“Traktor”dan tarixi qələbə

Təbrizin “Traktor” klubu bu gün İran Pro Liqasında növbəti oyununa çıxıb.
Turnir cədvəlinin lideri səfərdə “Şəms Azar”la (Qəzvin) üz-üzə gəlib.
Qarşılaşma “Traktor”un 4:0 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb.
Paralel keçirilən oyunda isə “Traktor”un ən yaxın izləyicisi “Sepahan” öz meydanında “Qol Qohar”a uduzub - 1:2. Bununla da Güney Azərbaycan təmsilçisi xallarının sayını 64-ə çatdıraraq sona 2 tur qalmış tarixində ilk dəfə çempionluğu bayram edib.

"Hər gün bir tikə çörək, azca su verirdilər ki, ölməyək" - FOTO

Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzü nəticəsində sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri, o cümlədən təcavüzkar müharibənin hazırlanması və aparılması, soyqırımı, müharibə qanunlarını və qaydalarını pozma, habelə terrorçuluq, terrorçuluğu maliyyələşdirmə, hakimiyyəti zorla ələ keçirmə, onu zorla saxlama və digər çoxsaylı cinayətlər törətməkdə təqsirləndirilən Ermənistan Respublikasının vətəndaşları Arayik Harutyunyan, Arkadi Qukasyan, Bako Sahakyan, Davit İşxanyan, David Babayan, Levon Mnatsakanyan və digərlərinin barəsində olan cinayət işləri üzrə açıq məhkəmə prosesinin baxış iclası mayın 2-də davam etdirilib.
Bakı Hərbi Məhkəməsində hakimlər Zeynal Ağayevin sədrliyi ilə, Camal Ramazanovdan və Anar Rzayevdən ibarət tərkibdə (ehtiyat hakim Günel Səmədova) keçirilən məhkəmə iclasında təqsirləndirilən şəxslərin hər biri bildikləri dildə tərcüməçi, həmçinin müdafiələri üçün vəkillərlə təmin olunub.
İclasda təqsirləndirilən şəxslər, onların müdafiəçiləri, zərərçəkmiş şəxslərin bir qismi, onların hüquqi varisləri və nümayəndələri, həmçinin dövlət ittihamını müdafiə edən prokurorlar iştirak ediblər.
Hakim Zeynal Ağayev prosesdə ilk dəfə iştirak edən zərərçəkmiş şəxslərə məhkəmə heyətini, tərcüməçiləri və s. təqdim edib, habelə onların qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hüquqlarını və vəzifələrini izah edib.
Məhkəmə prosesi zərərçəkmiş şəxslərin ifadələri və sualları cavablandırması ilə davam etdirilib.
Zərərçəkmiş şəxs, Qaradağlı kənd sakini Rafiq Quliyev Ermənistan silahlı qüvvələrinin kəndə hücumlar etməsi, mülki şəxsləri və avtobusları atəşə tutması, azərbaycanlılara işgəncə verilməsi, onların qətlə yetirilməsi və s. barədə danışıb və kəndin işğalı ilə bağlı sualları cavablandırıb.
“Bizə deyirdilər ki, Qarabağ ermənilərindir, çıxın gedin”, - deyə R.Quliyev qeyd edib.
O, Qaradağlı kəndi işğal olunan zaman özünün, atasının və anasının Ermənistan hərbçiləri tərəfindən girov götürüldüyünü bildirib. Zərərçəkmiş şəxs kəndə hücum edənlər arasında muzdluların da olduğunu deyib.
R.Quliyev Baş prokurorun böyük köməkçisi Vüsal Əliyevin suallarına cavabında özünün, atası Əlastan Quliyevin digər azərbaycanlılarla birlikdə “KamAZ”lara yığılaraq Xankəndiyə aparıldığını, yolda “Bəylik bağı” adlanan yerdə maşını saxlayaraq girovların bir qisminin qətlə yetirildiyini bildirib.
Zərərçəkmişin atası Ə.Quliyev bir müddət girovluqda qalandan sonra Ermənistan hərbçilərinin verdiyi işgəncələr nəticəsində ölüb. “Anam 13 gün girovluqda saxlanıldıqdan sonra qaytarıldı. Mən isə 45 gündən sonra girovluqdan azad edildim. Girovluqda olan zaman bizi hər gün axşam döyürdülər. Hər gün bir tikə çörək, azca su verirdilər ki, ölməyək, sağ qalaq. Amma işgəncə verməkdə davam edirdilər”, - deyə o əlavə edib.
R.Quliyev yaralı ola-ola ona işgəncə verildiyini də vurğulayıb.
Zərərçəkmiş şəxs, Xocavənd rayonunun Axullu kənd sakini Namik Hüseynov təqsirləndirilən şəxsləri televiziya vasitəsilə tanıdığını söyləyib. Dövlət ittihamçısı Vüsal Abdullayevin suallarını cavablandırarkən o, vaxtilə Hadrutda kinomexanik işlədiyini, 1988-ci ildən Qarabağın Azərbaycandan ayrılaraq Ermənistana verilməsi barədə erməniəsilli əhali arasında təbliğatların başlandığını bildirib.
N.Hüseynov 1989-cu il sentyabrın 25-də qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinin azərbaycanlıların məktəbinə hücum etməsi və həmin vaxt yaralanması barədə də danışıb: “Gördüm İsanı öldürəcəklər, mən də yaxınlaşdım. İndiki kimi yadımdadır, qırmızı geyimdə beş nəfər çıxdı. Orada bizi vəhşicəsinə döydülər. Bu barmağımı görürsünüz? Onu həmin vaxt sındırdılar. Başımı partlatmışdılar, sonradan 13 tikiş qoyuldu”.
