Musa Urud yazır:

Uruda gedən yol Laçından keçir

(Özünü Qərbi Azərbaycanlı elan etmiş Taleh Şahsuvarlıya və bu şərəfli missiyanın bütün daşıyıcılarına ithaf edirəm)
Allah sənə insaf versin, Taleh Şahsuvarlı! Bu gecə gözümü də yummamışam. "Taleh adamı" məqaləni oxuyandan sonra səhəri diri gözlü açmışam. O dağlar, dərələr, çəmənlər, örüşlər, əkin- biçin yerləri, bağlarımız, bostanlarımız bir- bir gözümün qabağından gəlib keçdi. Dağıdılmış, talan edilmiş yurdlarımız, yağmalanmış ev- eşiyimiz, altı üstünə çevirilmiş məzarlarımız, məscidlərimiz, ocaqlarımız, pirlərimiz, uşaqlıq illərimizin, yaddaşımızın çiliklənmiş xatirələri dil açdı, əl uzatdı, məni səslədi. Çöldə külək vıyıldayır elə bilirəm Üçtəpənin yelidir, elə bilirəm Bazarçayın şırıltısıdır.
İnsanı söz yaradıb, deyirlər. Amma, məncə, insanı irəliyə aparan, milyon illərin o başından bu günümüzə gətirib çıxardan SƏS olubdur. O səsin dalınca gedən insan özünü tapıb, özünü təkmilləşdirib, özünü inkişaf etdirərək böyüyüb. İnsanlar səs - səsə verərək birləşib, tayfa olub, el- oba olub, millət olub.
Mən bu gecə o SƏS- i eşitdim. Bu Ümidin səsi idi, bu Torpağın, Suyun, Vətənin səsi idi. Bu səs Ruhun, Yaddaşın, Talehin səsi idi.
Gəl deyirdi,- bu SƏS!
Yaxşı ki, yaddaşlar hələ yerindədir, yaxşı ki, o yolları, cığırları tanıyan nəsil hələ sağdır.Biz sağ ikən ora qayıtmalıyıq, o yolları, cığırları, aşırımları, gədikləri, döngələri babalarının adını daşıyan oğlanlarımıza tanıtmalıyıq. O dağıdılmış baba yurdlarını adlarını daşıyan nəvələr yenidən bərpa edəcəklər, dirçəldəcəklər, cənnətə döndərəcəklər. Qayıtmağın şərtini və yolunu isə Ulu Öndər illər öncə müəyyən etmiş və bizə öyrətmişdir. Hələ ötən əsrin doxsanıncı illərində Ulu Öndər Heydər Əliyev böyük müdrikliklə və uzaqgörənliklə demişdir: "Tarix böyükdür. Bir əsrdə olan hadisələr sonrakı əsrlərdə dəyişilə bilər. Biz, sadəcə, bu həqiqətləri əsərlərdə əks etdirməliyik. Ancaq nə vaxt, nə mümkün olacaq,- bunu tarix göstərəcəkdir. Biz məhz bu tarixi torpaqların bizə mənsub olmasını daim sübut etməliyik. Bu bizim geniş miqyasda işimizdir."
Biz məhz bu öyüddən dərs alaraq, bu tarixi missiyanı yerinə yetirmək üçün yola çıxdıq. Ali Baş Komandan, cənab Prezident İlham Əliyevin Liderliyi ilə nəsillərə nümunə olacaq şərəfli yol keçdik, döyüşdük, şəhidlır verdik, himnimizdə deyilən kimi,-" hərə bir qəhrəman oldu", nəhayət , 44 günlük Zəfər savaşından sonra arzularımızın ŞUŞA zirvəsinə qovuşduq. Dayandıq, toxdadıq, bir az nəfəs dərdik, daha sonra Ağdama, Laçına, Kəlbəcərə getdik. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin qüdrətli əlləriylə qaldırılan, Xankəndinin baş meydanında şəstlə ucalan və qürurla dalğalanan ay-ulduzlu üçrəngli bayrağımız isə
"Qarabağ Azərbaycandır"-, nidasının əyani təcəssümü oldu!
Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında, yenilməz Azərbaycan Ordusu bu şanlı zəfəri ilə təkcə yeni tarix yazmadı, həm də yeni coğrafiya yaratdı! Bu qələbə nəticəsində ərazi bütövlüyümüz təmin olundu, suverenliyimizin ərazisi genişləndi, qəddimiz dikəldi, milli varlığımız ucaldı, qürurumuz böyüdü. Bu qələbə Ali Baş Komandan İlham Əliyevin hərbi, siyasi və diplomatik məharəti, səfərbəredici liderlik fəaliyyəti və şəxsi qəhrəmanlığı sayəsində əldə edildi. Bu qələbə milli birliyimiz sayəsində mümkün oldu və Azərbaycanı qüdrətli dövlət kimi dünyaya tanıtdı, dövlətimizi siyasi cəhətdən də böyütdü. Qələbənin uğur formulu çox sadədir:
Müzəffər Komandan+ müzəffər Ordu+ müzəffər Xalq.
Qələbənin uğur simvolu isə heç şübhəsiz ki, Dəmir Yumruqdur- xalq, ordu, rəhbər birliyini əks etdirən və düşmənin başını ilan başı kimi əzən dəmir yumruq!
...Qarabağ yaylası Zəngəzur dağlarının davamıdır. Yolumuz o dağlara tərəfdir.
Yolum Zəngəzuradı,
Kəbəm, qibləm oradı.
Hər qayası bir ayə,
Hər dağı bir surədi.
Hər birimizin babamızın məzarı üstündə ürəyimizdən keçən sözlərimiz var, bu sözlər məhz elə Ali Baş Komandanın ürəyindən keçirdiyi və addım- addım reallaşdırdığı sözlərdir! Bir Liderin ürəyindən keçən sözlər, onun xalqının hər bir sıra nəfərinin də ürəyindən keçirsə bu artıq Haqqın Sözüdür və Haqqın Özüdür!
Ali Baş Komandanın baba məzarı üstündə ürəyindən keçən sözləri inanıram ki, lap yaxın vaxtlarda Dünya eşidəcəkdir! O gün hamımız ürəkdən deyəcəyik: Gözün aydın olsun, Vətən torpağı, biz qayıtmışıq, biz səni dirçəldəcəyik! Və sonda, əziz dostum Taleh Şahsuvarlı, çox doğru və haqlı olaraq yazırsan ki, sən özünü Qərbi Azərbaycanlı elan etmisən!
Bəli hamımız bu gün Qərbi Azərbaycanlı olmalıyıq, sabahkı daha parlaq günlərimiz naminə bir yerdə olmalıyıq!
Qardaş qardaşı ilə, əl - əli ilə, el - eli ilə güclüdür!
İrəvanda görüşənədək!
Uruda gedən yol Laçından keçir
Zəng vurdum, açmadın telfonu, Taleh,
Nisgilim iynənin ucundan keçir.
Göyərən ümidin ünvanı birdi
Uruda gedən yol Laçından keçir.
Daşlar həmin daşdı, dağlar həmin dağ,
Göyərəni otdu, daşı göyərməz.
Anası ağlamaz sərvaxt igidin
Ağlar göz kor olar, yaşı göyərməz.
Getdi, qayıtmasın ağlar günləri
Daha ağlamağın zamanı deyil.
Cəsarət qılıncı mərd əlindədir
Mərd OĞUL deyəni zəmanə deyir!
Kim deyir dağ- dağa qovuşa bilməz,
Hünər körpü salar dərənin üstdən.
Bir igid nərəsi şimşək tək çaxar
Dağlar al geyinər qaranın üstdən.
Bir vaxt Qaragöl də qara xəyaldı,
İndi İşıqlının su aynasıdır.
Qara keşişlərin qara niqabın
O yurdlar biryolluq soyunasıdır.
Qaçqın çörəyinin dadı bilinməz,
Kündəsi küt gedər, ya da şit düşər.
Adını tarixə yazar, silinməz,
İgidin baxtına şəhidlik düşər!
Su murdar götürməz, torpaq da pakdır,
Vətən qəriblərin duzdax yeridir.
Gülü güllə ilə açılacaqdır
Zəngəzur tətikdə barmaq yeridir.
Haqqın yüz adı var, özü ki, birdi.
Qoymaz ayrı düşsün dağı qarından.
Şair karandaşı haqq elçisidi
Qəhrəman göyərdər hər yonqarından.
Qonaqlıq borcu var, Musa Urudun,
Qərbi Zəngəzura yolumuz da var.
Bizim həyətdəki qocaman tutun
Altına sərməyə xalımız da var!

Möhtərəm Hakim, yanlış faktları dəqiqləşdirin!

