri və hər sətirləri zövq verən şeirlər tamaşaçı qəlbinə cığır açdı.
Maraqlı buraxılışlar bir-birini əvəzləyirdi...
... “Şah pərdə kökü”ndə olan və zirvə sayılacaq növbəti efir başlayır. Bütün iştirakçılardan fərqli olaraq start kəlməsində "hazıram" sözü əvəzinə "mən hazır" söz birləşməsi işlənir. Uşaq saflığı, daxili dünyasının paklığı, ağ rəngin təmizliyi şəklində gözlərimiz önündə hamının Salam dayı kimi tanıyıb və sevdiyi Salam Muxtarov görünür. Ömrünü bəxş etdiyi Universitetə, onu sevən minlərlə tələbəyə sərhədsiz məhəbbətini "Mənim tələbə dünyam" şeiri ilə çatdırır. Dəfələrlə qulaq asıram. Sanki hansısa boşluqdan səs eşidilir.
– Əsgər, diqqətlə qulaq as: "DİNLƏ", "DİNŞƏ!"
Və bu gün yenidən bir daha dinləyirəm. Yenə də eyni səslər...

Salam Muxtarovu hamı sevirdi, öz doğması, canının bir parçası kimi. Bunu Universitetimizə ayaq qoyanda da, sosial şəbəkədə onun haqqında yazılan rəyləri oxuyanda da, elə "Dinlə" layihəsində otuz yeddi saniyəlik çarxda da hiss etmək, duymaq olur.
Mən Salam dayını tanımırdım. Heç onunla qarşılaşıb salam da kəsməmişdim. Mənə Salam Muxtarovu "Dinlə" layihəsi tanıtdı. Ramin Rzayev tanıtdı. Bax, budur bizim fiziki kiçik, mənəvi böyük Jurnalistika fakültəmiz!
"Dinlə" layihəsi ilk efirinə Ramiz Rövşən qələminin sevgidən doğan "Ayrılıq" şeiri ilə başladı. Bu gün o ayrılığı Salam Muxtarovla bir də yaşadıq. Ayrılıq yenə sevgidən doğdu. Bu dəfə Salam dayının Tanrının bəndələrinə olan sevgisindən deyil, məhz Tanrının özünə olan sevgisindən...

Əsgər İsmayılov,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

Məryəm Abdullazadə yazır: "Bir peşənin sirri"

