Güney Azərbaycanda kürd kartı

İranın fars-molla rejiminin Güney Azərbaycanda kürd kartını gücləndirməsinə qarşı Urmiyada Azərbaycan türkləri ayağa qalxıb. Urmiyada keçirilən aksiyalarda yarım milyon soydaşımız iştirak edib. Aksiya iştirakçıları “Azərbaycan yatmayıb, kürdə torpaq satmayıb!”, “Azərbaycan yurdumuz, Urmiya boz qurdumuz!” və “Azərbaycan oyaqdır, kürdlər bizə qonaqdır” şüarlarını səsləndiriblər. Etiraz aksiyalarından yayılan görüntülər soydaşlarımızın doğma Azərbaycanın hər bir qarışını müdafiə etməkdə qətiyyətli olduqlarını göstərir.
Güney Azərbaycanda belə bir vəziyyətin yarana biləcəyi ilə bağlı aylar öncəsi Youtebe kanallarında, xüsusilə də Pressklub TV-də Kamran Həsənlinin qonağı olarkən dəfələrlə xəbərdarlıq etmişdim. Bu xəbərdarlığım səbəbsiz deyildi. Milli kimliyini və çoğrafi Azərbaycan faktorunu önə çəkən Məsud Pezeşkianın prezident seçkilərində qələbəsinin fars-molla rejiminin sinir mərkəzlərini hərəkətə keçirəcəyini proqnozlaşdırmaq çətin deyildi.
İndi fars-molla rejimi kürdləri təxribatlara sövq etməklə bir zamanlar Moskvanın Quzey Azərbaycanda oynadığı erməni kartının kürd variantını Güney Azərbaycanda oynamağa çalışır. Erməni kartı ilə Quzey Azərbaycanı istiqlaliyyət və demokartiya uğrunda mübarizədən yayındırmağa çalışan Moskvanın senarisinin eynisini fars-molla rejiminin sinir mərkəzləri Güney Azərbaycanda kürdlərin əli ilə oynamağa başlayıb. Suriya və İraqdakı bir sıra kürd millətçiləri də bu prosesdə vaxtilə Zori Balayan(lar)ın oynadığı rolu oynayırlar. İranda Azərbaycanlıların sayını azaltmağa, kürdlərin sayını artırmağa çalışan bu şəxslər ermənilər kimi uydurma tarix də yaratmağa çalışırlar.
Halbuki, dünyada doğma dili ən çox olan 100 dili müəyyənləşdirmək üçün 1996-cı ildə aparılmış və 1999-cu ildə yenilənmiş “Etnoloq: Dünya Dilləri” (Ethnologue: Languages of the World) araşdırması zamanı İranda 24 364 000 nəfərin doğma dilinin Azərbaycan dili (Cənub ləhcəsi) olduğu müəyyən edilib. Həmin araşdırmanın nəticələrinə görə, 1999-cu ildə İranda fars dillilərin sayı Azərbaycan dillilərdən 84 000 nəfər az olaraq, 24 280 000 nəfər təşkil edib. Yəni, İranda Azərbaycan türkləri çoxluq təşkil edirlər.
Həmin araşdırılmanın aparıldığı 1999-cu ildən bəri İranın əhalisi 23.29 milyon nəfər və ya 36 faiz artaraq 2023-cü ildə 87.76 milyon nəfərə çatıb. Soydaşlarımızın da təxminən 36 faiz artdığını qəbul etsək, bu o deməkdir ki, 1999-cu ildə sayı 24 364 000 nəfər olan Azərbaycanlıların sayı 8 771 040 nəfər artaraq, 2023-cü ildə 33 135 040 nəfər olub.
Qeyd edim ki, elmi tədqiqat olan “Etnoloq: Dünya Dilləri” araşdırması zamanı ana dili 7 milyondan çox olan xalqların sayını müəyyən edib. Həmin araşdırmaya görə, kürd dilini ana dili hesab edənlərin 7 milyon olduğu ölkə yalnız Türkiyədir. İran, İraq və Suriyada kürd dilini ana dili hesab edənlərin sayı az olduğu üçün siyahıya daxil edilməyib.
İranla bağlı ən dəqiq məlumatlara malik olan İsrailin dövlət adamları İranda azərbaycanlıların sayının 35 milyonla 45 milyon arasında olduğunu və İran əhalisinin ən azı 40 faizindən çoxunu təşkil etdiyini qeyd edirlər. İndi isə kürd millətçiləri erməni və rusların bir vaxtlar yaydıqları məlumatı təkrarlayaraq İranda Azərbaycan türklərinin cəmi 17 faiz olması ilə bağlı yalanları tirajlayırlar.
İkinci Dünya Müharibəsindən sonra formalaşmış və Azərbaycan xalqının həyati maraqlarına qarşı olan dünya nizamı artıq dağılıb. Yeni dünya nizamının formalaşmağa başladığı bu günlərdə Azərabyacn xalqının bir gözü Güney Azərbaycanda, bir gözü Şimal torpaqlarımızda (Dərbənd) baş verənləri izləməlidir. Ən azı qarşıdakı 75-100 ilin düzənini müəyyən edəcək proseslərin getdiyi bir zamanda bizim ilk vəzifəmiz məhz budur. Əks halda yeni dünya düzəninin formalaşması zamanı xalqımızım həyati maraqlarını təmin etmək mümkün olmayacaq.

GÜNEY AZƏRBAYCANIMIZDAN GƏLƏN SƏSLƏR
(Minurə xanım Rizvanla könül söhbətimiz)

