11-06-2024, 11:42
"BURA BİZİM JURNALİSTİKA DÜNYAMIZDIR"
Beş yaşımdan günləri saymağa başlamışdım ki, yeddi yaşım olacaq və mən məktəbə-işıqlı parlaq gələcəyə doğru ilk addımlarımı atacağam. Bu oxuculara qəribə gələ bilər. Amma mən təhsili özümə ailəm qədər, evim qədər doğma, müqəddəs bilmişəm. Məktəbi bitirdikdən sonra ağlıma gəlməzdi ki, içərisi sonsuz xatirələr ilə dolu, divarlarında uşaqlığımızın hər anına şahid olmuş bu bina qədər bizə ikinci doğma gələn bir bina olar. Amma yanılmışdım. Bunu ikinci dəfə mənə doğma olacaq bir binaya daxil olub oranın doğmalığını bizə hiss etdirən müəllimlərin yanaşmasını, jurnalist olmaq yolunda biri-birlərinə dəstək olan tələbələrin əzmlə çalışmasını, ən əsası isə həmin binada “əsl mən”i tapıb özümə bir yol cızdıqda anladım. Bu yer tələbələrə əsl doğmalığı hiss etdirən, sadəliyi göstərən, əsl müəllim-tələbə münasibətini bizlərdə aşılayan Bakı Dövlət Universitetinin 2 sayli korpusunun 4-cü mərtəsində yerləşən Jurnalistika fakültəsidir. Bu yerin sanki bir özünəməxsus sehrli qüvvəsi var. Səhər saat 08:00-da fakültəyə daxil oluram. Öncə texniki işşilər ilə qarşılaşıram. Dediyim kimi, yəqin ki, buranın sehrli qüvvəsindən irəli gəlir. Texniki işçilərin belə üzündəki o gülüş hissi insana başqa enerji bəxş edir. Dəqiqələr keçdikcə biri-birinin ardı ilə fakültəyə müəllim və tələbələr daxil olur.
Fakültədə işindən bezmiş, işə gəlmək xatirinə buraya gələn, həyatından şikayətçi olan müəllim siması görmək qeyri-mümkündür. Mən müəllimlərimi “canlı ensiklopediya” adlandırardım. Onların yaşadıqları, gördükləri, keçdiyi yollar bizim bir işığa çevirilərək yollarımızı aydınlaşdıran gücə malik təcrübədir. Çox zaman fakültəyə tez gələn müəllimlərdən biri dekan müavini Sevinc Əliyeva olduğu üçün onunla rastlaşıram. O an ağlıma Sevinc xanımın bir sözü gəlir:“Siz bu dəqiqə özünüzü hamıdan ağıllı sayırsız. Amma hələki o deyil. Siz öyrəndikcə, oxuduqca, yaşa dolduqca müdrikləşdiyinizi anlayacaqsız”.
Dördüncü mərtəbədə pilləkandan sağda dekanlıq yerləşir. Orada isə hər dəfə fakültəmizin dekanı Vüqar Zifəroğlu ilə qarşılaşıram. Səbəbini bilmirəm, amma hər dəfə elə düşünürəm ki, Vüqar müəllim kimləsə ünsiyyət qurduqda PR-ın sirləri barəsində danışır. Çünki biz dekanımızın PR mövzusunda çox yaxşı təlimlər keçdiyini bilirik. Bəli, Vüqar müəllimdən öyrənəcək çox şeylərimiz var.
Ən çox sevdiyim auditoriya səbəbsiz olaraq “511”-ci otaq olduğu üçün həmin yeri nümunə göstərəcəm. Beşinci mərtəbəyə daxil oluram. Liftdən çıxdıqda bu otaq sağ səmtdə yerləşir.
Sağ tərəfə dönüb auditoriyaya doğru irəlilədikcə simaları biri-birindən işıqlı tələbələrimizlə qarşılaşıram. Onların üzümə baxıb mehribancasına məni salamlamaları o qədər xoş təsir bağışlayır ki. Onların hərəsi bir dünyadır. Hərəsinin özünəməxsus fikirləri, həyata baxışları var. Bunları sonu mübahisə ilə bitsə də, keçirilən debatlarımızdan hiss etmək mümkündür. Bir çoxları jurnalist olmaq istəməsələr belə maraqlı kreativ fikirləri var. Bizim fakültədə ən tənbəl tələbədən belə bəzən elə maraqlı sual çıxır. Bəzən həmin sual məni günlərlə düşündürür. Bu da tələbələrimizi fərqli edən əsas məqamlardandır.
“511-ci” auditoriyaya daxil oldum. Simalarını Günəşlə müqayisə etdiyim, hər biri ayrı dünya olan olan qrup və patok yoldaşlarımı gördüm. Düzdür, içində hər hansı problemlə bağlı bikef olanlar da var. Amma bu onları pessimist etmir. Bəzi oğlanlar mühazirədə dərsi pozsalar da, qızlar makyaj edib bəzən 90 dəqiqə belə susmasalar da, bu uşaqlar müəllimlərin hər sözünə “baş üstə” deyərək hər biri tələbə yoldaşlarına hörmətlə yanaşır.
“511”-ci auditoriya mühazirə otağı olduğundan müəllimimiz mühazirəni tədris etmək üçün içəri daxil olur. Müəllimlərimizin hər biri eyni qaydada- pozitiv şəkildə auditoriyaya addım atır. Gülə-gülə bizləri salamlayır. Hətta səhər günə gözəl başlayaq deyə bizlə zarafat belə edir. Səhər enerjisi heç bitməyən tələbələrə bəzən əsəbiləşib “jurnalı gətirin dərsə gecikənlərə bir nəfər kimi qaib yazacam” desə də, tələbələrin gecikmək səbəblərini anlayışla qarşılayır. Ən çox sevdiyim mövzu isə müəllimlərin bizlərlə içərisi motivasiya ilə dolub-daşan söhbətlər etməsidir. O an bütün kitabları oxuyub hər şeyi bilmək istəyirəm.