Hərbi Jurnalistlər Birliyinin sədri Tamxil Ziyəddinoğlu Bakı Hərbi Məhkəməsinin hakimi Zeynal Ağayevə müraciət edib. Müraciətdə deyilir:
“Möhtərəm hakim, Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri, o cümlədən təcavüzkar müharibənin hazırlanması və aparılması, soyqırımı, habelə terrorçuluq, terrorçuluğu maliyyələşdirmə, hakimiyyəti zorla ələ keçirmə və digər çoxsaylı cinayətlər törətməkdə təqsirləndirilən Ermənistan Respublikasının vətəndaşları Arayik Harutyunyan, Arkadi Qukasyan, Bako Sahakyan, Davit İşxanyan, Davit Babayan, Lyova Mnatsakanyan və digərlərinin barəsində olan cinayət işləri üzrə məhkəmə prosesini yaxından izləyirəm.
Fevralın 7-də keçirilən məhkəmə iclasında Xocalı rayonu ilə bağlı qeyd olunan rəqəmlər həqiqəti əks etdirmir. Beləki Xocalı soyqırıma məruz qalanda əhalisi 7161 deyil, 2944 ailədən ibarət 10 302 nəfər olub.
Xocalı rayonunun ərazisində yaşayan azərbaycanlı əhalini kütləvi şəkildə milli-etnik mənsubiyyətinə görə bir qrup kimi məhv etmək niyyəti ilə onları öldürmək, sağlamlığına ağır və əqli qabiliyyətinə ciddi zərər vurmaq məqsədi ilə Xocalı rayonuna və ətraf yaşayış məntəqələrinə silahlı basqınlar edilib, azərbaycanlıları baş dərisinin soyulması, qulaq, burun, cinsiyyət üzvlərinin kəsilməsi, gözlərinin çıxarılması, diri-diri yandırılması, cinayətkar fəaliyyətinin qarşısının alınması üçün zərərsizləşdirilmiş erməniəsilli şəxslərin qəbirləri üzərində başlarının qurbanlıq kimi kəsilməsi, qadına, qocaya və uşağa da fərq qoymadan qəddarlıqla müxtəlif işgəncələr verilməsi ilə ümumilikdə 613 deyil, ən azı 3813 şəxs qəsdən öldürülüb məhv edilməklə Xocalı soyqırımı törədilib.
Qeyd etdiyiniz 613 nəfər cəsədləri ələ gələn, ictimaiyyətə məlum olanlardır, qalanları barədə erməni mənbələrində məlumat verilir. 2000-ci ildə nəşr olunmuş “Xaç naminə” kitabında Daud Xeyriyan yazırdı:
“Bu şaxtalı qış səhərində Daşbulaq yaxınlığında bir kilometrlik bataqlıqdan keçmək üçün insan meyitlərindən körpü salmalı olduq. Mən meyitlərin üstü ilə getmək istəmirdim. Mayor Ohanyan işarə elədi ki, qorxmaq lazım deyil, müharibənin öz qanunları var. Mən ayağımı qan içində olan 9-11 yaşlarında qız uşağının sinəsinə basıb irəlilədim. Çəkmələrim, şalvarım tam qana batmışdı. Bu qaydada 1200 meyitin üzərindən keçib getdim.
…Martın 2-də “Qaplan qrupu” (bu qrup meyitlərin yandırılması ilə məşğul idi) 2000-ə yaxın iyrənc monqol (Xocalı türklərini nəzərdə tutur) meyitini topladı və onları ayrı-ayrı topalarla Xocalının təxminən bir kilometrliyində yandırdı.”
Yuxarıda qeyd olunanlardan da görünür ki, yer üzündən silinmiş bir şəhərin, rayonun qırılmış əhalisinin sayı qəsdən az göstərilib.
Bir daha təkrar edirəm, o zaman, yəni işğala qədər Xocalı rayonunda 2944 ailə, 10 302 nəfər Azərbaycan Türkü yaşayıb.
P.S. 1992-ci ilin aprelində Xocalı İcra Hakimiyyətinin başçısı Elman Məmmədovdan müsahibə alırdım. Dedi:
”Öldürülənlərin, yaralananların, itkin düşənlərin, girovluqdan qutara bilənlərin sayı dəqiqləşdirilir. 5 min nəfərədək salamat qutaranımız var”.
Belə anladım ki, Xocalı soyqırımından 40 gün keçməsinə baxmayaraq 5 min 302 nəfərdən xəbər-ətər yoxdur… Qarabağ İşğaldan azad olunandan sonra Xocalı ətrafında və digər yerlərdə tapılan toplu məzarlıqlar qeydlərimizi bir daha sübut edir.
Möhtərəm Hakim, xahiş edirəm, bu fürsətdən yararlanaraq Xocalı həqiqətlərinin üzə çıxmasını təmin edin. Əgər bunu etsəniz, peşənizə və millətimizə sədaqətinizə görə, sizə minnətdar olaram…”

Şəhidlərimizə sayğılarla: Tamxil ZİYƏDDİNOĞLU
“Bütöv Azərbaycan” qəzetinin baş redaktoru,
“Hərbi Jurnalistlər Birliyi”nin sədri.
8 fevral 2025-ci il

Mənəvi dəyərlərə üstünlük verən yeni nəsil daha vətənpərvərdir

Yeni yaranan uşaq ədəbiyyatı mənəvi, əxlaqi dəyərlərin daha çox təbliğ edilməsinə çalışmalıdır. Bütün tarixi təcrübə,xalqımızın mədəniyyətinin, mənəviyyatının əsas prinsipləri bunu tələb edir. Şərq mədəniyyəti, türk mədəniyyəti bunu tələb edir. Mənəvi dəyərlərə üstünlük verən yeni nəsil daha vətənpərvər, daha çalışqan, daha təəssübkeş, davranışlarında daha mədəni olurlar. Əksinə, bu dəyərlər arxa plana keçdikdə sadaladığımız keyfiyyətlər də zəifləmiş olur.
İndi yaranan uşaq ədəbiyyatı yeni nəslin estetik zövqünün, yüksək mədəniyyətinin formalaşmasına da kömək etməlidir. Çox təəssüf ki, indiki uşaqlar tez-tez zövqsüz, aşağı səviyyəli ədəbi nümunələrin təsiri altına düşür. Onların bir çoxu meyxana janrında uğursuz səviyyədə yazılmış, kobud şəkildə qafiyələnmiş şeirlərin, macəra xarakterli, kriminal aləmi təsvir edən hekayətlərin, mövhumat xarakterli, cəhalət aşılayan insanların əhatəsinə düşür. Bu mühit onlarda arzu edilməyən davranış formalaşdırır. İndi küçədə, avtobusda, digər ictimai yerlərdə öz xoşagəlməz davranışları ilə seçilməkdən zövq alan xeyli yeniyetməyə rast gəlirik. Əgər uşaq ədəbiyyatımız arzu olunan şəkildə yaransa, tədris edilsə, belə halların qarşısı xeyli dərəcədə alına bilər. Uşaq ədəbiyyatının yüksək səviyyədə yaranması, yüksək səviyyəli uşaq mahnılarının da yaranmasına kömək olar. Bu isə uşaqlarda musiqi zövqünün formalaşmasına xeyli kömək edər.

Təranə Dəmir yazır:

SÖZ ÜSTƏGƏL VİCDAN BƏRABƏRDİ ƏDALƏT.