“Münirə - Minurə - “nur verən” deməkdir”(Cavad Həssas).
Dilimizin özəlliyi və gözəlliyi gündəlik həyatımızda, elm və təhsilimizin inkişafında, qədim tarixi ənənələrimizin qorunub-saxlanması və gələcək nəslə ötürülməsində müstəsna rolu olan milli-mənəvi dəyərimiz kimi xalqımızın varlığını sübut etməkdədir. Təbii ki, dil fikrin ifadəsini təmin etməklə yanaşı, ünsiyyətqurmada və bədii söz sənətinin yaranıb inkişaf etdirilməsində müstəsna əhəmiyyət daşıyır. Güneyli-Quzeyli Azərbaycanımızın əzəli-əbədi sakinləri olan soydaşlarımızın mənəviyyat dünyasının aynasıdır Ana dilimiz. Biz bu dildə danışan analarımızın laylaları ilə böyüyüb, bayatıları ilə öyüdləndik, alxış və duaları ilə işıqlı sabahlara doğru qədəmlərimizi atmağa başladıq. Analarımızın südüylə qətrə-qətrə içirtdikləri dilimizi məktəblərdə doğmadan-doğma müəllimlərimiz daha da sevdirdilər bizə. Onun necə müqəddəs, necə gərəkli və halal bir nemət olduğuna əmin etdilər bizi...
Yaxın ayların söhbətidir: Müəllimlər günü ərəfəsində dəyərli dostlarımızdan birinin göndərdiyi mesaj diqqətimi cəlb etdi. Bu, çox dəyərli, önəmli bir səs yazısı, bir möhtərəm xanımın ömür yolunun kiçik bir xatiratda öz əksini tapmış nəsillərə örnək ola biləcək davranış nümunəsi idi. Bu, 1955-ci il aprel ayının 21-də Güney Azərbaycanımızın Qaradağ mahalının mərkəzi Əhər şəhərində mütəvəssid (orta təbəqədən olan sadə bir ailə) bir ailədə dünyaya göz açmış Münirə Rizvan adlı gözəl ziyalımızın, ibtidai sinif müəlliminin artıq tarixə dönmüş həyat hekayəsi idi. Səs yazısının müəllifi də elə müəllimlər müəllimi Münirə xanımın özü idi.
Bu audio-yazı məni o dərəcədə təsirləndirdi ki, həmin səsli xatiratı mənə yönəltmiş dostumuz Cavad bəy Həssasdan bizi - Münirə xanımla məni qiyabi də olsa tanış etməsini rica etdim. Məqsədim isə, Münirə xanımın iç dünyasına, mənəviyyat aləminə daha dərindən bələd olmaq idi. Artıq özülüyümdə bu ruh yaxınlığının bəzi yollarını da düşünmüşdüm. Ona bəzi suallarımı ünvanlayacaqdım. Təbii ki, belə bir yüksək intellekt sahibinin verəcəyi cavablar da maraqlı olacaqdı. Buna şübhəm yox idi.
Fikrimi Cavad bəyə bildirəndə o da xoşhal oldu, çünki bugünkü gəncliyimizə belə örnək müəllimlərin həyat və ömür yolunu təbliğ və təşviq etmək millətimizin xoşbəxt gənclərinin taleyində önəmli yer tuta, istiqamət verə bilərdi.
Odur ki, Münirə xanıma bir neçə sualla müraciət etdik və aşağıda həmin kiçik müsahibəmizi oxucularımıza təqdim edirik:
- Münirə xanım, biz sizin böyük tərbiyəvi əhəmiyyətə malik ömür yolunuzun bəzi məqamları ilə artıq tanışıq. Xahiş edirik, deyərdiniz: siz necə bir ailədə doğulub boya-başa çatıbsınız?
- Əvvəla, təşəkkür edirəm ki, mənim o kiçik səs yazım dinləyənlər arasında bu dərəcədə böyük əks-səda doğurub. Məlumunuz olsun ki, anam Humay xanım çox az savadlı bir qadın idi, cəmi dörd sinif oxumuşdu. Atam Əli o dövrün savadlı insanlarından sayılırdı və ömrünün sonunacan Əhər şəhər bələdiyyəsində işləmişdi. Ailədə 8 uşaq idik: beş qardaş, üç bacı. Kərim, Rza, Hüseyn, Həsən, Şahab adlı qardaşlarımın hamısının orta məktəb təhsili olub. Böyük bacım Rübab 6-cı sinfə qədər təhsil almışdı və o, adətən ev işləri ilə məşğul olardı. Məndən kiçik bacım Mehrəngiz orta məktəb bitirib, müəllim idi. Mən orta məktəbi 1974-cü ildə bitirib, iki il sipahedaniş (hərbi mükəlləfiyyət) vəzifəmi yerinə yetirmək məqsədilə Əhərin Kürdlər adlı kəndində dərs demişəm. Həmin bu iki ildə Cəbbar ilə tanış olmuşdum. Cəbbar öyrəncilərimdən biri idi. Sipahedaniş vəzifəmi bitirəndən sonra müəllimlik peşəsini çox sevdiyimdən, bu peşəyə vuruldum və Əhərin kəndlərində iki il ərzində yenidən müəllim kimi dərs dedim. İlk iki ilimi başa vurdiqdan sonra məni Sırqın kəndinə müəllim təyin etdilər. Bir il burada işləyəndən sonra məni yenidən Azqan kəndinə dərs deməyə göndərdilər. Bir il də bu kənddə sevdiyim peşəni davam etdirmişəm. Dörd ilim bitəndən sonra Təbrizə gəlib, burada müəllimliyə başlamışam. 2000-ci ildə təqaüdə çıxmışam.
- Bir vicdanlı müəllim kimi peşənizi necə ürəkdən sevdiyiniz söhbətlərinizdən bəlli olur. Bəs özünüz ailədə necə bir övlad və məktəbdə necə bir şagird olubsunuz, bax bu bizim üçün çox maraqlıdır...
- Məndən necə bir uşaq və necə bir şagird olmağımı soruşdunuz. Deyim ki, mən cumbucuşluydum (qaynar, çılğın), lakin şuluq deyildim. Müəllimlərimi sevməyimə gəlincə, hansı dərsi ki çox sevərdim, zirək idim dərsdə, o dərsi tədris edən müəllimi çox sevərdim. Hansı dərsi ki başarmazdım, o müəllimi sevməzdim, xoşlamazdım. Hər cür olur-olsun, çalışardım özümü xəstəliyə-zada vurub dərsə getməyəm. Məsələn, boğazıma rusəridən-zaddan (dəsmal, yaylıq) bağlayıb deyərdim, boğazım ağrıyır. Ta ki bi bəhanə ilə onun dərsinə getmiyəm. Lakin dediyim kimi, çox cumbucuşluydum, çox dövrəm var idi, dostum çox-çox idi. Təsəvvür edin ki, məktəbdəki hər sinifdə mənim dostlarım vardı. Necə ki, indi də dostlarım lap çoxdu.