Uşaq yaşlarımdan anlamışam ki, yaradan insana sözü doğru danışmaq üçün, həqiqətə fikir və düşüncə ilə yaxın olmaqdan ötrü verib. Söz ifadəsinin son iki hərfi "öz"dür. Öz həm də uyğur dilində "mən" deməkdir. Yəni, söz, bilavasitə mənliyimizdir. Ümumiyyətlə, bir iş təkcə sözdə deyil, həm də ürəkdə olmalıdır. Ürəyin odunda qızınmalıdır. Bu zaman söz və əməl birliyi yaranır. Ötən il Bişkekdə Qırğızıstan-Azərbaycan Dostluq Parkının açılışı oldu. Həmin törəni televiziya vasitəsilə izlədim. Mərasimdə Prezident İlham Əliyev iki qardaş ölkənin qəlb bağlılığını, söz birliyini dərin və qısa ifadəylə bildirmiş oldu: "Qardaşlığımız sözdə deyil, əməldədir”.
Bakı Dövlət Universiteti, Jurnalistika ixtisası bilavasitə sözün keşiyində durur. Buna görə fakültəmiz hər zaman öz fərqliliyi ilə seçilib. Ötən il bu vaxtı xatırlayanda "Nə yaxşı ki, məqsədimdən dönməyib Jurnalistika yolunda irəliləmişəm" deyə düşünürəm. Bəzən belə bir bənzətmə ağlımdan keçir: Jurnalistika peşəsi mənim üçün ümmandır; mən də o dənizdə üzən gəmiyəm.
Əziz oxucu, əslində, mən inanmıram ki, sözlər Jurnalistika fakültəsini təsvir etmək, orada olmağın xoşbəxtliyini izah etmək üçün kifayət etsin, yalnız bundan əminəm ki, hazırda bu yazını əksərən abituriyentlər oxuyur və Jurnalistika fakültəsi barədə təsəvvürlərinin formalaşmasını istəyirlər.
Mövzuya bir az fərqli yöndən baxmaq istəyirəm. Belə bir deyim var: "Dostunu mənə göstər, deyim sən kimsən". İlk növbədə peşəni özünə dost bilməlisən. Bir az dərindən düşünsək, görərik ki, bu deyim ətrafımızın, yaşadığımız mühitin təsiri haqda bizə siqnal ötürmək istəyir. Bu fikirdən çıxış edərək demək istəyirəm ki, Jurnalistika fakültəsinin çevrəsi jurnalistikanı ürəkdən sevən hər kəs üçün çox möhtəşəmdir. Möhtəşəmlikdən danışarkən yalnız təhsili nəzərdə tutmuram. Bura, ən önəmlisi, səmimi bir ətraf daxildir.
Jurnalistika fakültəsinin dekanı Vüqar Zifəroğlu və Sosial məsələlər üzrə dekan müavini Samir Xalidoğlunun fakültədə olduğumuz ilk gün bizə dedikləri sözlər hələ də yaddaşımdadır, bəlkə də Çingiz Aytmatovun "Manqurt" əsərinin baş qəhrəmanı mən olsa idim, yenə də onların fakültəyə qarşı daha da maraq oyadan misralarını unutmaq imkanım olmazdı. Düşünürəm ki, Jurnalistika fakültəsinin əksər tələbələri bu barədə sözümə haqq verib səsimə səs verərlər.
Belə bir nüans var ki, özümüzdən yaşca böyük insanların olduğu cəmiyyətdə onlara hörmət etməliyik. Ancaq Jurnalistika fakültəsində qarşılıqlı hörmət təkcə kiçiyin böyüyə qarşı yox, həmçinin böyüyün kiçiyə qarşı hörmətindən başlayır, bu da arada mehriban münasibətin yaranmasına, biz – gələcək jurnalistlərin etik çərçivədə təhsil alıb uğura və uğurlara doğru addımlamamızda çox mühüm bir rol oynamaqdadır.
Jurnalistika fakültəsində kifayət qədər savadlı, həmçinin milli ruhlu kadrlar yetişir. Sanki bu ənənə il-müdam davam etdirilir və nəsildən-nəslə ötürülür.
Biz fəxr edirik ki, fakültə öz ənənələrini yaşadır. Və sələflərinin yolunu uca tutur. Biz həm də ona görə qürurluyuq ki, fakültəmizin, ümumilikdə Azərbaycanın Şirməmməd Hüseynov kimi milli vicdan səsi, sözü olub. Rəhmətlik Bəxtiyar Vahabzadə Şirməmməd Hüseynov haqqında deyirdi: "Şirməmməd – əxlaqın, haqqın səsi idi".
Əziz oxucu, nəhayət gəldik sona. Mikayıl Müşfiq sevgi hissinə necə dəyər veribsə, hələ də dilimizdə əzbər olan şeirləri vardır. Mən də Jurnalistika fakültəsinə sevgimi ifadə etmək üçün Müşfiq şeirinin bir sətrini əziz və dəyərli Jurnalistika fakültəsinə, onun müəllim heyətinə, ən əsası da istər keçmişdə, istərsə də hazırda fakültənin daha da irəli getməsi üçün əmək sərf edən hər kəsə həsr edirəm: "...Sevgi vardır ki, oxudur qəlbində bülbüllərini..."