Hələ dərs əsasında sinfə daxil olub "müəllim, filan uşaqları aparmalıyıq təlim var" cümləsini işlədən, tələbələrin sevimlisi dekan müavini Samir Xalidoğlunu demirəm. Bir Allahın günü həmin müəllimin üzündə əsəb və gərginliyi görməyib heç bir tələbə.
Dördüncü mərtəbədə pilləkandan sola doğru getdikdə dəhlizin sonunda "Mətbuat tarixi" kafedrası yerləşir. Həmin kafedranın önündə həmişə oranın müdiri, əməkdar jurnalistimiz Cahangir Məmmədli ilə qarşılaşırıq. Cahangir müəllim hər dəfə ya bir müəllimə, ya da tələbələrə Jurnalistikanın sirləri haqqında nəsə danışır. Bizi də hər dəfə görən kimi mehribancasına salamlaşmasından sonra verdiyi sual ixtisasımız ilə bağlı olur. Cahangir müəllim tək tələbələrin yox, müəllimlərimizin belə müəllimidir.
Tənəffüslərdə fakültəmizin dəhlizlərində də bir neçə müzakirələr gedir. Yəqin, bu jurnalistlərin aurasından irəli gəlir. Hər kəs bir mövzu haqqında danışır. Kimlərsə əlində yemək dərsdən qaib almamaq üçün auditoriyaya doğru qaçaraq "həyatla ölüm" arasında mübarizə aparır. Dərs vaxtı isə koridordan dekan müavini Esmira Rövşənovanın "sizə kimin dərsidir? Niyə dərsdə deyilsiz?" sualını eşidiriksə, o zaman o mübarizədə hər hansı bir tələbənin məğlub olduğunu anlayırıq.
“511”-ci auditoriya Multimedia və elektron kommunikasiya kafedrası ilə üz-üzə yerləşdiyi üçün bu otaqdan bəzən sözügedən kafedranın müdiri, professor, televiziya tənqidçisi, hər zaman pozitiv olan Qulu Məhərrəmlini görürəm. Düşünürəm ki, Q.Məhərrəmli öz ənənəsinə sadiq qalaraq hər hansı tələbənin ya süjetinə, ya da yazısına tənqidi fikirlər söyləməyə hazırlaşır…
Bura mənim üç ilimi keçirdiyim fakültəmdir. Burada üç il müddətində nəzəri biliklərlə yanaşı bacardığım qədər praktiki biliklər də öyrəndim. Amma əsas həyatın enişli-yoxuşlu yollarına özümü hazırladım. Sanki universitetə ilk dəfə ayaq basdıqda on yeddi yox, yeddi yaşımda imişəm kimi hiss edirəm. Çünki bu fakültə on il müddətində öyrənəcəyim şeyləri üç ildə öyrətdi. Söhbət tək Jurnalistikaya aid biliklərdən getmir. Mən bu divarlar arasında püxtələşdim. Özümü tapdım. Hədəflərimi müəyyənləşdirdim. Bu hədəfərdə isə hər addımımda mənə dəstək olan müəllimlərimin rolu əvəzedilməzdir.
Ən çox sevdiyim müəllimlərimin adını qeyd edəcəm. “Radioda praktik iş” fənnini tədris edən, bizə övladları kimi yanaşan hər sözümüzə “can” deyən Sevil Həsənova ilk dərsdən mənim ürəyimi fəth etdi. Hər insanın həyatında Sevil müəllim kimi bir insan mütləq olmalıdır. “Uşaqlar mən sizə heç kimin demədiyi, öyrətmədiyi bilikləri verəcəm” deyib sözünün üzərində dayanan “Konvergen xəbər istehsalı” fənnini bizə tədris edən Leyla Rəşidin də adını xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Leyla xanımın yadımdan çıxmayan əsas xüsusiyyəti onun həssas olması idi. Ən əsası isə dərsdə Şəhidlərlə bağlı mövzu açıldıqda o insanın gözlərindəki kədəri hələ də yaddan çıxara bilmirəm.
Tələbələri sakitləşdirmək üçün tez-tez “kəs” sözünü işlədən, amma böyük ürəyə sahib Aynur Nəsirova fakültəmiz üçün başqa aləmdir. “Qayğıkeş müəllim” ifadəsinin canlı sübutu olan Pərvanə İbrahimovanın da adını buraya əlavə etmək istəyirəm. “Xarici ölkələrin jurnalistika tarixi" fənnini bizə tədris etmiş, ətrafımdakıların həmin müəllimi “Çinarənin sevimli müəllimi” adlandıran Mübariz Göyüşlü mənim üçün bir başqa əzizdir. Amma bir müəllim var ki o şəxs mənə heç bir fənni tədris etməyib. Lakin mənim yadımda bizə ixtisasımızla bağlı etdiyi köməklər, göstərdiyi yardımlar, tələbələrə dost kimi yanaşıb, hamıya yardım əli uzatmağı ilə hər zaman qalacaq. Bu insan Kənan Novruzovdur. Universal Kənan müəllimimizdir.
Hər tələbə, müəllim haqqında yazmağa nə səhifə, nə də ömür yetər. Amma bu fakültədə olduğumuz müddətdə qələmimiz daha sehrli olur. İnsan yazdıqca yazmaq istəyir. Bu bizim Bakı Dövlət Universitetinin daxilində yaradıb müsbət keyfiyyətlər ilə xaricə yansıtdığımız Jurnalistika Dünyasıdır. Nə xoş ki mən də bu dünyanın bir hissəsiyəm.