- Məktəbdə dərslərinizi necə oxuyurdunuz? Sevilən şagirdlərdən olubsunuz çox güman ki...
- Dərslər barədə sual edirsiniz, ingilis dili dərsində zəif idim. Müəllimimizin adı Ağayi Yusif Sərci idi, mən həftom (yeddinci) sinifdəydim və çox aşağı qiymətlər alardım bu dərsdən. Bir gün qapı açıldı, müəllimimiz gülə-gülə qapıdan girdi içəri və dedi ki, sizin hamınıza mənim xoş xəbərim var. Hamımız intizarla gözləməyə başladıq ki, görəsən bu xoş xəbər nədən ibarətdir? Sən demə, bu xoş xəbərin də məğzi bu imiş ki, xanım Rizvan, yəni mən dərsdən “4” (20-dən 4!!!) qiymət almışammış. Hamı, elə özüm də çox təəccüblə qarşıladıq bu gözlənilməz “xoş” xəbəri. Hamı güldü və təbii ki, əlacsızlıqdan mən də onlara qoşulub güldüm. Bu mənim orta məktəb illərində oxuduğum dövrdən bir unudulmaz xatirəm idi ki, sizlərə çatdırdım.
Daha bir xatirəm isə daha yuxarı, yəni nohom (doqquzuncu sinif) sinfində oxuyan vaxtlara təsadüf edir. O vaxtlar kiminin geyinməyə paltosu vardı, kimininki yoxuydu, heç kim biri o birinə həsədlə baxmaz, paxıllıq eləməzdi ki, onunku niyə var, mənimki yox? Mənim bir siniz yoldaşım vardı Pərvanə adında. Onun paltosu variydi. İlk günüydü ki, həmin qız paltosunu geyib gəlmişdi məktəbə, mənimki isə yoxiydi. Mən kamvakot (toxunma pencək) geyib gedərdim məktəbə. Bizim rahruda (dəhliz) paltarasan yerdə hər kəsin öz paltarını asmağa yeri var idi. Mən bəhanə elədim ki, guya dəstşuyiyə (əl-üz yuyulan yer) gedirəm, durdum müəllimdən icazə aldım. Məqsədim də bu idi ki, gedib o paltonu geyəm əynimə ki, görüm necə olur, mənə necə yaraşır. Getdim ora, o yan-bu yana baxdım, gördüm ki, heç kəs gəlmir (sinif otaqlarından kimsə bayıra çıxırdısa, tez dayanırdım ki, kimsə məni görməsin), arxayın oldum, getdim Pərvanənin paltosunu geydim əynimə, yaxşı-yaxşı baxdım o yan-bu yanına və çox da xoşhal oldum. Tez də çıxarıb asdım paltonu yerinə. Bu da mənim bir xatirəm idi ki, sizə söylədim.
Mən çox bətər vərzişi (idman) sevərdim. Do meydaniyə (qaçış meydançası) gedərdim. Əhərin özündə keçirilən müsabiqələrdə iştirak və çıxışlar edərdim. Pərtabi-disk (disk atışı), pərtabi-nizə (nizə atmaq) yarışlarında iştirak etmək üçün hətta Miyanaya və Təbrizə də gedərək burada təşkil olunan müsabiqələrdə uğurlu çıxışlar eləmişəm. Teatr tamaşalarında oynamağı, obrazlar yaratmağı çox sevərdim.
Dəbistani şəhid Səqaidə (Şəhid Səqai adına ibtidai məktəb) dərs deyəndə mənim sinfimdə 42 şagird var idi, hamısı da oğlandı. Bilirsiniz ki, əvvəl-əvvəl dərsə təzə gələndə uşaqlar çox qorxaq olurlar. O siyahı yazılmış vərəqi ki əlimə verdilər mən bir-bir səsləyim uşaqları, onlarla tanış olum. Bir ad çəkdim: “Səhənd Çələbiani kimdi, dursun ayağa”. Dedilər, xanım, gəlməyib dərsə. Adların hamısını çəkdim, tanış olduq, kitab-zad payladıq uşaqlara, daha başqa bir iş görmədik. Səhər oldu, məktəbə getdim. Yenə dərs başladı, siyahı üzrə çağırdım uşaqları, dedilər Səhənd Çələbiani gəlməyib dərsə. Dedilər bu uşaq dərsə gəlmir, daha doğrusu, mədrəsədən qorxur. Bu minvalla bir həftə keçdi, Səhənddən xəbər çıxmadı. Məcbur qaldım məktəb direktoru ilə, nazim ilə (müdir müavini) danışım. Direktor da bu işin araşdırılmasına qərar verdi. Məlum oldu ki, evdən deyiblər, bu uşaq məktəbin adı gələndə bətər narahat olub, ağlıyır, titriyir mədrəsə adı gələndə. Bu söhbətdən sonra səhər müavin gəldi, mənə dedi ki, xanım Rizvan, Səhənd ata və anasıynan gəlib məktəb qapısının qarşısında maşında oturublar, hər nə qədər edirlər, uşaq maşından enmək istəmir. Dedim ki, işiniz olmasın, mən gedib gətirərəm uşağı. Məktəbin qapısından çıxdım, gördüm maşını xiyabanda saxlayıblar. Yaxınlaşıb maşının qapısını açdım. Dedim, bə hardadı mənim Səhənd balam, neçə gündü gözüm onu axtarır. Keçib oturdum maşında, bir az da bunlarla söhbət eləyib danışandan sonra, qayıtdım ki, bayaqdan müntəzirəm, özümə sübhanə (səhər yeməyi) gətirməmişəm. Müntəzirəm ki, Səhənd gələ, sübhanə gətirə, birlikdə yeyək, səhərdən ac qalmışam, gözləyirəm. Uşaq bir baxdı anasının üzünə, bir atasının, bir də mənim üzümə, bilmir neyləsin. Qayıtdım ki, mən gedirəm sinifə, əgər Səhənd istəsə, gəlsin. Anasına dedim ki, siz də gələ bilərsiniz istəsəniz. Mən sinfə çatanda gördüm ki, bunlar ana-bala dalımca gəldilər. Gəlib oturdular sinifdə. Səhənd oturub tir-tir titriyir, qorxduğu hiss olunurdu. Bir qədər sonra anası qalxdı ayağa, soruşdu ki, Səhənd, mən gedə bilərəmmi? Uşaq tez əl atıb yapışdı anasının çarşabından. Dedi, mən də səninlə gedirəm. Dedim, heç zad olmaz, qoy getsin. Səhəri yenə birlikdə gəldilər. Oturdular, bir qədər sonra sinfə müraciət elədim ki, uşaqlar, kim