Hərdən fikirləşirəm ki, zaman niyə bu qədər alt -üst olub? Olmazdımı ki, üst mərtəbədə yaşayanlar alt mərtəbəyə enməsinlər və yaxud əksinə. Hər şey öz yerində qala bilməzdimi? Çox vacib idimi bu yerdəyişmə? Sonra dönüb zamana baxıram və vaxt düşüncələrimdən keçənləri öz mizan-tərəzisindən keçirir. Bir də fikirləşirəm ki, əlindən tutduğumuz söz bir vaxt bizidəmi yarı yolda qoyacaq? Bizdəmi itib batacağıq zamanın burulğanında? Vaxtın qayçısı bizim də sözümüzü kəsib doğrayacaqmı?
Bircə onu bilirəm ki, hər şey öz ritmində gedir. Heç kimin gücü çatmaz bu nizamı pozmağa. Hər zamanın bir hökmü var və biz zamana qalib gələ bilmək iqtidarında deyilik. Dünən sitayiş etdiyimiz bütlər bu gün sınıb tökülür və sabah nə olacaq, bilmirik.
Onu da bilirəm ki, sözdən ehtiyatla tutmaq lazımdır ki, sonra qırılıb üstünə tökülməsin. Keçmişlə yaşamaq, həm də eyni zamanda keçmişə daş atmaq da olmaz. Hər şey qədərində və çəkisində gözəldi. Kökə bağlılıq da mütləqdi. Təəssüf ki, indi bizdə kökündən baltalamaq prinsipi ilə yaşayanlar çoxdu. Əsasən də bu gənclər arasında çox yayılıb. Özü də bu özünü daha çox ədəbiyyat sahəsində göstərir.
Kökü baltalamaqla qolsuz, budaqsız, havadan asılı ədəbiyyat yaranıb. Yox, qətiyyən yeniliyin əleyhinə deyiləm. Yetərincə istedadlı gənclərimiz yetişir. Bu çox sevindirici haldl. Özü də bizdən daha üsyankar, fikirlərini səlist ifadə etməyi bacaran, düşüncələrində azad, özünə inanan, sözünə güvənən gənclik. Bu çox qürurvericidi. Amma sələflərinə sadiq qalmaq da mütləqdi. Poeziya onsuz da dəryadı. Hər yazar bu ümmandan bir damla götürür. Kimi dərində üzməyi sevir, kimi dayazda. Axır ki, hərə bir cür yapışıb gedir sözün əlindən. Hərənin də dünyaya öz baxış bucağı var. Heç kimi məcbur edə bilmərik ki, bizim pəncərəmizdən baxsın. Birinə xoş gəlməyən söz o birinin ürəyincə ola bilər, ya da əksinə. Fərqli düşüncələrdən fərqli qənaətlər doğur. Əsas odu ki, ortalıqda söz var və onu yaşatmağa çalışırlar. Altını üstünə çevirsələr də. Bu heç olmamaqdan daha gözəl deyilmi? Hər kəs bacardığı qədər sözün yanındadı. Hərə öz gücü daxilində sözün qulpundan yapışıb qaldırmağa çalışır.
Klassiklərimizdən üzübəri bu belə davam edir və edəcək də. İnkişaf isə həmişə var və hamımız bu inkişafla razılaşmalıyıq. Yerində saymaqla olmaz. Əlbəttə kortəbii axının arxasınca getmək də ağılsızlıqdı. Bəzən yaşlı nəslin nümayəndələri gənclərin emosional çıxışlarından qıcıqlanırlar. Əsasən köhnəlikdə ilişib qalan orta və yaşlı nəsildən gedir söhbət ( İstisnalar var). Axı nimdaş paltarda ən gözəl qadın da öz cazibəsini itirir. Əksinə, yeniliyə can atan gənclərə dəstək olmaq lazımdı. Yetər ki, bu gənclərin ədəbiyyatda deməyə sözü olsun. Heç bir janra, üsluba uyğun gəlməyən, fikirləri qaranlıq, işıqdan qaçan, qupquru pafosdan başqa heç bir məna kəsb etməyən və özünü ədəbiyyata sırımağa çalışan yalançı sözbazlardan danışmıram. Əsl, ciddi ədəbiyyatdan gedir söhbət. Sevindirici haldı ki, ədəbiyyata yeni nəfəs gətirən, təptəzə fikirlərilə poeziyanı yerindən oynadan gənclərimiz yetişir. Bu gənclər tənqid olunmaqdan da zərrəcə qorxmur. Kütləviləşmək istəmir bu gənclər. Əlbəttə söz bolluğunun içində öz imzanı bir ayrı müstəvidə görmək çox sevindiricidi. Bu bolluqda özünü, sözünü təsdiq etmək də asan deyil. Özünütəsdiq də bir uğurdu. Amma bu uğuru keçmişə daş atmaqla da qazanmaq olmaz. Hər şeyin öz qədəri var. Sərhəddi aşmaq olmaz.
Tənqid qərəzə çevrilməməlidi. Təmiz, azad, sağlam rəqabətdən ziyan gəlməz. Pis odu ki, bu hal xəstəliyə və mərəzə çevrilə. Bu ədəbiyyatı faciəyə sürükləyər. Hərdən mənə sual verirlər ki, bu qədər yazarın içində niyə məhz Qulu Ağsəsdən kitab yazdınız? Çünki Qulu ən çox sual doğuran, dili və üslubu ən gec anlaşılan şairlərdəndi. Onun sözünü hədəfə alanlar məcbur etdi ki, mən yazım. Qulu Ağsəsin sözünü güllənin altından çıxarmağa çalışdım. Nə qədər bacardımsa, onu da Tanrı bilir. Mən fərqli düşünən, köçə qoşulmayan insanlarla yola çıxmağı sevirəm. Qulu da belələrindəndi. Öz sözüylə, öz fikirləriylə yola çıxır. Nəyi varsa özünündü. Yaxşı, ya pis. Küləyi də, yağışı da gözə alır. Tənqid edilir, anlaşılmır, amma öz yolundan dönmür. Öz cığırıyla getməyi sevir. Onun dünyaya, Tanrıya, sevgiyə, Vətənə, torpağa, övlada bir ayrı yanaşması var və hər dəfə Qulunun fikirləri sual doğurduqca məndə qəribə maraq oyanırdı. Onun düşüncələrinin alt qatında gizlənənləri oxumağa çalışırdım və hər dəfə də bir ayrı adamla üzləşirdim. İxtisasca jurnalist-publisist olduğumçun onun fikirlərini öz düşüncələrimlə qarşı qarşıya qoyurdum. Onunla belə yol getmək daha asan olurdu. Gah o qalib olurdu, gah mən. Ən sonda qalibiyyəti əlli əlliyə bölüşürdük. Əslində fikrim onu qaldırıb dağ başına da qoymaq deyildi. Sadəcə oxucuya Qulu Ağsəsi olduğu kimi təqdim etmək istəyirdim. Beləcə göz açıb yumunca gördüm ki, bütün bu maraqlardan yeddi məqalə ərsəyə gəlib. Bu məqalələrdə son qənaətim bu oldu ki, Qulu kütləviləşmək istəmir. Əl çəkin ondan. Ona bir az da bəs edir.
Mənə elə gəlir ki, əslində Qulu sual verir, şeir yazmır. Sonra sualdan sual doğur. Sonra öz sualına özü cavab verir. Sonra bir də, bir də.. AYB -nin mətbu orqanları içərisində adamı incitməyən də elə onun rəhbərlik etdiyi "Ulduz" jurnalıdı. Burda da Qulu bir addım irəli getməyə çalışır. Əlbəttə yenə kökə toxunmadan. Onun haqqında yazdığım fikirlərdə heç nəyə və heç kimə istinad etməmişdim. Sırf öz düşüncələrim və qənaətlərim idi. Təki bundan sonra da yanılmayım…
Sonra Qəşəm Nəcəfzadənin yaradıcılığı ilə xarakterini qarşılaşdırdım . Hansı tərəfə çevirdimsə gördüm eyni adamdı. Onun haqqında yazdığım yazılar da tənqiddən doğdu. İnsanlar onu anlamadıqca mən bir addım da yaxınlaşdım ona. Nizamsız, pərakəndə şeirlərini bir yerə yığdım və oxucunu inandırdım ki, Qəşəm ruh şairidi. Necə düşünürsə elə yazır. Ütünü sevmir, qafiyə acı deyil. Hecadan çıxmaq onunçun iki vur ikidi. Eyni zamanda söz verib unudanlardandı həm də. Sevir ki, onu qovsunlar, tutsunlar, sonra bir də əlimizdən çıxıb qaçsın ...Sözü pillə -pillə qalxır. Bəzən onun ağlaya-ağlaya yazdığı şeirlərə gülürlər. Bəzənsə gülə -gülə yazdığı şeirlərə ağlayırlar. Demək Qəşəm də dayazı sevmir. Bacardığı qədər dərində üzmək istəyir. Şübhəsiz bacardığı qədər. Şeirdə obrazlılığı sevmir. Amma bilmir ki, ( bəlkə də bilir) poeziyanın bəzəyi obrazlılıqdı. Şeirin bədii gücü zəif olduqda kütləviləşir. Şeirlərimizi aylarla sandığında saxlamaqdan da xüsusi zövq alır. Amma Qəşəmi olduğu kimi qəbul və təqdim edirəm. Ən az üç ildi deyir ki, sənin yaradıcılığından məqalə yazacam. Mən onu olduğu kimi təsvir etmişəm zənnimcə. Maraqlıdı ki, o məni necə görür? Ürəyimdən və duyğularımdan keçənləri duya bilirmi? Ümumiyyıtlə məni tanıyırmı Qəşəm Nəcəfzadə? Maraqlıdı. Qismət. Dedim axı Qəşəm Nəcəfzadə gizlənpaç oynamağı sevir.
Daha sonra dedilər ki, Fəxrəddin Teyyubun şeirləri kiflənib, naftalin iyi verir, nəyini tərifləmisiz? Oturub öz yazımı dönə -dönə oxudum. Axı tərif etməmişəm. Demişəm ki, Fəxrəddin Teyyub sözün əlindən tutub yeriyən şairdi. Burda nə var axı? Bu adam poeziya vurğunudu, sözü qarabaqara izləyir. Bunun nəyi pisdi ki? Hecaya qaçır, kökünə bağlıdı, qafiyə sevdalısıdı. Bu ondan irəli gəlir ki, vaxtilə qanunlarımızın keşiyində dayanıb... Öz yolu var. Özünə qoyduğu qadağalardan kənara çıxmır. Sərhəddi sevir. Əsas odu ki, hər şeirdə özüdü. Lap keçmişdə qalsa da, sözü köhnə paltardan çıxarmaq istəməsə də, bu adam hər sözündə özüdü. Onun haqqında yazdığım yazı da tərif yox, təqdimatdı.
Fəxrəddin Teyyub öz məhkumiyyətinə vurğundusa, onu kim yolundan döndərə bilər? Bu adam doğrularına sadiqdisə bunu sadəcə təqdir etmək lazımdı.
Xalq yazıçısı Anardan yazanda da narazı qalanlar çox oldu. Axı mən yazıçının şəxsi keyfiyyətlərindən yox, yaradıcılığından söz açmışdım. Özü də sevgiylə, pafossuz, heç bir fəxri ad güdmədən, məqsədsiz. Mən cismən Anarın yanında deyiləm, əlindən, ətəyindən də yapışmıram. Cəmi bircə dəfə görüşmüşük onunla . AYB -nin üzvlük vəsiqəsini təqdim edəndə. Onu uşaqlıqdan tanımışam və əsərləriylə böyümüşəm. Bütün səhviylə və düzüylə Anar yaxşı yazıçıdı mənim gözümdə. Təkrar edirəm ki, mən heç bir yazıçını, şairi tərif etməmişəm. Əksinə yumşaq -yumşaq tənqid etmişəm. Sadəcə içində qərəz olmadığı üçün tərif kimi qəbul ediblər. Ədəbi tənqid də belə olmalıdı.
Sonra da yenə gəlirəm əvvəlki fikirlərimə. Nizami də, Füzuli də, Xaqani də, Sabir də, Vurğun da, Əhməd də-hamısı bizimdi. Elə Qulu da, Qəşəm də, Fəxrəddin də , Anar da, Təranə də…
Nə kiçiklər böyükləri ələ salsın, nə də böyüklər kiçikləri topa tutsun. Yazarları təbəqələşdirməyək, şəhərləşdirməyək. Küçələrə , ölkələrə , qütblərə , qitələrə bölməyək. Azərbaycan, həqiqət və ədalət naminə..

