Erməni terroru-1967-ci il, Xankəndi şəhəri

Acı reallıqdır ki, sovet dönəmində Dağlıq Qarabağda yaşayan ermənilər Moskvadan himayə olunaraq azərbaycanlı ziyalılara qarşı təxribat və qətllər törədiblər. Bu proses yalnız 1937-ci ildə deyil, sonrakı dönəmlərdə də davam edib. Həmin qanlı hadisələr uzun müddət ictimaiyyətdən gizlədilmişdi.
Biz araşdırmalarımız və Azərbaycan Respublikası QHT-yə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin dəstəyi ilə həyata keçirdiyimiz Sosial Rifah və Tədqiqatlar İctimai Birliyinin “Zəfər tariximizin çağrışları, Vətəndaş Cəmiyyətinin hədəfləri” layihəsi çərçivəsində daha bir maraqlı faktla rastlaşdıq. Əslən Xocalı sakini, Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru Mübariz Qasım oğlu Allahverdiyevin şahidi olduğu hadisəni diqqətinizə çatdırırıq.
Mən Mübariz Allahverdiyev 1966-cı ildə N. Nərimanov adına Dövlət Tibb İnstitutunu bitirdikdən sonra öz istəyimlə Dağlıq Qarabağa təyinat aldım. O zaman DQMV-nin səhiyyə şöbəsinin müdiri olan Atayan soyadlı erməni məni ərazidə yerləşən tibb ocaqlarından heç birinə işə götürmədi. Müxtəlif bəhanələr gətirərək bildirdilər ki, yerimiz yoxdu. Sonradan mən öyrəndim Xankəndi Səhiyyə şöbəsinin müdiri olan həmin erməni Atayan Azərbaycan Səhiyyə Nazirliyinə deyil, birbaşa Ermənistanın Səhiyyə nazirliyi ilə əməkdaşlıq edir. O, yaxın çevrəsinə bildirib ki, səhiyyə sahəsindəki bu yerlər ermənilər üçündür.
Mən çox çətinliklə Dağlıq Qarabağdakı Əsgəran rayonu Naxçıvanik kəndində 1966-cı ildə həkim kimi fəaliyyətə başladım. O zaman Moskvadan və İrəvandan təlimatlar alan ermənilər separatizmi qızışdırırdılar. Demək olar ki, istəklərinə nail oldular. Bir faktı demək istərdim. 1967-ci ilin iyul ayının əvvəllərində Xankəndində ermənilərin törətdiyi qanlı terror aktını yaxşı xatırlayıram. Xocavənd rayonunun Qarakənd məktəbinin direktoru Ərşad Daşdəmir oğlu Məmmədov və Ələmşah Xanlar oğlu Məmmədov Xankəndində erməni təzyiqləri və təhdidləri nəticəsində ölüm cəzasına məhkum edilmişdilər.
Sonradan məhkəmə zalından çıxarılan məktəbin direktoru Ərşad Daşdəmir oğlu Məmmədov və Şuşa həbsxanasının iki əməkdaşı küçədə qəflətən erməni hücumuna məruz qalırlar. Hər üç şəxs diri-diri yandırılaraq öldürülüb. Ermənilər əsas səbəb kimi onu bildirirdilər ki, erməni uşağını məktəbin direktoru Ərşad müəllim öldürüb. O zaman erməni təxribatına çox görkəmli bir azərbaycanlı ziyalı qurban gedib. Çox acınacaqlı məqamdır ki, orada yaşayan, dövlət strukturlarında çalışan azərbaycanlılar bu qətlin qarşısını ala bilmədilər.
Sonradan mən Xankəndinə gedib azərbaycanlı dostlarımla birlikdə hadisə yerinə baş çəkdik və eşitdik ki, Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsindən bir qrup nümayəndə heyəti faciənin səbəblərini araşdırmaq üçün Qarabağa gəlib. Öyrəndik ki, nümayəndə heyətinə adını ilk dəfə eşitdiyimiz general Heydər Əliyev rəhbərlik edir. Qısa zamanda DQMV-yə yayıldı ki, Heydər Əliyev araşdırma apararaq tam sübuta yetirib ki, erməni uşağını azərbaycanlı Ərşad müəllim yox, uşağın atasının yaxın dostu, erməni millətindən olan, orta məktəb müəllimi milli zəmində ixtişaş yaratmaq və DQMV-ni Ermənistana birləşdirmək məqsədilə bu qətlı törədib. Uşağın atası bunu bildikdən sonra erməni millətinə nifrətini gizlətmədi.
Tibb Universitetinin professoru Mübariz Allahverdiyev onu da bildirdi ki, məhz Ulu öndər Heydər Əliyev ondan sonra Azərbaycana rəhbərliyi dövründə Dağlıq Qarabağdakı erməni separatizminə son qoyuldu. Yalnız 1988-ci ildə keçmiş SSRİ miqyasında baş verən hadisələrin və erməni separatizminə böyük dəstək nəticəsində vəziyyət yenidən gərginləşdi.

Araşdırma qrupu