sübhanə gətiribsə, çıxarıb yeyə bilər. Səhənd dedi, mən də gətirmişəm. Dedim, Səhənd, qoyarsan mən də sənin sübhanəndən bir tikə yeyim? Uşaq razılaşdı. Mən onun yeməyindən azacıq yedim, hiss olunurdu ki, uşaq yavaş-yavaş təzə mühitə alışır. Bir azdan anasına dedi ki, sən get daha, mən özüm qalaram. Beləcə anası getdi evlərinə, Səhənd də qaldı sinifdə uşaqların yanında. Mən də uşağın anasını yola salmaq üçün bayıra çıxanda, qadın qayıtdı ki, Xanım Rizvan, mənim tək bircə arzum o idi ki, bu uşaq məktəbə gedəydi, o günü görəydim, sonra öləydim. İndi də qorxuram dərsini oxumaya, mənim də nigaranlığım daha da arta. Dedim, yox, siz nigaran olmayın, mən çalışacam hər işi qaydasına qoyam. Görəcəksiniz, yavaş-yavaş hər şey qaydasına düşəcək.
Beləliklə, Səhəndin dərsə davamiyyəti və dərslərə hazırlaşıb cavab verməyi tamamilə bərpa olundu. Çox təmiz, səliqəli, çox tərbiyəli bir uşaq kimi bütün məktəbin sevimlisinə çevrildi. Tamam sinif şagirdlərindən daha üstün savad və biliyi ilə də seçilirdi. Sinfi yüksək nəticələrlə başa vurub getdi. Sözüm onda yox, deyəsən inişil idi. Mən getmişdim bizim kanune-fərhəngiyan (müəllimlərin yığıncağı) olur, ora. Baznişəstelər (təqaüdçü müəllimlər) yığışıb həftədə bir gün - doşənbələr (həftənin birinci günü) şeirlər oxuyar, məqalə və yazılar müzakirə olunar, xatirələr söylənər. Hər həftə bu müəllimlərdən biri aparıcılıq edər həmin bərnaməyə (proqram). Ağayi Mirzayi vardı, o gün həmin yoldaş mücri (icra edən) idi, bərnaməmizin gedişatını o icra edirdi. Ağayi Mirzayi çıxışında dedi ki, bu gün bir sürprizimiz var sizə. Dedik, nədir o sürpriziniz? Dedi, bura bir ağa gəlibdir, əgər onun müəllimi öz şagirdini tanısa, biləcəyik ki, bu müəllim həqiqətən bahuş (huşlu, hafizəli) müəllimdi. Hamı maraqlandı. Dedik, heç olmasa azca da olsa rahnümalıq edin (ipucu verin). Dedi, Abadani məskən mədrəsələrində təhsil alıb. Adını demədi məktəbin. Dedik, gəlsin, bir görək kimdir? Oğlan gəldi. Ucaboy, heykəlli (enlikürək), saqqallı-filan. Gəldi zala. Hamı baxdı, heç kim tanımadı. Dedim, yox, mən buna dərs deməmişəm. Biri dedi, mən heç o mədrəsələrdə dərs deməmişəm. Bir başqası başqa söz dedi. Mən də eləcə, dedim, bu oğlan mənim şagirdim olmayıb. Ağayi Mirzayi dedi, baba, fikirləşin yaxşı-yaxşı, baxın bunun qaş-gözünə, görün yadınızda nə qalıbdır. Dedik, tapammırıq, yenə bir rahnümalıq edin görək taparıqmı? Dedi, başqa cür kömək edə bilmərəm, bircə bunu deyə bilərəm ki, bunun adının baş hərfi “S”-dır. Yenə ağlımıza heç nə gəlmədi. Çox çək-çevirdən sonra, Ağayi Mirzayi dedi, indi ki tapmadınız, istəyirsinizsə, şagird getsin özü müəllimini tapsın. Bir nəfər də kənarda dayanıb divara söykənili halda, əlində də bir dəstə gül vardı. Bir az keçdi, mən də oturmuşam rədife dovvomda (ikinci sıra), oğlan hərəkət edib düz gəldi mənim qarşımda diz çökdü. İstədi ayağımdan öpə, tez qalxdım ayağa, qucaqlayıb çiyinlərindən öpdüm bunun. Atası gəldi, gülü verdi Səhəndin əlinə. Atası ağladı. Bu səhnədən çəkilən şəkil də var məndə. Atası da gəldi tribunaya, mənim oğlum ki var, Yaşar adında, indi dəndanpezeşkdi (diş həkimi), onun şimi (kimya) müəllimi olmuşdu. Xoş sözlər dedi ünvanıma, özü də ağladı, Səhənd də ağladı, mən də ağlamaqdan saxlaya bilmədim özümü. Dedi ki, Xanım Rizvan, fəqət, bir söz deyə bilərəm ki, aqibətdə xeyir olasınız. Bizi bətər bir bəladan qurtarıbsınız. O zamanlar Səhəndin anası deyərdi ki, kaş oğlumun məktəbə getdiyini, dərslərini yaxşı oxuduğunu görüb sonra öləydim. Sən demə, şagirdimin anası xərçəng xəstəsiymiş, Səhənd sevvoma (üçüncü sinif) gedəndə anası dünyasını dəyişibmiş. Hazırda Səhənd Təbrizin kimya zavodunda çox məsul bir vəzifədə işləyir.
- Çox gözəl xatirələriniz varmış, Münirə xanım. Yaxşı olardı ki, uşaqlıq xatirələrinizi dilə gətirərdiniz. Necə oldu ki, müəllimliyi seçdiniz?
- Qiymət xanım, ta uşaqlıqdan mənim müəllimliyə çox böyük sevgim olub. Öz həmsinnosallarımla (yaşıdlarımla) Bizim həyətimizdə iki dənə böyük qoz (girdəkan) ağacı vardı. Onun altında yerə palaz salar, qonşu uşaqları yığışıb oturardıq. Küçəmizdə evimizin qabağından qənovla (arx) su gedərdi. Su gur gələndə daş-qum, başqa şeylər, nəlbəki sınığı-zad gətirərdi. Gedib onları yığıb gətirib yapışdırar, “qonaqbacı” oynardıq. Evdən mer-meyvə qurusundan, kişmişdən-zaddan gətirib içinə yığar, guya qonaq qarşılayar, qabağına çərəz qoyardıq. “Məktəb-məktəb” oynayanda həmişə müəllim olardım. Rədifnən (sıra) uşaqlar oturardılar, mən onlardan dərs soruşardım, sual-cavab edərdim. Yaxşı oxumayan “şagird”imi tənbeh edərdim, əllərinə vurardım, danlayardım və s.. Məhz elə bu sevgim mənə şövq verdi ki, müəllim olum. Müəllimliyi də yaxşı eliyə biləm. Allahım da şahiddir ki, heç bir qüsurum olmayıb müəllimliyimdə. Mənim böyük zövqlə tərtib etdiyim tərhekada (təlim-tədris proqramı) hər zaman baş idarədən təqdirnamələr verilib. İbtidaini Əhərdə “Xosrovi” adında, “Namus” mədrəsəsində isə doreye dəbiristanımı (orta məktəb) qurtarmışam, təhsil istiqamətim isə ədəbiyyat olub.