Çinarə MURADOVA,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
10-06-2024, 23:38
Əsgər İSMAYILOV yazır: "Erməni-müsəlman davasında qadın obrazları"
(Birinci ədavətli, ikinci ədalətli)
Romanovlar xanədanı tarixin xarabalığına gömüldü. Beləcə qaranlığa məhkum olan xalqların başı üzərində azadlıq günəşi doğdu. Əsarətdə olan xalqların uzun sürən istibdadına son qoyuldu. Millətimiz də müqəddəratı barədə düşünür, maneəsiz yaşamaq, sivil cəmiyyət yaratmaq eşqiylə mübarizəyə başladı. Bu ərəfələrdə yaradılan məktəblər, xeyriyyə cəmiyyətləri, nəşr olunan qəzet və jurnallar xalqın azadlıq mübarizəsinin hərəkətverici qüvvəsinə çevrildi. Bu işdə vətənpərvər qadınlarımız haqlı mübarizəsini aparırdı. Bakıda keçirilən Qafqaz Müsəlmanlarının I Qurultayında ilk dəfə olaraq maarifpərvər qadınlarımız da iştirak etdilər. Misal olaraq Sara Talışinskayanın, Sara Vəzirovanın, Şəfiqə Əfəndizadənin adını qeyd edə bilərik. Sonrakı mərhələlərdə və çətin şəraitdə cahilliyə, mövhumata, düşmən hiyləsinə qarşı Sara Vəkilova, Səidə Şeyxzadə, Xuraman Rəhimbəyzadə, Nabat Nərimanova, Asiya Axundzadə, Səkinə Axundzadə, Ziba Qayıbova, Nigar Şıxlinskaya, Gövhər Şövqiyyə, Hədiyyə Məmmədzadə, Həlimə Axundova, Münəvvər Əlixanova, Maral Nəbizadə qətiyyətlə mübarizə aparır, sözün əsl mənasında mərdliklə vuruşurdular. Ancaq on səkkizinci əsrin iyirminci ilindən "erməni kartı"nı işə salan I Pyotrun tör-töküntüləri - erməni millətçiləri yaranmış münbit şəraitdən istifadə edib, mikrob kimi yayılır, öz məkrli oyunlarını həyata keçirirdilər. Onların törətdikləri müsibətlər milli azadlıq hərəkatına ziyan vururdu. Əslində onların amalı, məqsədi də elə bu idi (hansı ki, indiki zamana qədər düşmənin eyni davranışlarını görürük).
Zaman ötdükcə Bakıda və Dərbənddə yerləşdirilən ermənilərin məskunlaşdırıldığı, daha dəqiq zorla pərçimləndirildiyi ərazilərin coğrafiyası, törətdikləri qırğınların sayı, vəhşiliklərin əhatə dairəsi genişlənirdi. Bu hadisələrin dəlili, sübutu M.S.Ordubadinin "Qanlı illər", M.M.Nəvvabın "1905-1906-cı illərdə erməni-müsəlman müharibəsi" kitablarında öz təsdiqini tapır. Hələ yazılanlar, əlimizdə olan faktlar başımıza gətirilənlərin bəlkə də mində biridir... O zaman Ziba Qayıbova və Sara Vəkilova "Erməni qadınlarına müraciət"inin sonunda yazırdı:
"Yetər, bu qanlar.
Siz bizə deyirdiniz ki:
“O zaman ki, hər yerdə sülh sözü danışılır, belə bir əhəmiyyətli zamanda bizim səsimizin eşidilməməsi cinayətdir.”
Böylə isə səsinizi qaldırasınız, çəkilmiş olan qılıncları saxladınız.
Bir dəstə müsəlman xanımları naminə" (Bax: "Azərbaycan" qəzeti, 14 yanvar, 1919, N° 87). Ancaq daşıdığı ad-sana sahib çıxan, ləyaqətli və ismətli Azərbaycan xanımları bil(m)irdi ki, erməni xisləti cins tanımır, erməni millətçisi verdiyi sözü ancaq düşdüyü məqama uyğun işlədir.
Bu məqamda Mir Mövsüm Nəvvabın canlı şahidi olduğu və qələmə aldığı tarixi həqiqətə nəzər yetirək: "Aman (sülh) bayraqlarından birini mən (Nəvvab) alıb iki ay məsciddə saxladım. Sonra keşişlər gəlib həmin bayrağı geri istədilər. Cənab Nəcəfqulu ağanın vasitəsilə həmin keşişlərdən bir qəbz almaqla bərabər, həm də bayraqla birlikdə məscidin qarşısında Əfrasiyabın şəklini çəkirdim. Bunu mən ermənilərin üstümüzə böhtan atmaması üçün əyani dəlil kimi çəkdirdim" (Bax: M.M.Nəvvab, 1905-06-cı illərdə erməni-müsəlman davası, səh., 46). Görünən odur ki, tarix dəyişsə də erməni yalanı dəyişmir, yenilənir, dövrə uyğun formata düşür. Nəvvab da qeyd edirdi ki, ermənilərin bu cür siyasətinə, hiyləsinə inanmaq, eləcə də sülh məramına bel bağlamaq olduqca müşkül məsələdir. Ziba Qayıbova və Sara Vəkilovanın erməni qadınlarına müraciətinin cavabsız qalmasının əsas səbəbi bəllidir. Çünki bizim Şərq qadını yaylığını başından açıb ayaqlar altına ataraq qan davasını, müsibəti dayandırıb. Ancaq erməni qadını doğulan körpəsinin qulağına pıçıldayır ki, türk sənin düşmənindir. Məktəb də, kilsə də cəmiyyət də belə sərsəm fikirlərin daşıyıcısı, təbliğatçısı rolunu oynayır.
Bu məqamda 2020-ci ilin sentyabr ayını xatırlayaq. Hələ iki dövlət arasında müharibə başlamamışdan öncə Ermənistanda “Qadınlar sülh tərəfdarıdır” təşkilatı işğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarında qeyri-qanuni məşq keçib, əllərindəki silahı Azərbaycan sərhədlərinə tərəf tuşladılar. İstər-istəməz daxilimizdə sual yaranır:
İndi bu erməni qadınlarını necə sülh tərəfdarı adlandırmaq olar? Başqa bir sual da ortaya çıxır:
Azərbaycan torpaqlarını işğal etmək naminə heç nəyi əsirgəmədiyini əhaliyə bəyan etmək üçün öz arvadını rəmzi olaraq təmas xəttinə göndərən baş nazir hansı düşüncənin sahibidir, hansı əqidənin sahibidir?