Məryəm Abdullazadə,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

Samirə Kərimli yazır:"Sarsılıb susmaq"

Stulda əyləşən qıza baxdıqda nə hiss edirsiniz? Bu şəkil muti olsa da ifadəlidir. Təsviri izhar eləmək lazım gələrsə; sözlərini deyə bilməyib boğazını düyünləyən, demədikləri sözlərə görə şişib qabardığını və gözlərinin qan ağladığını görürəm. Gərgin psixoloji emosional vəziyyəti görürəm. Deyə bilmədikləri ya fikirlərini hansı sözlə ifadə edə bilmədiyi üçün. Bu, sözlərin "əlsiz-ayaqsız" qalması hadisəsidir. Sanki sözlər yox, insanın özü xıncım-xıncım olur.
Vinsent Van Qoqun həyatı stulda əyləşən qıza bənzəyir. Vinsent ailənin ən böyük övladıdır. Baxmayaraq ki, ailənin ilk uşağı deyil. Özündən bir il əvvəl ölü dünyaya gələn başqa Vinsent də olub. Anası düşünürdü ki, indiki Vinsent onun yerini heç bir zaman əvəz edə bilməyəcək. Van Qoq ailəsinin istədiyi kimi yetişmək istəsə də, hər şey uğursuz nəticələnir.
Həmən dövrdə yaşadığı uğursuzluqlar Van Qoqu depressiyaya salır. Qardaşı Teoya yazdığı məktubda Van Qoq: "Ah,Teo! Kaş ki əlimi qoyduğum hər işin uğursuz olması səbəbindən yaşadığım dəhşətli depressiyadan çıxa bilsəydim, ətrafımdan eşitdiyim qınaqdan qurtula bilsəydim. Atam və mən Tanrıya böyük həvəslə şükür edərdik”.
Van Qoqun sonsuz inamla bağlandığı tək varlıq Tanrı idi. Qoq deyir: ”Allaha inanmadan və güvənmədən yaşamaq asan iş deyil, bunlar olmasa insan bütün cəsarətini itirər. Mənə görə dindar adamların Allahı bir qapı tutacağı qədər cansızdır". Vinsent cəmiyyətin reallığı görməsi üçün rəsm çəkməyə başlayır. O, hiss və düşüncələrini sözlərlə yox, çəkdiyi rəsmlərlə insanları düşündürməyə sövq etmək istəyirdi. Bu, Vansentin yeni dinidir. Bu, dinin Allahı isə özüdür. Sənətinin məqsədi bir növ kütlənin gözünü açmaqdır. O, rəsmlərində tamamilə reallığı əks etdirirdi. Sahədə işləyən işçilərin tər tökməsini, qabar tutan əllərini, qızmar günəşdən qaralan insan dərisini çəkməyi sevirdi. Onun personajları əmək sevər, zəhmətkeş olub. Baxmayaraq ki, kətan üzərində təsvirləri rəğbət görməyib və satılmayıb.
Uğursuzluqları onu böhrana gətirib çıxardı. Bir yeni il gecəsində rəssam dostu Paul Qoqenlə bir masada əyləşir, söhbətləşir. Bu zaman yaranan münaqişə nəticəsində əsəbdən – isterikadan qulağını kəsir. Kəsilmiş qulağını balaca kisəyə qoyur. Evə gedən zaman yolda gördüyü xanıma bu kisəni verir və dərhal evə yol alır. Xanım bunu hədiyyə kimi qəbul edib, torbanı açır.Həmən an qorxudan huşunu itirir. Van Qoq o gecə qanlar içində yatağında yatır. Vinsent bihuş halda tapıldıqdan sonra xəstəxanaya yerləşdirilir. Vinsent isterika xəstəliyinin ilk göstəricisindən sonra dəlixanaya yerləşdirilir. Qısa müddətdə sağlamlığına geri qayıdır. Baxmayaraq sonralar o yenidən dəlixanaya getməli olur.
Qızmar günəşli günün səhərində buğda sahəsinin ortasında əvvəlki kimi rəsm çəkən zaman o, qəfil silahla qabırğa qəfəsinə atəş açır. Bu hadisədən 2 gün sonra, yəni 29 iyul dünyasını dəyişir. Vanın uğurlu olduğu tək iş özünü öldürməsi olur. Teo qardaşı Vanın ölümünə dözə bilməyərək o da ölür. Heç bir qüvvə onları ayıra bilməzdi, ölüm belə.
27 iyul, 1890-cı il Parisdə özünün son portretini çəkmişdir. Hər fırça izi onun üsyankar saçlarını və kəskin baxışlarının bütün reallığını əks etdirirdi. Zehni və fiziki cəhətdən ağrılar içində olan adamın son portreti… Sanki portret dil açıb deyirdi: “Sözlərə ehtiyac qalmadan məni anlayacaqlar".