- Sizin insanlarda ən çox xoşladığınız xüsusiyyətlər, insani keyfiyyətlər hansılardır?
- Mən insanlarda sədaqəti, vəfa və etibarı çox önəmli sayıram. Kələkdən, fitnədən uzaq olmalısan. Mən 14-15 il yoqaya getmişəm. Orda olan insanlardan əksəriyyəti ilə, 30-40 nəfərlə dostluq edirəm indi də. Zəban klasına (dil kursları) getmişəm, ordan da çox dostlar əldə etmişəm, onlarla get-gəl edirəm. İndi yaşadığım binada da əksər insanlar məni tanıyır və sevir. Hərdən düşünürəm, görəsən necə olub ki, bu insanlar məni belə qəlblərinə yaxın bilir, hər cür yığıncaq və törənlərinə dəvət edirlər? Nədir axı buna səbəb?! Düşünürəm ki, çox güman insanları bir-birinə belə yaxın edən onların dürüstlüyü, səmimiliyi, halallığı və doğma münasibəti olub. Kimsə xəstəlik keçirir, mütləq başının üstündə oluruq. Özün naxoşlayırsan, əməliyyat keçirmişdim, o qədər gələn olurdu yoluxmağa ki, hətta aşağı məhəllədə yaşayanlar belə sual edirmişlər ki, burada nə baş verir ki, bir bu qədər gedib-gələn var? Yəni, bir-birinin halına yanmaq, əhvalını xoş etmək, qayğısıyla yaşamaq bizim əhatəmiz üçün qanun olubdur. Elə olub ki, xəstələnmişəm, dostlarımdan kimsə məndən qabaq gedib həkimdə növbəyə yazılıb, oturub sıramı tutub. Bu mənim üçün çox böyük iftixardır, əlbəttə.
- Bütün bunlar çox gözəl. Bəs övladlarınız, ailəniz necə, ümidlərinizi doğruldurmu?
- Mənim 2 övladım var: biri Yaşar adında, soyadı Vaizzadə, 1978-ci il təvəllüdlüdür, dəndanpezeşkdir (diş həkimi). Beş il Bakıda oxuyub, sonra gəlib Təbrizdə Avropaya imtahan verib, ən yüksək səviyyəni qazanıb. Təbriz daneşgahında (universitet) kurs keçərək, əvvəl Əhərdə işləməyə başlayıb, orada təqribən 9 il həkimlik edib. Sonra gəlib Təbrizə, burda diş həkimi işləyib, indi Kərəcdə həkimliyini davam etdirir. Evlidir, bir övladı var. Xanımı vəkildir. Qızım da çox savadlıdır. Hələ rahmomayeni (6-8 illik təhsil dövrü) oxuyan zaman deyirdi ki, gedəcəm İrandan, burada qalmayacam. Çox foqaladə huşludur (həddən ziyadə dərrakəli, huşlu), əslində hər iki övladım belədir. Oğlum da, qızım da bir neçə dildə sərbəst danışmağı bacarırlar. Qızım Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşayır. Təzəlikcə bir yerlimizlə ailə qurub. Nüfuzlu beynəlxalq neft şirkətində müşavir olaraq çalışır. O da çox nazik qəlbli, səxavətli, insana, insanlığa sayğılı bir insandır. Yoldaşım Rəhim Vaizzadə uzun müddət gömrük orqanlarında çalışıb, müxtəlif zamanlarda mühasibatlıq işlərində işləyib.
Xoş arzularım heç də təkcə övladlarım, ailəmlə bağlı olmayıb. Vətən övladlarına uğurlar, müvəffəqiyyətlər, can sağlığı arzu edirəm və həmişə də bu arzuda olmuşam. Olmayıb ki, xiyabanda (küçə) gedəm, cavan balalar gələ və mən onlara müvəffəqiyyət, xoşbəxtlik arzu eləməyəm. Üzdə deməmişəm, amma hər zaman ürəyimdə dua eləmişəm ki, bala, sizləri xoşbəxt olasınız. Allah sizi müvəffəq və salamat eləsin.
- Münirə xanım, səs yazınızı dinlədikcə belə bir maraq oyandı içimdə: görəsən belə gözəl qəlbli, geniş dünyagörüşlü, intellektli xanım heç şeir yazıbmı?
- Şeir yazırammı, ya yazmışammı, soruşursunuz. Mənim çox böyük sevgim, rəğbətim var şeirə. Şeir yazmıram, amma şeir oxumağa ayrı cür həvəs və sevgim var. Məsələn, şairlərdən Asim Ərdəbilinin bir gözəl şeiri vardı, onu səsləndirmişdim. O qədər adam bu səsləndirməyə görə mənə zəng etmişdi ki, ayrı bir aləmə apardınız siz bizi. Ya məsələn, Zəlimxanın şeirlərini çox sevirəm, Nadir İlahinin əcib şeirlərini səsləndirmişəm sevə-sevə. İnstaqram səhifəmdə paylaşılıb bu şeirlər. Asim Ərdəbilinin “Ağlamazdım, zaman ağlatdı məni” qəzəlini səsləndirmişdim. Çoxları bu qəzəlin səslənməsini təqdir etmişdilər, hətta bir nəfər yaşlı kişi mənə dedi ki, sizin səsinizdə bu şeiri dinləyəndə mənim üzümün tükləri biz-biz oldu, çox ağladım. Bu cür yanaşmalar məni çox həvəsləndirirdi. Əminə Yusifqızının şeir söyləmələrinə sevə-sevə qulaq asıram. Eşidib bəyəndiyim bütün şeirləri, əlimdə nə işim olsa belə, bir tərəfə qoyub tez onu yaddaşa yazaram, dəftərə köçürərəm. Şeirə sevgim tükənməzdir. “Fənni-bəyan”a (qiraət kursu) yazılmışdım ki, şeir demək, bəyan etmək qabiliyyətimi daha da artırım. Girərəm yerimə ki yatam, beynimdə sevdiyim şeirləri elə hey şövqlə söyləyirəm, birdən hansısa misra yadımdan çıxanda mobilimin işığında da olsa, dəftəri açıb, ordan tapıb yaddaşıma yazaram.
- Əzizimiz Münirə xanım, belə gözəl müsahibəyə və xalqımızın, millətimizin milli-mənəvi dəyərlərinə bu böyük sevginizə, məhəbbətinizə görə sizə ürəkdən təşəkkür edirik.

