“Sonuncu” Qəhrəman

(Oleq Babak - Qubadlıda şəhid olan savaşçı Ukrain)

1990-cı ilin qanlı 20 yanvar qırğını ərəfəsində Moskva əvvəlcədən planlaşdırdığı ssenari üzrə Azərbaycanda vəziyyətə tam nəzarət etmək, xalqın imperiya əleyhinə getdikcə artan mübarizəsinin qarşısını almaq, hadisələri öz mənafeyinə uyğun məcraya yönəltmək məqsədilə yanvarın 15-də Ermənistan və dağlıq Qarabağla 132 km sərhəddi olan Qubadlı rayonunda da fövqəladə vəziyyət elan etdi. Şuşa və Xankənddə yerləşən 21-ci briqadanın bir batalyonu yanvarın 17-də Qubadlıya daxil oldu və komendatura idarəsi qurdu. Yerli əhalinin, rayon rəhbərliyinin tələbi ilə bir bölük əsgər və zabit heyəti tez-tez erməni terror dəstələrinin hücumlarına məruz qalan ərazidə - Qafan-Gorus yolu ilə sərhəddinə yaxın Yuxarı Cibikli kəndində yerləşdirildi. Bir neçə il idi bu sərhəd, dağ kəndlərində terror, təxribatlar ara vermirdi, məqsəd hərəsində 20-30 ailə yaşayan kəndlərin sakinlərini qorxudub yer-yurdundan qaçırmaq, əhəmiyyətli yüksəkliklərə sahib olmaq idi. Murdar xislətli qonşular Eyvazlı kəndini tamam yağmalayıb yandırmış, Şahverdilər, Novlu, Seytasın 3 ağsaqqalını qətlə yetirmiş, bir neçə nəfəri də əsir aparmışdılar. O vaxtlar hər iki tərəfdən bu kimi hadisələr tez-tez təkrar olurdu, əsir, girov tutub ölü, diri insanlarla dəyişmək adi hal idi.

1991-cı il, 7 aprel. Cibikli kəndinin iki gənci – 20 yaşlı Şahin İlyas (meşəbəyi) oğlu və dayısı Qulamın oğlu Qəribi ermənilər çoxdan izləyirdi, bu qeyrətli gənclər dəfələrlə ermənilərdən qisas almış, hər addımına bələd olduqları ərazidə sərbəst gediş-gəlişə həsrət qoymuşdular. Nəhayət, meşədə saqqallı ermənilər onları qəfildən yaxalayır, ov tüfəngi ilə bir neçə ermənini gəbərdən Şahini vəhşiliklə öldürüb, Qəribi də ağır yaralayıb girov götürürlər. Avtomat səslərindən faciə baş verdiyini anlayıb meşəyə tərəf axışan kənd camaatını qaniçən terrorçular atəşlə qarşılayır, atışma başlanır, cəmi bir neçə ov tüfəngi ilə silahlanan kişilərin bir neçəsi öldürülür, kəndin sahə müvəkkili Əbdülqadir, yaxın günlərdə toyu olası Şahin də aralarında olmaqla bir neçə nəfər də yaralanır. Mühasirə halqası daralan, sonuncu güllələrini atan kənd sakinlərinin harayına leytenant Oleq Babak və iki rus əsgəri yetişir, özlərinə etibarlı mövqe seçib avtomatla erməniləri dənləməyə başlayırlar. Oleq Babak ermənilərə aman vermədən atışır, iki serjantına – Aleksey Loqinov və Aleksey Boçkova mühasirədəki yaralıları çıxarmağı tapşırır, onlardakı patron daraqlarını da götürür, bir neçə yara alsa da, son gülləsinə qədər vuruşur, geri çəkilmir. Kənd sakinlərinin, yaralıların artıq təhlükəsiz yerə çıxarıldığını görür. Güllələrin bitdiyini görən Oleq özünə sipər seçdiyi səngərdən qalxıb: - mən sovet zabitiyəm, atəşi dayandırın!-deməsi ilə güllə yağışına tutulması bir olur.