Yeri gəlmişkən bir məqamı da xatırlayaq. Asala terror təşkilatının maddi yardımı və Ermənistanın keçmiş rəhbəri Robert Koçaryanın mənəvi dəstəyi ilə qızlardan ibarət “Xatun” snayper qrupunu yaradan Marqarita Sarkisyan da erməni qadını, daha doğrusu terrorçusu, killeri idi. Demək ki, erməni millətçisi üçün qadın-kişi anlayışı yoxdur, xislət və xəstə təfəkkür məsələsi var. Hələ müharibə ərəfəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev erməni cəmiyyətinə səslənərək:
“Əgər erməni əsgəri ölmək istəmirsə, onda rədd olsun Azərbaycan torpağından!”- demişdir. Əslində bu xəbərdarlığı ilk növbədə erməni qadınları anlamalı idi. Ancaq beyni yuyulmuş erməni qadınları öz mənasız ədavətlərindən, yersiz hikkələrindən əl çəkmədilər. M.M.Nəvvab bu barədə yazır:
"Ermənilər görürlər ki, təbiətlərinin bu cür ədavətli olmasından həmişə zərər çəkirlər". Və bu zərəri artıqlaması ilə 44 günlük Vətən savaşında ödədilər.
Əlavə: "Mən onlara etibar etmirəm" - deyərək, Qriboyedovun Qafqaz müsəlmanlarına xitabən söylədiyi bu fikri onun ölüm səbəblərindən biri oldu. Sözsüz ki, etibar etmədiklərinin deyil, sonradan gəlmişlərin "etibarının" qurbanı oldu. Pyotrkimilərinin tör-töküntüsünə heç vaxt inanmaq, etibar etmək olmaz. Onların tərəfini saxlayanları da gec-tez qriboyedovfason acı sonluq gözləyir. Hətta məsələ o yerə çatıb ki, artıq dığalara böyük bratları da sahib çıxmır. Necə deyərlər, "Moskva göz yaşlarına inanmır!"
Əsgər İSMAYILOV,
BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
31-05-2024, 12:29
Mətbuatda klassik və müasir təməl: söz, zəka, əməl
Hər dəfə Alfons Dodenin "Sonuncu dərs"ini və müsyö Amellə Fransın dialoqunu xatırlayanda adamın canına üşütmə düşür. Əslində həssas və vacib məqamlarda xarakter tamlığı, daha doğrusu insanlıq duyğusu ortaya çıxır. Kimisi narahatlıqdan canına vicvicə salır, kimisi də olanları heç vecinə də almır. Ümumiyyətlə, fitrətdə var olan və insan ömrünə köçürülən kodlar silinməzdir. Müəyyən situasiyada həmin şriftlər açılır, insan da ona uyğun davranır. Dahi Füzuli də bu hikmət hökmünü baqi hesab edirdi.
Fəqət olanlara necə etina etməyəsən? Əgər daxilimizdə özbaşınalıq, sərhədsizlik olsaydı, onda Salam Qədirzadə hər səhifəsi insan taleyinin fəlsəfi qatlarına açılan kitabının – sonuncu əsərinin adını “Hər gün ömürdən gedir” qoymazdı. Nə də Dino Butsati "İtirilmiş günlər"i yazmazdı. Hekayə qəhrəmanı Kazirra yelə sovurduğu ömrün xiffətindən "Sinyor!" – deyə dil açaraq "Qoyun, bu günlərdən heç olmasa üçünü özümlə aparım" deməzdi.
Göründüyü kimi elmə biliyə yiyələnmək, zamanın qədir-qiymətini bilmək, həmçinin əqidəli, dərrakəli adamların əhatəsində olmaq insanı ucaldır.
Darülmüəllimi yenicə qurtaran Cəlil Məmmədquluzadənin “Xatirələr”ində də belədir. O, hüşyar dosta rast gəldiyini böyük sevinc və qürurla yazır. Həmin adamın Eynəli bəy Sultanov olduğunu bildirir. Özünə həmdəm, sindaş və müəllim bildiyi Eynəli bəy həm də Mirzə Cəlilin həmyaşıdı idi.
Ötən illərdə Mətbuat tarixini onlayn qaydada təlim edən müəllim Nuranə Həsənova da tələbələrə sindaş oldu. Hardasa bir çox tələbələrlə də həmyaşıd idi. Buna baxmayaraq daxilindəki müəllim əzmi və andına sadiq qalan Nuranə Həsənova Sidqi kimi sidq ürəkdən “Qəzet, yaxud qəzetə nədir?” deyə və öyrədə bildi. Sidqinin "Qəzet oxuyalım!" nidası qəzetlərin çıxdaş olduğu bugünkü gündə də duyuldu. Ədibin timsalında yüzlərlə, bəlkədə də minlərlə söz, fikir adamının ruhuna maarif və mədəniyyət "Çırağ"ı yandı. Müəllim ilk qəzetlərin təşəkkül, intibah və tənəzzül dövrlərindən, "Əkinçi" kotanından mətbuatımıza yayılan maarif toxumlarından və onların gələcək cücərtilərindən danışdı. Biliklərin tələbə beynində öz rəflərinə yığılması, yerbəyer olması üçün, tədris etdiyi mövzuya mütləq növbəti dərs yenidən qayıtdı. Bu, öyrəndiklərimizin əsaslı şəkildə möhkəmlənməsinin təmininə çevrilir, beləcə mövzuyla əlaqədar verilən biliklər bir növ əyaniləşir. Ancaq bu əyaniliyi üç ildə qiyabiləşməyən fürsətcil tələbələrə aid etmək doğru olmazdı.
Milli və mədəni inkişafımızın xəritəsini cızan, "Əkinçi" ənənələrinə sadiq qalan "Kəşkül"də ilk dəfə "Azərbaycan milləti" ifadəsinin işlədildiyi üzərində dəfələrlə dayandı. Bu, olduqca vacib məsələdir. Çünki ruslar bütün azərbaycanlıları “müsəlman” və ya “tatar” adlandırırdılar. Rəhmətlik Üzeyir Hacıbəyli də bu ağrıdan irəli gələrək "Həqiqət budur" yazısında qələmi ilə milləti oyandırmağa çalışırdı.