Qiymət Məhərrəmli,
AMEA Ədəbiyyat İnstitutu “Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı”
şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru.

Vidadi Mustafayev yazır:

Etnik dillərdən qorxan İran: Pezeşkian hökuməti prezidentin öz vədinə əməl etməsinə icazə vermədi?
26 fevral 2025-ci il (8 esfənd 1403) tarixində İran İslam Respublikasının 12-ci Çağırış İslam Şura Məclisinin (Parlament) plenar iclasında Məclisin “Təhsil, Tədqiqatlar və Texnologiya Komissiyası”nın hazırladığı “Yerli və etnik dillərin ədəbiyyatının ölkə məktəblərində tədrisi haqqında Əsas qanunun 15-ci maddəsinin icrası layihəsi” müzakirəyə çxarılmış, sonrakı müzakirə üçün bütövlükdə qəbul edilməsi səsə qoyulmuşdur.
Layihə cəmi 6 bənddən ibarətdir.
Onun ikinci bəndində Maarif Nazirliyinin layihə üzrə vəzifəsinin yeni 1404/1405-ci tədris ilindən (2025/2026) başlayaraq lazımi hazırlıqlar görüb qaydaları müəyyən etmək, həftədə 2 saat sərbəst/fakultativ olmaqla, 7 - 10-cu siniflərdə yerli dillərdə ədəbiyyatın tədrisinin həyata keçirilməsi olduğu göstərilir.
Digər bəndlərdə dərslik, dillərin müəyyən edilməsi, müəllim hazırlığı, icra mexanizmi/nizamnaməsi və s. məsələlər öz əksini tapmışdır.
Müzakirələrdə əvvəlcə Məclisin “Təhsil, Tədqiqatlar və Texnologiya Komissiyası”nın sözçüsü Ehsan Əzimzadə layihənin təqdimatı ilə çıxış edərək, onun Əsas qanunun 15-ci maddəsi çərçivəsində hazırlandığını və həmin maddənin tələbinə uyğun olduğunu, milli birliyin möhkəmləndirilməsi, ədalətin təhsil sahəsində də bərqərar olması istiqamətində hərəkət etməyə yardım edəcəyini vurğulamışdır.
Sonra prosedur qaydasına uyğun olaraq layihənin əleyhinə və lehinə çıxışlar olmuşdur.
Layihə əleyhinə ilk olaraq Şimali Xorasan əyalətindən olan deputat çıxış etmişdir və o, İranda çoxsaylı etnosların olduğunu, onlardan bəzilərinin separatizm istiqamətində fəaliyyət göstərdiyini bəhanə edərək, layihənin qəbulunu hazırkı şəraitdə məsləhət bilmədiyini, həmin məsələnin parlamentdə nüzakirəyə qoyulmasına qarşı çıxdığını bəyan etmişdir. O, həmçinin ölkənin təhsil sisteminin layihənin icrasına hazır olmadığını, büdcə ayrılmadığını vurğulayaraq social-iqtisadi sahədə böyük narazılıqların olduğu hazırkı şəraitdə qəbul edilməsini məsləhət bilməmişdir.
Layihənin əleyhinə danışan digər deputat isə hazırda təlim-tərbiyə məsələsinin prioritet olmadığını, layihənin qəbulunun rəsmi dil olan fars dilinin zəifləməsinə səbəb olacağını, etnoslar arasında problemlər yaradacığını, milli təhlükəsizliyə xələl gətirəcəyini və digər qondarma cəhətləri vurğulamışdır.
Daha sonra layihənin əleyhinə danışan Tehran deputatı M.Kiçikzadə yerli və etnik dillərin məktəblərdə tədrisinin Əsas qanunun 15-ci maddəsinə zidd olduğunu, layihənin icrasının hökumətin vəzifəsi olduğunu qeyd etməyin əsassız olduğunu və digər saxta iradlarını bəyan etmişdir. İran parlamentinin spikeri M.B.Qalibaf yerli dillərin və ədəbiyytın tədrisinin Əsas qanunun 15-ci maddəsinə zidd olmadığını M.Kiçikzadənin diqqətinə çatdırmışdır.
Layihənin lehinə çıxış edən birinci deputat isə ana dilinin, həmin dildə ədəbiyyatın tədrisinin xalqlar arsında milli birliyin güclənməsinə xidmət edəcəyini qeyd edərək, ana dilinin insanın dünyanı bütün rəngarəngliyi ilə dərk etmək işində, eləcə də nəsillər arasında bağların yaradılması sahəsində əvəzssiz vasitə olduğunu diqqətə çatdırmışdır.
Layihənin lehinə danışan digər deputat həmin məsələnin 40 ildən çox bir zaman kəsiyində həll edilmədiyini, təqdim edilən layihənin milli təhlükəsizliyi gücləndirəcəyini, milli və etnik mədəniyyətlərin və kimliklərin qorunması və inkişafına xidmət edəcəyini diqqətə çatdırıb.
Layihənin lehinə çıxış edən digər rəsmi şəxslər sırasında Məclisin Rəyasət heyətinin üzvü, Təbrizdən olan deputat Ruhulla Mütəfəkkir Azad əvvəlcə İran cəmiyyətinin millətlər, etniklər və mədəniyyətlərdən ibarət olduğunu yada salıb Ali dini rəhbərin dediklərinə istinad edərək etniklərin təhlükəsizlik üçün qorxulu olmadığını vurğulamış, cəmi iki saat fakultativ bir dərsin təhlüksizlik üçün qorxu yaratdığı fikrini rədd etmiş və yada salmışdır ki, belə təfəkkür tərzi Pəhləvi dövrü üçün xarakterik idi.
Parlamenn iclasının icmalından istifadə edilən “tabnak.ir” saytı layihənin lehinə çıxış edən sonuncu deputat kimi Məclisin “Təhsil, Tədqiqatlar və Texnolgiya Komissiyası”nın sədri və həmin layihənin təşəbbüskarı, Təbrizdən oln deputat Əlirza Monadi Səfidanın adını qeyd etmişdir. O, hökumət nümayəndəsinin layihənin əleyhinə çıxış etməsini Əsas Qanuna hörmətsizlik adlandırmışdır. Əlirza Monadi Səfidan seçki kampaniyasında prezidentin 15-ci maddənin icra olunacağını vəd etməsini, Rəhbərin şəhidin həyat yoldaşına, uşaqlarına ana dilini öyrənməyi tövsiyyə etdiyini yada salmışdır.
“Mizanonline.ir” saytının verdiyi məlumata görə, müzakirədə hökumətin nümayəndəsi Seyid Kazım Dilxoş Əbatəri də iştirak etmiş və layihənin əleyhinə çıxış etmişdir. O, 15-ci maddənin özündə problemlər oduğunu qeyd etməklə yanaşı, layihənin Əsas qanunun 15-ci və 75-ci maddəsinə, Rəhbərlik qanunvericiliyinə (?), təhsil sistemi sahəsində əsas instansiya olan Ali Mədəni İnqilab Şurasının varlığına zidd olduğunu vurğulamış və digər iradalar söyləmişdir.
Sonda layihə səsə qoyulmuş, iclasda iştirak edən 239 nəfər deputatdan 104-nün lehinə, 130-nun əleyhinə səs verməsi və 5-nin bitərəf qalması ilə qəbul olunmamışdır.
Burada diqqəti çəkən əsas məqam hökumət nümayəndəsinin prezidentin vədi və əməldə göstərmək istədiyi mövqeyinin əksinə hərəkət etməsi olmuşdur.
Hökumət nümayəndəsi Seyid Kazım Dilxoş Əbatərinin mövqeyinə ilk münasibət bildirən Şərqi Azərbaycandan olan deputat qrupunun başçısı Əlirza Nəvin olmuşdur. O, hökumət nümayəndəsinin belə mövqeyinə görə təəssüfləndiyini bildirmiş və əlavə etmişdir ki, 15-ci maddəyə təhlükəsizlik baxımından yanaşılmasına, Fars dili və Ədəbiyyatı Akademiyasına, Ali Mədəni İnqilab Şurasına məsələni öz inhisarına alaraq, milyonlarla iranlının haqqının tapdalanmasına icazə verilməməlidir.
Sonda Əlirza Nəvin təbrizli deputatlar R.Mütəfəkkir Azad və Ə.M. Səfidana təşəkkür edərək demişdir: “Biz var gücümüzlə səsimizi ucaltdıq, lakin hökumət və məclis eşitmədi”.