Milliyətcə osetin olan rus hərbi kontigentinin komandiri podpolkovnik Zavqayev sevimli zabitinin intiqamını erməni saqqallılarından layiqincə almışdı. Onun ciddi səyi ilə Oleqin nəşi ermənilərdən alınıb Qubadlıya gətirildi, cansız cismi rayon sakinlərinin ehtiramlı vida mərasimi ilə hərbi hissənin həyətindən vertolyotla Bakıya, oradan Kiyevə yola salındı. Qubadlı rayon rəhbərliyi çox böyük hörmət-izzətlə, qədirbilənliklə Oleq Babaka Qubadlıda təzə açılan mərmər sexində üzərinə surəti nəqş olunmuş qəbirüstü sinə, başdaşı düzəltdirdi, məxsusi nümayəndələrlə Bakıdan qatarla Ukraynaya - doğulduğu kəndə göndərildi. İllərdir ki, Oleqin Poltava torpağındakı qəbirüstü abidəsi Qubadlının, Azərbaycanın bir parşası, əmanəti, nişanəsi kimi qalır.
Rayon və respublika rəhbərliyinin təqdimatı, hərbi hissə komandanlığının raportu, camaatın Moskvaya vurduqları teleqramlar nəzərə alındı. “Hərbi vəzifəni yerinə yetirərkən göstərdiyi cəsarət, qəhrəmanlıq və fədakarlığa görə” SSRİ Prezidentinin 17 sentyabr 1991-ci il tarixli Fərmanı ilə leytenant Oleq Yakovleviç Babaka Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verildi. Dekabr ayında isə SSRİ dağıldı və beləliklə, Oleq Babak Sovet İttifaqının son Qəhrəmanı oldu. Oleqin təltif edildiyi “Sovet İttifaqı Qəhrəmanı” ulduzu ilə yanaşı, Daxili Qoşunlar günündə layiq görüldüyü “Müqəddəs Stanislav” ordeni, xüsusi təyinatlıların şərəf və şücaət simvolu olan tünd qırmızı beret taxmaq hüququ verən sertifikatlar valideynləriə təqdim edildi.
Oleq Babak 25 fevral 1967-ci ildə Ukraynanın Poltava vilayətinin Piryatin rayonunun Viktoriya kəndində fəhlə ailəsində doğulub. O, 1974-cü ildən 1982-ci ilə kimi 8 il Viktoriya kənd məktəbində oxuyub, sonra isə qonşu Teplovsk kəndində orta məktəbi bitirib. 1985-ci ildə SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin Ali Siyasi Kollecinə daxil olub. 1989-cu ildən SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili qoşunlarının xüsusi təyinatli 21-ci briqadasında 11-ci bölüyün siyasi hissə üzrə komandir müavini vəzifəsində xidmət edib, Qarabağa ezam olunub. Adına doğma vətənində küçə, məktəb var. Sözsüz ki, canını fəda etdiyi, uğrunda şəhid olduğu Qubadlıda da Oleqin xatirəsi əbədiləşəcək, həm də bu ağır günlərin sınağından çıxan Ukrayna və Azərbaycan xalqlarının dostluğunun rəmzi ifadəsi olan abidəsi ucaldılacaq.

44 gün Vətən müharibəsində, ondan əvvəl və sonra Ukrayna dövləti və xalqı daim Azərbaycanın yanında olub, xüsusən informasiya savaşında ukrain bloqqerlər ermənilərin saxta məlumatlarının ifşası, haqq, ədalətin bərpası uğrunda savaşımızın mahiyyətinin Avropada yayılmasında olduqca xeyirli fəaliyyət göstəriblər. Rusiyanın Ukraynaya qarşı bütün əxlaq, insanlıq, hüquq normalarını heçə sayan bədnam təcavüzünün davam etdiyi bu ağır günlərdə Oleq Babakı yetişdirən dost, qəhrəman ukrain xalqına Uca Yaradandan yardımçı olmağı arzulayıram. Bəşər tarixinin üz qarası olan bu insanlıqdan uzaq, vəhşi, məkrli düşüncənin, şərəfsiz hərbi-siyasi aqressiyada yaşamını itirənlərə rəhmət, yaralılara şəfa, bu qara günlərin tezliklə bitməsini diləyirəm.
Sözardı: Rusiyanın Ukraynaya açdığı savaşın ilk günlərindən bir neçə dəfə Oleq Babakın atası Yakov, anası Nadejda Babakla, vəfalı uşaqlıq dostu, igid vətənsevər zabit Oleq Sulima ilə əlaqə qurub mənəvi dəstəyimizi ifadə etdik, problemlərinin həllinə yardımçı olmağa çalışdıq, Bakıya dəvət etdik, əgər istərlərsə, Qubadlıya səfərlərinin reallaşmasına yardımçı olacağımızı söylədik, ancaq hələlik səhhətlərinin buna imkan vermədiyini bildirdilər, Oleqin valideynləri Azərbaycanın Ukraynanın Xarkov şəhərində fəxri konsulu Əfqan Fəqan oğlu Salmanovun onlara göstərdiyi şəxsi diqqət, qayğısını dilə gətirib ən xoş sözlərlə razılıqlarını bildirdilər.
Təəssüf ki, Azərbaycanda şəhid ailələri üçün müəyyən edilən maddi imtiyazların Oleqin ahıl yaşlı valideynlərinə şamil edilməsi barədə səylərimiz hələlik nəticəsiz qalıb.
Ukrain xalqının igid oğlu Oleq Babakın xatirəsi qəlbimizdə əbədi yaşayacaqdır.

Hacı Nərimanoğlu
“Zəngəzur” Cəmiyyətləri İctimai Birliyinin sədri, Qubadlı rayonu