Əbəs yerə deyildi ki, Nuranə Həsənovanın elmi məruzəsinin biri məhz “Cumhuriyyət qurucuları barədə mətbuatda nəşr olunan ilk yazılar(1985-1995)” idi. Onun "Milli Mətbuat tarixi" kafedrasında Sovet hakimiyyəti illərində xalqın milli-mənəvi dəyərlərindən uzaqlaşdırılmasından, tarixi dövlətçiliyimizin təhriflərə məruz qalmasından bəhs edən çıxışını ötən il dinlədim. Nuranə Həsənova milli məsələlərdə müəllim və ən əsas da vətəndaş kimi hər zaman öz elmi və pedaqoji fəaliyyəti ilə seçilib.
Üzeyir bəydən söz düşmüşkən qeyd edək ki, mərhum prezident Heydər Əliyevin sərəncamı ilə hər il 18 sentyabr Milli Musiqi Günü kimi qeyd olunur. Bu, həqiqətən də tarixi hadisədir. Millətimiz üçün qiymətli olan bu tarixin orta məktəbin rus bölməsinin gündəliyində yanlışlığa yol verilməsi Nuranə Həsənovanın diqqətindən yayınmadı. Nuranə Həsənova millət və tarix üçün önəm kəsb edən məsələ barədə yazır: "Üzeyir Hacıbəylinin doğum günü 21 sentyabr tarixi kimi qeyd olunub. Müqayisə üçün Azərbaycan bölməsinin gündəliyində 21 sentyabr sadəcə Beynəlxalq sülh günü kimi yazılıb. Dahi Azərbaycan bəstəkarı, publisisti Üzeyir bəy Hacıbəyli 18 sentyabr 1885-ci ildə Ağcabədidə anadan olub. Azərbaycanda hər il sentyabrın 18-i Üzeyir Hacıbəylinin doğum günü şərəfinə Milli Musiqi Günü kimi qeyd edilir".
Nuranə Həsənovanın 90-cı illərin əvvəllərində çıxan qəzetlərin birində Flora Xəlilzadənin dədə-baba yurdundan qaçqın, köçkün düşənlər haqqında yazısı ilə bizi tanış etməsi də olduqca maraqlı tarixi fakt və araşdırma idi. O illərin ağrısını gözlərimizlə görməsək də, ancaq yazı boyu qəlbimizlə həmin acıları hiss etməmək mümkünsüz idi. Biçarələrin müqəddaratının, iqbalının, taleyinin belə yazılmadığını öyrəndik. Dərindən köks ötürüb "Ah, talesiz talelər..." dedik. Nə qədər ömrün dərddən, xiffətdən söndüyünü, nə qədər arzuların, diləklərin doğmamış öldüyünü oxuduq. Ağ saçlı, qara örpəkli Şirinovanın timsalında minlərlə ahıl yaşlı anaların, dilsiz-ağızsız Fəxrəddinlərin, Fəxrəddin müəllim timsalında minlərlə ziyalılarımızın erməni quduzluğunun qurbanı olduğu insanı içdən diddi, ruhun sarsıtdı. Yazıda bir ifadə vardı: "Daşnaklar öldürdü onları". Bəli, həm silahsız, həm silahlı. İndi bu dünyadan nakam, diləfkar, gözüyolda, həsrətlə köçən doğmalarımızın ruhu şaddır.
Nuranə Həsənovanın Vətən savaşında qələmə aldığı "Vətən bağı al-əlvandır, Şuşa dərdimə dərmandır!", "Vətən sevgisi, birlik, bərabərlik duyğusu birləşib dağ olub", "Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsində Rusiyanın tarixi mövqeyi..." və bir sıra yazıları həmin ruhlara qələbə ərməğanıdır...
Qərənfil Dünyaminqızı Əməkdar jurnalist
Əsgər İsmayılov BDU Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
30-05-2024, 19:35
UNEC-də tələbələrin yaşıl iqtisadiyyata həsr olunan beynəlxalq konfransı keçirilib.
UNEC-in Rus İqtisad Məktəbində “Davamlı inkişaf şəraitində yaşıl iqtisadiyyat: çağırışlar və gözləntilər” mövzusunda beynəlxalq elmi-praktiki konfransı keçirilib.
Konfransı giriş sözü ilə açan Rus iqtisad məktəbinin direktoru dosent Mənsur Bərxudarov tədbirdə elm və təhsil, habelə özəl və dövlət sektorlarının nümayəndələrinin də təmsil olunduğunu qeyd edib. Təbii ehtiyatların azalması, tələbatın artması fonunda dayanıqlı inkişafa nail olmaq üçün "yaşıl" iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində baş tutan tədbirlərin, görüşlərin, konfransların böyük əhəmiyyətə malik olduğunu diqqətə çatdırıb.
Sonra elm və innovasiyalar üzrə prorektor dosent Fariz Əhmədov konfransın mövzusunun əhəmiyyəti barədə danışıb. Bu il Azərbaycanın COP-29 kimi qlobal konfransa ev sahibliyi etməsi onun beynəlxalq nüfuzunu və ekoloji məsələrə sadiqliyindən irəli gəldiyini vurğulayıb. Əlavə olaraq, COP-29-la bağlı UNEC-də keçirilən tədbirlərdə gənclərin üzərinə düşən vəzifələrdən danışıb.
Ardınca UNEC nəzdində İqtisadi Araşdırmalar Elmi-Tədqiqat İnstitutunun direktoru, professor Yadulla Həsənli, Rusiya Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü professor Bəhram Əliyev yaşıl iqtisadiyyatın dünya üçün əhəmiyyəti, ekoloji təmiz texnologiyaların tətbiqinə yer verilməsi, tullantıların yenidən emalı və çirklənmiş ərazilərin bərpasının təşviqi, "yaşıl" texnologiyaların tətbiqinin qollara ayrılmasının ayrı-ayrı aspektləri, təhsil sahəsinin bu proseslərdə yeri və rolu haqqında danışıblar.
200-dən çox gənc tədqiqatçının yer aldığı beynəlxalq konfrans 7 panel sessiya üzrə Azərbaycanın müxtəlif ali təhsil müəssisələrinin nümayəndələri ilə bərabər Türkiyə, Rusiya, Belarus, Qazaxıstan və Yunanıstanın tələbə, magistr və doktorantlarının çıxışları ilə davam edib.
