Tələbə qəlbində müəllim sevgisi...

İnsanı fiziki cəhətdən təbiət, mənəvi cəhətdən təlim-tərbiyə, ətraf aləm, oxuduğu kitablar, müşahidə və analizetmə qabiliyyəti inkişaf etdirir -"böyüdür".
Bu mənada insan həyatının müəyyən məqamları, daha doğrusu pillələri mövcuddur. Buna misal olaraq ailədə təlim-tərbiyəni, məktəbəqədər hazırlığı, orta məktəb təhsilini, ali məktəb illərini... qeyd etmək doğru olar.
Danılmaz həqiqətdir ki, Universitet təhsilinin önəmi hər zaman vacib sayılıb. Bu dövr kəsiyində insan həyatı ən xoş xatirələrlə zənginlik tapır, mənimsədiyi təhsillə bütövlük qazanır. Sözsüz ki, tələbə üçün ən böyük qazanc, məhz təhsildir. Əbəs yerə deyildi ki, pedaqoq və filosof olan Con Hibben deyirdi: "Təhsil hər hansı bir həyat situasiyasında düzgün hərəkət etmək bacarığıdır".
Mənim də bəxtim onda gətirdi ki, Şərqin ən nüfuzlu universiteti - Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi oldum. Bu, həyatımın ən parlaq səhifəsidir. Və bu səhifənin ən yuxarı hissəsində, ilk sətirbaşında hər zaman dərin ehtiramla, sonsuz sevgilə bağlı olduğumuz müəllimlərimizin ismi yer alır, üstəlik böyük hərflərlə. Bu adlardan biri də isminə və cisminə rəğbət bəslədiyim Könül Niftəliyevadır.
Könül müəllimə, böyük arzu və ümidlərlə addımladığımız bu yolda bizim ən böyük dəstəkçimizdir. Ümumiyyətlə, müəllimlərimiz bizi yalnız cəmiyyətə savadlı jurnalist kimi hazırlamaqla kifayətlənmir, həm də qəlbimizə vicdan toxumu səpir. Bu toxumlar da onların səmimiyyəti və mərhəmətilə qidalanır. Bəli! Bu sevgini bizə müəllimlərimiz aşılayır. Qaranlıq yollarımıza yanan çıraq olan, hər bir tələbəsinə sonsuz sevgi, böyük qayğı və diqqətlə yanaşan Könül Niftəliyeva. Tanrı qarşısında müqəddəs borcunu layiqincə yerinə yetirən müəllimimiz.
Könül müəllimə ilə tanışlığımız ikinci kursun əvvəlinə təsadüf edir. Ara-sıra fakültə dəhlizində qarşılaşır, hər dəfə səmimi davranışı, gülər çöhrəsi ilə tələbə qəlbinə sevinc, xoşbəxtlik bəxş edirdi. Çox keçmir ki, həmin ilin ikinci yarımilindən Könül müəllimə bizə "Kütləvi informasiya vasitələrinin hüquqi tənzimlənməsi" fənnini tədris etməyə başladı. Fənnin adından da məlum olduğu kimi dərs bir qədər çətin və mürəkkəb idi. Bununla belə, ən sevdiyimiz fənn də elə KİV-in hüquqi tənzimlənməsi oldu. Könül Niftəliyevanın peşəkarlığı və dərs keçmə üsulu olduqca maraqlı idi. Bunun nəticəsi olaraq fənni qısa müddət kəsiyində mənimsədik. Həmçinin də bir dərsdən növbəti dərsəqədər olan zamanı səbirsizliklə gözlədik.
Könül müəllimənin dərsləri o qədər maraqlı keçirdi ki, dərs nə vaxt başladı, nə zaman bitdi bilməzdik. 90 dəqiqə müddətində maraqlı diskussiyalar edir, müzakirə aparırdıq. Elə bir dərsimiz olmazdı ki, biz nəysə öyrənməyək. Hər dərs yeni bir məlumat, maraqlı araşdırma idi.
Könül Niftəliyeva süzgəcindən keçən hər bir tələbə yaxşı bilir ki, o özü bir ədəbi məktəbdi. Jurnalistikada ədalət prinsipi olduqca vacib sayılır. Bu, peşənin başlıca şərtlərindəndir. Və deyərdim ki, Könül müəllimə bu şərtə yetəri qədər əməl edən əsl müəllim və əsl vətəndaşdır. O, bizə öyrətdi ki, çəkilən heç bir əziyyət yerdə qalmır. Zamanla öz üzərimdə işləməyi artıq vərdiş halına çevirdim. Dörd ay müddətində müəlliməmiz bizi həyata hazırladı desəm, yalan olmaz. O yalnız öz sahəsinin peşəkar bilicisi deyil, həm də tələbənin ən yaxın dostu, sirdaşıdır. Tələbə könlünü könülləndirən (oxu: qızıtan, istilik gətirən) əsl pedaqoqdur, əsl psixoloqdur.
Avqustun 27-də fakültəmizin xanım-xatın müəlliməsinin, tələbələrinin sevimlisi, əzizi olan və hər şeydən öncə ləyaqətli Azərbaycan xanımı Könül Niftəliyevanın doğum günüdür. Sizin haqqınızda nə qədər yazsam belə, yenə də az olar deyə düşünürəm. Çünki sevgi sözlərlə, cümlələrlə ifadə ediləcək bir məfhum deyil. Doğum gününüz mübarək, əziz müəlliməm. Yaxşı ki yollarımız kəsişdi. Yaxşı ki sizin tələbəniz oldum.

Şəms Hüseynli,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

Tarixin tarlı tarixçəsi...