“Sonsuz” filmi xüsusi mükafata layiq görülüb

Güney Azərbaycanlı Rza Camalinin rejissoru olduğu “Sonsuz” filmi Fəcr Film Festivalında münsiflər heyətinin xüsusi mükafatı olan “Kristal Simurğ”a layiq görülüb. Kinoşünasların fikrincə, “Sonsuz” bu ilki Fəcr festivalında ən çox diqqət çəkən və fərqli əsərlərdən biri olub, o, kənd icmalarında qadın sonsuzluğu kimi həssas və nadir hallarda rast gəlinən bir məsələyə toxunmaqla tamaşaçıların və tənqidçilərin diqqətini cəlb etməyi bacarıb.
"Sonsuz" Rza Camalinin Ərdəbildə və türkcə çəkilmiş ilk bədii filmidir. Film qadın sonsuzluğu ilə bağlı yanlış fikirləri tənqid etmək üçün yumoristik, lakin acı-şirinli üslübdan istifadə edən komediyadır. Tənqidçilərin fikrincə, “Sonsuz”un özünəməxsus xüsusiyyətlərindən biri də ona müəyyən orijinallıq və mədəni kimlik verən türk dilindən istifadə olunmasıdır.
“Atabay” və “Ev” kimi filmlərin son illərdəki uğurlu təcrübəsi göstərdi ki, türk dili filmləri daha cəlbedici edə, daha geniş tamaşaçı kütləsi cəlb edə bilər.

Şərqi Azərbaycan yenə də zülmə məruz qaldı

İdarəetmə və Planlaşdırma Təşkilatının qarşıdakı büdcə ilində əyalətin bəzi layihələri üçün ayırdığı vəsait təhqiramizdir. Bu sözləri Şərqi Azərbaycan Əyaləti Nümayəndələr Məclisinin başçısı Əlirza Novin deyib.
"İnanmaq olmur ki, İdarə və Planlaşdırma Təşkilatı prezidentin əyalətinə bu məbləğdə büdcə ayırıb. Azərbaycan keçmişdə olduğu kimi yenədə zülmə məruz qalıb və biz bunu qəbul etməyəcəyik",- millət vəkili etiraz edib.
Məsələ ilə bağlı əyalət valisi Bəhram Sərməstə məlumat verdiyini deyən Əlirza Novin, problemin həlli və ayrılan vəsaitə etiraz etmək üçün Prezidentlə görüşəcəklərini bildirib. O, Nazirlər Kabinetinin əyalətlər arasında fərq qoyduğunu söyləyib.
Qeyd edək ki, bundan əvvəl İran parlamentinin Komitə üzvlərinin Təbrizə səfəri zamanı Şərqi Azərbaycan əyalətinin tikinti layihələri üçün xüsusi vəsaitin nəzərdən keçirilməsi qərara alınsa da, bu, qarşıdan gələn günəş ili büdcəsində əks olunmayıb.

Ərdəbildə işçilər maaş ala bilmirlər

Ərdəbilin 2 saylı Sənaye Şəhərciyində yerləşən “Merac Ticarət” dəmir əritmə zavodunun istehsalat xəttində çalışan işçilər 6 aydan çoxdur ki, aylıq maaşlarını ala bilmirlər. Təhlükəsizliyə görə adının çəkilməsini istəməyən fabrik işçilərindən biri bildirib ki, yeni ilin yaxınlaşması, iqtisadi təzyiqlər və inflyasiyanın artmasına baxmayaraq, 3 növbəli, məcburi iş saatı ilə işləyən fabrikin istehsalat xidmətinin işçilərinin aldıqları son maaş 2024-cü ilin iyun ayına təsadüf edir. Həmçinin, dəmir əritmə sobalarının yanında, ağır şəraitdə çalışan bu işçilərin sığorta haqları, müavinətləri, zərərli iş sığortası ödənilmir.
Bununla belə, əgər işçi ödənilməmiş əmək haqqının ödənilməməsinə etiraz edərsə, o, birbaşa işəgötürən və bu kompleksin baş direktoru cənab Tağı Bəhrami Noşar “Noşəhr” tərəfindən işdən çıxarılır.
“Merac Ticarət” Kompleksi ticarət, tikinti, mədənçıxarma, istehsal və s. sahələrdə uzunmüddətli fəaliyyət tarixinə malikdir. Bu şirkət ticarət və istehsal sektorunda Ərdəbil Dəmir və Polad Fabriki ilə uzunmüddətli istismar müqaviləsi bağlayıb.

Rejimdən Təbrizdə xəbərdarlıq

Narazılığın artdığı və cəmiyyətin tədricən öz etirazlarını bildirməyə hazırlaşdığı bir vaxtda İran rejimi ictimai etirazların formalaşmasından ehtiyat etdiyi üçün Təbriz şəhərində xəbərdarlıq bülletenləri yaymağa başlayıb. Təbrizdən gələn xəbərlər göstərir ki, şəhərin bəzi sıx məskunlaşma olan məhəllələrində gecə evlərə xəbərdarlıq bülletenləri atılıb. Bülletenlərdə insanlar hökumətin əmrlərinə tabe olmağa və İran rejimini dəstəkləməyə çağırılıb.
"Zühur yaxındır” kimi başlıqlarla nəşr olunan bu bülletenlər İran rejiminin qarşıdakı günlər və həftələrlə bağlı güclü qorxusunu və Güney Azərbaycanda milli etiraz dalğasının formalaşmasını əks etdirir.
Qeyd edək ki, son günlər bir qrup azərbaycanlı milli fəal 21 fevral (Beynəlxalq Ana Dili Günü) ilə bağlı çağırış edib və insanlardan bu gün saat 21:00-dan başlayaraq koordinasiyalı hərəkətə keçməyi və mövcud vəziyyətə etirazlarını bildirməyi xahiş ediblər.