Panel iclasın moderatoru Aysel Qaragözova Azərbaycanın enerji strategiyasında yeni eranın başlanğıcı olduğunu bildirib. Bu məsələnin dövlətimiz tərəfindən prioritet vəzifə olaraq irəli sürüldüyünü qeyd edib. UNEC-in nüfuzlu alimlərinin, yaşıl iqtisadiyyatla bağlı tanınmış elm adamlarının çıxış etdikləri sessiyalarda mövzu ilə bağlı əhəmiyyətli müzakirələr aparılıb.
Konfrans UNEC RİM-in tərkibində fəaliyyət göstərən “UNEC RESH Stars” yaradıcı tələbə klubunun ifasında konsert proqramı ilə başa çatıb.
Əsgər İsmayılov
26-05-2024, 21:15
İslamdan müqəddəslik almış dövrünün müasir qadınları.
Xalqımızın formalaşmağa başladığı dövrlərdən etibarən qadın məsələsi ən çox düşünülən məsələlərdən biri olmuşdur. Əsasən XX əsrin əvvəllərində Cümhuriyyətimiz yarandığı dövrlərdən etibarən qadın haqları hər məsələdə başlıca problem olaraq qoyulub. Dini fanatizm dərəcəsində yaşayan kəslərin qarşısını almaqda ziyalı qadınlarımızın savaşlarından biridir. Cümhuriyyətimizin ziyalıları hər zaman səsləndiriblər ki, qadın bir şəxsiyyət kimi azad olmayana qədər bu cəmiyyətin problemləri həll olunmaz qalacaqdır.
Cəmiyyətin gələcəyini aydınladacaq olan qadınlar öz haqları uğrunda hərdaim mübarizələr aparıb.
Onlaran qətiyyətli duruşu, azadlıq uğrundan savaşları bütün xalqı qarşısında baş əydirmişdir. Cəmiyyətin qadını azad və elmlidirsə onun gələcəyidə ən güclü və sağlam qalacaqdır.
Qəzetlərdə millət qadınını oyatmaq
Hələ XX əsrin əvvələrində millət qadınını oyatmaq üçün çox çabalar göstərilib. Bunların ən böyük örnəyinə Qəzetlərdə çap edilmiş qadın azadlığına aid əsərlər, hekayələr aiddir. Hələ 1903-cü ildə Tiflisdı çap edilmayı başlayan "Şərqi-rus" qəzetində bu probləmlər ən kiçik incəliyi ilə qaldırılmağa başlanmışdır Hekayələrində cəmiyyətin içindən mesajlar verərək qadını azadlığa, öz hüquqlarını müdafiəyə səsləyən ziyalılarımız bu problemlərlə mübarizə aparmışdır. Dinimizdən buyana gələn müqəddəs qadın adını cahil mollaların əlinə verməmək üçün çox mubarizələr, savaşlar gedib. Qadının müqəddəsliyi hər bir şəxsin anasına, öz ailəsinə olan hörmətindən vüsət alır
Bakıda ilk qız məktəbi.
XX əsrin ilk illərində Azərbaycan qadınlarının təhsil almaq imkanının məhdudluğuna qarşı atılmış mühüm addımlardan biri H.Z.Tağıyevin 1901-ci ilin oktyabr ayında Bakı Qız Məktəbini təsis etməsi oldu. Məktəbin təntənəli açılışı günü - 1901-ci il oktyabrın 7-de "Kaspi" qəzeti Qafqaz (Zaqafqaziya) müsəlmanlarının Şeyxülislamı Axund Əbdüssəlam Axundzadənin xeyir-duasını da dərc etmişdi. O. Məhəmməd peyğəmbərin "elm öyrənmək həm müsəlman kişiyə, həm də müsəlman qadınına vacibdır sözlərini xüsusi vurğulamış, İslamın tarixindan, həkim alim kimi şöhrət tapmış müsəlman qadınlarının həyatından misallar və sitatlar gətirmiş və demişdi: “Bu tarixi sitatlardan məqsədim budur ki, nə din, nə şəriət təhsil və tərbiyə sahəsində qadınların hüquqlarını məhdudlaşdırmır. Belə olsaydı, İslamda bu qədər şöhrətli müsəlman qadını yetişməzdi. Əgər bu vaxta qədər Zaqafqaziyada qızlara təhsil verilməyibsə, bunun səbəbi təkcə məktəbin yoxluğu deyil, həm də kök atmış ziyanlı adətlərdir.”
Qadınının yolunu aydınlatan "İŞIQ"
İşıq qəzeti Azərbaycanın ilk qadın qəzetidir. Bu möhtəşəm çağırış qəzetinin ilk nömrəsinin çıxışıa 1911-ci il yanvarın 22-nə təsadüf etmişdir. 1912-ci ilədək 68 nömrəsi işıq üzü görən bu qəzetində naşiri Xədicə xanım Əlibəyova kimi ideal şəxslərdən olan maarifçimız olmuşdur. Bu qəzet artıq oyanmaqda olan qadının səsi idi. XX əsrin əvvəllərində hər bir fəal qadının azadlıq çağırışları var idi. Artıq bu səslərin mənası müqəddəs qadının cəmiyyətdə ictimai qüvvəyə çevrilmə addımlarıydı. Qəzet çıxmağa başladığı günlərdən etibarən Xədicə xanım ziyalı qadınlarınızı ətrafına toplayıb cəmiyyəti cəhalət xülyasından oyatmağa səy göstəriblər. Onlar bu ilk səyləri neçə-neçə qadının gözünü açıb bizim günümüzə qədər işıq saçmışdır. Və XX əsrin əvvəllərindən başlayan bu mübarizələr cavabsız qalmamışdır.
Addımlayır Cümhuriyyət qadınları.
Tarixinə nəzər salsaq görərik ki, cəmiyyətin inkişafının bütün mərhələlərində qadınlar kişilərlə bərabər dövlət quruculuğunda, siyası qərarların verilməsində fəal iştirak etmişdir. Bununla belə, ölkəmizdə milli qadın siyasəti tariximizin şanlı səhifəsı olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə dövlət statusu almış oldu.