Üzeyir bəyin üçüncü və sonuncu operettası - "Arşın mal alan". Buradakı Əsgəri az adam tapılar ki, tanımasın. Mən Əsgəri də bir qisim adam tapılar ki, tanısın. Sözün müxtəsəri. Tacir əyninə arşınmalçı paltarı keçirib öz işində olsun, mən də qələmimi əlimə alıb yazmağımda...
...Doğrusu, qaralamağımda. Necə deyərlər, ağ kağıza yaz qara.
Qara demişkən, Bakının ağlı-qaralı ilk şəkilləri, kapitan-leytenant A.F.Ulskinin Qız qalası, Qala divarları, Şirvanşahlar sarayının məscidi fonunda Bakının Xəzər görüntüsü, "Renesans", "İşıq və Kölgə", “Çic”, “Əzizbala” foto-atelyeləri, xarkovlu Mişo, onun Fransa və Bakı fəaliyyəti və s. və i. Bütün bunlar:
- Dərsin cəmi-cümlətanı.
- Qarşıda "JK010-A", yəni hamı.
- Nəhayətdə fənnin tamı.
Fənn - Fotojurnalistika.
Müəllim - Zaur Babayev.
Müəllim fənni zahir etdi hasil. Tələbə müdam dərsə hazır. Və birdən auditoriyada maraqlı sual olur nazil:
- Belə, mənim əzizlərim, deyin görək, əvvəllər foto-atelyelər necə adlanırdı?
Tələbələr növbə ilə fərqli fikir bildirir, maraqlı yanaşma sərgiləyir. Zaur Babayev hər dəfəsində "Hardasa sualın cavabına yaxınlaşırsınız" - deyir. Ancaq tələbələr nə tövr etsələr də, heç cürə sualın doğru variantını tapmağa müfəssəl olmurlar. Bu məqamı görən Zaur Babayev heç kimi həvəsdən, nəfəsdən, ruhdan, kökdən salmır. Və sakit tərzlə, xoş halla: "Bu, əksxana adlanırdı" deyərək fikrinə əlavə edir: "Birlikdə hələ çox öyrənəcəyik".
Ümumiyyətlə, Zaur Babayevin dərslərində ən nadinc tələbə belə, bisdən-təvərədən çıxmaz və tıncıxmaz. Özüm bilərək dialekt sözlərdən istifadə etdim. Çünki Zaur Babayev daxilində Azərbaycan dilinin incəliyini, şirəsini yaşadan müəllimdir. Yazını cümlə-cümlə yazır, hər dərsi söz-söz xatırlayıram...
... Dərs gözümün önündə kadr-kadr canlanır.
“Bəyin oğurlanması” filmində Səməndər Rzayevin sözləri yadıma düşür: "Bu kino ki var, çox qəliz məsələdir, həm qəliz, həm də ki, vacib". Frazanı Zaur Babayevin dərsləri haqqında da söyləmək olar, bircə "qəliz" ifadəsini ixtisar etməklə... Çünki Zaur Babayev çətini asanlaşdıran, uzağı yaxınlaşdırandı. Hər dərsi bir kinoya bərabərdi: əyani, fəlsəfi, maraqlı, düşündürücü...
O, bizim Zaur müəllimdi.
Müəllim biliyi dərsi hərəkətə gətirən təvərədir...
Müəllim üçün qiymətli, dəyərli olan tələbədir...
Tələbə üçün də qiymətli olan müəllimdir. Tədris etdiyi dərsdir.
"Bizim Cəbiş müəllim" filmində Cəbiş müəllim öz şagirdi Namiqin timsalında bütün çocuklara xitabən səslənir: "Səndən ancaq bir şey tələb olunur, öz borcunu layiqincə yerinə yetirmək. Vəssalam. Bunun üçün də çox şey lazım deyil". Şəkk-şübhəsiz, bu, dərsdi: oxumaq və öyrənməkdi.
Gərək şagird, tələbə müəllimdən də, dərsdən də dərs almağı bacarsın, bu qabiliyyəti özündə formalaşdırsın. Dərs də müqəddəsdir: "Torpaq. Dəniz. Od. Səma." kimi. Dırnaqiçində ismini çəkdiyim kinonun giriş kadrları qayaüstü rəsmlərlə, şiş qayalıqlarla, tariximizin müxtəlif görüntülərilə başlayır. Dərs tarix deməkdir. Dərs alan şagird, tələbə tarixin dərslərindən də yaxşı nəticə çıxara bilir. Maraq üçün deyək ki, dünya tarixinin ilk ağ-qara, qısametrajlı, səssiz sənədli filmi 1895-ci ildə Lümyer qardaşlarının rejissorluğu ilə çəkilmiş "La-Sota vağzalına qatarın gəlməsi" filmidir. Filmin ilk ictimai nümayişi 1896-cı ilin yanvarında baş tutur. Deyilənə görə, filmin nümayişi zamanı tamaşaçılara elə gəlir ki, qatar onların üstünə gəlir. Bu hadisə zalda qorxu və təlaşa səbəb olur.
Sonralar Maksim Qorki, "Kölgələr Səltənəti" adlı məşhur oçerkində yazır: "Qəflətən nə isə basılır, hər şey yoxa çıxır və qatar ekranda görünür. Qatar elə sizə doğru şütüyür - ehtiyatlı olun!"
Əlbəttə, o dövr üçün bu mənzərə qeyri-adi idi. Qorkinin də yarızarafat, yarıciddi şəkildə dediyi kimi, ehtiyatlı olmaq labüddür: ya təbii, ya da qeyri-ixtiyari.
Bugünkü dövrdə texnologiya adamı bəzi məqamlara sakit və təmkinli halda yanaşır. Bütün bunlar təhsillə, təlimlə bağlıdır. Bugünün insanı anlayır ki, onun qarşısında texnoloji biliklərini müdam inkişaf etdirmək kimi, məqsəd - missiya dayanır...
Bundan irəli gələrək auditoriyada "The New York Times", "Washington Post", "The Guardian"... qəzetləri, habelə "Reader's Digest" kimi dünyaşöhrətli jurnalların foto seçimi, rənglərdən istifadə qaydaları, günün tələblərinə cavab vermək bacarığını Zaur Babayevdən ən incə xırdalıqlarına qədər əxz etməyə çalışırıq...
Texnologiya demişkən, bildiyimiz bir məqamı xatırlayaq. Yunan sözü olan texnologiya "məharət elmi" deməkdir. "Texniki elm" və "Metodların cəmi" olmaqla iki istiqamətdə işlədilir. Bu mənada Zaur Babayev bacarığı, elmi özünü həm texniki, həm də humanitar sahədə təcəlla etdirir. Dövrün texniki vasitələri müəllim biliyi, səriştəsi qarşısında naçar qalır. Onlayn dərslər söylədiklərimin dəlilidir...
Zaur Babayevin tədris etdiyi "Fotojurnalistika" və digər fənlər də bu məqsədə, mərama, missiyaya xidmət və hizmət duruşunda və hikmət məqamındadı (ənənəvi və onlayn tədrisdən asılı olmayaraq). Hikməti anlamaq üçün, tələbə gərək gözünü ön plana çıxartsın - fotokamera kimi: diqqətli, qeydli, qələmli, dərsli, həvəsli olsun.
Aristotel zamanı hərəkətə, Kant da hərəkəti zamana tabe edir. Obyektiv üçün iki məfhum da mütləqdi, elə tələbə üçün də. Bu məqamı tutan tələbə hər dərsdən bir yazı hazırlayar, kino çəkər.
Sadəcə inadlı olmaq lazımdır. "Uzaq sahillərdə" filmindəki Mixaylo kimi, "Yol Əhvalatı"ndakı Mustafa kimi. Yekun "Romeo mənim qonşumdur" filminin təntənəsidi. "Onun böyük ürəyi" ifadəsi də mənəvi mükafat.
Göründüyü kimi, mən fotoaparatımla kino - kadr deyil, kino adları çəkirəm, yəni yazı yazıram. Düşünürəm ki, "O olmasın, bu olsun". Bəlkə də bu yazını hazırlamasaydım, daxili mənim məni işarə edərək "Onu bağışlamaq olarmı?" deyərdi.
2 iyul. "Qızmar günəş altında", "Küçələrə su səpmişəm". Və "Mən evə qayıdıram". Evə çatan kimi, "Mən mahnı qoşuram", yəni yazı hazırlayıram. Və düşünürəm ki, "Mahnı belə yaranır". Beləliklə, "Gün keçdi" və mən "Ad günü" yazımı tamamlamaq üzrəyəm.
3 iyul. Bir ayın "Dörd bazar günü". Bu ayın ilk bazarı. Çalışdım ki, Zaur Babayevin doğum gününü ilk təbrik edənlərdən olum.
Söz-söz yazının sonuna - "Xatirələr sahili"nə yan alırıq... Xoş xatirələr fikrimizə "Böyük dayaq"dı. Xatirələr həm də adamı "Bəxtiyar" edir. Yaxşı xatirələri barmaqda "Bəxt üzüyü" də hesab etmək olar. Çünki xatirələrin yaxşısı elə yaxşı adamlardan qalır.
Yazının sonuna yaxın oxuculara "Bir qalanın sirri"ni açım. Sonuncu dərs günü Zaur Babayevlə birlikdə "Sehrli xalat"ımızı geyinib yaxın keşmişə döndük. "Qaladan tapılan mücrü"dən nə çıxsa yaxşıdır?
- "Asif, Vasif, Ağasif"? - yox,
- Qızların gözlədiyi "Ağ atlı oğlan" - o da yox,
- "Firəngiz", "Hacı qara", "İsmət", "Qatırməmməd", "Lətif", "Təhminə" - yox, yox, heç biri.
Mücrüdən əsrlərin söz yadigarı, demokratik mətbuatın pöhrələnməsinə töhfə verən, dünənin və bugünün "Molla Nəsrəddin"i, "Zənbur"u və s. görünür. İnanıram ki, əsrlərin yadigarı olan jurnallar, qəzetlər bizi də görür. Jurnalist-tələbə üçün orijinal nüsxələri canlı görmək, onlara toxunmaq, o möcüzəni barmaqlarla, qəlblə, düşüncəylə yaşamağın özü belə sözlə ifadə edilməzdi.
"Molla Nəsrəddin" jurnalında dahi Üzeyir Hacıbəyli "Ordan-burdan" başlığı altında "Ü", “Çı”, "Filankəs", "Behmankəs" və s. kimi gizli imzalarla hər dövr üçün aktual olan məqalə, felyeton, satirik miniatürlər dərc etdirib. Jurnalların sehrafərin cazibəsindən ayılan kimi, yada Üzeyir bəyin "Ordan-burdan" başlıqlı yazısından bir sətir düşür: "... hissin tərcümani olmalıdır ki, oxuyan kəsdə də o hiss oyansın..." - Həqiqətən də Zaur Babayevin peşəsinə duyduğu, dünənimizə bağlı olduğu təmiz hissləri bizim də jurnalistikaya marağımızı birə-beş artırdı. Zaur Babayevin qoruduğu, saxladığı jurnalların ətrafında tik-tok çəkən gəncdən tutmuş, jurnalistika peşəsinin təəssübünü çəkən tələbəyə qədər hər kəs cəm oldu. Xoşbəxtlik və fəxarət hissinin vəhdət anı. M.F.Axundov, H.Zərdabi, Səid, Cəlal, Kamal Ünsizadə, M.Şahtaxtlı, Ə.Hüseynzadə, C.Məmmədquluzadə, Ə.Ağaoğlu, Üzeyir və Ceyhun Hacıbəyli, Ə.Müznib, H.Vəzirov... ruhunun şad olduğu gün.
Üzeyir bəy Hacıbəyli o zaman ağrılı kədərlə milli mətbuatımızdan gen düşənlərdən yazır, doğma dilimizdə oxuyub-yazmağı ar bilən fasonlu ədabazların halına acıyır, din əbasına bürünən mollaların, intelligent libası geyinən "ziyalı"ların müsəlman qəzetinə olan nifrətini görüb "Qərəz, getdim..." deyir. Düşünürəm ki, Üzeyir bəy bu günü görsəydi, "Qərəz, gəldim..." deyərdi.
Ən duyğulu, fəxarət hissilə alışıb-yanan məqam. İlk redaktoru Üzeyir Hacıbəyov olan, "Temrin" dərgisinin üz qabığında Şirməmməd Hüseynovun əlində tutduğu istiqlal qəzeti. Bəli, "Azərbaycan" qəzeti. Bu qəzeti də görmək tələbə qismətin(m)də varmış.
Beləcə "Koroğlu" kimi aşırımlar aşıb, keçirimlər keçib yazının "Axırıncı aşırım"ına yavaş-yavaş yetişirəm...
Adlı-sanlı film rejissorlarından biri Jak Tati deyirdi: "Mən istəyirəm ki, film siz kinoteatrı tərk etdikdən sonra başlasın".
Xeyli zamandır ki, Zaur Babayevin "Fotojurnalistika" dərsləri yekunlaşıb, ancaq hələ də xoş xatirələr göz önündə canlanır. İstərdim ki, Jak Tatinin dediyi kimi olsun. Yazı oxunub bitdikdən sonra, bir də qəlblərdə yer alsın, ürəklərə sətir-sətir köçürülsün... Könül evindən də qəlbimizin səsi duyulsun...