Xankəndi bu gün – MÖHTƏŞƏM GÖRÜNTÜLƏR

Xankəndidəki qar görüntüləri insanı valeh edir.

Xankəndi sakinləri yuxudan sevinclə oyanıblar. Şəhərə növbəti dəfə qar yağması sakinlərə xoş əhval-ruhiyyə bəxs edib. Böyükdən-kiçiyə hər kəs, qarın yaratdığı möhtəşəm, nağılabənzər görüntünü seyr edir. Kimisi qışın müjdəsi olan qardan qar adamı düzəldir, kimisi isə qar topu oynayır.
Xankəndiyə yağan qar daha çox balacaları sevindirib. Məktəbli şağirdlər sevinclə dərsə gediblər. Gecə saatlarında yağmağa başlayan qar səhərə qədər şəhəri ağ örpəyə bürüyüb.Qarın yağması şəhər ərazində nəqliyyatın hərəkətində heç bir çətinlik yaratmayıb.Yollarda nəqliyyatın hərəkəti normal şəkildə davam edir.Bundan başqa şəhərdə elektirk enerjisinin,təbbi qazın və suyun verilməsində də fasilə yaranmayıb. Bir sözlə, soyuq və qarlı hava şəraiti şəhərin kommunal təsərrüfatına problemlər yaratmayıb.
Qeyd edək ki, yanvarın 5-i axşam saatlarından başlayaraq ölkə ərazisində, əsasən Qarabağ bölgəsində hava şəraiti dəyişərək qar yağmağa başlayıb. Xankəndi, Xocalı və Ağdərə rayonlarına yağan qarın hündürlüyü 10-15 sm-ə çatıb.

Ağdərədə sakinlərlə görüş keçirilib-FOTO

Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalıda Prezidentin xüsusi nümayəndəsi Elçin Yusubov Ağdərə rayonunun Talış kəndində sakinlərlə görüşüb, onları dinləyib. Talış kənd orta məktəbdə keçirilən görüşdə sakinlər onları narahat edən məsələləri gündəmə gətiriblər. Səsləndirilən müraciətlərdə içməli su, internet, işlə təminat, müalicə, maddi köməklik və digər məsələlər üstünlük təşkil edib.

Prezidentin xüsusi nümayəndəsi Elçin Yusubov, səsləndirilən problemlərin qısa zamanda aradan qaldırılması istiqamətində tapşırıqlar verib, bir çox məsələlər isə yerindəcə öz həllini tapıb. Digərləri araşdırılaraq, qanunamüvafiq qaydada həll edilməsi üçün qeydiyyata alınıb.
Vətəndaşlar səyyar görüşdən razı qaldıqlarını bildirib, problemlərinin həlli istiqamətində göstərilən diqqət və qayğıya görə Prezident İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya minnətdarlıqlarını ifadə ediblər.
Qeyd edək ki, Talış kəndi birinci Qarabağ müharibəsi dövründə Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilib. Yaşayış məntəqəsi 30 ildən çox işğal altında qalıb.Talış kəndi 3 oktyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilib. 2023-cü ilin mart ayında Böyük Qayıdış proqramı çərçivəsində 20 ailə (90 nəfər) kəndə köçürülüb.

Xocalının ilk körpəsi dünyaya gəldi

İşğaldan azad edildikdən sonra Xocalı rayonunun Ballıca kəndində ilk körpə dünyaya gəlib.
Xocalı sakini, 1996-ci il təvəllüdlü Sevanə Məmmədovanın dünyaya gətirdiyi ilk övladı oğlandır. Ballıca kəndində dünyaya göz açan körpəyə babası Mehdinin adını veriblər. Hazırda anaya və körpəyə zəruri tibbi xidmətlərin göstərilməsi davam etdirilir, vəziyyətləri qənaətbəxşdir.
Qeyd edək ki, körpənin atası İlqar Məmmədov Vətən müharibəsinin iştirakçısı, qazi, müharibə veteranıdır. Hazırda ANAMA- da işləyir. Məmmədovlar ailəsi bir müddət əvvəl Ballca kəndinə köçüblər.