Zərərçəkmiş şəxs, Qaradağlı Kənd Xalq Deputatları Sovetinin sədri olmuş Cavay Hüseynov ifadəsində Ermənistan silahlı qüvvələrinin kəndə dəfələrlə hücum etməsindən və özünün yaralanmasından danışıb. Zərərçəkmiş bildirib: “İnsanlar təsərrüfatla, heyvandarlıqla məşğul idilər. Onlar heç bir müharibə, münaqişə istəmirdilər”.
C.Hüseynov Qaradağlı kəndinin ətrafındakı yaşayış məntəqələrinin sakinlərinin erməniəsilli olduqlarını, 1990-cı ilin noyabrından başlayaraq Qaradağlıya giriş-çıxışda ciddi maneələrin yarandığını bildirib. Bu səbəbdən də Qaradağlıya ərzaq vertolyotlarla daşınırmış. Zərərçəkmiş qeyd edib ki, bir müddət sonra Ermənistan silahlı qüvvələri vertolyotların da hərəkətinə imkan verməyib. 1992-ci il yanvarın 9-da o, Ağdamdan Qaradağlı kəndinə ərzaq gətirərkən vertolyot Ermənistan hərbçiləri tərəfindən atəşə tutulub.
C.Hüseynov kəndin “Alazan” raketləri, pulemyotlar və avtomatlar ilə mütəmadi şəkildə atəşə tutulduğunu, nəticədə ölənlərin və yaralananların olduğunu bildirib.
Zərərçəkmiş şəxs dövlət ittihamçısı Təranə Məmmədovanın suallarını cavablandıran zaman 1992-ci il yanvarın məlumatlarına istinad edərək həmin vaxt Qaradağlı kənd sakinlərinin sayının 1166 nəfər olduğunu söyləyib.
Məhkəmə prosesində zərərçəkmiş şəxslərin barələrində keçirilmiş məhkəmə-tibbi ekspertizasının rəyləri də elan edilib.
Fasilədən sonra təqsirləndirilən şəxs Davit İşxanyan Xocavənd rayonunun işğalı ilə bağlı dövlət ittihamçılarının suallarını cavablandırıb. O, Xocavənd rayonunun Heşan kəndində dünyaya gəldiyini, həmin kənddə əhalinin 600-650 nəfər olduğunu bildirib. O, bacısının və Qriqori İşxanyan adlı qardaşının olduğunu vurğulayaraq deyib: “Qriqori təxminən 1988-1990-cı illərdə Levon Mirzoyan adına kolxozun mühasibi olub”.
O, suallara cavabında Emil Balayanı tanıdığını, onun kolxoz sədri olduğunu deyib və əlavə edib: “Amma qardaşım mühasib olanda rəhbər deyildi, sonradan kolxoza rəhbər təyin olundu”.
Növbəti suallara cavabında isə o, 1991-ci il iyunun 26-27-də Qaradağlı kəndində olmadığını iddia edərək bildirib: “İyunun 26-da gələcək həyat yoldaşımın ad gününü qeyd etmək üçün Xankəndiyə getmişdim”.
Bu zaman prosesdə Emil Balayanın 1991-ci il iyunun 28-də istintaqa verdiyi ilkin izahat elan edilib. E.Balayan həmin izahatında azərbaycanlıların yaşadıqları Qaradağlı kəndindəki fermaya hücum üçün necə hazırlaşdıqlarını, hücumda kimlərin iştirak etdiyini açıqlayıb, hücum edənlərin özü ilə yanaşı, Balayan Emil Vartanoviç, Avakyan Armin Rodikovic, Qabrilyan Monik Aramoviç, İşxanyan Araik Yeqoroviç, Arapityan Armin Arzikovic, İşxaniyan Davit Rubenoviç, Koçaryan Davit Maksimoviç, Qriqoryan Andranik Karlenovic, İşxanyan Qriqori Rubenoviç, Koçaryan Aras Maksimovic, Sevumyan Vrenik Karlenoviç olduqlarını bildirib və əlavə edib: “Bütün bunlara başçılıq eləyən Valodiya Xaçaturyan idi”.
D.İşxanyan Baş prokurorun xüsusi tapşırıqlar üzrə köməkçisi Tuqay Rəhimlinin ünvanladığı növbəti suallara cavabında 1992-ci ilin sentyabrında hərbi xidmətə çağırıldığını, daha sonra 28-ci “Xocavənd batalyonu”nda tabor komandiri təyin olunduğunu bildirib. Təqsirləndirilən şəxs “Xocavənd müdafiə rayonu”nun komandirinin Monte Melkonyan, müavininin isə Movses Akopyan olduğunu deyib.
“Taborumda 430-480 hərbçi var idi. Digər taborlarda say daha az və ya daha çox olurdu. Tapşırıqları qərargahdan alırdım. Taborun sərəncamında qumbaraatanlar, pulemyotlar, “Kalaşnikov” avtomatları var idi”, - deyə o əlavə edib.
D.İşxanyan Ağdərənin yuxarı hissəsinin işğalı əməliyyatında, Kəlbəcər rayonu istiqamətində Çərəkdarın və Xudavəngin, Füzuli rayonunun iki istiqamətində, o cümlədən Aşağı Veysəlli istiqamətində kiçik bir yüksəkliyin işğalında iştirak etdiyini bildirib.
Təqsirləndirilən şəxs “Emil Balayanın sizinlə ədavəti var idimi ki, sizin və qardaşınızın adını çəksin” sualına cavab verməkdən yayınaraq bildirib ki, o, şənbə və bazar günləri kənddə növbə çəkilməsi ilə məşğul olub.
Bu zaman dövlət ittihamçısı Vüsal Əliyev elan edib ki, digər erməniəsilli şəxslər (Aleksandr Qriqoryan və digərləri) də E.Balayanın ifadəsinə bənzər ifadələr verib, eyni adları çəkiblər.
Ardınca təqsirləndirilən şəxs Levon Mnatsakanyan Baş Prokurorluğun Dövlət ittihamının müdafiəsi üzrə idarəsinin şöbə rəisi Nəsir Bayramovun suallarını cavablandırıb. O, 2015-2018-ci illərdə Azərbaycanın vaxtilə işğal altında olmuş ərazilərində qondarma rejimin “müdafiə ordusunun komandanı” vəzifəsini, buna qədər isə hərbi sahədə bir sıra vəzifələr tutduğunu təsdiqləyib. O, qondarma rejimin “ordusu”nda xidmətə 1992-ci ilin sentyabrında başladığını bildirərək qeyd edib: “Motoatıcı taborun komandirinin müavini vəzifəsində başladım”.