Əsgər İsmayılov,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
"Bütöv Azərbaycan" qəzeti
12 avqust 2022

Ana dilimdə səsləndi: "Qarabağ Azərbaycandır!"

"Bu dildə şəcərəm nəğmə oxuyub" - deyir, Qənbər Şəmşiroğlu. Nəbi Xəzri də dilimizi "Doldur ürəyimə sən gilə-gilə" yazır. Tofiq Bayram qələmi də şirin laylalı, ecazkar mahnılı dilimizə belə qiymət verir: "Bu dil şirinlikdə şərbət kimidir". Bəxtiyar Vahabzadənin "Ana dili" şeiri isə daha poetik səslənir:

Dil açanda ilk dəfə «ana» söyləyirik biz,
«Ana dili» adlanır bizim ilk dərsliyimiz.
Söhbət Azərbaycan dilindən gedir. Anamızın, atamızın - dünyada yaşayan milyonlarla azərbaycanlını yumruqtək bir edən, gücünə güc, canına can qatan Ana dilindən. Zaman-zaman dilimizin tarlıq günü də, elə şadlıq günü də olub. Bu gün isə Ana dilimin varlıq günüdür. Bəli, Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günüdür.
Hər bir xalqın ruhunun təzahürü, varlığının isbatı mənəviyyatının qaynağı məhz onun ünsiyyətini təşkil edən dil məfhumudur.

Sual yarana bilər: Nəyə görə Ana dili bizim üçün bu qədər önəmlidir?! Bir anlıq düşünək: İnsan dilsiz yaşaya bilər, ancaq xalq dilsiz heç cür var ola bilməz; uçuruma sürüklənər... Digər bir məqama da nəzər salaq: Cəmiyyəti insansız düşünmək nə qədər çətindirsə, bir xalqın varlığını da dilsiz düşünmək o qədər çətindir... Geniş düşünsək: Dilsiz bəşəriyyət yoxdur, natamamdır...

Ana dilimiz tarixin keşməkeşli yollarını qət edərək bugünkü günə qədər gəlib çatmış, öz saflığını, mənəvi ucalığını qoruyub saxlamışdı. Ümumxalq dilimizin formalaşması eramızın beşinci əsrinə təsadüf edir. Qədim köklərə dayalı dilimiz bir əsrdə dörd dəfə dəyişilsə də, ancaq mükəmməl dil olaraq günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Dilimizin ilk göstəriciləri, həm ədəbiyyatımız üçün həm də tariximiz üçün mənəvi dəyəri böyük olan, mükəmməllik göstəricisi "Kitabi-Dədə-Qorqud" sayılır. Bu, həm də sözümüzün, dilimizin dastanıdır.

Dilimizin formalaşmasında ziyalıların, dilimizin təəsübünü çəkənlərin də böyük rolu olmuşdur: M.Füzuli, M.P.Vaqif, M.F.Axundov, C.Məmmədquluzadə timsalında yüzlərlə, minlərlə qələm, düşüncə adamını göstərə bilərik.

Əlbəttə, "Əkinçi" qəzetini, mətbuatımızın babası Həsən bəy Zərdabini və "Molla Nəsrəddin" jurnalının müstəsna xidmətlərini də xatırlamamaq vəfasızlıq olar.

Ana dilimizin dövlət səviyyəsində işlənməsində əməyi olan Şah İsmayıl Xətayi demişdi: "Dilimiz, dinimiz, qeyrətimiz..." Deməli, bir xalq, bir cəmiyyət üçün dil qeyrət, mərdlik rəmzidir. Dili qorumaq vicdan, qürur məsələsidir. Əbəs yerə deyilməyib ki, "Əgər bir xalqın varlığını əlindən almaq istəyirsənsə, ilk öncə onun dilini əlindən al". Bu mənada xalqın torpağı, var-dövləti əlindən alınsa, o xalq batmaz, güclənər, birləşər mücadilə edər. Lakin bir xalqın dilinin əlindən alınması həmin cəmiyyətin məhvi - yox olması deməkdir.

Nəinki bu gün, hər gün: Dilimizi sevək, dilimizə sadiq qalaq, dilimizi qoruyaq...

Hamar Quluzadə,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

HAQQ YOLÇUSU HAQQIN DƏRGAHINA YOL ALDI.

Auditoriyanın kandarını yağır eləmişdim. Elə hey sağa-sola var-gəl edirdim. Ayaz müəllim narahatlığımı hiss etdi. Sakit halda mənə yaxınlaşdı. Məsələnin nə yerdə olduğunu biləndən sonra köməyin əsirgəmədi. Ayaz müəllimə təşəkkür etmək istəyirdim ki, elə bu zaman üzünü mənə tərəf çevirdi:
- Məni tanıyırdın?
- Ayaz müəllim, əlbəttə, tanıyırdım. Siz Qılman İlkinin oğlusunuz. Sözüm Ayaz müəllimin çox xoşuna gəldi. Ömrünün müdrik yaşında belə Qılman Musayev oğlu olmaqdan qürur duyduğunu gördüm. Sanki mənəviyyat adamı ən böyük mükafatını aldı. Təşəkkür etdi. Doğrusu, təşəkkür, minnətdarlıq Ayaz müəllimə düşürdü. Fəqət elə etdi ki, yaxşılığı barədə danışmayım. Duruxduğumu görüb bir kəlmə söz dedi: "İnsanlıq borcu".
Əlqərəz. İşlərimi sahmana saldı. Elə o zamandan sözlərimiz də sahman oldu, doğma oldu. Ayaz müəllim, əsl insan adam idi. O, canyanğısı, həmdəmliyi, sadəliyi, kübarlığı ilə seçilən ziyalı idi. Daxili aləmində Nəsiminin sirri-mütləq eşqini, həqqü həqiqət eşqini qəlbi, qələmi ilə yaşadırdı. Qəlbinin böyüklüyünə heyran qalmışdım - birinci kurs tələbəsinin şəklini feysbuk səhifəsində paylaşmışdı. Qələminin də böyüklüyü heyrət doğurmuşdu - "Jurnalistika fakültəsinin müsəlləh Əsgəri" yazmışdı.
Ayaz müəllim, haqqa tapınan, haqq yolunda yürüyən insan idi. 2022-ci il yenicə qədəm qoymuşdu. İkinci həftənin cümə günü - 14 yanvar tarixində Ayaz müəllimlə Bakı Dövlət Universitetinin həyətində görüşdük. Bundan bir gün öncə telefonla xeyli söhbət etmişdik. İmzalı kitablarını hədiyyə edərək: "Bilirəm ki, sən sözə qiymət verirsən, mütaliə etməyi xoşlayırsan" - deyə bildirdi. Nəşriyyat işindən, ədəbi redaktədən danışdıq. Özümdən aslı olmadan, təbii tərzlə, ancaq qeyri-təbii halda dedim: "Ayaz müəllim, xahiş edirəm, bizə dərs deyin, çox xahiş edirəm" (bu anı xatırlamaq çətindir).
Görüşümüzdən bir-iki gün keçməmişdi ki, böyük məhəbbətlə, sevgilə Ayaz Musayev yaradıcılığına baş vurdum, müəllifi olduğu "Fikirlərə bürünmüş sətirlər" kitabı haqqında yazı hazırladım.
Aprel ayı idi. Dərslərimiz başlamışdı. Həmişəki kimi ilk üz tutduğumuz yer Xalidə müəllimə Cavadovanın otağı idi. "Xudahafiz" - edib otaqdan çıxmışdıq ki, Ayaz müəllimlə qarşılaşdıq. Əhvalımızı soruşdu, dərslərdən xəbər aldı. Sonra da qrup qızlarına məni işarə edərək: "Müsəlləh Əsgəri qoruyun" - dedi.
Hər kəsin Ayaz Musayev şəxsiyyətinə sayğı duruşunda olduğunu görürdüm. Fakültəmizin müəllimi Mahmud Mahmudov öz dostu, həmkarı haqqında yazır:
Ayaz Musayev bir əlamətinə görə tamamilə müstəsnadır, yəni gündüz çıraqla da axtarsan beləsinin tayı-bərabəri tapılmaz. Bilirsiniz nədə? Vaxt qədrini bilməkdə, dəqiqlikdə, dürüstlükdə".
"Şeyx Sənan" Quranı əlindən yerə qoymadığı kimi, Ayaz Musayev də dürüst, dəqiq, vicdanlı, kübar, həmdəm olmağı bütün ömrü boyu həyatının kredosu bildi, bu amalla yaşadı, bu əqidə ilə yaşlandı.
Rəhmətlik Məmməd Rahim yazırdı ki, insanlar arasındakı körpünün, mehribanlığın, məhəbbətin sütunları vəfadır, insana hörmətdir...
Hər zaman müşahidə etmişəm: bu dünyada qəlbi ilə daşlaşanlar var, bir də insanlıq qalasını ucaldaraq daşlaşanlar. İkinci kateqoriya insanlar rəhmətlik Musa Yaqubun yazdığı "Bu dünyanın qara daşı göyərməz"indəki qara daşı yaxşı əməllərilə göyərdər də, ağardar da...
Ayaz müəllim, çox yaxşı insan idi. O, "Vəhdəti-vücud" mərtəbəsində, məqamındaydı. Əməllərilə Yaradana yaxın bəndə idi. Ayaz müəllim, mənəviyyat insanı idi. Onun təbiətinə "Mən", "Sən" anlayışı yad, "Biz" ifadəsi doğma idi. Ayaz Musayev bizə - onu tanıyan hər kəsə doğmadan da doğma idi. Ayaz Musayev tərcümə işinin kamil bilicilərindən sayılırdı. Rəhmətlik Tofiq Rüstəmovun mənəvi və elm yolunu ləyaqətlə yaşadırdı. Hər iki ziyalı işıqlı insanlar idi. Bu məqamı onların simalarında da görmək olurdu. Çox maraqlıdır ki, Ayaz Musayev Jurnalistika fakültəsinə "İşıq" nəşriyyatından gəlmişdi. İşıqlı, nurlu, xoş xasiyyətli, xoş təbiətli, xoş çöhrəli idi - Ayaz Musayev. İsminin mənası da əməllərində olduğu kimi idi: işıqlı və isti.
M.C.Ruminin hekayətlərinin birində adil adam günün günorta çağı əlinə fənər alıb, İlahi mərifətlərlə dolu olan gerçək insan axtarışına çıxır. Bunu görən biri dillənir: "Ey sərbəst düşüncə sahibi! Görmürsən ki, bu bazar tıxa-basa adamla doludur?!" - Həqiqət də belədir. Adamla dolu dünyada gerçək insan tək-tük, bəzən də yox dərəcəsində.
Ayaz müəllim, gerçək insan idi - Mövlanənin axtardığı insan. Bu yaxınlarda telefonla danışdıq. Vədələşdik ki, yaxın zamanda Səyavuş Əlizadənin "Xəzər" muzeyinə gedək. Deyirdi ki, bu, gənc dostum Səyavuşa hədiyyə olar. Eh, fani dünya. Sən demə, zaman bizə başqa hədiyyə hazırlayıbmış. Payın artıq olmasın, ey fələk!