Cümhuriyyətin hələ ilk yarandığı illərə nəzər salsaq görərik ki, hərdaim burada qədim türkçülük dəyərləri nəzdində qadınların hüquqları uğrunda mübarizələr getmişdir. Əks cinsin nümayəndələrinin zərif cinslə bağlı olan tabulaşmış düşüncələri bunun qarşısında ən böyük maneə idi.
Hələ 1918-ci il qurultayında M.Ə.Rəsulzadə müsəlman qadınının azad edilməsini müsəlman xalqlarının milli-azadlıq mübarizəsinin ən mühüm məsələlərindən biri kimi qiymətləndirdi. M.Ə. Rəsulzadə deyirdi: "Bütün digər xalqların qadınları kişilərlə bərabər ictimai-siyasi hərəkatda iştirak etdiyi və bununla da öz millətinin uğurlarına kömək etdiyi bir vaxtda müsəlman qadın dustaqlıqda qala bilməz və qalmamalıdır" 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qəbul etdiyi İstiqlal Bəyannaməsinin IV bəndində bərabərhüquqluluq prinsipinin, seçmək və seçilmək hüququnun təsbit edilməsi ilə öz qanuni təsdiqini tapdı. Nəticədə, Azərbaycan Şərqdə qadınlara seçmək və seçilmək hüququ verən ilk şanlı ölkə olduq. Şərqin maarifə addımlayan səsi öz qadınını bu günlərə gətirmək üçün baş qaldırdı.
Müsəlman dünyasında ilk dəfə qadına seçib seçilmək hüququ verildi. Bu addımla nəinki Azərbaycanda, hətta Avropanın beşiyi sayılan bir çox ölkədən əvvəl qadının qanunu dünyaya gəldi. Beləliklə, 1918-ci il dekabrın 8-də işə başlayan Azərbaycan parlament seçkilərdə də azərbaycanlı qadınlar iştirak etmişdir. Azərbaycanlı qadınların seçki hüquqlarının möhkəmləndirilməsi istiqamətində atılan növbəti addım bu hüquqların Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Müəssislər Məclisina seçkilər haqqında Əsasnamədə təsbiti oldu.
Bu dövrdə elmi publisistik və bədii yaradıcılıqla məşğul olan Ş Əfəndizadə, Ş.Qaspralı, Ş Axundzadə, E Yusifbəyli, Ü Sadıqzadə kimi qadın ziyalıların məqalələrində, əsərlərində dövrün ictimai-siyasi. millimənəvi problemləri öz dolğun ifadəsini tapmışdır. Bu ifadələrlə öz yolunu bəlirləyib düzgün təhsili almaq bizlərin borcudur.
Bayraməlibəyova Məryəm.
Məryəm xanım Teymur bəy qızı Bayraməlibəyova. Azərbaycanlı pedaqoq, ilk qadın xeyriyyə cəmiətinin yaradıcısıdır.
Lənkəranda qız məktəbinin Şagirdi Azərbaycanın ilk qadın opera müəğənnisinin sözlərinə görə Məryəm xanım insanları maarifə cəlb etmək üçün şagirdlərini gələcək həyat yolunda addımlamağa hazırlayırdı. Dərslərində kiçik səhnəciklər verən Məryəm xanım qızların beyinlərinə qadının önəminin toxumlarını əkirdi.
Beləliklə ilk Qadın Xeyriyyə Cəmiətinin qurulmasının səbəbləri yavaşdan vüsət almağa başlayır. Məktəbdə təhsil alan qızların geyinməyə ayaqqabıları olmamas, onların maarif yolunda qələm, dəftərə olan ehtiyacı xeyriyyə cəmiətnin qurulması ilə ödənməyə başlayır. Bu təkliflərdən razı qalan cəmiyyət isə gələcəyin işıqlarını təhsilə yönləndirməyə başlayır.
Aprel işğalından sonrada pedoqoji fəaliyyətini davam etdirən Bayraməlibəyova savadsızlığın ləğvi uğrundan ilk qadın kurslarını (1920-1921) təşkil etməyə başlayıb. bütün qəzada qadın müəllim kimi siyasi maarif yolunda insanları bilikləndirməyə davam etmişdir. Məryəm xanım Bayraməlibəyova 1922-ci ildə həbs olunmuş. Bakıdan kənara çıxmamaq barədə iltizam verildikdən sonra isə sərbəst buraxılmışdır. Ömrünün sonlarına kimi müəllimlik işığını yaymağa davam etmişdir.
Dövlətinin gələcəyi uğrunda öz həyatını fəda etmiş yüzlərlə maarifçi xanımın adını çəkmək olar. Lakin onların başlatdıqları bu azadlıq savaşını davam etdirmək bizlərin səyləri ilə tərənnüm tapacaqdır.
Hazırladı:
Ləman Təhməz JK-065A
26-05-2024, 20:12
Növbəti qurban Ermənistan olacaq: ABŞ və Aİ-dən böyük oyun
ABŞ, Avropa İttifaqı (Aİ) və Ermənistan arasında aprelin 5-də imzalanmış müqavilə Cənubi Qafqazda yeni gərginliyə səbəb ola bilər. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu gün Rusiya ilə Ermənistan arasında münasibətlər kifayət qədər gərgindir. Bunun əsas səbəbi İrəvanla Qərb arasında əlaqələrin inkişafıdır. ABŞ və Aİ-yə bu qədər yaxınlaşmaq Ermənistan daxilində ciddi problemlər yarada bilər.
Vaşinqton və Brüssel Moskvanı daha çox küncə sıxışdırmaq siyasətini tutublar.
Sözügedən üçtərəfli müqavilə Ermənistanı bir növ arxayınlaşdırdı.
Ukraynadan sonra növbəti qurban Ermənistan seçiləcək. Çünki İrəvan Moskvanı qəzəbləndirməyə davam edir.