O, Xocavənd əməliyyatlarında iştirak etmədiyini, Xocalıda isə ümumiyyətlə, ilk dəfə 1990-cı illərin ikinci yarısında olduğunu deyib.
Təqsirləndirilən şəxs bildirib ki, 1992-ci il oktyabrın 2-də Şuşa rayonunun Şırlan kəndində yerləşən tabora gedərkən yaralanıb.
Levon Mnatsakanyan Azərbaycanın Şuşa şəhərinin işğalı əməliyyatına rəhbərlik etmiş “Komandos” ləqəbli general-mayor Arkadi Ter-Tadevosyanı Ermənistanda xidmət etdiyi zaman tanıdığını deyib. Bildirib ki, həmin vaxt Arkadi Ter-Tadevosyan ordu üçün mütəxəssis hazırlayırdı.
Təqsirləndirilən şəxs Arkadi Qukasyan dövlət ittihamçılarının suallarına cavabında Xocavəndin işğalında və Qaradağlıdakı qətliamlarda hansı qüvvələrin iştirak etməsi barədə məlumatsız olduğunu iddia edib.
O, Aşot Qulyan və Monte Melkonyan ilə şəxsən tanış olmadığını da iddia edib.
A.Qukasyan dövlət ittihamçısı Fuad Musayevin həmin adamları tanımadan onları qondarma rejimin “qəhrəmanı” adı ilə təltif etməsi barədə suala isə konkret cavab verə bilməyərək, bununla bağlı “komissiya”nın təqdimatının olduğunu söyləyib.
O, Artur Aqabekyanla təxminən 1994-1995-ci ildən sonra tanış olduğunu və onu 1999-cu ildə qondarma rejimin “daxili işlər naziri” “təyin” etdiyini bildirib.
“Bildiyim qədərilə Ermənistan Müdafiə Nazirliyində xidmət edirdi”, - deyə A.Qukasyan əlavə edib.
Xatırladaq ki, A.Aqabekyan 2000-2007-ci illərdə Ermənistan Respublikası müdafiə nazirinin müavini olub, habelə Ermənistanda bir sıra digər yüksək vəzifələrdə çalışıb.
Məhkəmənin növbəti iclası mayın 5-nə təyin olunub.
Qeyd edək ki, Ermənistan dövlətinin, onun dövlət qurumlarının vəzifəli şəxslərinin, hərbi qüvvələrinin və qanunsuz silahlı birləşmələrin bilavasitə rəhbərliyi və iştirakı, şifahi-yazılı qaydada verdiyi tapşırıq, göstəriş və təlimatları, maddi, texniki, şəxsi heyətlə verdiyi dəstəyi, mərkəzi qaydada idarəçiliyi əsasında, eləcə də ciddi nəzarəti altında Azərbaycan ərazisində daxili və beynəlxalq hüquq normalarına zidd şəkildə, Azərbaycana hərbi təcavüz etmək məqsədilə yaradılmış, həmçinin Köçəryan Robert Sedraki, Sarkisyan Serj Azati, Manukyan Vazgen Mikaeli, Sarkisyan Vazgen Zaveni, Babayan Samvel Andraniki, Balasanyan Vitali Mikaeli, Balayan Zori Hayki, Ohanyan Seyran Muşeqi, Qaramyan Arşavir Surenoviç, Melkonyan Monte Çarlz və digərlərinin rəhbərliyi, bilavasitə və dolayı iştirakları ilə Ermənistan dövləti, o cümlədən sözügedən cinayətkar birlik tərəfindən aparılan təcavüzkar müharibənin gedişində törədilmiş çoxsaylı cinayət faktlarına dair cinayət işi üzrə erməniəsilli 15 təqsirləndirilən şəxs ittiham edilir.
Həmin şəxslər, yəni, Harutyunyan Arayik Vladimiri, Qukasyan Arkadi Arşaviri, Sahakyan Bako Sahaki, İşxanyan Davit Rubeni, Manukyan David Azatini, Babayan David Klimi, Mnatsakanyan Levon Henrikoviç, Beqlaryan Vasili İvani, Qazaryan Erik Roberti, Allahverdiyan Davit Nelsoni, Stepanyan Qurgen Homeri, Balayan Levon Romiki, Babayan Madat Arakeloviç, Martirosyan Qarik Qriqori, Paşayan Melikset Vladimiri Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 100 (təcavüzkar müharibəni planlaşdırma, hazırlama, başlama və aparma), 102 (beynəlxalq müdafiədən istifadə edən şəxslərə və ya təşkilatlara hücum etmə), 103 (soyqırımı), 105 (əhalini məhvetmə), 106 (köləlik), 107 (əhalini deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə), 109 (təqib), 110 (insanları zorakılıqla yoxa çıxarma), 112 (beynəlxalq hüquq normalarına zidd azadlıqdan məhrumetmə), 113 (işgəncə), 114 (muzdluluq), 115 (müharibə qanunlarını və adətlərini pozma), 116 (silahlı münaqişə zamanı beynəlxalq humanitar hüquq normalarını pozma), 118 (hərbi soyğunçuluq), 120 (qəsdən adam öldürmə), 192 (qanunsuz sahibkarlıq), 214 (terrorçuluq), 214-1 (terrorçuluğu maliyyələşdirmə), 218 (cinayətkar birlik (təşkilat) yaratma), 228 (qanunsuz olaraq silah, onun komplekt hissələrini, döyüş sursatı, partlayıcı maddələr və qurğular əldə etmə, başqasına vermə, satma, saxlama, daşıma və gəzdirmə), 270-1 (aviasiya təhlükəsizliyinə təhdid yaradan əməllər), 277 (dövlət xadiminin və ya ictimai xadimin həyatına sui-qəsd etmə), 278 (hakimiyyəti zorla ələ keçirmə və onu zorla saxlama, dövlətin konstitusiya quruluşunu zorla dəyişdirmə), 279-cu (qanunvericiliklə nəzərdə tutulmayan silahlı birləşmələri və qrupları yaratma) və digər maddələri ilə ittiham olunurlar.