Əsgər İsmayılov
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi

Hamar Quluzadə,
BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin birinci kurs tələbəsi.

Yaşarlar, nə yaşayar, nə yaşamaz...

Dahi Üzeyir bəy Hacıbəyli "Qərəz, getdim..." başlıqlı yazısında müsəlmana qəzet oxumağın vacibliyini yana-yana çatdıraraq yazırdı: "... qәzetsiz bu saat dünyada dolanmaq çәtindir. Bir bu qәdәr әhvalat vaqe olur, bunları eşidib bilmәk hәr kәsә vacibdir..."
Atalarımız deyib ki, qulaq gündə bir (oxu: min) söz eşitməsə kar olar. Düşünsək ki, bugünün adamı informasiya dövründə yaşayır, demək məlumatın da bolluğu qaçılmazdı. Bəzən beyin xəbər çoxluğuna, məlumat zənginliyinə də müəyyən mənada tab gətirmir. Ələlxüsus da bunlar yalan xarakterli, piar kampaniyalı məlumat olarsa. Ən dəhşətlisi terror, müharibə, intihar, zorakılıq, ailə-məişət xarakterli xəbərlərdi. Acı da olsa təəssüflə deyə bilərəm ki, bu gün oxucu sayı qazandıran da, baxış və gəlir gətirən də sadaladığımız "qara" mövzulardı.
Vaxtilə fərqli üsluba sahib olan qələm adamı Əziz Nesin yolda bir dilənçi uşaqla qarşılaşır. Uşağın adının Yaşar olduğunu öyrənir. Bu acı talehli uşağın adı yazıçının beynində düşündüyü hekayəyə sərlövhə olur: "Yaşar nə yaşar, nə yaşamaz" Buradakı yaşamaq" ifadəsi fərdin yoxsul durumda olmasına işarədir. İndi söhbət açacağım məsələdəki yaşamaq ifadəsi, doğrusu yaşamamaq sözü intiharla bağlıdır. Artıq tez-tez intihar hadisəsi haqqında oxuyur, bu səpkili xəbərlə qarşılaşırıq. Bunlar da Əziz Nesinin sözlərini redaktə edib, və bugünün acı həqiqəti kimi söyləməyimə gətirir: "Bu günün Yaşarları (oxu:uşaqları) nə yaşar, nə yaşamaz".
Bugünün təəssüflə oxunan acı xəbəri - növbəti intiharı. Hadisə əyalətlərin birində cərəyan edir. Oxuyuram ki, on yeddi yaşlı uşağın həyatına qıyması telefonunun ailə tərəfindən alınmasıdır. Ortaya belə bir sual çıxır, telefon gənclərə neçə yaşında alınmalıdır?! Çox valideyn "Universitetə daxil ol sənə ən bahalı telefonu alacayıq" deyir. Bu fikir nə dərəcədə düzgündü: təhsilə görə mükafatlandırmaq? Hesab edirəm ki, yanaşma dəyişilsə effektli olar. Yeniyetmə də ağlında formalaşdırmaz ki, mən universitetə daxil olsam telefon qazanacam. Tələbənin elə ilk qazancı Ali məktəb, sonra da ali biliklər... Valideyn uşağı bu istiqamətə kökləməlidi. Ümumiyyətlə, kor-koranə telefon istifadəsi, buna aludəçilik sonradan ciddi, hətta sonu pis məcraya yönələn nəticələr verir.
Texnologiyaya oyun oynamaq, əyləncə şəklində yanaşmaq gələcək kadrların savadsız olmasına yol açır. Yeniyetmələri nəyəsə görə mükafatlandırmaq əvəzinə, müəyyən çərçivə daxilində istədiklərini alıb lakin limitli istifadə etmələrini öyrətsələr düz olmazmı? Düşünürəm ki, belə daha məqsədəuyğun olar. Başqa bir yöndən baxsaq, Allahın bizə nə qədər ömür verdiyini, bizim nə yaşayacağımızı bilmirik. Hər açılan səhər bəşər övladı üçün mükafatdır. Bu günü doyunca yaşamalı, təhsil, elm yolunda inamla irəliləməli, pis vərdişlərdən uzaq durmağı bacarmalıyıq. Cəmiyyətin "mən" anlayışından çıxmağı, "biz"ə doğru hərəkət etməyi doğru olar. Birlik şəklində, mənəvi dəyərlərə sadiqlik ruhunda yaşamaq isə sabahkı mənəvi, maddi, fiziki fəsadların qarşını alar.
Cəmiyyət ailələrin birliyidir. Ailədə valideyn amili olduqca zəruridir. Hər ailənin ən başlıcası missiyası təlim, tərbiyə və təhsildən keçir. Bu təqdirdə uşaqların mənəvi sağlam, şüurlu böyüməsi, anlamaq qabiliyyəti, dərk bacarığı formalaşır. Uşaq, oxumağa, qidalanmağa, istirahətə, dostlarla zaman keçirməyə, sosial şəbəkə ilə məşğul olmağa ayıracaq vaxta nəzarət etməyi də bacarır. Bəzən psixoloqlara ənənəvi, şablon və bəsit suallar ünvanlanır: "Biz nə edək ki, övladlarımız (2-7 yaş aralığı) telefondan əl çəksin?". Körpəyə, uşağa telefon verəndə bunu düşünmədinizmi? Başa düşməsə belə ona hər hansı nağıl kitabını oxumaq, və ya dilinin tam açılması üçün ünsiyyətdə olmaq, parkda gəzdirmək olmazmı? Sözsüz, cizgi filminə də baxmalıdır, lakin bu niyə televizor üzərindən yox məhz telefon üzərindən edilir?!
Valideynlər övladları ilə kifayət qədər zaman keçirsə onları düzgün böyütsə qadağa və qaydaları sərt olmayacaq şəkildə tətbiq etsələr ölkədə intihar sayları da inanıram ki, azalacaq...