Samirə Kərimli,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

Əmək və işləməyin vəhdəti

Bəzən özünü nə edəcəyini bilmədiyin halda tapırsan. Aqibətsiz, nəticəsiz yolda addım-addım gedirsən…Ən xırda bir əhvalatı gözündə böyüdər, aşılmaz hala gətirərsən. Bu duyğu və düşüncələri səhərin 5-ə bənzədirəm. Nə ənvarı var, nə də zülməti. Arabir özümüzə bu sualı veririk. ”Mən nə edim? Həyatım, varlığım və gələcəyimlə bağlı…” Nə etməyimizdən asılı olmayaraq, hər işdə əməyin rolu danılmaz faktordur. ”ƏMƏK”—İnsanın əqli və cismani gərginlik tələb edən məqsədəuyğun və ictimai cəhətdən faydalı fəaliyyətidir.
Həyatımızın hansı mərhələsində olmağımıza baxmayaraq, püxtələşəcəyimiz yol zəhmətkeş olmağımız və külüng çalmağımızdan asılıdır. ”Mən nə edim?” sualına cavab tapmadıqda təlaş, vəlvələ hissləri köksümüzdə sıxışır. Bu səbəbdən heç bir şey eləməmək sadə yol kimi görünür. Bu yoran və qeyri-məhsuldar zamandan başqa heçnə deyil. Benjamin Franklin çox gözəl deyib:
”Əgər planın yoxdursa, uğursuzluq zəmanətli planı hazırlamısan”. Uğurlu insanlara baxanda hamısının məqsədi olduğunu görürük. İstək və arzularımızı reallaşdırmaq üçün öncə məqsədimizi təyin etməliyik. Məqsədə çevrilməyən addımlar sadəcə xəyal və xülyamızda var olur. Başqa insanların bizim arzularımızı reallaşdıran zaman görürük. Bu vəziyyəti dəyişmək üçün elə bu gündən məqsədlərimizi təyin edib, üzərində işləməyə başlaya bilərik. Fikirləri reallaşdırmaq, həyata keçirmək lazımdır. Hərəkətə keçəndə bizə əngəl olan əsas nüans hər şeyin mükəmməl olmasını gözləməkdir. Mükəmməliyyətçilik özünü 2 cür göstərir:
Əzmkar və acgöz olmaqda. Acgöz və əzmkar insanlar bir-bir ilə gecə və gündüz qədər fərqlidirlər. Acgöz insan-hədəfə gedən yolda, hədəfdən başqa heç nəyi görmür . O, öz arzusuna çatana kimi xoşbəxt deyil. Əzmkar insan-hədəfə gedən yolda tək niyyətinə fokuslanmır. O, həm də bu yolun yükündən bir növ həzz alır. Acgöz insan-nəticə yönümlüdür.
Əzmkar insan-proses yönümlüdür. Bir işin “DEffekt və ANormal” olmaması üçün əmək sərf etmək lazımdır. Deffekti effektə, anormalı normala çevirmək üçün əməksevər olmaq, əziyyət çəkmək zəruridir. Həyat uğursuzluq, qorxular, qayğılar, panikalar, qeyri-müəyyənliklər silsiləsi deyil. Bizim əmək vasitəsilə bütöv halına gətirəcəyimiz bir mərhələdir. Bu tarixi dövrü düzgün dəyərləndirmək gərəkdir.
Samirə Kərimli,
BDU jurnalistika fakültəsinin tələbəsi