Qaradağlıda azərbaycanlıları qətlə yetirənlərin adları

Bu gün Bakı Hərbi Məhkəməsində davam etdirilən məhkəmə prosesində təqsirləndirilən şəxs Davit İşxanyanın və qardaşı Qriqori İşxanyanın 1991-ci il iyunun 27-28-də Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndində fermanın atəşə tutulmasında, mülki azərbaycanlı əhalinin qətlə yetirilməsinə iştirakını sübuta yetirən sənəd tədqiq olunub.
Prosesdə Emil Balayanın 1991-ci il iyunun 28-də istintaqa verdiyi ilkin izahat elan edilib.
E.Balayan həmin izahatında azərbaycanlıların yaşadıqları Qaradağlı kəndindəki fermaya hücum üçün necə hazırlaşdıqlarını, hücumda kimlərin iştirak etdiyini açıqlayıb, hücum edənlərin özü ilə yanaşı, Balayan Emil Vartanoviç, Avakyan Armin Rodikovic, Qabrilyan Monik Aramoviç, İşxanyan Araik Yeqoroviç, Arapityan Armin Arzikovic, İşxaniyan Davit Rubenoviç, Koçaryan Davit Maksimoviç, Qriqoryan Andranik Karlenovic, İşxanyan Qriqori Rubenoviç, Koçaryan Aras Maksimovic, Sevumyan Vrenik Karlenoviç olduğunu bildirib və əlavə edib: “Bütün bunlara başçılıq eləyən Valodiya Xaçaturyan idi”.
D.İşxanyan isə dövlət ittihamçılarının suallarına cavab verərkən özünün və qardaşı Qriqori İşxanyanın Qaradağlı hadisələrində iştirak etmədiyini iddia edib.
Qeyd edək ki, Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri, o cümlədən təcavüzkar müharibənin hazırlanması və aparılması, soyqırımı, müharibə qanunlarını və qaydalarını pozma, habelə terrorçuluq, terrorçuluğu maliyyələşdirmə, hakimiyyəti zorla ələ keçirmə, onu zorla saxlama və digər çoxsaylı cinayətlər törətməkdə təqsirləndirilən Ermənistan Respublikasının vətəndaşlarının məhkəməsi mayın 5-də davam etdiriləcək.