Ovqatımızın Səbayə Səyyarəsi - Səyyarə Səyyaf

Böyük maarifləndirici yükü olan, milli-mənəvi dünyamızı zənginləşdirən, mədəni və estetik zövq formalaşdıran, ruhumuzun himninə çevrilən "Ovqat" verilişi.
Bu gün "Ovqat"ın bir qatından söz açacam. Veriliş Kamyunun da dediyi kimi, "hər yarpağın çiçək olduğu ikinci bahar"a təsadüf edir. Bir payız gecəsində ürəklər yenidən qızınır, baharın xoş nəfəsi ekran vasitəsilə evlərə dolur. Tamaşaçı verilişə adi gözlə deyil, ruhun gözlərilə baxır.
Bir zaman Füzuli giley-güzar dolu sətirlə: "Bilmədin halını, bihudə keçirdin ovqat" yazırdı. Hər dönəmlərin mənəvi müasiri olan Füzuli indiki zamanda yaşasaydı, sözə, sənətə, sənətkara, elm və helm yolunda cəfa çəkən "Ovqat" proqramına baxsaydı, çox güman ki, "halını bihudə keçirmədin, Ovqat" yazardı. Söz mülkünün sahibi olan şair necə xoşbəxt olardı...
Proqram bədii qiraətçi Nadir Hüseynovun ifasında Tufan Tərlanoğlunun "Gözlə məni" şeiri və “Arzum budur ki, yaşım yazacağım əsərlərlə ölçülsün" - deyən Tahir Əkbər nəğməsilə başlayır. Şeirdə "Kədərdən qüssədən çatılan qaşlar", "Həsrətdən qovrulan ürəyim" kimi çox həssas sətirlər var. Bu misraları tələbə olaraq bir verilişdən digər buraxılışa qədər çəkən zaman ərzində daxilən yaşayıram. Düzü "Ovqat" proqramının efirdə olmadığı gün ovqatım təlx olur. Yuxarıda qeyd etdiyimiz şeirdə müəllif "Ürəyimizdə bir gözəlin söz yeri" - olduğunu deyir. Həqiqətən də Səyyarə Səyyaf sözünün və özünün yeri qəlbimizin ən dərin qatlarında özünə taxt qurmağı bacarıb.
Səyyarə Səyyaf sözün sönməz ulduzudur. İsminin də mənası bu anlamı daşıyır. Daxilən və xaricən gözəl olan aparıcının fikir gülüstanı təravətli, düşüncəsi saf, söz bülbülü nəğməli, xoşavaz ilhamı isə qəlb fərəhlidir.
Xoş əhval-ruhiyyəyə köklənən Səyyarə xanım doğma tamaşaçı önünə sözü ələ alaraq çıxır, onun söz şəkəri qəlblərə şirinlik gətirir. Elə bu məqamdaca böyük ziyalı, ədəbiyyatın həm klassiki, həm də müasiri olan Nəriman Həsənzadə yaradıcılığına üz tutaraq, tamaşaçıya xitabən "Minnətdaram mən" şeirini səsləndirir:
Yenə səsin gəldi qulaqlarıma,
Həyata, dünyaya minnətdaram mən.
Sən ordan pıçılda eşidim səni,
Özgəsi çağırsa ona karam mən.
Vəfalı, ismətli, abır-həyalı Səyyarə Səyyaf ismi tamaşaçı gözündə hər zaman ucadır. Gördüyü işlərə görə minnətdarıq.
Hər dəfə adı çəkiləndə min kərə rəhmət oxuduğumuz Firudin bəy Köçərli özünün "Ana dili" məqaləsində: "Ana dili millətin mənəvi diriliyi, həyatının mayəsi mənziləsindədir" - deyirdi. Bu istiqamətdən yol alaraq tam əminliklə deyə bilərik ki, S.Səyyaf millətin Ana dili kimi qiymətli varlığının təəssübkeşi, habelə onun zənginləşməsi yolunda yorulmaz fəaliyyətilə seçilən Vətəndaş jurnalistdir.
Səyyarə Səyyaf Vətən sözünü dilində deyil, əməllərində, gördüyü işlərdə yaşatmağı bacarır. Bu ifadə sevimli aparıcının baxışlarında, qəlbində, qələminin mürəkkəbində görünür.
Hüsnü-xuda şairi, əfəndilər əfəndisi Hüseyn Cavidin "Qızlar məktəbində" şeiri məktəbli illərimin xoş xatirəsidir. Şeirin sonları bir qızcığazın cavabıyla olduqca bəşəri səslənir və yekunlaşır:
- Başqa sevdiklərin nasıl, yoxmu?
- Var...
- Kimdir onlar?
Anam, babam, müəlliməm, bir də bütün insanlar...
Şair qızcığazın dilindən bir xalqın ruhən zənginliyini, bütöv və möhtəşəmliyini göstərir. Şair hər kəsi bu cür düşünməyə çağırır. Şeirdə Səyyarə Səyyaf obrazı da görünür: axırıncı sətir əməllərilə tam kəsişir. Çünki onun ərsəyə gətirdiyi hər veriliş bir xalqın mənəvi cəhətdən yetkinləşməsinə xidmət edir, milli-mənəvi dəyərlərimizin təbliğinə dayalıdır, böyüklərə hörmət, ziyalılara sevgi ruhundadır. Bu da gözəl aparıcının xalqına olan sonsuz sevgisindən irəli gəlir. O, insanları sevir. O, insanlıq duyğusu ilə yaşayır. Müəllimlərinə olan sonsuz ehtiramı, böyüklərimizin adının önündə çəkdiyi "can" ifadəsi Səyyarə xanımın Vətən sevgisindən qaynaqlanır.
Bugünkü verilişdə BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin professoru Ustad Cahangir Məmmədli haqqında sevə-sevə söz açmağı diqqətdən yayınmadı. Səyyarə xanımın müəlliminə olan sonsuz sevgisinin ən yüksək təzahürünü gördük.
"Jurnalistika fakültəsində tələbələrin və mənim də sevimli müəllimim Cahangir Məmmədliyə efir vasitəsilə salamımı çatdırır, ehtiramımı yetirirəm" - deyən Səyyarə xanım sonra sözlərini böyük sevgilə davam etdirir: "Biz - tələbələr Cahangir müəllimin mühazirələrinə qulaq asırdıq. Çox qəribədir ki, müəllim həmişə auditoriyaya yeni fikirlə daxil olar, heç vaxt köhnə söz deməzdi. Bununla bağlı müəllimimizə sual verdik ki, yaddaşınızın dərin, geniştutumlu, fikirlərinizin yeni olmasının səbəbi nədir? Dedi ki, mən təzə olmağa borcluyam, çünki siz yenisiniz: sizlərlə ayaqlaşmalıyam."
Məqamı yetişmişkən xoş bir xatirəni sizlərlə bölüşmək istəyirəm. Birinci kursun ikinci semestri idi. Cahangir müəllim "Jurnalistikanın nəzəriyyəsi və təcrübəsi" fənnindən bizə dərs keçirdi. Dərslərin birində "Səyyarə Səyyafın ədəbiyyata, incəsənətə, mədəniyyətə, ümumilikdə sözə verdiyi dəyərdən danışdım. Ustadın çöhrəsində yaranan xoş təbəssümü, razılıq ifadəsini duymaq, hiss etmək bir tələbə üçün olduqca gözəl duyğular yaratdı. Və müəllimimdən ən yüksək qiyməti də almış oldum.
Sonda mütəfəkkirlərdən birinin fikirlərini xatırlatmaq istəyirəm: "Heç vaxt geri qayıtmayan üç şey var - Zaman, Söz və Fürsət".
"Ovqat"ın bugünkü buraxılışı daxilimdə xoş təəssürat doğurdu. Zamanı dəyərləndirib, fürsətdən yararlanıb, tələbə sözüylə rəğbət bəslədiyim əziz Səyyarə xanım Səyyafa və sevgili Ustadım Cahangir Məmmədliyə bu kiçik yazımla sonsuz ehtiram və sevgimi çatdırmağı özümə borc bildim.

Əsgər İsmayılov,
Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi.

QƏZET - DAR DÜŞÜNCƏNİN, DUMANLI DÜNYANIN "DƏRMANI".