FİKİRLƏR HAQQINDA BİR NEÇƏ SÖZ

“Hürriyyət” qəzetinin (03.12.2024-cü il) sayında hörmətli kimyaçı professorumuz Eldar Məmmədbəylinin məqaləsinə rast gələndə maraqla oxumağa kökləndim. Məqaləni həmkarı kimyaçı alim Rəsul Rəxşanlı haqda yazmışdı. Yazı həmkarının kimya sahəsindəki işlərinə həsr olunmamışdı. “Fikirlər, düşüncələr, deyimlər” adlı yazısında professor onu fərqli baxımdan oxucuya təqdim edirdi. Həqiqətən də yazıya marağım bir az da artdı.
Hansı səbəbdən?
Bu səbəbdən ki, Rəsul müəllim haqqında nələrsə bilirdim. Kimyada yeni reaksiyalar aparıb, təzə maddələr sintez edib. Kimya tarixi sahəsində onilliklərlə apardığı axtarışlarla sübuta yetirib ki, ilk kimyaçı alimimiz Avropada təhsil almış, alimlik dərəcəsinə layiq görülmüş Möhsün bəy Xanlarov olub. Yusif Məmmədəliyev isə ilk azərbaycanlı sovet kimyaçı alimimizdir. Lüğətşünaslıqdakı yenilikləri nəzəri cəhətcə mümkün olan bütün istiqamətlərdə praktiki surətdə tərcü-məyə imkan verən lüğətlərin tərtibi üsulunu yaratmaqdan ibarətdir. Bir neçə üçdilli lüğətlərin beləsini tərtib edib və göstərib ki, onlar altı ədəd ikidilli lüğəti əvəz edə bilir. Onların nəşrini həyata keçirib. Üstəlik də universal terminoloji lüğətlər adlandırdığı bu cür lüğətlərlə bağlı hesablamaları aparmaqdan ötrü iki riyazi tənlik təklif edib. Kimya, riyaziyyat, məntiq sahələrinin qaydalarıni tətbiq etməklə idman elmində uğurlar qazanıbdır. İdman masaüstü intellektual oyunlar ixtira edib və patentlər alıb. Azərbaycana idman aləminə oyunlar vermiş ölkə adı qazandırıb. Qərb dünyasında üç və daha artıq sahədə həqiqi uğurlar əldə etmiş şəxslərə diqqət ayrılır və belələri polimat adlandırılır. Bizdə isə təəssüflər olsun ki, indiyədək bu anlayışa diqqət və əhəmiyyət verilməyir.
Eldar müəllimin bu yazısında bambaşqa məqama toxunulurdu. Deyilirdi ki, Rəsul müəllim ətrafında baş verənlərə, gördüklərinə, eşitdiklərinə diqqətlə yanaşır, onları araşdırır, ümumiləşdirir, nəticələr çıxarır və fikirlər, düşüncələr, deyimlər halında rəylər söyləyir.
Məsələn, məlumdur ki, Qərb ölkələrindən fərqli olaraq Sovet İttifaqında alimlərin uğursuzluqlarından yazmağa, danışmağa yol verilmirdi. Gənc tədqiqatçi Rəsul Amerikanın və Qərbi Avropanın elmi jurnallarında maraqlı yazılara rast gəlir. Əcnəbi alimlər hansısa reaksi-yaları aparmaqda uğursuzluğa düçar olmaları, hansısa maddələri sintez etməyi bacarmadıqlarını açıq etiraf edirdilər. Bizim gənc həmin məqalələri diqqətlə oxuyaraq onların səhvini tapmışdı. Əcnəbilər universitetdə aldıqları təhsillə kifalətləndiklərindən nəzəri kimyanın son nailiyyətlərindən xəbərsiz qaldıqlarından səhvə yol vermişlər. Daim nəzəri kimyanın yeni nailiyyətlərini diqqətdə saxlayan gənc isə həmin reaksiyaları digər şəraitdə aparır. Yəni nəzəri kimyanın son naliyyətləri əsasında. Reaksiyaların gedişi də, nəzərdə tutulan məqsədli maddələrin sintezi də uğurla bitir. Üstəlik də gənc tədqiqatçımız belə qənaətə gəlir:
– Kimya elə elmlərdəndir ki, daim yeni nəzəri biliklərə yiyələnmədən heç də həmişə istənilən praktiki tədqiqatda uğur qazanmaq mümkün olmur.
Bu fikrə etiraz edənlər olmadı, razılaşanlarsa tapıldı. Bəziləri isə duşündü ki, onlar da bu fikri və məhz beləcə deyə bilərdi. Bəs bu nədən irəli gəlirdi? Deməli, onlar söylənmiş fikirlə razıdır və həm də fikrin səmimi söylənməsi onlara xoş gəlmişdir. Onun düşüncəsi doğru, deyimi təbii görünür.
Ömrünün yarım əsrini kimyaya həsr etmiş Rəsul müəllim elm haqda, onun həyatda, inkişafda yeri haqda da düşünmüş, bəzi qənaətlərə gəlmişdir. Belələrindən ikisinə diqqət yetirək.
– Elm ölkənin ali təcəssümüdür, bu da xalqın arzusunu həyata keçirməkdə əmək və ədalət dərəcəsində bazisdir.
– İstehsalat imkanı daxilində bu günün tələbatını ödəmək üçün işləyir, elm sabahın daha zəngin və gözəl olmasına görə axtarışlar aparır.
Bu qənaətlərdə müşahidələr güclüdür, məntiq var, fikrin ifadəsi anlaşılandır.
İlk sovet kosmonavtının uçuşuna yeniyetmə Rəsul da sevinmişdi, iftixar hissi keçirmişdi. Eyni zamanda ürəyindən keşmişdi ki, yaxınlarda azərbaycanlı kosmonavtımız da göylərə yüksələcək. Düşünürdü ki, hansı sovet respublikası xalqının nümayəndəsinin kosmosa buraxılmasına növbə üzrə riayət ediləcək. Belə olmadı. Sonrakılar da ruslardan, slavyanlardan ibarət idi. Kosmonavtların uçuşa buraxılmasıyla əlaqəli düşündü, lakin yaxşı, ümidverici nəsə tapa bilmədi. İzləməkdə isə davam etmişdi, əvvəlkitək ehtirasla, inamla olmasa belə. Sonrakı on səkkiz il ərzində yalnız slavyan olan vətəndaşlar kosmonavtlığa seçildi. 1969-cu ildə bir neçə peyk buraxıldı. Hərəsində neçə kosmonavt uçmuşdu, hamısı da eyni xalqdan. Həmin ilədək buraxılan kosmonavtlar da onlardan idi. Kosmonavtlarla bağlı düşüncələri daha da genişləndi, dərinləşdi. Belə tədbir, planlaşma təsadüfi ola bilməzdi. Deməli, kosmonavtların belə seçilməsində məq-səd güdülür. Deyilən, yazılan sovet xalqları arasındakı bərabərlik işdə, əməldə yoxdur. Göstəriş isə yuxarı dairələrdən gəlir. Yuxarılar haqda da gəncdə düşüncələr yaranır. Düşüncələr çulğalaşır, dairəsi genişlənir, dərinləşir və bununla bitir:
–Babalardan qalmış torpaqdakı doğma vətənə olan məhəbbəti birləşdirilmiş torpaqlardan yaradılmış süni ölkəyə bəsləmək olmur, nə təbliğatla, nə də güclə.
Məgər vətənpərvər gəncdə oyanmış bu real fikrə etiraz etmək mümkündürmü? Axı bu böyüklükdəki, bu miqyasdakı bu dərəcədəki acı fakt deyilənə əsas vermirmi?
Digər fikirlərə, düşüncələrə, deyimlərə nəzər salaq.
– Güclülər “hər kəs öz marağını qorumalıdır”, zəiflərsə “ədalət hər şeydən ucadır və hamı onun keşiyində durmalıdır” prinsipinə üstünlük verir.
–Xalqların atalar sözləri, müdriklərin gəldikləri qənaətlər həyatın, yaşamaq elminin qanunları əvəzidir. Onları öyrənib riayət etmək çətinlikləri aradan qaldırmaqda, uğurları artırmaqda, həyatı gözəlləşdirməkdə yardımçı ola bilər.
– Kiminsə dediyi kimi həyat təkcə uğursuz evlənənləri deyil, həm də uğursuz məmurları olan ölkədə yaşayanları filosof eləyir.
Bunlarda bir zəiflik, pürçüklük axtarılsa tapıla bilərmi? Ağıla aksioma sözü gəlir. Orta məktəbdən bilirik, isbata ehtiyacı olmayan həqiqətlərə deyilir. Elə bu fikirlərin hər biri də sankı aksiomadır, çünki ölcübbiçəndə, sadəcə desək toplayanda, çıxanda, vurub böləndə bunlar alınmırmı?
Real həyatdan götürülmüş, sanki hər bir düşüncəli insanın ağlına gələ bilməsi mümkün olacaq kimi görünən bir fikirmi, düşüncəmi, deyimmi də var. Ona da nəzər yetirək.
–Beyinin xoş düşüncələri və dilin onları aydın ifadə etməsi başın ucalığı üçün nə qədər dəyərlidirsə, beyinin düşündüyü halda belə dilin bəzən susması başın salamatlığı üçün daha vacibdir.
Müəllif sanki başına gəlmişləri təhlil etmiş və ağlına gəlmiş düzgün-doğru düşüncəsini sözlə ifadə etmişdir. Elə ifadə etmişdir ki, hər bir adam üçün aydın olsun. Buna əks getməyə, bunun düzgün olmadığını söyləməyə kimsə cəsarət edərmi?
Məqalədə oxucuya təqdim olunan digər fikirlər, düşüncələr, deyimlər də təbii görünür, etiraz, inkar etməyə hər hansı səbəb tapmaq asan görünmür.
Daha bir deyimi misal göstərək:
–Deyirlər ki, məhəbbət gözəllik yaradır. Razıyam, di gəl ki, nifrət də gözəllik yaratmaq qabiliyyətinə malikdir. Məgər nifrətdən gözəl əsərlər qələmə alınmayıb, fırçadan çıxmayıb, bəstələnməyib? Yaxşı olmayana nifrət təbii gücdür və o da yaradandır.
Etiraz etmək olarmı? Necə? Hansı faktla? Bəs təsdiqlənməsini necə? Cəhd olunsun. Hitlerə, faşizmə nifrətdən neçə-neçə əsərlər yarınıb? Bədii ədəbiyyatda, kino sənətində, rəsm əsərlərində. Məgər bunları birlikdə xatırlamağı bacarmarıqmı? Hələ sonrası da var. Sovet hakimiyyəti çöküb dağılanda bolşevik kommunistlərin törətdikləri dəhşətlər haqda az gözəlliklər yazılıb, çəkilib? Məgər bunlar insan nifrətinin yaratdığı gözəlliklər deyil?
Yuxarıda söylənənlərlə yanaşı hər halda ilk oxunuşdan qəbul edə bilmədiyim deyimə də rast gəldim. Bəlkə də şəxsən mənə yaxın olmayan sahədən olduğundan belə təsir bağışlamışdı. Əlbəttə, ola bilər. Deyim belədir:
– Əgər müxtəlif uşaq idman intellektual oyunları yaradılması sahəsində işlər davam etdirilərsə və onlar üzrə çempionatlar və turnirlər keçirilərsə çoxlu ağıllı uşaqlar tərbiyə edəcəyik. Zaman ötdükcə belələrinə ehtiyac artır.
Maraqlandım. Özüm üçün aydınlaşdırmağa çalışdım. Hamı övladlarının intellektli böyüməsini istəyir. Bu təbiidir. Lakin hər valideyn də buna düzgün bildiyi yolla nail olmağa çalışır. Bəs elm, alimlər nə deyir? Hələ XIX əsrin pedaqoq və psixoloqları deyib ki, uşaqların intellektli böyüməsindən ötrü onlar əyləncəli oyunlar oynamalıdır. Dövrümüzün uşaqları da belə oyunları oynayır. Bir əmma var. Heç də hamısı həvəs göstərmir belə oyunlara. Səbəbi belədir ki, bu fərqli dəstədən olan uşaqlar əyləncəli oyunlarda motivasiya görmürlər. Onlar da oyunlarda iştirak edərkən uğurlarına görə müvafiq medallar almaq istəyirlər, lap elə böyüklər kimi. Uşaqlar üçün isə təəssüflər olsun ki, məxsusi idman oyunları indiyədək yaradılmayıb. Bu da “uşaqlar bizim gələcəyimizdir, hər şeyin ən yaxşısı onlar üçündür” deyən böyüklərin səhvidir. Yəni uşaqlar arasında müxtəlif miqyaslı çempionatlar və turnirlər keçirilməsindən ötrü idman oyunları yoxdur. Kimyaçı alim bu boşluğu aradan qaldırmağa cəhdlər göstərib. İxtiralar edib, patentlər alıb. Ölkə, qitə, dünya çempionatlarında, turnirlərində medallar almaqdan ötrü balacalar dərindən düşünməli olacaqlar. Məhz dərin düşüncələrdə intellektin inkişafı da güçlü olur. İndi isə, bizim günümüzdə belə oyunlar var. Deməli, yarışlar təşkil etmək mümkün olacaq. Daha intellektli balaların böyüməsinə real imkan yaranmışdır. Digər tərəfdən isə həqiqətən də zaman ötdükcə mürəkkəbləşən həyatda, texnika-texnologiya mühitində daha ağıllı uşaqlara ehtiyac artmaqdadır.
Beləliklə, mənim xəbərsiz olduğum məqamlara aydınlıq gətirildi, məlumatlandım. Bunu da qəbul etdim. Bu da belə bitdi.
Hə, sonda ədalət naminə etiraf etməliyəm ki, professor E. Məmmədbəylinin məqaləsini oxumağımdan məmnun qaldım. Rəsul Rəxşanlı haqda isə düşünməyə həvəsli olan insan fikri ortaya çıxdı. Oxuduqlarım, tanış olduqlarım “Fikirlər” haqda bir neçə söz də mən demək istədim.

Səyyad BAYRAMOV,
AMEA.Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun aparıcı elmi işçisi.Dr.Dosent.
"Ziya" İnsan hüquqlarının Müdafiə Mərkəzinin sədri,
Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü,
Azərb aycan Kinematoqrafiya İttifaqının üzvü,
Azərbaycan Profesional Kinorejiissyorlar Gildiyasının üzvü.
Respublika Ağsaqqallar Şurasının Nəsimi rayon şöbəsinin idarə heyəti üzvü.