Dağlar qızı Reyhan

Azərbaycan xalqı həmişə torpağına, el-obaya bağlı olmuşdur. Xalqımızın nəinki kişiləri, hətta qadınları da böyük qəhrəmanlıqlar göstərmişlər.
Çox qədimdə anamız Tomris Daranı məğlub edib, başını kəsmişdir. Həm oğlunun, həm də xalqının qisasını almışdır. Dahi şairimiz Nizami Gəncəvi Nüşabə surətini yaratmaqla Azərbaycan qadınlarının qəhrəmanlığını ön plana çəkmişdir. İskəndər kimi bir işğalçı onun ağlına, fərasətinə heyran olur, Azərbaycan torpaqlarına toxunmayaraq geri qayıdır.
Azərbaycan Xalq Qəhrəmanı Koroğlunun həyat yoldaşı Nigarı da göstərə bilərik. Uzun Həsənin anası Sara Xatun dünya miqyasında bir diplomat idi. O, Azərbaycanı müdafiə edirdi. Dövlətlərlə diplomatik danışıqlar aparırdı. Bununla da müharibələrin qarşısını alırdı. Gəncə xanı Cavad xanın həyat yoldaşı rus ordusu ilə qorxmadan vuruşurdu. Qubalı Fətəli xanın həyat yoldaşı Tuti-Bikə aylarla Dərbənd qalasını düşməndən müdafiə etmişdi. İkinci Dünya Müharibəsində təyyarəçi- bombardmançı Züleyxa Seyidməmmədova düşmənə qan uddururdu. Azərbaycanlı snayperimiz Ziba Qəniyeva yüzlərlə faşisti məhv etmişdi. Düşmən onun hədəfindən qaça bilmirdi. Qarabağ döyüşlərində qəhrəmanlıqla vuruşan Nigar Həmidli, Kəmalə Məmmədova, Gültəkin Əsgərova, Könül Qəhrəmanova heç vaxt Azərbaycan xalqının yadından çıxmayacaq.
Çoxdandır maraqlandığım bir mövzu məni rahat buraxmırdı. Öz-özümə xəyalımda ölçüb-biçib bir esse yazmaq arzusuna düşmüşdüm. Lakin bu mövzunu dəqiqləşdirmək, sənədləri araşdırıb, bu sənədlər əsasında hər cürə fantaziyadan uzaq bir yazını meydana gətirmək çox da asan deyildi. Mövzu haqqında xalq içərisində yayılan əhvalatlar dildən-dilə gəzirdi.
Sovet hökuməti dövründə bu mövzuda danışmaq yasaq sayılırdı. Yaşlı adamlar gizli-gizli bu əhvalatı yeni nəslin nümayəndələrinə çatdırırdılar.
Dağlar qızı Reyhan. Bu qız kimdir? Niyə onun haqqında bu məşhur mahnını yaradıblar? Maraqlıdır.
Demək ki, qədirbilən xalqımız öz övladını unutmamış, sənətkarlarımız bu qəhrəman qızımız barədə şeir yazıb, mahnı qoşmuşlar. Mahnının sözlərini şair Tələt Eyyubov, musiqisini isə 1959-cu ildə Fikrət Əmirov bəstələmişdir.
Mahnı çox az bir müddətdə məşhurlaşdı. Xalq mahnını sevdi. Qəhrəman Azərbaycan qızı haqqında əhvalatlar bütün Azərbaycana, bütün türk ölkələrinə, o cümlədən Türkiyəyə yayıldı. Türk müğənniləri bu mahnını oxudular.
Onun haqqında 1968-ci ildə “Reyhan – dağlar qızı” adlı bir film çəkdilər. 1960-cı ildə SSRİ Xalq artisti Rəşid Behbudov ilk dəfə bu mahnını oxudu. Rəşiddən sonra Zeynəv Xanlarova da bu mahnını ifa etdi. Mahnı bütün dünyada məşhurlaşdı.
Yəqin ki, həmin vaxtlarda Reyhan haqqında məlumatları olmayan bəzi dairələr, bu mahnının hər hansı Azərbaycan qızının tərifi olmasını sanırdılar. Ona görə də mahnı heç bir senzura ilə üzləşmədi. Mahnı oxundu, məşhurlaşdı, sevildi.
Yeri gəlmişkən, Tələt Eyyubovun bu şeirini bu yazıda tam olaraq verməyi lazım bildim.
Dağlar qızı Reyhan, Reyhan,
Parlaqdır ulduzun Reyhan, Reyhan
Aləm sənə heyran, heyran, heyran!
Nəqarət
Nə qəşəngsən, ay qız,
Gül-çiçəksən, ay qız,
Birdanəsən, ay qız,
Dürdanəsən, ay qız.
Gözəllər gözəli Reyhan, Reyhan,
Sevdanın əzəli Reyhan, Reyhan,
Aləm sənə heyran, heyran, heyran!
Nəqarət
Zil qaradır gözün Reyhan, Reyhan,
Baldan şirin sözün Reyhan, Reyhan,
Aləm sənə heyran, heyran, heyran!
Nəqarət.
Quba-Xaçmaz yolunun kənarında, Xaçmaz şəhərinə çatmağa üç kilometr qalmış sağ tərəfdə Padar kəndi yerləşir. Əhalisinin sayına, sahəsinə görə Xaçmazda ən böyük kəndlərdən biridir. Bu kənd ilə tanışlığım çox uzaq illərə təsadüf edir. Qohumlarım, əzizlərim bu kənddə yaşayır. Bu cəhətdən maraqlandığım mövzu haqqında məlumat toplamaq mənim üçün o qədər də çətin olmadı. Kəndin yaşlı adamları ilə söhbət etdim. Tarixin səhifələrini vərəqlədik, sənədləri araşdırdıq. Mən artıq hər şeyə əmin oldum. Hər şey göz qabağında idi.
Bəli, biz tariximizi unutmadıq. Onu qoruyub saxladıq. Bu əhvalatı gələcək nəsillərə bir əmanət kimi çatdırmaq bizim borcumuzdur. Bu qəhrəman Azərbaycan qızı haqqında bu kiçik yazını yazmağı özümə borc bildim. Xalqımıza qarşı bütün dövrlərdə məqsədyönlü soyqırımlar təşkil olunmuşdur. Bu hadisələr, soyqırımlar qanla yazılmış bir tarixdir. Torpaqlarımız işğal olunmuş, ev-eşikləri dağıdılmış, od-ocaq viran qalmışdır. Mədəniyyət abidələri dağıdılmış, talan olmuşdur.
Nənələrimizin, analarımızın ah-naləsi ərşə qalxmışdır. Körpələrin göz yaşları heç vaxt unudulmayacaq.
