Rusiyanın Dövlət Dumasının Təhlükəsizlik və korrupsiyaya qarşı mübarizə komitəsinin üzvü Sultan Həmzəyev Qazaxıstanı Rusiya Federasiyasına birləşdirməyə çağırıb.

Bütöv.az xəbər verir ki, deputat bu barədə öz feysbuk hesabında yazıb.

Onun sözlərinə görə, Rusiya Qazaxıstanın tarixi vətənidir.

Millət vəkili vurğulayıb ki, bu məsələnin müzakirəsini referenduma çıxarmaq lazımdır.

S.Həmzəyev, həmçinin, Mərkəzi Asiyanı “Rusiya torpağı” adlandıraraq bildirib ki, sosial şəbəkələrdə artıq Qazaxıstanın Rusiyaya mümkün ilhaqı müzakirə edilir.

O, öz fikirlərinə bəraət qazandırmaq məqsədilə Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin rus dilində danışdığını bildirib.

Millət vəkilinin bu açıqlamaları birmənalı qarşılanmayıb və sosial şəbəkələrdə kəskin tənqid olunub. İnsanlar onu başqa ölkənin işinə qarışmamağa çağırıb.

Qazaxıstan hökuməti 180 gün ərzində benzin və dizel yanacağının qiymətlərinin dövlət tənzimlənməsini tətbiq edib.

Bu barədə respublikanın Nazirlər Kabinetinin mətbuat xidməti məlumat yayıb.
Eyni zamanda, yanacaqdoldurma məntəqələrində mayeləşdirilmiş neft qazının pərakəndə satışı üçün 180 gün müddətinə maksimum qiymətlər müəyyən edilib.

Etirazların başladığı Manqistau vilayətində yanacağın bir litri 50 təngəyə (0,11 dollar), Almatıda 65 təngəyə (0,15 dollar), paytaxt Nur-Sultanda 70 təngəyə (0,16 dollar) satılacaq.

Mayeləşdirilmiş neft qazının elektron ticarət platforması vasitəsilə satışına tam keçid bir il müddətinə təxirə salınıb.

Mənbə: RİA Novosti

Bütöv.az

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv ölkələrin liderlərilə telefon vasitəsilə əlaqə saxlayıb.

Bu barədə Türkiyə prezidenti administrasiyasından məlumat verilib.

Söhbət zamanı Qazaxıstanda baş verən son hadisələr müzakirə edilib.

Dövlət başçısı Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayevlə danışıqlar zamanı ölkədə cərəyan edən proseslərdən narahatlığını dilə gətirib və yeni hökumətin tezliklə qurulmasının vacibliyini vurğulayıb. Ərdoğan Tokayevə Türkiyənin lazım gələrsə, təcrübə və texniki biliklərini Qazaxıstanla bölüşməyə hazır olduğunu bildirib.

Həmçinin, Türkiyə prezidenti Azərbaycan, Qırğızıstan və Özbəkistan dövlət başçıları İlham Əliyev, Sadır Japarov və Şavkat Mirziyoyevlə söhbəti zamanı Qazaxıstanın dialoq vasitəsilə problemlərin öhdəsindən gələcəyinə əmin olduğunu ifadə edib.

Qeyd edək ki, hazırda təşkilata məhz Türkiyə sədrlik edir.

Mənbə: TASS

Bütöv.az

Bakı şəhəri 9 nömrəli tam orta məktəbin direktorunun şagirdlərlə uyğun olmayan davranışının əks olunduğu videogörüntülərlə bağlı Nəsimi Rayon Polis İdarəsinin Polis Şöbəsində təhqiqat araşdırmaları aparılır.

Qaynarinfo-nun məlumatına görə, bunu Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin şöbə rəisi, polis mayoru Elşad Hacıyev bildirib.

DİN rəsmisi qeyd edib ki, Bakı şəhəri 9 nömrəli tam orta məktəbin direktorunun şagirdlərlə uyğun olmayan davranışının əks olunduğu videogörüntülərdən məlumatlıdılar: "Ərazi üzrə - Nəsimi RPİ-nin 19-cü Polis Şöbəsində təhqiqat araşdırmaları aparılır. Hazırda təhqiqat qrupu məktəbdədir. Araşdırmanın nəticəsindən asılı olaraq əmələ hüquqi qiymət veriləcək".