Əli Vahid Çaylı

Əli Vahid Çaylı Azərbaycan poeziyasının tanınmış simalarından biridir. Əslən Şamaxı rayonunun Çaylı kəndindəndir. Azərbaycan Texniki Universitetini bitirib. Hazırda Azərbaycan Nəşriyyatında çalışır. "Ulu Məkan" qəzetinin təsisçisi və baş redaktorudur. Bir neçə kitab müəllifidir. Bir neçə gün əvvəl Respublika Onkologiya mərkəzində əməliyyat olunub. O, əməliyyatdan əvvəl və sonra yazdığı bir neçə şeirlə oxucularımızın qonağıdır.
MƏN
Bilməm rəbbimdəndi, yoxsa sözümdən,
Hər zaman, hər yerdə duyulmuşam mən.
Dost taniş içində, məclis başında,
Başa çəkilmişəm, sayılmışam mən.
***
Günlərim ötsədə kədərlə, ünlə,
Şükür ki, görüşdük sevincli günlə,
Dillərdə dolaşan şeirlərimlə,
Hər yanda oxunub, yayılmışam mən.
***
Bir ömrü sevsəm də, Məcnun halında,
Gördüm bəhrəsini qeyrü-qalında,
Enişli, yoxuşlu həyat yolunda,
Nə qədər əzilib döyülmüşəm mən.
***
Çaylının qulağına gəldi səs-səmir,
Allah deyəni də, bəndələr demir.
Bu necə həyatdı, bu necə ömür,
Elə bil yuxudan ayılmışam mən.

BAHAR, YAZ AĞLAR

Yaşadım bu yaşa qədər bəsimdi,
Köksümdə közərənodum, köz ağlar.
Kövrək duyğularım incə səsimdi,
Qorxuya düşməsin kəlməm, söz ağlar.
**
Kef içində, keflə yaşadım ömrü,
Keçdiyim illərin vuruldu möhrü.
Gələn günlərimin tükənsə səbri,
Qaşımla, kipriyim altda göz ağlar.
**
Altımışla beşi vurmuşam başa,
Yetmişlə səksənim olacaq paşa.
Doxsanı yüz elə, kişi tək yaşa,
Özü ata olan, oğul-qız ağlar.
**
Əl-Vahidəm, gəzdim çölü, çəməni,
Dərdim gülü, dərdim mən yasəməni.
Qoca bilmədi, heç sevənlər məni,
Həsrətin çəkdiyim bahar, yaz ağlar.
Həsrətin çəkdiyim bahar, yaz ağlar.

GÜCÜMÜ DİZİMƏ
QAYTAR
Bir arzum var, yaradandan,
Özümü özümə qaytar.
Yeri, Göyü sirr yaradan,
Gücümü dizimə qaytar.

El, oba keçib gəlmişəm,
Ab-kövsər içib gəlmişəm.
Ağ libas seçib gəlmişəm,
Çitimi bezimə qaytar.

Yetmiş ildi yol gəlirəm,
Desəm sirdi, -- ol gəlirəm.
Ocaqdı, pirdi gəlirəm,
İzimi izimə qaytar.

Gəlişim gedişə əyyan,
Adətim vərdişə bəyan.
Oğulsan, gülüşə oyan,
Xoş üzü, üzümə qaytar.

Əməllərim, yaxşılığım --
Müsbət olub qarşılığım.
Mənim "Sizlə" danışdığım
Söhbəti, sözümə qaytar.

Əl-Vahidin xoşdu sözü,
Qiymətində beşdi özü.
Ayparadı, qaşdı-gözü,
O nuru gözümə qaytar.
Özümü özümə qaytar.

KÖHNƏ KİŞİLƏR
Kişi çörək verər, çörək itirməz,
Sirr açmaz, sirr verməz əslin danana.
Dərdi olsa, dərd üstə dərd gətirməz,
Əsli kişi olan, köhnə kişilər.

Oğurluğu sevməz, doğru olanlar,
Gözündən tanınar oğru olanlar.
Özünə, sözünə bağlı olanlar,
Əsli kişi olan, köhnə kişilər.

Sözdən söz anlayar, fikir eyləməz,
Sözü üzə deyər, zikir eyləməz.
Susuz torpaqlarda əkin eyləməz,
Əsli kişi olan, köhnə kişilər.

Dostu dosta, mərdi mərdə dəyişməz,
Ah-naləyə, qəmi dərdə dəyişməz.
Borc alar, borc verər, əhdi dəyişməz,
Əsli kişi olan köhnə kişilər.

Çaylıyam, sözümdə olmaz yalanım,
Düz deməsəm, yanım, közdə qalanım.
Budu doğru-düzü, üzdə olanım,
Əsli kişi olan, köhnə kişilər.

EYLƏDİ
Şeytan ki, haqqın
minbərin dar eylədi,
Ulu tanrı xalqı
yoxdan var eylədi.

Mən ki, öz içimdə
çəkərdim dərdimi,
Kim gəlib gördü
ki, aşikar eylədi.
Dünyaya gəldiyim
anların zamanı,
Vaxtında dövrünü
tələbkar eylədi.

Gizli saxlayardım
əhdimi pünhana,
Allaha eşqimi
səbəbkar eylədi.

Alıb oynatdılar
çismi- əhvalımı,
Qismət ürfanıma
sehirkar eylədi.

Ömür, həyat, yeddi
adda,yeddi misra,
Yeddi qatda
səma,
hüsünkar eylədi.

Alan aldı, satan
satdı,insan oğlu,
Milyonlardan birin
sənətkar eylədi.

Düşün Əli Vahid -
çətindi yolların,
İNSANLIQ sahibin
ədəbkar eylədi…

BƏSİMDİ
Gedirsən qəmi də,
özünlə apar,
Bircə kəlmə sözün
qalsa, bəsimdi.
Həsrətimi çəkənlərə
can qurban,
Bircə yol xəyala
dalsa, bəsimdi.
***
Bağımdan gül-çiçək
dərmərəm sənsiz,
Ağlaram hər gecə,
gülmərəm sənsiz.
Vermərəm ömrümü,
vermərəm sənsiz,
Bircə can sağlığı
olsa, bəsimdi.
***
Baxıram yollara
gələnim yoxdu,
Xəstəyəm dərdimi
bilənim yoxdu.
Ürəkdən üzümə
gülənim yoxdu,
Gözümdə bir işıq
varsa, bəsimdi.
***
Solubdu bağımda
açan güllərim,
Uçub yuvasından
xan bülbüllərim.
Hayif ki, dostlara
çatmır əllərim,
Kimsə salamımı
alsa, bəsimdi.
***
Gedəni yolundan
saxlamaq olmaz,
Boşalan boşalıb
yenidən dolmaz.
Əlvahid, bu dünya
sənə də qalmaz,
Oğlum məni yola
salsa, bəsimdi…

MÜQƏDDƏS OLARSAN
Allahın müqəddəs
olduğuna inan,
Sən də paklaşarsan,
müqəddəs olarsan.!
Dünyanın cəhənnəm
yoxluğuna inan,
Əhdə qatlaşarsan,
müqəddəs olarsan.!
***
Düşünmə korluğu,
həqiqət varlığı,
Saçların ağlığı, bəsirət
darlığı.
Cavanlıq sağlığı, qocalıq
barlığı,
Dərdlə daşlaşarsan,
müqəddəs olarsan.!
***
Dartdırıb özünü, uydurma
sözünü,
Axtarıb taparsan
"Quran"-da özünü.
Piləyib ocağı qaldırma
közünü,
El barışdırarsan,
müqəddəs olarsan.!
***
Quranın altı min iki yüz
ayəsi var,
Minlərlə mollası, axund
dayəsi var.
İnsanlıq adının məhşur
qayəsi var,
Halal yaşayarsan,
müqəddəs olarsan.!
***
Əl Vahid, yandırıb yaxma,
özünü,
Hər an söyləmisən sözün
düzünü.
Dəqiq toplamısan,
yüzün yüzünü,
Həqiqət önündə
müqəddəs olarsan.!

AŞIQ ƏLƏSGƏR FENOMENİNƏ YENİ POETİK BAXIŞ
(Yusif Nəğməkarın “Ələsgər zirvəsi” poeması haqqında düşüncələr)

Gah çıxaram göy üzünə, seyr edərəm aləmi,
Gah enərəm yer üzünə, seyr edər aləm məni.
Qul Nəsimi.