"Həbsxanada zibillikdə işləməyi sevirdim. Hərdən ordan qəzet səhifələri tapırdım. Həbsxanaya qəzet göndərmirdilər. Mən də o səhifələri təmizləyir, axşam otağımda oxuyurdum. Nə vaxtsa mətbuatı bu qədər qiymətləndirəcəyim ağlıma gəlməzdi" - Nelson Mandelanın bu fikirləri ona çox təsir etmişdi. Elə hey düşünürdü: "Azadlıqda olan biz, hər tərəfdə qəzet köşkü, əldə etmək qəpik-quruşa, oxumaq isə çox asan". Sonra yenə də öz-özünə deyinirdi: "Bəs bizim qəzetdən gen düşməyimizə səbəb olan nədir?"
Əlbəttə, bu, deyinməkdən başqa bir iş deyildi. Bunu cənab özü də gözəl anlayırdı. Cənab hər zaman olduğu kimi yenə də təlx ovqatla qəzet köşkünə yaxınlaşdı. Əlindəki qəpiyi satıcıya tərəf uzadaraq:
- Mənim qəzetimdən qalıb? - dedi.
- Əlbəttə, qalıb, saxlamışam - satıcı uca səslə cavab verdi. Sonra da arıq, uzun boğazını köşkün dar pəncərəsindən çölə çıxarıb:
- Cənab, indiki zamanda qəzet oxuyanmı var?! - deyərək, sanki kübar alıcını məzəmmət elədi.
O, sakit bir baxışla başını yellədi. Qəzeti əlinə alan kimi vərəqləməyə başladı. Adəti üzrə köşkün yanında qoyulan dəmir ayaqlı taxta oturacaqlı stula əyləşdi. Birdən köşk pəncərəsindən nazik iplə asılan qırmızı rəngli alışqan diqqətini çəkdi. Qısa bir zamanda sağa-sola rəqs edən, tez-tez alıcı əli dəyişən alışqan onlarla siqaret dənəsini odladıqca, bu mənzərə onun da qəlbinə köz ələyirdi.
Diqqətini çəkən digər bir məqam da vardı: bəzi siqaret dənələrinin qəzet qiymətindən baha olması. Gördükləri onun təlx ovqatını daha da korladı. Fikrə getdiyi, öz-özüylə dərdləşdiyi bir vaxtda böyürtü səsinə diksindi. Sanki mağara içində dərin qış yuxusuna gedən ayı gördüyü yuxudan qorxaraq nərilti çəkmişdi.
Ayının min oyunu bir armudun başında olduğu kimi, böyürən kişi də siqaretsiz qalacağından qorxaraq köşkün bağlanmasına bu cür etiraz etmişdi.
Köşk sahibi amiranə şəkildə: "Yoldaş, axı köşkü bağladım, zəhmət deyilsə siqareti qarşıdakı mağazadan alın. Anlayışlı olun. Qışqır-bağır salmağa nə hacət?" - desə də bu tərs adam iki ayağını bir başmağa dirədi.
Çox keçmədi ki, satıcı çətinliklə bağladığı köşkü açdı. Kişinin də ətrafa yayılan qorxunc və xırıltılı səsi xırp kəsildi.
Alıcı qulağını eşələmək üçün çeçələ barmağındakı quzğun caynağına oxşayan dırnağı ilə acgözlüklə siqaretin sellofan örtüyünü qopardı.
Yaxınlıqda zibil qutusu var idi. Ancaq o özündən əvvəlkilər kimi zibili yerə atdı.

Külək də siqaret kötüklərini sağa-sola qovur, sellofan torbaları göyə sovururdu. Əzilmiş plastik və metal içki qabları da küləyin dirijorluğu altında şəhərin musiqi ritmini tuturdu.
Yəqin ki, ömründə bir dəfə də olsa qəzet oxumayan alıcı polietilen torbaların ətrafa zərərli kimyəvi maddələr yaydığından, qida zəncirini çirkləndirdiyindən, heyvanların məhvinə yol açmasından, kanalizasiyaları tıxadığından xəbərsiz idi.
Əlbəttə, onu ümumi məsələ deyil, şəxsi məsələ maraqlandırırdı. Qutudan bir ədəd siqaret çıxarıb qalın və göyərmiş dodaqlarının arasına qoydu. Dərin nəfəs aldı, tüstünü ciyərlərinə çəkərək rahatlıq tapdı. Sanki həyatdakı bugünlük missiyası tamamlandı.
Cənab oturduğu stulda don vurmuş vəziyyət almışdı. Ona gördükləri Mandelanın fikirlərindən, siqaret dənələrinin qəzet qiymətindən baha olmasından daha çox təsir etdi. O, daxilən sarsılmışdı. Yenə də öz-özünə deyinir, beynində isə cavabsız tapmaca kimi bir sual var-gəl edirdi: insan daxilini cahillik dumanından təmizləyən qəzetmi, yoxsa insan bədənini zəhərli tüstüyə qərq edən siqaretmi?!