Bütöv.az

Unun və çörəyin qiymətinin yuxarı hədləri müəyyənləşdirilib.

Belə ki, 500 qramlıq ənənəvi zavod çörəyinin qiyməti 50 qəpik, 650 qramlığınkı isə 65 qəpik təşkil edir.

Bu gündən çörəklər mağazalarda yeni qiymətlərlə satışa qoyulub. Una gəlincə, 50 kiloqramlıq bir kisə unun qiymətinin 28 manatdan 35 manat 90 qəpiyə artdığını nəzərə alsaq, bu halda unun 1 kiloqramının qiyməti 72 qəpiyə bərabər olur. Mağazalarda isə 1 kiloqramlıq unun pərakəndə satış qiyməti 85 qəpik təşkil edir.

Qeyd edək ki, 50 kiloqramlıq kisənin 28 manat olduğu dövrdə unun 1 kiloqramı 56 qəpiyə bərabər idi. Mağazalarda isə bu qiymət 60 qəpik təşkil edirdi.

Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətindən verilən məlumata görə, ötən il subsidiyalar hesabına qiymətləri sabit saxlamaq mümkün olub. Lakin uzunmüddətli dövrdə subsidiyaların verilməsi mümkün olmadığından, eləcə də Rusiyanın yüksək ixrac rüsumları tətbiq etməsi səbəbindən qiymətlərdəki artım qaçılmaz olub.

Dövlət Xidmətindən bildirilib ki, qiymət hədlərinə əməl olunması üzrə ciddi nəzarət tədbirləri davam etdirilir.

Daha ətraflı Baku TV-nin süjetində:



Bütöv.az

Qazaxıstanda yanacağın bahalaşmasına etiraz olaraq küçələrə çıxan nümayişçilər ilə təhlükəsizlik qüvvələri arasında toqquşmalar davam edir.

Bütöv.az xəbər verir ki, sosial mediada təxribatçıların etirazçılara silah payladığı anlar paylaşılıb. Bu da iğtişaşların qəsdən törədilməsini deməyə əsas verir.

Polislə silah verilən etirazçılar arasında baş verən qarşıdurma zamanı azı 13 dövlət qulluqçusu ölüb. Ümumilikdə 1000-dən çox yaralı var.

[media=Qazaxıstanda təxribatçılar etirazçı kütləyə silah verir - VİDEO]

Yevlaxda Ceyhun Əzizov küçəsində qeydə alınan real vəziyyət,rayonun siyasi rəhbərliyinin iş prinsipini tam çılpaqlığı ilə ortaya qoyur.

Tereqqi.az xəbər verir ki, bu barədə azinfo.tv məlumat yayıb.

İcra Hakimiyyətinin başçısı Anar Tağıyev yaxşı olardı ki,ucuz reklam yox, həqiqətən rayonun problemləri ilə məşğul olsun.
Redaksıyadan: Mövzunu diqqətdə saxlayacağıq.



Bütöv.az

Sanki kimsə bizim topluma “Sizi ağsaqqalsız qalasınız”, deyə qarğış edib. Həmin qarğış da deyəsən babatca tutub. Əgər belə olmasaydı, Eldar Quliyev kimi “dahi ictimai xadim” Azərbaycan Ağsaqqallar Şurasının sədri olmazdı...

“Vətəndaşlar bəzən lazım olmadığı halda 2-3 çörək alır, amma istifadə etmirlər. Yəqin ki, hər kəs şahidi olub: səhərlər qapılardan yarım və yaxud da bütöv dünəndən, srağagündən qalmış çörək qurusu asılır. Yəni ehtiyac olan qədər çörək almaq lazımdır, israfçılıqdan qaçmalıyıq. Dünya o dünya deyil, sudan da ehtiyatla istifadə edilməlidir. Atmosfer dəyişir, kənd təsərrüfatı həm də iqlimdən, təbiətdən asılıdır. Ona görə də təbiəti qorumaq, ehtiyatlı istifadəyə meyillənmək lazımdır. Gəlin çörəkdən, qidadan artıq alıb sonra xarab olduğu üçün heyvanlara verməyək”.