Fəqihinin azadlığa buraxılması tələb edilir

Avropa Vəkillər Kollegiyaları və Hüquq Cəmiyyətləri Şurası İran prezidenti Məsud Pezeşkiana göndərdiyi məktubda İranda həbsdə olan azərbaycanlı vəkil Məhəmməd Rza Fəqihinin vəziyyətindən narahatlığını bildirib və onun dərhal və qeyd-şərtsiz azad edilməsinə çağırış ediblər.
"CCBE" kimi tanınan bu ittifaq 46 ölkədən hüquqşünasları və hüquq birliklərini, onların vasitəsilə bir milyondan çox Avropa hüquqşünasını təmsil edir.
Avropa Vəkillər Kollegiyası və Hüquq Cəmiyyətləri Şurası cənab Fəqihinin məhkum edilməsinin vəkil kimi fəaliyyətinə, o cümlədən, insan haqları müdafiəçiləri və siyasi məhbusları müdafiə etmək səylərinə görə baş verdiyini vurğulayıb. İttifaq öz bəyanatında bildirib ki, Məhəmməd Rza Fəqihinin vəkillik hüququndan məhrum edilməsi İranda vəkillərin sıxışdırıldığının açıq göstəricisidir.
Avropa Vəkillər Kollegiyası və Hüquq Cəmiyyətləri Şurası İran hakimiyyətini vəkilləri və insan haqları müdafiəçilərini hədəfə almağı dayandırmağa çağırıb və xatırladıb ki, bütün vəkillər repressiya, hədə-qorxu və təqiblərdən qorxmadan öz peşə vəzifələrini yerinə yetirə bilməlidirlər.
Xatırladaq ki, Məhəmməd Rza Fəqihi İslam İnqilabı Məhkəməsinin 15-ci Şöbəsi "milli təhlükəsizliyə qarşı hərəkət etmək niyyəti ilə toplaşmaq və sövdələşmək" ittihamı ilə 5 il həbs cəzasına məhkum edilib, həmçinin iki il müddətinə vəkillik fəaliyyəti, siyasi qruplara üzvlük və ölkədən çıxışına qadağa qoyulub.
Əslən Ərdəbil əyalətinin Hir şəhərindən olan və Tehranda məskunlaşan Məhəmməd Rza Fəqihi Mərkəzi Vəkillər Kollegiyasının İnsan Haqları Komissiyasının və Tehrandakı Məhbusların Müdafiə Cəmiyyətinin idarə heyətinin üzvü olub. O, bir çox azərbaycanlı vətəndaş və siyasi fəalı təmsil edib və Mərkəzi Vəkillər Kollegiyasında casusluq işlərində müttəhimlərin müdafiəsinə cavabdeh olan azsaylı vəkillərdən biri olub.

Sima Əlipur SEPAH Kəşfiyyat İdarəsinə çağırılıb

Sima Əlipur, İnstaqram səhifəsində yayımladığı bir paylaşımda SEPAH Kəşfiyyat Departamentinin telefon çağırışını qanunsuz hesab etdiyini və ora getməyəcəyini bildirib.
"Bu gün saat 13:50-də, SEPAH Kəşfiyyat İdarəsindən zəng edib məni idarəyə çağırdılar. Bu formada çağırış qanunsuz olduğu üçün idarəyə getməkdən imtina etdim.” - deyə o öz paylaşımında bildirib.
Qeyd edək ki, son aylarda çox sayda Azərbaycan milli hərəkatının fəalı İran hökumətinin xüsusi xidmət orqanları tərəfindən telefonla idarələrə çağırılsa da onların bir çoxu bu cür qeyri-qanuni telefon çağırışlarından imtina edib və yazılı şəkildə çağırılmadıqca bu qurumlara gəlməyəcəklərini bildiriblər.

Əzizə Quliyeva yazır:

Rəssamın işi, şairin arzuları və Xudafərin körpüsü
Xalq rəssamı Adil Rüstəmovin yaratdığı portret üzərində düşüncələr...
...Portret obrazın xarakterini, təbiətini, kimliyini sanki dil açıb danışır...
Mən sənətşünas deyiləm... Amma yenə düşundüklərimi yazım…
Bilə bilmədim, sulu boya kətan, ya kağız üzərindədir. Amma çox canlı və hikmətamizdir. Körpü şair xəyalının doğma torpaqlarda olmasınin rəmzidir.
Arxada fikrə dalan oğlan, qala divarına soykənib həsrətlə yol ğözləyən qız, qalanın üstündə vüqarla durub keşik çəkən igid əsgər, arxada düşmən üzərinə hücum üçün plan quran ğənclər, lap arxada isə Zəfər gününu həsrətlə gözləyən məğrur Analar. Öndə isə bu kompozisiyanın nə vaxt həyata keçiriləcəyini düşünüb xəyalın həqiqətə çevriləcəyi günü gözləyən Şair DÜNYASI....
...Yaddan çıxıb bir gözəl də körpünün o tayında yol gözləyir ...
Hələ çox şey yazmaq olardı... bu Əli Rza Xələflinin daxili dünyasını az çox sözə gətirə bildiyim tərəfləridir...
Kitab--kitab nəzərim, gözüm qalar dünyada,
Dönər işığa, nura--közüm qalar dünyada.
Ürəyimin odudur, atəşidir hər sözüm,
Canımı aparsam da, sözüm qalar dünyada.
İllər ömür zəmisi, çin -çin biçib yığarsan,
Küləklərdə sovurub, dən--dən seçib yığarsan.
Bir gün gələr bilərsən, sənin deyil bu dünya,
Gözlərini dünyadan gün--gün keçib yığarsan.
Bulud--bulud tutulsa, dağlar başı çən varam,
Dalğalanan zəmidə dolu sünbül, dən varam.
Dan üzünə şeh gülər bir çəmənin üstündən,
Yaxşı baxsan görərsən, hər damlada mən varam.
Görünür istedadlı rəssam, portretlər ustadı Adil Rüstəmov Əli Rza Xələflinin zəngin yaradıcılığını yaxşı oyrənib...
Ona görə də şairin mənəvi mühitini, başqa sözlə xarakterini, kimliyini rənglərlə yaratdığı cizgilərlə aça bilib...
Mən şairin üç xarakterik rubaisini də mətnə daxil etdim ...
...bəli , ruhumuza təsir edə biləcək gücdə yazılmış o bəndləri həmin portretdən dünyaya, insanlara nəzərləri ilə nüfuz edən sənətkar yaza bilərdi...
Əzizə Quliyeva