1918-ci il mart-aprel aylarında Bakıda, Şamaxıda, Salyanda, Qubada və digər bölgələrdə azərbaycanlıların kütləvi şəkildə qırılmaları xalqımıza qarşı törədilən əsl dəhşətli soyqırım idi. Erməni cəlladları aprel-may ayları ərzində təkcə Quba qəzasında 36782 nəfər insanı qətlə yetirmiş, Siyəzən, Şabran dairə və nahiyələri ərazisində 5 mindən çox insanı ağır işgəncələrlə öldürmüşlər. 167 kənd tamamilə dağıdılmış, 380 ailəni gecə yatdığı yerdə od vuraraq yandırıb, kül etmişlər. Quba şəhərində 568 nəfərin baş dərisi soyulmuş, başı kəsilmiş, gözlərini çıxarmaqla qətlə yetirmişlər. 127 hamilə qadın, 151 uşaq və gənc xəncərlə doğranmışdı.
Erməni terrorçularının Azərbaycanda törətdikləri qanlı soyqırımları uzun illər Şura hökuməti xalqımızdan gizlətmişdir. Həqiqətlər üzə çıxandan sonra gizlədilmiş faktlar xalqa çatdırıldı. Xalqa qara böhtanların iç üzü görsənmışdı.
Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra 1993-cü ildə yenidən xalqın tələbi ilə hakimiyyətə qayıdan ulu öndər Heydər Əliyev ermənilərin azərbaycanlıları öz dədə-baba torpaqlarından müxtəlif dövrlərdəki deportasiyalarına və bu torpaqlarda törətdikləri cinayətlərə dövlət səviyyəsində hüquqi qiymət verildi.
Xaçmaz və onun kəndləri hələ o zaman da Quba qəzasına daxil idi. Əhalinin əsas hissəsi kəndlərdə yaşayırdı. Həmin zamanlar dinc əhali ətrafda nə baş verdiyindən tamamilə xəbərsiz idi. Hərə öz təsərrüfatı ilə məşğul olurdu. Mal-qara saxlayır, tarlada əkib-biçir, ailələrinin dolanması üçün zəhmət çəkib işləyirdilər.
Toy və yas məclisləri qaydasında keçirilirdi. Xalq adi günlərini yaşayırdı. Lakin hər şey birdən dəyişildi. Rusiyada Çar hakimiyyəti inqilab nəticəsində dağıdıldı. Bolşeviklər Sovet hakimiyyəti qurmaq adı ilə silahlı erməni quldur dəstələrini xalqın üzərinə yeritdilər. Stepan Şaumyanın quldur dəstələri Amazaspın başçılığı ilə Azərbaycanda terror əməliyyatları aparıb xalqımızı qana buladılar. Topla, pulemyotla silahlanan bu quldur dəstələri amansızlıqla Azərbaycanda soyqırım törətdilər.
Xaçmazın Padar kəndinə hücum edən Amazaspın quldur dəstələri kənddə böyük qırğın törədirlər. Həmin vaxt kənddə toy məclisi keçirilirmiş. Hər şeydən xəbərsiz toy adamları qəfildən gülləbaran edilir, süngülərlə qətlə yetirilirlər. Bəyi isə çox dəhşətli qəddarlıqla öldürürllər. Gəlin-Azərbaycanımızın qorxmaz, mərd qızı Reyhan quldurların əlindən qaçaraq gizli yollarla Qubanın dağlarına üz tutur. O, meşələrlə, uçurum yerlərlə qaçıb dağlarda gizlənir.
Yaşadığım yerdə - Təngə dağını keçəndən sonra yolun sol tərəfində çox uca dağlar hamının diqqətini cəlb edir. Ağ qaya adlandırılan bu dağ tarixlərə şahidlik etmişdir. Ağ qayanın aşağı tərəfində Qırmızı qaya adlanan dağ silsiləsi bu görüntünü daha da axar- baxarlı edir. Qırmızı qayanın üstündə çox qədim zamanlardan insanlar yurd salıb yaşamışlar. Bu dağın hər iki başında yaşayış məntəqələri vardır. Çənlibeli xatırladan bu dağda insanlar maldarlıqla, qoyunçuluqla məşğul olmuşlar. Yaylaqda əkin əkmiş, kartof becərmişlər. Bu yolla onlar öz dolanacaqlarını təmin etmişlər.
Dağın üstündən yaylağa getmək o qədər də asan deyil. Buraya cığır Ağ qayanın sağ tərəfindəndir. Uçurumlardan ibarət olan bu cığırda çox ehtiyatla yerimək lazımdır. Cığırın düz qırağında çox hündür bir daş var. İndinin özündə də bu daş “Gəlin daşı”, “Gəlin qayası” adlanır.
Reyhan günlərlə meşələrdən, uçurumlardan yol gələrək həmin bu dağa çatdı. Bu daşın yanında oturub dincini alır. Burada bir neçə gün qalır, gecələyir. Yerli əhali bu qızın burada gizləndiyini görüb onu evlərinə aparırlar. Ona yemək, paltar verirlər. Reyhan əyninə kişi paltarı, ayağına çarıq geyinib, başına qoyun dərisindən tikilmiş papaq qoyur.
Reyhan artıq bir neçə müddət idi ki, bu dağın üstündəki yaşayış məntəqəsində yaşayırdı. Bu yerin adamları ona xüsusi hörmət göstərib onu əzizləyirdilər. Reyhan həmişə öz kəndini xatırlayır, gördüyü dəhşətləri heç vaxt yadından çıxara bilmırdı. O, daşnaklardan qisas almaq istəyirdi. Alçaq düşmənlərin törətdiklərinin əvəzini layiqincə vermək istəyirdi. Axır ki, Reyhan öz arzusuna çata bilir. Kəndlərinə xəbər göndərir. Əli silah tutan bütün cavanlar onun ətrafına toplaşır. Bunu eşidən başqa kəndlərdən də əli silah tutan cavanlar dəstəyə qoşulur. Birləşib böyük bir silahlı dəstə düzəldirlər. Erməni daşnakları ilə vuruşurlar. Yüzlərlə daşnak meyidi meydanda qalır.
Reyhan xalqının, qohum-qardaşının intiqamını alır. Onlar vuruşmanı davam etdirib erməni daşnaklarını ərazidən qovub çıxardırlar. Reyhan uzun illər gizlənə bilir. Həmin zamanlarda adamlara “Vətən xaini” adını verib güllələyirdilər, ya da Sibirdə zindanlarda çürüdürdülər.
Axır ki, 1928-ci ildə o, Sovet hakimiyyəti tərəfindən həbs olundu. Uzun zaman həbsdə qalan Reyhana məhkəmənin qərarı ilə güllələnmə cəzası verirlər. Son anda onu güllələməyə apararkən mərkəzdən əmr gəlir. Güllələnmə təxirə salınır. Tezliklə onun adı və soyadı dəyişdirilib Krıma göndərilir. Krımda bir monastrda yerləşdirilir. Ömrünün sonuna kimi burada yaşayır. Dünyasını dəyişəndən sonra orada da dəfn olunur.