Bu deyilənlərdə həqiqət payı var. Ancaq görəsən, Eldar Quliyev nədən bu məsləhətini un, çörək bahalaşmadan öncə vermirdi?...

Bəlkə də bunu özü ortabab dolanan, tez-tez üzdə də olsa camaatın halına yanan, kasıb-kusubu müdafiə edən, xalqın sayıb-seçdiyi birisi çıxıb desəydi, camaatda bu qədər kəskin reaksiya, qəzəb doğurmazdı. Ancaq bu “məsləhəti” “bir əli yağda, bir əli balda” yaşayan, 5 dəfə(!) deputat “seçilən”, eyni zamanda da Azərbaycan Kooperasiya Universiteti başda olmaqla, xeyli “obyektin”, mülklərin, var-dövlətin sahibi olan, özü uzun illərdir bəlkə də “zavod çörəyi”ni bəyənmədiyindən yaxına da buraxmayan, onun qiymətini belə bilməyən birisi verəndə, kasıb əhalinin bunu ağsaqqal məsləhəti yox, az qala söyüş kimi qəbul etməsi təbiidir...

Xatırladaq ki, Azərbaycan ağsaqqallarının rəsmi “lideri” olan bu şəxs dördcə ay əvvəl benzin bahalaşanda da öz “ağsaqqal məsləhəti”ni xalqdan əsirgəməmişdi: "Şanlı Azərbaycan kifayət qədər iqtisadi gücə malikdir, amma bizim ABŞ-da olduğu qədər milyardlarımız yoxdur. Nəzərə almaq lazımdır ki, 15 qəpiklə heç kim kasıblamaz..."

Məntiqlə indi də durub deməliydi ki, “unun kisəsi 10 manat, çörək isə 15 qəpik bahalaşmaqla, kimsə kasıblamaz”.

Ancaq görünür, keçən dəfəki “şedevr” fikrindən sonra ünvanına yağan “minnətdarlıq mesajları” bu dəfə onu bir qədər fərqli danışmağa vadar edib...

Onu da qeyd edək ki, son fikirlərilə xalqı təkcə israfçılıqda yox, həm də acgözlükdə, görməmişlikdə günahlandırmış olan bu şəxsin açıqlamaları erməni mətbuatında da tirajlanmaqda, ələ salınmaqdadır. Özünü də lağ obyektinə çevirib, bizi də - düşmən sevindirən “el ağsaqqalı”!...

Xatırladaq ki, elə də uzaq olmayan keçmişdə Fransa fahişəxanasındakı qadınla söhbətlərindən sitat gətirməsilə tanınan həmin bu deputatımız(!) həm də iqtisad elmləri doktoru və professordur. Və Norveç Nobel Komitəsinin böyük haqsızlıq edərək unutduğu və hələ də ödülləndirmədiyi bu “misilsiz” iqtisadçı-alimin az qala unun qiymətinin qalxmasını əhalinin "çörək israfçılığı", vəziyyətdən çıxış yolunu isə çörəyə qənaətdə görməsi də başqa bir aləmdir...

Söhbət Fransadan düşmüşkən, orta əsrlərdə xalqdan, onun dolanışığından, real həyatından uzaq düşmüş Fransa kraliçası Mariya Antuanetta ilə bağlı bir rəvayət var. Ona xalqın yeməyə çörək tapmadığını deyəndə, “Çörək tapa bilmirlərsə, tort yesinlər” deyibmiş.

Eldar Quliyev kimi kefinə kef çatmayanların kasıb camaata çörəklə bağlı məsləhət verməsi də buna bənzəyir.

Doğrudur, Mariya Antuanetta ağbirçək yaşına çatmamış həyatla vidalaşmalı olmuşdu, onu edam etmişdilər. Ancaq yaradanın bizə “lütfüdür” ki, Eldar müəllim kimi ağsaqqalımız yaşayır, yaşayacaq və öz “ağsaqqal məsləhətləri”ni hələ uzun müddət bizdən əsirgəməyəcək...