Aşıq Ələsgər Sözü, poeziyası alnına Tanrının möhür qoyduğu kamil insan təxəyyülünün, təfəkkürünün ifadə edə biləcəyi gözəlliklə, nurla, hikmətlə, müdrikliklə nəfəs alan sirli, müəmmalı, sehrli, möcüzəli, tilsimli bir poeziya ümmanıdır! Bu ümmanın dərinliklərinə baş vurduqca hətta poeziyanı az-çox bilən, onu sevən insan Ələsgər dühasının düşüncə, fikir tərzinin poetik-fəlsəfi ifadəsini bütövlüklə başa düşmək qarşısında aciz qalır.
Həyatında Aşıq Ələsgər yaradıcılığının heç olmasa bir qoşmasını oxumuş, ürəyi poeziya ilə döyünən hər bir insanın bu xəzinəyə biganə qalmayaraq onun dərinliklərinə can atacağına, baş vurmaq cəhdinə əminəm. Bu mənada Aşıq Ələsgər poeziyasının nurlu çeşməsindən su içmiş müasir ədəbiyyatımızın ünlü korifeyləri tərəfindən bu fenomenin, sirrlərlə dolu yaradıcılığın sehrini açmağa, təhlil və tədqiq etməyə, onun haqqında fikir söyləməyə, dəyər verməyə yönəlmiş ciddi monoqrafiyaların, elmi, publisistik məqalələrin yaranması, ona saysız-hesabsız poemalar və şeirlər həsr edilməsi təsadüfi deyildir.
Aşıq Ələsgər şəxsiyyətinə və yaradıcılığına həsr edilən hər bir yeni əsər, istər elmi-tədqiqat, istər bədii, istərsə də publisistik xarakter daşıyan yaradıcılıq nümunəsi, onun müəllifinin qarşısında böyük məsuliyyət qoyur.
Şair Yusif Nəğməkarın bu yaxınlarda işıq üzü görmüş epik-lirik-dramatik “Ələsgər zirvəsi” poeması ilk növbədə onun ozan-aşıq sənətinə sevgisini və bağlılığını, klassik aşıq poeziyasının görkəmli nümayəndələrinin, o cümlədən, şəksiz, tərəddüdsüz bu poeziyanın zirvəsi, peyğəmbəri sayılan Dədə Ələsgərin həyatı və yaradıcılığı ilə dərindən tanış olduğunu, əsər boyu onları öz oxucusuna poetik sözün gücü ilə bacarıq və məharətlə nümayiş etdirir.
Poema məzmun və ideya baxımından Aşıq Ələsgərin “vəhdəti-vücud” fəlsəfəsi və saz-söz sənəti vasitəsilə insanlıq dəyərlərini tərənnüm etməsinə, yalnız bir şair və sənətkar kimi yox, həm də irfani və mistik bir şəxsiyyət kimi dəyərləndirilməsinə yönəlmişdir. Yusif Nəğməkar Dədə Ələsgərin bədii obrazını həm ənənəvi, həm də yenilikçi, novator yanaşmalarla təqdim edərək, onun möcüzəli, Allah, kainat və insan arasındakı mənəvi bağlarını təsvir edən, Allahın kamilliyinə şahidlik edən “batini mənalar” üzərində qurulan yaradıcılığını poetik dildə öz oxucusuna çatdıra bilmişdir.
İlk növbədə qeyd etmək istərdim ki, “Ələsgər zirvəsi” poeması mövzusu ilə bağlı olaraq milli folklorumuza, aşıq sənətinə və yaradıcılığına mənsub olan dastan xarakteri daşıyır və təsadüfi deyil ki, əsər “Ustadnamə əvəzi” olan “Ən ön ün”lə başlayır. Poema klassik poemalardan fərqli quruluşa, struktura malik olaraq, proloq və epiloq əvəzinə “dəyər ünü”, “ən ön ün”, “ön ün”, “ünləmə”lər, “dönərək”lər, (ricətlər) və “son ün” kimi bölmələrdən ibarətdir. Şairin istifadə etdiyi bu “ün”lər Dədə Qorquddan üzü bəri dastanlarda və klassiik ədəbiyyatda müəllifin əsərin girişi, gedişi və sonuyla bağlı Tanrıya müraciəti, səsi, duası kimi də səciyyələndirilə bilər. Şairin tətbiq etdiyi bu poetik struktur öz oxucusunu maraqda saxlamaqla bərabər, həm də yeni poeziya formatı yaradaraq poeziyamızda yeni bir quruluş, struktur nümunəsi təqdim edir.
Şair Ələsgər bilicilərinin və sevdalılarının fikir və mülahizələrindən aforizm biçimli nümunələr verərək, poemada hansı dühadan, poeziya və şəxsiyyət fenomenindən, şairdən, övliyadan söhbət gedəcəyinin məsuliyyətini özü öz qarşısına qoymaq və bu ağır vəzifəni yerinə yetirmək iqtidarındadır:

Könül, bulaq üstə salavat çevir,
Batində nə dərdi-sərin var, devir.
Dua et ki, o saf zikri ruh sevir,
Könlündəki havacatı telə yaz.
– Ələsgərdən yazırsansa, belə yaz...

...Elə sanma hər mətləbi duyarsan,
İçib qaynar çeşməsindən doyarsan...
Sərraf olub sözü sözdən ayırsan,
Oxu, öyrən, düşün, bilə-bilə yaz,
Ələsgərdən yazırsansa, belə yaz...

…O kimdir ki, Allaha qul, bir ağa?
Bənzər sənət meydanında o dağa.
O kimdir ki, balı qatmış qaymağa?
Döndəribdir hər kəlamı lələ, yaz,
Ələsgərdən yazırsansa, belə yaz.
Hələ uşaqikən ilk şeirini Aşıq Ələsgərə həsr etmiş, hələ o zamanlarda Ulu Göyçəni bucaq-bucaq gəzmiş, təbii gözəlliklərindən zövq almış, dağ döşündən axan bulaqlarından saf su içmiş, Göyçə gölünün mavi sularında xəyala dalmış, yaylaqlarda aşıqların dastanlarına, havacatlarına qulaq asmış şair Yusif Nəğməkarın Dədənin doğulduğu, bu gün düşmən tapdağı altında doğma insanlarına həsrətdən əzab çəkən, Dədənin ruhuyla bizləri qoynuna çağıran qədim, Ulu Göyçənin, onun sadə, mərd, qürurlu insanlarının, saz-söz sənəti xiridarlarının təsviri olduqca təsirli, həyəcanlı, duyğusaldır:

Qədim Oğuz yurdum, türk elim, Göyçəm,
Şəninə min rəngli kəlmələrim var...
Qələm əyirəsi neçə sirr-düyçəm,
Neçə vurulası ilmələrim var...

Göyçə gölündəndir Göyçənin adı,
Suları gömgöydür “Gövçə dənizin”.
“Gövçə tengiz”in də mənası odu,
Göy olmuş rəngi də ilkin dan üzün...

...Zamanla uzanan sənətin halı,
Başlamış o Miskin Abdal Fəhmindən.
Göyçədə yetişən Ağ Aşıq, Alı,
Tapmış Ələsgəri Rəbbin rəhmindən!
Əsərdə dramatik səhnələr və təsvirlər diqqət çəkir. Ələsgərin sevgisi, təbiətlə harmoniyası, onun xalqın ruhuna nüfuz edən şeirlərindən ilham alınaraq yazılmış təsvirlər əsərin dramatik gərginliyini artırır.
Poemada gənc Ələsgərin poetik istedadına təkan vermiş nakam, həyatında dərin iz qoymuş, yaddan çıxmaz Səhnəbanı sevgisinin:

İlk məhəbbət Tanrıdan
Qəfil hökm-əmrlik.
Ocağı səngisə də,
Közü qalır ömürlük.
Aşıq Ələsgərin qardaşı oğlu, bənzərsiz poetik istedada malik, bədbəxt taleli, şeirlərilə qəlbləri riqqətə gətirən Növrəs İmanla söhbətinin təsviri, Dədənin onun şeirlərinə qulaq asdıqdan sonra gəldiyi qənaət də
…Bu kürlüklə sınıq telsən,
Cavan ikən ağlar dilsən.
Ərsən, ədəblisən, mərdsən,
Dəliqanlısan, qoçaqsan.
Özün özünü yandırıb
Sozalası bir ocaqsan…
duyan oxucu qəlbində kədərli duyğular, hisslər yaradan səhifələrdir. Növrəs İmanın taleyi ilə bağlı Dədə Ələsgərin görücülüyü, onun el-oba arasında dəfələrlə sınanmış vergili şəxsiyyət olmasını Yusif Nəğməkar poetik şəkildə qabarda bilmişdir.
Aşıq Ələsgər ömrü boyu öz el-obasıyla, sadə, əməksevər, mərd, qürurlu insanları ilə bir olmuş, onların sevincini və dərd-sərini bölüşmüş, onların ərənlərini, xalqına xeyirxah əməlləriylə xeyir verən, onların haqqını müdafiə edən görkəmli şəxsiyyətlərini öz şeirlərində tərənnüm etmişdir. Yusif Nəğməkar poemada onların bir çoxunun adını çəkmiş və şücaətini vəsf edərək, Ələsgər yaradıcılığında dastan şəkli almış xalq qəhrəmanı Dəli Alıya bir neçə səhifəlik poetik sətirlər həsr etmişdir:
O, qoçaq, o, qaçaqdı,
Ərdi, amalı haqdı.
Özü sıx ormanlara,
Yolu çöllərə düşüb.
Hər obada, hər eldə,
Adı dillərə düşüb.
Göyçənin Çaxırlı kəndindən olan katta Böyükağanın məkrli məqsədlə qurduğu məclisdə, el-oba arasında, aşıqların dilində cürbəcür variantlarda məşhur olan ustad və şəyirdin – Aşıq Alı ilə Ələsgərin deyişmə səhnəsini şair Yusif Nəğməkar dramatik kulminasiyaya qaldıraraq, o ağır səhnənin sonunu belə təsvir edərək

…Alı öydü Ələsgəri,
(Qısqanclıq sənətə yaddır.)
Dedi: – Mənim bu şəyirdim
Şükr, özü şah ustaddır.
O, hələ çox sənətkardan
Meydan açıb bac alacaq.
Onunla saz sənətimiz
Zirvələrə ucalacaq…

…Vəcdə gəlibən Ələsgər
Sanki bir tufan eylədi.
Üz tutub məclis əhlinə
Görəlim, o, nə söylədi:
– Canım sənə fəda, Qadiri-Sübhan!
Sənin dərgahında bax damar-damar.
Bir şəyird ki, ustadına kəm baxa,
Onun gözlərinə ağ damar-damar...

hər iki Ustadın, Söz xiridarının mənəvi varlığını, insani keyfiyyətlərini onların layiq olduğu yüksəkliyə, zirvəyə qaldırmağa nail ola bilmişdir.
Dədə Ələsgər yaradıcılığı onun kainatın yaradıcısına olan sonsuz məhəbbəti, təbiətin ilahi mənaları və insanın əxlaqi, mənəvi kamilliyi üzərində qurulması zəminində “Ələsgər zirvəsi” poemasında irfani düşüncə dominant olaraq, əsər boyu qırmızı xətt kimi keçir, Aşıq Ələsgərin “Ələstüdə “bəli!” deyən ruh” kimi təsvirləri poetik fəlsəfəni ön plana çıxarır. Aşıq Ələsgərin “vəhdəti-vücud” fəlsəfəsi poetik bir tərzdə izah edilir.
Kim? Ələstdən “bəli!”, – deyən o bəlli,
Pak ruhuyla Qalu-bəla təməlli.
Ərki olan Şahi-Mərdan o Əli
– Ələsgərdi, Ələsgərdi, Ələsgər.