Əmlakın müsadirəsi ilə bağlı mühüm qərar

Fərhad Abdullayevin sədrliyi ilə Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun növbəti iclası keçirilib.
Konstitusiya Məhkəməsinin mətbuat xidmətindən bildirilib ki, məhkəmə iclasında Azərbaycan Respublikası Prokurorluğunun sorğusu əsasında Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 13-cü maddəsinin I hissəsində və 29-cu maddəsində nəzərdə tutulmuş mülkiyyət toxunulmazlığı hüququ baxımından Cinayət Məcəlləsinin 99-1.1.1, 99-2 və 99-3.2-ci maddələrinin şərh edilməsinə dair konstitusiya işinə baxılıb.
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu iş üzrə hakim R.Qvaladzenin məruzəsini, maraqlı subyektlər Azərbaycan Respublikası Prokurorluğunun sorğusunu və Milli Məclis Aparatının mülahizəsini, Ali Məhkəməsi, Bakı Apellyasiya Məhkəməsi, Hüquqi Ekspertiza və Qanunvericilik Təşəbbüsləri Mərkəzi tərəfindən təqdim edilmiş mütəxəssis mülahizələrini və iş materiallarını araşdırıb müzakirə edərək qərar qəbul edib.
Qərarda deyilir ki, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 99-1.1.1-ci maddəsindəki “cinayət törədilərkən istifadə etdiyi” müddəası hazırlanan cinayətdə alət və vasitələr kimi istifadə edilməsi nəzərdə tutulan əşyaları da əhatə edir.
Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 99-2-ci maddəsinin “cinayət törətmiş şəxsə məxsus olan digər əmlak” müddəası həmin Məcəllənin 99-1.1-ci maddəsində göstərilən əmlaka aid edilməyən cinayət törətmiş şəxsə məxsus olan hər hansı əmlakı nəzərdə tutur.
Cinayət Məcəlləsinin 99-3.2-ci maddəsinin ikinci cümləsində nəzərdə tutulan “cinayət törətmiş şəxsin müsadirə edilmiş əmlakdan başqa əmlakı” müddəası məhkəmənin yekun qərarı ilə cinayət nəticəsində əmlakın qanuni sahibinə vurulmuş ziyanın ödənilməsinə yönələn, həmçinin cinayətin törədilməsindən əvvəl və ya törədilməsindən sonra cinayət törətmiş şəxsə məxsus olan istənilən əmlakı ehtiva edir.
Cinayət Məcəlləsinin 15-1-ci fəslinin, eləcə də Cinayət-Prosessual Məcəlləsinin 41.1-1, 346 və 353-cü maddələrinin tələblərindən irəli gələrək əmlakın xüsusi müsadirəsi ilə yanaşı, cinayət nəticəsində onun qanuni sahibinə vurulmuş ziyanın ödənilməsinə yönəldilməsi məsələləri məhkəmənin yekun qərarı ilə həll edilməlidir.
Qərar dərc edildiyi gündən qüvvəyə minir, qətidir, heç bir orqan və ya şəxs tərəfindən ləğv oluna, dəyişdirilə, yaxud rəsmi təfsir edilə bilməz.

Cüdoçumuz qızıl medal qazandı

Azərbaycan cüdoçusu Balabəy Ağayev (60 kq) Tacikistanın paytaxtı Düşənbədə keçirilən "Böyük Dəbilqə" turnirində qızıl medal qazanıb.
26 yaşlı idmançı finalda yerli cüdoçu Mehrzod Sufiyevi yenərək fəxri kürsünün ən yüksək pilləsinə qalxıb.
Bu gün Yaşar Nəcəfov (66 kq) üçüncü yer uğrunda görüşdə özbəkistanlı Artyom Şturbabinlə qarşılaşacaq.
Qeyd edək ki, "Böyük Dəbilqə" turniri mayın 4-də başa çatacaq.

Ağacları kəsən şəxs "Azəravtoyol"un məmuru imiş - RƏSMİ

Zaqatalada qanunsuz olaraq çoxsaylı ağac kəsməkdə təqsirləndirilən şəxs barədə cinayət işi məhkəməyə göndərilib.
Bu barədə Baş Prokurorluğun Mətbuat xidməti məlumat yayıb.
Qeyd olunub ki, rayon ərazisində kütləvi şəkildə qanunsuz ağac kəsmə faktlarının aşkarlanması ilə bağlı Baş prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsində başlanmış cinayət işinin bir hissədə ibtidai istintaqı yekunlaşdırılıb.
İstintaqla Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinin “14 nömrəli Yol İstismarı” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin direktoru Rüstəm Paşayevin cari ilin fevral ayında rəsmi icazə sənədlərinə yalan məlumatlar daxil etməklə Zaqatala rayon sakini Muhuma Qudayev tərəfindən rayonun Maqov kəndi ərazisindən keçən yolun üzərindəki 136 min manat dəyərində olan müxtəlif növ ağacların şəxsi məqsədlər üçün ekoloji tələblərə zidd olaraq kəsilməsini təşkil etməsinə, bununla da çoxsaylı ağacların bioloji inkişafına mənfi təsir göstərən nəticələrə səbəb olmasına əsaslı şübhələr müəyyən edilib.
Toplanmış sübutlar əsasında Rüstəm Paşayevə Cinayət Məcəlləsinin 32.3, 259.4 (xüsusilə külli miqdarda ziyan vurmaqla qanunsuz olaraq ağacları, kolları və ya digər yaşıllıqları kəsməni təşkil etmə), 309.2 (vəzifə səlahiyyətlərini aşma ağır nəticələrə səbəb olduqda) və 313-cü (vəzifə saxtakarlığı) maddələri ilə ittiham elan edilərək barəsində müstəntiqin vəsatəti və ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurorun təqdimatı əsasında məhkəmənin qərarı ilə həbs, Muhuma Qudayevə isə həmin Məcəllənin 259.4 (xüsusilə külli miqdarda ziyan vurmaqla qanunsuz olaraq ağacları, kolları və ya digər yaşıllıqları kəsmə), 32.5, 309.2 (ağır nəticələrə səbəb olan vəzifə səlahiyyətlərini aşmaya köməkçilik) və 32.5, 313-cü (vəzifə saxtakarlığının törədilməsinə köməkçilik) maddələri ilə ittiham elan edilərək barəsində polisin nəzarəti altına vermə qətimkan tədbiri seçilib.
Cinayət işi baxılması üçün aidiyyəti üzrə Şəki Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə göndərilib.
Bundan başqa, Baş idarədə istintaq edilən digər cinayət işi üzrə isə Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinin “8 nömrəli Avtomobil Yollarının Yaşıllaşdırılması” MMC-nin direktoru İlham Novruzov Zaqatala rayonunun Lahıc kəndi ərazisindən keçən avtomobil yolu üzərindəki 88 min manat dəyərində olan çoxsaylı ağacların rayon sakini Anar Hüseynov tərəfindən qanunsuz olaraq kəsilməsini təşkil etməsinə, bununla da ağacların bioloji inkişafına mənfi təsir göstərən nəticələrə səbəb olmasına əsaslı şübhələr müəyyən edilib.
Eyni zamanda hər iki halda Zaqatala rayonu Maqov və Lahıc kəndlərində ağacların qanunsuz olaraq kəsilməsi ilə bağlı Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin 7 saylı Regional Ekologiya və Təbii Sərvətlər İdarəsinin sabiq rəisi Akif Məmmədovun vəzifə səlahiyyətlərini aşmaqla qanunsuz rəy verməsi və vəzifə saxtakarlığı törətməsinə əsaslı şübhələr müəyyən olunub.
İlkin sübutlarla İlham Novruzov Cinayət Məcəlləsinin 32.3,259.4 və 309.2-ci, Akif Məmmədov həmin Məcəllənin 309.2 və 313-cu, Anar Hüseynova isə 259.4 və 32.5, 309.2-ci maddələri ilə ittiham elan edilərək barələrində polisin nəzarəti altına vermə qətimkan tədbiri seçilib.
Hazırda sözügedən cinayət işi üzrə ibtidai istintaq davam etdirilir.