(“AzPolitika.info”)

Bütöv.az

Azərbaycanda unun və çörəyin qiyməti bahalaşıb. Dekabrın 4-də ölkənin iri un və çörək istehsalçıları çörəyin qiymət artımı ilə bağlı yaydıqları müraciətdə bildiriblər ki, tədarükçülərə subsidiyaların ayrılması mexanizminin müddəti 2021-ci il dekabr ayının sonunda bitib: “Hazırda buğda idxalının və un istehsalçılarının fəaliyyətinin davam etdirilməsi, ərzaq məhsulu ilə etibarlı təminatı, eləcə də qıtlığın yaranması təhlükəsinin qarşısının alınması məqsədilə unun qiymətinin ərzaqlıq buğdanın cari qiyməti ilə uyğunlaşdırılması zərurəti yaranıb”.

Açıqlamada o da qeyd olunub ki, Azərbaycana buğda idxalı əsasən Rusiyadan olur: “Oradakı qiymət artımı da bizə təsir edir”.

DİA.AZ xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı AYNA-nın suallarını cavablandıran iqtisadçı ekspert Elmir Səfərlinin sözlərinə görə, qiymət artımın səbəbi həm idxaldan asılı olmağımız, həm də dünya bazarında baş verən qiymət dəyişikliyi ilə bağlıdır: “Bildiyiniz kimi, taxılın həm yerli səviyyədə istehsalı, həm də idxalı fərqli-fərqli sahibkarlar üzərindən həyata keçirilir. Bu kimi ticari və istehsal prosesləri birbaşa olaraq bazar tərəfindən tənzimləndiyi üçün unun qiymətində baş verə biləcək dəyişikliklər qaçılmazdır. Belə ki, dünya bazarlarında taxılın qiyməti əvvəlki dövrlərə nisbətdə 30-40% həcmində artım göstərib. Hətta ölkələr üzrə taxılın qiyməti və eləcə də, unun qiymətinin artması BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) illik hesabatında da qeyd olunub”.

“Təbii ki, Azərbaycanda istehsal olunan taxıl və unun həcmi yerli tələbatı ödəmədiyi üçün biz həm də idxal edirik. Bu zaman idxala bağlı olduğumuz üçün, dünya bazarında baş verən qiymət dəyişiklikləri birbaşa olaraq respublikada taxılın və unun qiymətinin dəyişməsinə təsir edir. İkinci əsas səbəb ondan ibarətdir ki, biz taxılı əsasən Rusiyadan idxal edirik. Və keçən il ərzində, Rusiyada taxılın ixracı ilə bağlı ixrac rüsumlarının dəyişdirilməsi birbaşa olaraq qiymətə təsir etdi”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

İqtisadçı deyib ki, taxıl strateji məhsul hesab edildiyindən Azərbaycan dövləti qiymətlərin tənzimlənməsində həmişə maraqlı olub: “Artıq 2020-ci ilin martından etibarən buğda idxalı, eləcə də unun və çörəyin istehsalı ilə məşğul olan sahibkarlar birbaşa olaraq ƏDV-dən azad olunublar. Hətta sonradan bu müddət 2024-cü ilə qədər uzadılıb. Buna paralel olaraq, ərzaq buğdası təchizatçılarına dövlət xüsusi subsidiyalar ayırır. Təbii ki, ərzaq buğdasının qiymətində baş verən artımlar, öz növbəsində çörək, un və un məmulatlarının qiymətinin artmasına səbəb olacaq”.

Səfərli hesab edir ki, aidiyyəti dövlət qurumları hər zaman olduğu kimi, baş verə biləcək süni qiymət artımlarının qarşısını alacaq, hətta təbii artımlar dövründə də qiymətlərin tənzimlənməsi üçün ticarətçilərə və istehsalçılara xüsusi güzəştlər tətbiq edəcək: “Bu kimi proseslər hər zaman olub, olacaq da. Burada əsas məsələ ondan ibarətdir ki, ölkədə taxıl ehtiyatının balansda saxlanılması üçün dövlət xüsusi addımlar atmalı və idxaldan asılılığı minimum, hətta sıfıra endirməyə çalışmalıdır. Bu zaman ölkə daxilində taxılın, unun qiymətinin tənzimlənməsi daha idarə olunabiləcək səviyyədə həyata keçiriləcək”.