Azərbaycan kinosunun bu günü

Məqaləyə aktrisa Ləman Məlihdən gətirəcəyim sitatla başlamaq istərdim. “Ölkədə kino-serial sektorundaki çatışmazlığı hamımız bilirik, görürük. Bu sahənin inkişafı üçün tənqid çox önəmlidi, bir daha təkrar edirəm tənqid, təhqir yox! Hə, bir də maliyyə. Siz bizim hansı şəraitdə serialı çəkdiyimizi, hansı çətinliklərlə üzləşdiyimizi bilsəniz bizə çoxdan medal verərdiniz. Deyəcəksiniz ki, nə məcburdu ki, çəkməyin, amma biz çəkməsək, hamı geri addım atsa, hamı çətinliyi görüb dabanına tüpürüb qaçsa necə inkişaf edəcəyik?”
İndi isə məsələyə öz baxış prizmamdan yanaşmaq istərdim. Göz önündə olan bir şeyi açıq danışaq. Hamı bilir ki yaxın keçmişə getsək, elə çox da uzaqlaşmadan XX əsrə nəzər salsaq, Azərbaycanda çəkilən filmlər, kinolar hələ də sevilərək izlənir.
Bəli, o filmlər səviyəli, maraqlı idi. Həm aktiyor oyunu baxımdan, həm dı kino çəkən yaradıcı heyətin mötəbərliyi baxımından. Ona görə də bu cür səviyyəli filmlər ərsəyə gəlirdi. Həmin filmlərə indi də maraqla və böyük həvəslə baxır, gələcək nəsillərə ötürməyə çalışırıq. Ancaq təəssüflər olsun ki, bu sözü XXI əsr kino sahəsi üçün deyə bilmirik. Çünki bu gün çəkilən filmlər ya bizim mentalitetə düz gəlmir, yəni Avropasayağı çəkmək istərkən Azərbaycan gəncinin, ailəsinin yaşayış və həyat tərzindən uzaqlaşılır, ya da filmlər, seriallar süni çəkilir, aktyorlar da süni şəkildə rolların oynayırlar. Düzdür, tamamilə Azərbaycan televiziyaları baxılası deyil deyə bilmərik, amma bundan daha yaxşısını xalqımızın təşkil etməyə hər cür potensialı var.
Belə deyim ki, ailə-məişət mövzusunda “Ata ocağı” , “Bir qadın” , “Yuxu kimi” , “Uçurum” və s. seriallar çəkilir. Onlardan hərəsində nədən bəhs eləyir qısaca nəzər salaq:
“Bir qadın” serialının quruluşçu-rejissoru Şahin Qəhramandır. Serialda əsasən qadınların gücündən, onların nələrə qadir ola biləcəklərindən söhbət gedir. Eyni zamanda serialda daha çox qadın hüquqlarının müdafiəsi və qadının nə qədər güclü təsir qüvvəsinə malik olması əks olunur.
“Yuxu kimi” serialının quruluşçu rejissoru və yaradıcısı isə Rövşən İsaxdır. Serialda hadisələr bir Azərbaycan ailəsində formalaşan tərbiyəvi mühitdə cərayan edir. Mövzusu isə ailə dəyərləri və buna müxtəlif prizmadan olan yanaşmalar, eyni zamanda əxlaqi dəyərlərdir.
“Ata ocağı” serialının quruluşcu rejissor Rüfət Şahbazovdur. Serialda 3 ailə tipindən bəhs olunur. Ailənin təməlində ata dayanır. Serialda söhbət adət-ənənədən müasir dövrdə aktual olan valideyn-övlad münasibətləri, insanların yalan danışması və cəmiyyətin buna yanaşması
“Uçurum”Serialın quruluşcu-rejissoru Vüsalə Tağıdır.Ailə məişət mövzusunda olan serialda günümüzün reallığı ilə səsləşən hadisələr öz əksini tapır. Burada insani münasibətlər,eyni zamanda cəmiyyətdə baş verən geniş yayılmış problemlərdən söz açılır.
Sadəcə indi geniş yayılmış filmlər var ki, daha çox yumor hissi yaratmaq məqsədli çəkilib onlar bir xəyal məhsuludur və yalnız insanları güldürmək, əyləndirmək məqsədi daşıyır. Amma bizə lazım olan yumoristik gülüşlə yanaşı sarkazmdır, hansı ki o gülüş bizə hər şeyi daha aydın qavramağa imkan verir.
Eyni zamanda müasir dövrdə yumoristik xarakter daşımaqla yanaşı, tam bir ssenari üzərində qurulmayan filmlər də var ki, onlarin məqsədi də sadəcə vaxtımızı keçirməyə kömək etməkdir.
Belə yaxşı olardı ki, daha çox vətənpərvər kinolara yer verilsin. Hansı ki,onlara olan sosial tələbat və maraq daha çoxdur. I Qarabağ müharibəsinə həsr olunmuş kinoları unutmamışam. Elə dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait əsasında da daha çox vətənpərvərlikdən bəhs edən Qarabağ müharibəsindən danışılan filmlər çəkilir.
Düzdür, ermənilərin torpaqlarımızda törətdikləri vəhşilikləri əks etdirən filmlər də çəkilmişdir. Bunlara misal olaraq “Fəryad”, “Haray”, “Biz qayıdacağıq”, “Dolu”, “Arxada qalmış gələcək” , “Girov”, “Qu rəqsi” və s. filmləri deyə bilərəm.
“Fəryad” filmi I Qarabağ müharibəsinə həsr olunmuşdur. Baş qəhrəmanın həyatda prototipi də vardı və burada təsvir olunan hadisələr də real faktlara əsaslanırdı. Ekran əsəri Qarabağ müharibəsində döyüşən əsgərlərdən birinin başına gətirilən əhvalatdan bəhs edir. Film rejissor və aktyor Ceyhun Mirzəyevin kinoda son işi oldu. Baş rolun da ifaçısı Ceyhun Mirzəyevə öz çəkdiyi filmi izləmək də qismət olmadı.
Filmdə güllələnmiş, soyuqdan donmuş xocalılar elə əslində Xocalı sakinləridir. Onlar həmin vaxt Xocalıdan Goranboya gələnlərdir. Elə bu nüansı diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki, filmi maraqlı və eyni zamanda təsirli edən əsas məqam bundan ibarətdir ki, filmdə rol alanlar əslində o acı həqiqətlərin şahidi olmuş xalqımızdır. Filmdə "Ögey ana" filminin kadrlarından istifadə olunmuşdur.
“Biz qayıdacağıq” rejissor Elxan Qasımov tərəfindən 2007-ci ildə ekranlaşdırılmış tammetrajlı bədii filmdir. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Filimdə Qarabağ müharibəsi bir uşağın dili ilə canlandırılır. Müharibənin bütün dəhşətləri bu balaca oğlanın gözü qarşısında baş verib. Onu öz torpağına qayıtmaq arzusundan heç bir güc döndərə bilməz.
Zənnimcə burada əsas sarsıdıcı nüans isə müharibə dəhşətlərini uşaqlığını yaşaya bilməmiş uşağın dilindən dinləmək idi. Bu vəziyyət nə qədər acınacaqlı olsa da bu qan yaddaşımızı tamaşaçıya çatdırmaq üçün təqdirəlayiq üsullardan biridir.
Azərbaycan torpaqlarının işğalı, Xocalı faciəsi, ermənilərin törətdiyi qətliamlar, Qarabağ müharibəsinin faciəvi nəticələri, qaçqın-köçkün taleyinin çətin məqamları filmin süjet xəttinin əsasını təşkil edir.
“Dolu” filmi Azərbaycan əsgərinin döyüş yolu və Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi zamanı baş vermiş gerçək hadisələrdən bəhs edir. Film Qarabağ müharibəsi mövzusunda Aqil Abbasın eyniadlı romanı əsasında “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında çəkilmişdir. Film Qarabağ müharibəsində heç nəyə baxmayaraq Vətən uğrunda son damla qanına qədər döyüşən Azərbaycan oğullarının qəhrəmanlıqlarından bəhs edir. Ancaq bunlara baxmayaraq yeni nəslin gözləri önündə baş vermiş tariximizi də unuda bilmərik. Çünki 44 günlük şanlı müharibənin şahidi olduq. 2020-ci ildə əsgər, zabit və genarallarımızın qanları bahasına əsarətdə olan torpaqlarımız geri qaytarıldı. Azərbaycan xalqı bu müharibədə də minlərlə şəhid verdi. Lakin qalib tərəf olmağımıza baxmayaraq hələ də zəfərimizlə bağlı ciddi, tammetrajlı ekran işi ortaya qoya bilməmişik. Təbii ki, çəkilən sənədli filmlərdən, qısa filmlərdən xəbərdaram. Ancaq bütün bunların yetmədiyini, görülən işlərin qənaətbəxş olmadığını düşünürəm.
Heyifsləndiyin başqa bir məqamdan danışmaq istərdim. Ötən aylarda yəqinki çoxlarımızın sosial şəbəkələrdə rast gəldiyimiz erməni rejissor Roman Muşeqyanın çəkdiyi və mart ayında nümayişi nəzərdə tutulan “Bahar” adlı film müzakirə olunurdu. Düşmənlərimizin çəkdikləri bu film sırf ideoloji təbliğat məqsədi ilə çəkilib. Bəli, müharibədə məğlub olan ermənilər yorulmadan xalqımıza qarşı ideoloji savaşı davam etdirirlər. Adamı haqlı olaraq bir sual düşündürür ki, məğlub tərəf dayanmadan film sahəsi ilə bizə qarşı hücum edərkən qalib tərəf olaraq biz niyə onları layiqincə cavablandıra bilmirik? Ümumiyyətlə son vaxtlar dünya kinosunda pandemiya dönəmindəki durğunluqdan sonra canlanma başlayıb. Yeni filmlər çəkilir, festivallar canlanır, pandemiyadan yorğun düşmüş dünya yenidən kinoya qayıdır. Ölkəmizdə də hər şeyin ümidsiz olduğunu deyə bilmərik. Kino sənayesini canlanlandırmaq üçün əziyyət çəkənlərin, gecə-gündüz çalışanların xidmətlərini görməzdən gələ bilmərik. Bu gün dövlət sərmayə ayırmadığı üçün aktyor bacarıqlarını tam əks etdirə bilməyən, ya da tez-tez film çəkə bilməyən istedadlı gənclər və senaristlər az deyil. Məsələn, 2020-ci ildə çəkilmiş, lakin 21 aprel 2021-ci ildə “youtube” platformasında ilk baxış əldə etmiş “Soyuq Günəş” filmi ssenari müəllifi və prodüseri olan Sədaqət Kərimovanın şəxsi vəsaiti hesabına başa gəlmişdir. Layihə ləzgi xalqının ilk tammetrajlı bədii filmi hesab olunur. Filmdə ləzgi xalqının qədim adət-ənənələri və həyat tərzi haqqında maraqlı məlumatlar verilib.
“Biz qroup” un yenə “youtube” platformasında yayımladığı daha 2 film haqqında danışmaq istərdim. Filmlərə baxanlar bilirki bu gün Azərbaycanda həqiqətən film çəkməyi, ssenari yazmağı bacaran insanlar, aktiyor-aktirisalar, rejissorlar yetişir. Hər 2 filmdə dövrümüzün aktual problemləri çox aydın şəkildə əks etdirilib. Azərbaycan gəncinin üzləşdiyi problemlər çox gözəl şəkildə əks etdirilib. Film də elə ilk saniyələrindən izləyiciyə təsir edir.
Digər danışacağım bir film də istedadlı aktiyorumuz Taleh Yüzbəyovun çəkdiyi filmlər haqqında olacaq. Onun filmləri “yotubede” yayımlanır və bu yaxınlarda isə sonuncu ərsəyə gətirdiyi “Zəhər tuluğu 5” filmidir. Film kinoteatrlarda da yayımlandı və digər filmləri kimi bu da maraqla izləndi. İnsanlar kinoteatrlara axın etdi və həmin insanlar içərisində mən də vardım. İzləyicilər arasında olmağım bu yazını qələmə almağımda mənə kömək oldu. Çünki insanların film haqqında hisslərinə, duyğu və düşüncələrinə yaxında şahid oldum.
Film tamaşaçılara gözlədiyimdən də çox təsir etdi. Film heyəti duyğularını ekran qarşısında əyləşən izləyicilərə çox dolğun və təbii şəkildə ötürə bildilər.
Digər danışdığım filmlər kimi bu film də bu sahəyə məsul insanlar tərəfindən lazımı qayğı və dəstəyi görmədiyinə görə televiziya kanallarında yayımlanmadı.
Problemin kökündə o dayanır ki, bu tipli filmlərə və ərsəyə gətirməyə çalışan ssenarist və aktyorlara sərmayə ayrılmır. Onlar öz vəsaitləri hesabına filmlərin çəkirlər və maddi çətinlik səbəbdən filmlər çox gec ərsəyə gəlir və televiziyaya verilmir. Ancaq bu vətənpərvər insanlarımız Azərbaycan kinosunu dünyaya tanıtmaq üçün öz güclərini əsirgəmirlər.
Ümumiyyətlə bir məsələyə aydınlıq gətirmək istərdim ki, Azərbaycanda mədəniyyət və kino sahəsində ciddi islahatlara ehtiyac duyulduğu barədə dəfələrlə deyilib, yazılıb və ən əsası narazılıqlar bildirilib. Lakin bu sahəyə məsul olan şəxslər kifayət qədər laqeyd olduqları üçün yazılanlara və deyilənlərə diqqət edilmir, haqlı iradlar nəzərə alınmır, problemlərin üstü isə qəti şəkildə qapadılır.
Mədəniyyət Nazirliyində kadr və struktur islahatları aparıldıqdan sonra müəyyən müsbət addımlar atıldı, ancaq əsas problemlər həll edilməmiş qaldı. Böyük təəssüf hissi ilə deyə bilərik ki, dövlət büdcəsindən maliyyələşən, hazırlıq mərhələsində çox böyük pullar xərclənən bir çox filmlər elə hazırlıq mərhələsində də qalıb. Rejissorlar bununla bağlı xeyli müddətdir narazılıq etsələr də, problem hələ ki, həllini tapmır. Hamımız başa düşürük ki, pandemiya kino sənayesinə və kinoteatrlar şəbəkəsinə ciddi ziyan vurub. Kinoteatrların uzun müddət bağlı qalması, ölkədə yeni filmlərin istehsalının ləngiməsi anlaşılandır. Ancaq pandemiya və müharibəni bəhanə edib, bu bəhanələrin arxasında gizlənmək cəhdləri anlaşılan deyil. Unutmamaq lazımdır ki, gənclərimiz gələcəyimizdir. İstedadlı və bacarıqlı gənclərə meydan verib onların qabağa getmələrinə təkan vermək həm də özümüzü sığortalmaqdır. Bu gün bu işi bacaran gənclərimizə dövlət tərəfindən lazımı dəstək hava və si kimi lazımdır. Çünki bu zaman kino sahəsində böyük uğurlar əldə edə bilərik.
Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə çəkilmiş heç bir ciddi ekran əsəri yoxdur, planlaşdırılan işlər barədə də ətraflı məlumat verilmir. Maraqlıdır, kinomuza ayrılan pullar hara gedir?
Bu gün film çəkilişinə, film sənayesinin inkişafına ayrilan məbləğə Mədəniyyət və Turizim Nazirliyinin məmurları nəzarət edir. Ümumiyyətlə, dünyada dövlət büdcəsində kinoya ayrılan pullar fondlara, film mərkəzlərinə, xüsusi filmlə maşğul olan QHT-lərə verilir. Nazirliyin daha əhəmiyyətli işləri olmalıdır. Onlar madəni tədbirlərə dəstək olmalıdır, vassalam. Kino siyasət deyil, sənətdir. Onlar kinonu nəzarətdə saxladıqca, dünyada çox pis imic yaradırıq. Heç bir xarici prodüsser bu cür ölkə ilə ortaq, ciddi film istehsal etmək istəməz. Bu gedişlə də biz heç vaxt dünya səviyyəli festivallarda iştirak edə bilmərik.
Yekun olaraq bunu qeyd etmək istərdim ki, kino sənəti bizim mədəni irsimizdir. Tariximiz, bu günümüz və gələcəyimiz kinolarımızda əks olunub və oluncaq ki, bu da gələcək nəsillər üçün qorumalı olduqları vətəni onlara tanıdan üsullardan biridir. Gələcəyimiz ulu babalarımızın bizə əmənət etdiyi və bu gün bizim də layiqincə qorumalı olduğumuz mədəniyyətimizdən asılıdır.
Sonda böyük filosof-şair Hüseyn Cavidə istinad etmək yerin düşər:
Turana qılıncdan daha kəskin, ulu qüvvət
Yalnız mədəniyyət, mədəniyyət, mədəniyyət!