Xocalıda qumbara partladı - Xəsarət alan var

İşğaldan azad edilmiş Xocalı rayonunun Xanyurd kəndi ərazisində mayın 2-də hərbi sursatın partlaması hadisəsi baş verib.
Bu barədə Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi, Baş Prokurorluğu və Minatəmizləmə Agentliyinin (ANAMA) Mətbuat Xidmətləri məlumat yayıb.
Məlumata görə, Tovuz rayonu Cəlilli kənd sakini 2008-ci il təvəllüdlü Məmmədov Aqşin Arif oğlu əlində əl qumbarasının partladıcı mexanizminin partlaması nəticəsində sağ əlindən xəsarət alıb. Hadisə nəticəsində zərərçəkənin 3 barmağı amputasiya olunub.
Faktla bağlı Xocalı rayon prokurorluğunda araşdırma aparılır.
"ANAMA, DİN və Baş Prokurorluq bir daha vətəndaşları təhlükəsizlik qaydalarına riayət etməyə, təhlükəli əşyalara toxunmamağa, onlara müdaxilə etməməyə, mina təhlükəsi işarələrinin göstəricilərinə diqqətlə yanaşmağa və bələd olmadıqları ərazilərə daxil olmamağa çağırır", məlumatda deyilir.

Türk liderlərinin Azərbaycan toplantısı - Tarix məlum oldu

Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) bu il keçiriləcək rəsmi liderlər toplantısının tarixi məlum olub.
Görüşün oktyabr ayında Azərbaycanda keçirilməsi planlaşdırılır.
Görüşün dəqiq tarixi hələlik müəyyənləşdirilməyib. Məlumatı TDT Ağsaqqallar Şurasının sədri, Türkiyənin sabiq baş naziri Binəli Yıldırım Şimali Kiprin Girne şəhərində bu gün keçirilən toplantıda açıqlayıb.
Yıldırım bildirib ki, təşkilatın son dövrlərdə keçirdiyi toplantılarda qəbul olunan qərarlar, xüsusilə 16-cı Ağsaqqallar Toplantısı və bugünkü iclasın nəticələri, payızda Azərbaycanda baş tutacaq rəsmi zirvədə Türk dünyasının dövlət başçılarına təqdim ediləcək.
Xatırladaq ki, TDT-nin qeyri-rəsmi liderlər zirvəsi 20-22 may tarixlərində Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə keçiriləcək. Macarıstan ilk dəfə belə bir yüksək səviyyəli toplantıya ev sahibliyi edəcək. Zirvədə təşkilatın daimi üzvləri – Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan, müşahidəçi üzvlər – Türkmənistan, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti və Macarıstanın dövlət və hökumət başçılarının iştirakı gözlənilir.
TDT-nin liderlər səviyyəsində bir-birini tamamlayan iki vacib görüşü – mayda Macarıstanda qeyri-rəsmi, oktyabrda isə Azərbaycanda rəsmi Zirvə toplantısı – təşkilatın 2025-ci il üçün strateji gündəmini formalaşdırmaqda mühüm rol oynayacaq.
Bu görüşlərdə təkcə siyasi məsələlər deyil, həm də iqtisadi əməkdaşlıq, nəqliyyat şəbəkələri, enerji təhlükəsizliyi və mədəni-humanitar əlaqələrin inkişafı kimi sahələrin də müzakirə ediləcəyi gözlənilir.

Çilidə dağıdıcı zəlzələ - Sunami təhlükəsi elan edildi

Çili sahillərində 7,5 maqnitudalı zəlzələ baş verib.
Bu barədə Avropa-Aralıq dənizi Seysmoloji Mərkəzinin (EMSC) məlumatında deyilir.
Sunami təhlükəsi elan edilib. Xəsarət alanlar və dağıntılar barədə məlumat yoxdur.