Milli Məclisin sabiq üzvü, iqtisadçı alim Nazim Bəydəmirli AYNA-ya şərhində söyləyib ki, bu istiqamətdə mövcud problemin kökündə duran səbəb kənd və su təsərrüfatlarında idarəçiliyin yaxşı olmamasıdır: “Azərbaycan subyektlərinin Rusiyadan, Qazaxıstandan taxılın, əsasda da ərzaq buğdasının alınması ilə bağlı illərdir davam edən münasibətləri var. Çox təəssüf ki, kənd təsərrüfatına illərdir subsidiyalar ayrılmasına baxmayaraq, Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti münbit torpaqların sıradan çıxmasına, şoranlaşmasına və eroziyaya uğramasına şərait yaradıb. Bugünkü problemin də kökündə duran səbəb kənd və su təsərrüfatlarında normal idarəçiliyin olmamasıdır”.

“Əgər ölkə özü-özünü təmin etmirsə, həmin məhsulların ölkəyə gəlişi daha da asanlaşdırılır ki, mal qıtlığı yaranmasın, qiymətlər bahalaşmasın. Bu, dünyanın hər yerində belədir, sadəcə bu istiqamətdə düzgün siyasət müəyyənləşdirmək lazım idi. Faktiki olaraq keçən ildən bilinirdi ki, Rusiya taxıl məhsullarına aksiz vergisi tətbiq edir və bu, aybaay artmaqda davam edir. Rusiyadan gələn unu vergilərdən azad etmək lazım idi. Bu zaman Azərbaycan bazarında qıtlıq yaranmazdı. Həmçinin bir neçə şirkəti ayaqda tutmaq üçün dövlət büdcəsindən bu qədər vəsait ayrılmaz, bu da büdcəyə yük olmazdı”, - deyə ekspert vurğulayıb.

Müsahibimiz hökumətin ərzaq buğdasının tamamını xaricdən alanlara subsidiyalar verməsini əsassız hesab edir: “Subsidiyaların verilməsi effekt vermir. Mənimsəmələrə yol açır. İstehsalın doğru qurulmasına, rəqabət mühitinin yaxşılaşdırılmasına imkan vermir. Bu baxımdan mən hesab edirəm ki, iqtisadi rəqabəti artırmaq, məmur sahibkarlığını ləğv etmək və real sahibkarlığa dəstək vermək lazımdır. Regionlarda yaşayan fermerlərə və digərlərinə ucuz maliyyə resurslarına çıxışı asanlaşdırmaq lazımdır. Heç bir ölkə subsidiyalaşma ilə öz daxili istehsalını təmin edə, qiymətləri qoruya bilmir. Bu baxımdan qiymətlərin artmasını təbii hesab edirəm. Çünki subsidayalaşma hədəfinə çatmadı və hesab edirəm ki, idxal unundan bütün gömrük rüsumlarını və vergiləri götürmək lazımdır ki, Azərbaycan sahibkarları ölkəni müxtəlif ölkələrdən gələn məhsullarla təmin etsinlər”.

“İdxalı minimuma endirmək hansı hallarda mümkündür?” sualını cavablandıran Bəydəmirli bildirib ki, bunun yolu sahibkarlığa münbit şərait yaratmaqdan keçir: “Əgər su qıtlığı varsa, illərdir davam edirsə, bunu həll etmək lazımdır. Ölkə başçısı özü çıxışında bildirmişdi ki, müxtəlif rayonlarda su qıtlığı var. Bəzi məmurların sahələrinə su verilir, ancaq fermerlər bu problemlə baş-başa qalırlar. Torpağı əkib-becərənlər bolluq yaratmaqda daha maraqlıdırlar. Onlara dəstək vermək lazımdır. İdxalı azaltmağın yolu ölkədə daxili istehsalı stimullaşdırmaq, məhsul bolluğu yaratmaqdan keçir. Bu da hər kəsin hüquq və vəzifə bərabərliyi olduğunda mümkündür. Məmur sahibkarlığı ayaqda saxlandıqca bizim problemlərimiz daha da qabaracaq, qiymət artımı olacaq”.