Almaz Abdullayeva
Bakı Qızlar Universitetinin tələbəsi

Təhmasib İmaməliyev sədr seçilib.

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində Tələbə Gənclər Təşkilatının sədr seçkiləri uğurla başa çatıb. Redaksiyamıza daxil olan məlunata görə, Universitetin tələbələri arasında aparılan səsvermə nəticəsində Təhmasib Asif oğlu İmaməliyev səs çoxluğu ilə Tələbə Gənclər Təşkilatının sədri seçilib.
Tanıtım:Təhmasib Asif oğlu İmaməliyev 11 iyun 2002-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub.2014-cü ildə Sumqayıt şəhər Fikrət Əmirov adına musiqi məktəbinin tar şöbəsini, 2019-cu ildə Sumqayıt şəhər 11 saylı tam orta məktəbinin rus bölməsini bitirib. Hazırda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Tarix və coğrafiya fakültəsinin tarix müəllimliyi ixtisası üzrə 2-ci kurs tələbəsidir.
           2020-ci il noyabr ayından Tələbə Gənclər Təşkilatının fəalları sırasına qatılıb. Təşkilatın qrup nümayəndəsi (menecer), Tarix və coğrafiya fakültəsinin sədr köməkçisi, Tarix klubunun sədri, Tarix və coğrafiya fakültəsinin sədridir. Seçkiyə qədər Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Tələbə Gənclər Təşkilatının sədr köməkçisi olub.
           Fəaliyyəti müddətində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin 100 illik yubileyi ilə bağlı həyata keçirilən tədbirdə, “Azərbaycan-Türkiyə Gənclərinin Beynəlxalq Zəfər Düşərgəsində”və s. tədbirlərdə iştirak edib. “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən bir çox elmi-praktik konfranslarda əsas çıxışçılardan olub.
           2022-ci il 2 fevral Gənclər günü ilə bağlı keçirilən “Gənclər Forumu”nda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevlə görüşdə iştirak edib.
           Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin 100 illik yubileyi ilə bağlı nəşr olunan “Pedaqoji Universitetin Qəhrəmanları” kitabının həmmüəllifidir. “Tarix və coğrafiya fakültəsi 100 ildə” kitabına isə fakültənin təşkilat sədri kimi qeyd olunub.
            “Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin 100 illik təntənəli yubiley mərasimində könüllü fəaliyyətinə görə”, “2021-2022-ci tədris ilində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinə qəbul olan tələbələrin qeydiyyat prosesində yaxından iştirakına görə”, “Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Tələbə Gənclər Təşkilatının 2021-ci ildəki işində göstərdiyi uğurlu ictimai fəaliyyətə görə”, “25-31 iyul 2021-ci il tarixlərində baş tutmuş Azərbaycan-Türkiyə Gənclərinin Beynəlxalq Zəfər Düşərgəsində müvəffəqiyyətlə iştirakına görə”, “Universitetin ictimai həyatında fəal iştirakına görə”, “28 may – Respublika Günü münasibətilə “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin birgə təşkil etdiyi elmi konfransda fəal iştiraka görə” Fəxri Fərman, Sertifikat, Təşəkkürnamələrlə təltif edilib.
Təhmasib içtimai fəallığı, vətənpərvərliyi ilə həmişə seçilib. Tələbə yoldaşları, universitetdəki həmkarları ilə səmimi münasibətinə, xoş rəftarına görə xeyli tərəfdarlar, dostlar qazanıb. Dostları, tələbə həmkarları onu ürəkdən təbrik edir, gələcək fəaliyyətində uğurlar arzulayırlar!

Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanlıyam!

Azərbaycan xalqının arasında bu deyim çox geniş yayılıb. Hər dəfə bu sözləri eşidəndə Ulu Öndər Heydər Əliyevin məşhur deyimi: “Mən həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən Azərbaycanlıyam!” yada düşür.
Bəli, bu kəlməni hər bir azərbaycanlı ömründə bircə dəfə olsa belə söyləyib. Lakin, təbii ki, bir sual da doğur: Azərbaycan vətəndaşı olaraq biz bu nidanın fərqinə varırıqmı? Gəlin onun üstünü açaq. Mən bir azərbaycanlı kimi fəxr edirəm ki, məhz Azərbaycanda doğulub boya-başa çatmışam. Bizə, azərbaycanlılara məxsus olan vətənpərvərlik, mərdlik, qonaqpərvərlik, mən deyərdim ki, bu dərəcədə dünyanın heç bir ölkəsində, xalqında yoxdur. Bu “xüsusiyyətlər siyahısı”nı sonsuza qədər davam etmək olar.
Fəxr edirəm ki, Azərbaycanın qədərinə başda Ali Komandan İlham Əliyev olmaqla, rəşadətli əsgərlərimiz və heç bir zaman unudulmayan şəhidlərimiz yazılıb. Məhz bu üçlük bizi -Azərbaycan xalqını, etnik və dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, yumruq kimi birləşdirib, Zəfər Gününü görməyi və yaşamağı nəsib edib. Mən fəxr edirəm ki, mən Azərbaycan qadınıyam və gələcəkdə dünyaya daha çox Azərbaycan igidlərini bəxş edəcək, onları Azərbaycan adına layiq böyüdəcəyəm.
Mən fəxr edirəm ki, mən Azərbaycanlıyam!

Ülkər Babayeva