Həm irfandır, həm təsəvvüf, həm sufi,
Həm arifdir, həm maarifdir, həm şafi.
Həm hürufi, sidqi məqbul, həm kafi,
Ələsgərdi, Ələsgərdi, Ələsgər.

“Vəhdəti-vücuda” ünvan alan qət,
On-on mərtəbələr, məqamlar, əlbət
– Şəriət, təriqət, mərfət, həqiqət,
Ələsgərdi, Ələsgərdi, Ələsgər.
Məlumdur ki, Dədə Ələsgər yaradıcılığı köksündə dinimizi və dilimizi, lirikanı və hikməti, tarixi və fəlsəfəni, adət və ənənələrimizi, təbiəti və gözəlliyi, elmi və ürfanı bəsləyərək yalnız özünəməxsus olan çoxşaxəli obrazlı, poetik təxəyyülüylə daim Həqiqət adlanan varlığın sirlərini bəşər övladına açmağa, göstərməyə səy etmişdir. Yusif Nəğməkar “Ələsgər zirvəsi” epik poemasında Aşıq Ələsgər poeziyasının bu məna dəyərini bədii, obrazlı şəkildə ifadə etməyə nail olmuşdur:
Sözlər, səslər nizamlı,
Könül səsi – Ələsgər.
Həqiqəti mizanlı,
Haqq pərdəsi – Ələsgər.

Ruhuyla təzə-tərdi,
Kəlməsi kərəm zərdi,
Mənalar əsgərlərdi,
Sərkərdəsi Ələsgər.
“Şahi-Mərdan” hikmətindən “pünhan” dərs almış Dədə Ələsgər ömrünü haqqa, ədalətə sərf etmiş, məqaləmizin epiqrafında Qul Nəsiminin söylədiklərinə rəğmən, sanki gah “göy üzünə” qalxar, oradan “aləmi” seyr edərək “müəllim”indən dərs alar, Həqiqəti anlayar, sonra “yer üzünə” enər, övliyalığı, vergili şəxsiyyəti ilə, poetik Sözünün gücüylə onun sirlərini bəşər övladına çözələyər, onları heyran qoyardı.
Müəllifin dili zəngin, poetik və axıcıdır. Obrazlar dərinliklə işlənib, təsvirlər güclü poetik vasitələrlə zənginləşdirilib. Ələsgərin təbiət sevgisi, vətənpərvərliyi və Allah eşqi müəllifin poetik üslubu ilə harmonic şəkildə uzlaşır. Şeirlərdə istifadə edilən epitetlər, bənzətmələr, təşbehlər, metaforalar və klassik irfani mətnlərdən alınan istinadlar, sitatlar əsərə dərin mənəvi qatlar əlavə edir.
Bu epik-lirik-dramatik əsərdə hər bir məqam, nüans müəllif tərəfindən ölçülüb, biçilmişdir. Nümunə üçün, əsərdə müntəzəm olaraq ayrı-ayrı monoqrafiyalardan, elmi məqalələrdən gətirilmiş istinadlar, sitatlar müəllifin Dədə Ələsgər dühasına, fenomeninə poetik baxışını bu yaradıcılığın dərinliyini, alt qatlarını açmağa yönəlmiş elmi təhlillərlə müşayiəti Dədənin hərtərəfli, ucalığına məxsus olan real obrazını yaratmaq məqsədinə yönəlmişdir. Bu mənada, poemanı yalnız bir nəzm əsəri kimi deyil, eyni zamanda Aşıq Ələsgərin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş dərin tədqiqat işi kimi də qiymətləndirmək olar.
Aşıq Ələsgərin vətənə, təbiətə, insanlara olan sevgisi əsərin əsas mövzularından biri kimi təbiətin təsvirləri, insanın əxlaqi dəyərləri, mənəvi aləmi ilə əlaqəsi poemada çox təsirli şəkildə qələmə alınıb:

Mərdliyin, saflığın canlı timsalı,
Burda insanlar da qürur nişanlı,
Yerlər də saflığın canlı timsalı,
Yerlər də göylərtək nur kəhkəşanlı.

Dədə Ələsgər dühasıyla, fenomeniylə onun həyatı və yaradıcılığı vasitəsilə tanış olub, onun haqqında elmi, publisistik, poetik söz deyən hər bir yaradıcı insan bu sirli, sehrli, möcüzəli ümmanın dərinliklərinə tam baş vura bilmədiyindən, ona olan sevginin tükənməzliyindən bu yaradıcılığa dönə-dönə qayıtmaq məcburiyyətində qalır. Şair Yusif Nəğməkarın poemanın “Ən son ün”də, “Sonu sonsuz ün”ümün ifadəsində etdiyi etirafı da bu həqiqətin təsdiqi, sübutudur:
Tükənməyir qələmimin həvəsi,
Payızı yox hər yarpaqda xəzəlin...
Təngiməsin diləyimin nəfəsi,
Axırına çıxammıram əzəlin.

Ta Ələstdən “bəli”mizə büləndik,
Bələnmişəm ruhsal dolu sevgiyə.
Könül-könül, misra-misra ələndik,
Nöqtə qoymaq olmur ulu sevgiyə...
Zəngin milli ədəbiyyatımızın bütün dövrlərində Nizami, Xaqani, Nəsimi, Füzuli, Sabir və s. kimi uca zirvələri mövcuddur. Dağlar qoynunda həyata göz açmış, böyümüş, misilsiz poetik şedevrlər yaratmış Dədə Ələsgər dünyanın ən yüksək dağ zirvələrinə bənzər, saydığımız zirvələr içərisində öz dühasına layiq, bənzərsiz, əlçatmaz poeziya zirvəsi fəth etmişdir.
İlhamı nur mələk, pəri...
Qorqud, Xətai-Şəhpəri.
Nəsimilər bərabəri,
Füzuli təni, Ələsgər.
Məhz buna görə Yusif Nəğməkarın bu əsərini “Ələsgər zirvəsi” adlandırması diqqəti cəlb edir, təqdirə layiqdir, önəmlidir. Şairin yazdığı kimi, bu möhtəşəm Dağ Zirvəsinin yalnız ətəyinə qalxmaq, çatmaq mümkündür:
Ancaq yetmək çətindir,
Bir zirvə yetəyinə.
O, Ələsgər zirvəsi
– Qalx görüm ətəyinə!
Şair Yusif Nəğməkar poemasının “Son ün”ünü Aşıq Ələsgərin Bakıda ucaldılmış heykəlinə həsr edərək, onun Qərbə tərəf yönələn bu möhtəşəm abidəsinin bu günkü ictimai-siyasi durumda mədəni həyatımızın əlamətdar hadisəsi olmasını nəzərə alaraq, Dədənin ruhuyla bizləri Qərbi Azərbaycana, onun doğma yurdu Göyçəyə çağırır:
O, sirrimiz, ofsunumuz,
Avazında süslər bizi.
Saf kökümüz, ulusumuz,
Ulu yurda səslər bizi.
Şair Yusif Nəğməkarın “Ələsgər zirvəsi” kitabı bir çox nəzər nöqtəsindən – həm poetik, həm elmi, həm də mənəvi baxımdan çağdaş ədəbiyyatımıza, ələsgərşünaslığa töhfə olan, xüsusi əhəmiyyət kəsb edən dəyərli, yeni, sanballı bir poeziya nümunəsidir. Şair Aşıq Ələsgər həyatını və yaradıcılığını, onun zəngin çalarını öz oxucusuna poetik dillə təqdim etməklə, onu yeni poetik baxışla oxuyub təhlil edir və müasir dövrdə bu irsin aktuallığını ön plana çəkir.
Bu əsər Aşıq Ələsgər poeziyasını sevənlər, bu dühanın, poeziya fenomeninin sirlərinə maraq göstərənlər və ədəbiyyat tədqiqatçıları üçün əvəzsiz bir töhfə, ədəbi-bədii mənbədir. Əminəm, Aşıq Ələsgərin həyatı və yaradıcılığı haqqında geniş məlumatlar və zəngin təsvirlərlə dolu olan, həm milli, həm də universal səviyyədə poeziyanın gücünü göstərən bu əsər həyatını Dədə Ələsgər yaradıcılığına həsr edən alimlərimizin, eyni zamanda Ələsgər sevdalı geniş oxucu kütləsinin dərin marağına səbəb olacaq.

Ələddin Allahverdiyev,
Professor, Moskva.