“Taxıl nədir ki, biz onu istehsal edə bilmirik?! İllərdir subsidiyalaşma proqramı keçirilib, milyardarla vəsait ayrılıb, amma müxtəlif maliyyə mexanizmləri ilə silinib. Çünki elan edirlər ki, filan qədər torpaq sahəmiz var, ancaq faktiki olaraq o torpaq əkilib-becərilmir, kağız üstündə belə göstərilir. Bu statistika doğru aparılmır. Bunu təkcə biz demirik. Ölkə başçısı bir neçə dəfə çıxışlarında bunu ifadə edib”, - deyə sabiq deputat fikrini yekunlaşdırıb.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin mətbuat xidmətindən AYNA-nın sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, hazırda Azərbaycanda buğda ilə özünü təminat səviyyəsi 59-60% təşkil edir: “Azərbaycanda 1 milyon hektar sahədə taxıl əkini aparılır. Bunun 650 min hektarı buğda sahələridir. Buğda üzrə orta məhsuldarlıq 31 sentnerdən yuxarıdır, ölkədə ildə 2 milyon tona yaxın buğda istehsal olunur. Azərbaycanın buğdaya cəmi tələbatı 3,2-3,3 milyon tondur”.

Sorğuya cavabda o da qeyd olunub ki, taxılçılığın inkişafı dövət tərəfindən subsidiyalaşdırılır: “Aqrar Subsidiya Şurasının qərarına əsasən, 2021/2022-ci il payızlıq taxıl əkinləri üçün fermerlərə əkin aparılan sahənin hər hektarına 210 manat subsidiya veriləcək. Subsidiyalar kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının “Fermer kart”ına köçürülür. Fermerlər subsidiya məbləğinin 25 faizini bankomatlar vasitəsilə nağdlaşdıra, qalan 75 faizini isə nağdsız əməliyyatlarla toxum, gübrə, pestisid, herbisid və s. almaq üçün istifadə edə bilərlər. Payızlıq əkinlərin Elektron Kənd Təsərrüfatı İnformasiya Sistemində bəyanı prosesi dekabrın 30-da başa çatıb və fermerlərin subsidiya almaq üçün elektron müraciətləri formalaşıb. Monitorinqlər başa çatdıqdan sonra subsidiya vəsaitləri torpaq sənədləri və bəyan məlumatları təsdiqlənən fermerlərin kartına köçürüləcək”.

Bu gün İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti unun və çörəyin qiyməti ilə bağlı açıqlama yayıb. Açıqlamada qeyd olunub ki, ölkədə unun və çörəyin qiymətlərinə nəzarəti gücləndirib: “Bu ildən daxili bazarda sahibkarlıq subyektləri idxal ərzaqlıq taxıldan istehsal olunan unun qiymətini dünya bazarında olan ərzaqlıq buğdanın mövcud qiymətinə uyğunlaşdırıb. Nəticədə un və ənənəvi (dairəvi) çörəyin qiymətlərində dəyişikliyin baş verməsi müşahidə olunur. Bununla əlaqədar nəzarət tədbirləri daha da gücləndirilib. Bu istiqamətdə preventiv tədbirlər çərçivəsində taxıl idxalçıları, həmçinin un və çörək istehsalçıları ilə görüşlər təşkil edilərək vəziyyətdən sui-istifadə hallarının qətiyyən yolverilməzliyi barədə xəbərdarlıq edilib".

Dövlət Xidməti bildirib ki, un və ənənəvi (dairəvi) çörəyin qiymətində və çəkisində əsassız dəyişikliyin qarşısının alınması və keyfiyyət parametrlərinə nəzarətin həyata keçirilməsi məqsədilə istehlak bazarında mütəmadi monitorinq aparılır, antiinhisar qanunvericiliyinə riayət olunmasına dair zəruri tədbirlər görülür: "Monitorinq zamanı qanunvericiliyinin pozulması halları aşkar olduğu təqdirdə ciddi tədbirlər görüləcək".

Bütöv.az

Azərbaycanın keçmiş xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov Qazaxıstandakı hadisələrlə bağlı Bütöv.az-ın suallarını cavablandırıb.

Həmin müsahibəni təqdim edirik:

- Qazaxıstandakı hadisələrə münasibət bildirərkən sosial etirazlarla xarici qüvvələrin iştirakının sərhədlərini müəyyən etmək zərurəti yaranır. Bu zərurəti necə izah edərdiniz?

- Hər bir cəmiyyətdə narazılıq üçün iqtisadi əsaslar olur. Buna heç kim etiraz etmir. Amma məsələyə bir qədər qlobal yanaşdıqda görürük ki, Qazaxıstandakı hadisələrin əsas səbəbi xarici qüvvələrin oyunudur. Mən düşünürəm ki, bu məsələnin Qərb-Rusiya toqquşması kimi qələmə verilməsində şişirtmələrə yol verilir. Ancaq istisna etmirəm ki, bu məsələdə koordinasiya mövcuddur, bu bağlılıq hiss edilir.

- Bir az təfsilat lazımdır, nədir bu bağlılıq?

- Görüntü yaranır ki, Qərblə Rusiya qarşı-qarşıya durub. Ancaq analiz edəndə bu qənaətə gəlmək mümkündür ki, bunlar qarşıdurmadan çox koordinasiyadır. Ukrayna böhranı başlayanda Qərb-Rusiya toqquşması görüntüsü yaradıldı, amma nəticədə Rusiya Krımı ilhaq etdi, digər əraziləri işğal etdi. Fikrimi daha aydın izah etmək üçün, Belarusdan da misal gətirəcəyəm. Belarusda Qərb tərəfindən dəstəklənən müxalifət liderlərinin siyasi fəallığı Moskvada başlayıb. Onların Moskva ilə bağlantısı çox geniş şərh olunub. Hiss olunur ki, Rusiya-Qərb qarşıdurması kimi dəyərləndirilən bəzi hadisələr elə Rusiya-Qərb koordinasiyası əsasında baş verir. Qazaxıstanda da qiymətlər mövzusu ortaya çıxandan dərhal sonra Rusiya öz tərəfindən həmin ölkəyə qüvvələr yeritməsini dilə gətirirdi.

- Bəs Türkiyənin mövqeyi necədir – seyrçi, yoxsa dərin narahatlıq keçirən oyunçu?

- Qərb-Rusiya koordinasiyasına Türkiyə də cəlb edilməlidir. Qazaxıstanda Türkiyə meyilli qüvvələr də mövcuddur. Qazaxıstanda vəziyyəti sabitləşdirmək üçün Türkiyənin də iştirakı məqsədəuyğundur. Türkiyə-Rusiya tandemi bir çox məsələdə öz əhəmiyyətli rolunu oynayıb və müsbət nəticələr hasil edib. Türkiyənin Qazaxıstandakı proseslərə qoşulmasını Azərbaycan da dəstəkləməlidir.

- Türkiyə özü bu şərtlərlə proseslərdə iştirakı istəyirmi?

- Hazırda Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının üzvləri öz hərbçilərini Qazaxıstana göndərir. Həmin təşkilatın üzvü olan Ermənistan sülhə və təhlükəsizliyə hansı töhfələr verəcək?! Bu, elə Belarus hərbçilərinə də aiddir. Ancaq Türkiyənin iştirakı stabilləşməyə daha yaxşı element kimi töhfə verə bilər. Rusiya və digər oyunçular da maraqlıdırlar ki, Türkiyəni sabitləşmə prosesinə cəlb etsin.

- Çin faktoru Qazaxıstanda güclənir, bu, Qərbi də, Rusiyanı da narahat edir. Çin hansı məqsədləri güdür?

- Bu hadisələrdə əsas açarlardan biri də Çindir. Qarşıdan Rusiya-ABŞ danışıqları gəlir. Bu danışıqlar ABŞ-Çin qarşıdurmasının gücləndiyi dövrə təsadüf edir. ABŞ-Çin münasibətlərində Rusiya da həlledici amildir. Sual budur: Rusiya Çini, yoxsa ABŞ-ı dəstəkləyəcək? Görünən budur ki, Qazaxıstandakı proseslərdən daha çox Rusiya xeyir götürür. Moskva başa düşür ki, ABŞ-la danışıqlarda Vaşinqtonu ən azından neytral hala gətirəndən sonra Çinlə məşğul olacaq. Böyük oyunda Qazaxıstan da hansısa gedişlərin bir hissəsidir. Nəzərə alaq ki, Türkiyədə iqtisadi böhran zamanı bu ölkəyə ən çox kömək edən ölkələrdən biri də Çin olub. Hər halda buna aid hansısa məlumatlar mətbuata sızdırılıb.