Xəlilov Anar
Azərbaycan Universiteti
26-05-2024, 20:05
Gürcüstan Qərbdən asılılığın nələrə səbəb ola biləcəyini anladı
Bu gün Gürcüstanda baş verənlər bir neçə günün və yaxud da bir neçə ayın məsələsi deyil. Bu, illərlə yığılmış problemin bir partlayışı kimi də dəyərləndirilə bilər. Çünkü uzun illər, artıq 20 ildən çox vaxtdır ki, Qərb bu və ya digər formada Gürcüstanda qeyri-hökumət təşkilatlarının maliyyələşdirilməsini həyata keçirir. Belə QHT-lərin sayı 25 minə qədərdir.
Tarixi təcrübə göstərir ki, Qərb Gürcüstanın arxasında və ya Gürcüstanda hakimiyyətə gətirdiyi şəxslərin arxasında dayanmayıb. Ölkənin keçmiş prezidenti Mixail Saakaşvilinin aqibəti çoxlarına bəllidir. Çünkü Saakaşvili hakimiyyətə gətirən qərb sonuna qədər onun arxasında dayanmadı.
Bundan başqa, Qərb 2008-ci ildə Gürcüstanı faktiki olaraq Rusiyanın əlinə verdi.
Qərb, həqiqətən də, bu ölkənin daha da inkişaf etməsini istəyirsə, oraya böyük miqdarda iqtisadi yatırımlar etməliydi. Amma əksinə etdi. ABŞ və müttəfiqləri Gürcüstan Cəmiyyətinin Agentura Şəbəkəsini formalaşdırdı. QHT-lər vasitəsi ilə insanları ələ aldılar və verilən böyük miqdarda maliyyə yardımları cəmiyyətin yönləndirilməsində istifadə edildi. Nəticə o yerə gəldi çıxdı ki, bugün Gürcüstanda 700 mindən də çox insan Amerika və Avropaya köçüb gedib. Bunun adını liberallaşma, inteqrasiya qoyurlar. Amma o deyil. Görünən odur ki, Gürcüstan cəmiyyəti bu 20 il ərzində bir çox şeyləri itirdi. İndi isə artıq etirazçılar başa düşürlər ki, hökumətin qəbul etdiyi qanun onların bir növ çörəyini kəsir. Amma hökumət də anlayır ki, bunun qarşısını almasa Gürcüstanı qarşıda daha ağır vəziyyətlər, daha ağır siyasi prosesslər gözləyir. Mən düşünürəm ki, əgər həqiqətən də, Qərb, istər ABŞ, istər Aİ olsun, Gürcüstana, həqiqətən, dəstək vermək, onu inkişaf etdirmək istəyirsə, onun iqtisadiyyatına yardım etməli idi və investisiya qoymalı idi. QHT-lərə verilən pullar özünü doğrultmadı.
Buna görə də Gürcüstan cəmiyyətində artıq ciddi problemlər ortaya çıxır. Düzdür, yavaş-yavaş insanlar anlayırlar ki, Qərbin onları çətin vəziyyətə qoyması gün üzünə çıxır. Amma davam edən aksiyalar Gürcüstan hökumətini ciddi sarsıtdı. Yəqin, bu cəmiyyət anlayacaq ki, Qərbə inteqrasiya heç də hər şeyin yaxşı olacağı anlamına gəlmir. Burada yaxşı tərəflər də ola bilərdi, amma hələ ki, bu yaxşılığın arxasında bir də özlərinin maraqlarını güdən bir siyasət durur. Bu baxımdan düşünürəm ki, Gürcüstan bundan sonra nə qədər də Qərbə inteqrasiya prosesinə girişsə də mövcud vəziyyət Gürcüstan hökuməti qarşısında ABŞ və Aİ-dən asılılığın nələrə səbəb ola biləcəyinə dair nümunə olacaq.
Muxtarov Məcid
Azərbaycan Universiteti
26-05-2024, 05:43
“Dövlət də millətin bir şəklidir.”
XX əsrin əvvəlləri Azərbaycan ictimai fikrində millətin oyanış, özünüdərk, istiqlal, türkləşmək, millilik düşüncələrinin renesans dövrü hesab olunur və əlbəttə ki, milli mətbuat bu prosesə təbiidir ki təsirsiz qalmırdır. M.Ə.Rəsulzadə dövlət haqqında yazırdı:
“Dövlətlə millət arasında təzad bir mübarizə var. Dövlət və millət kəlmələrini mütəzad və mütəbariz mənada işlədirik. Çünki dövlət də millətin bir şəklidir. Millət – özək, dövlət qabıqdır. Fəqət bu tərif, şümuli bir millətə aid olan dövlətlər haqqında səhihdir.Digər təbirlə demək olar ki, bu tərif təbii təşkilata malik olan dövlətlər haqqındadır. Çünki ən təbii dövlət – milli olan dövlətdir. Fəqət təhti-idarəsində bir çox millətlər olan dövlətdə məlumdur ki, dövlət mənası ilə millət mənası bir olmaz “!
Cümhuriyyət dövrü milli mətbuatının siyasi publisistikasının ən parlaq və ən dəyərli nümunələrinin müəlliflərindən olan M.Ə.Rəsulzadənin Azərbaycanın milli məfkurə və istiqlal savaşından doğan məqalələri xalqın milli və mənəvi dəyərləri üzərində demokratik şəraitdə yaşamasına, dövlət və dövlətçilik ideallarına xidmət edirdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yarandığı ilk günlərdə qələmə aldığı “Azərbaycan paytaxtı” adlı tarixi-publisist məqaləsi öz ictimai-siyasi əhəmiyyətinə görə, tariximizin və istiqlal savaşımızın tədqiqi baxımından əhəmiyyətini bu gün də qoruyub saxlayır.
Bakı erməni-daşnak, ingilis hərbi birləşmələrindən azad olunub, Azərbaycana qovuşandan sonra Cümhuriyyətin paytaxtının tarixi barədə kifayət qədər materialların olmamasından təəssüf hissi keçirən M.Ə.Rəsulzadə bu barədə yazırdı:
“Mən mətbuatı çox aradım. Lakin Bakı barədə bir yazıya rast gəlmədim. Bu həvəs mənə cəsarət verdi: müxtəsər də olsa, Bakının tarixi haqqında bir kaç yarpaq qaralayalım. Şübhəsiz ki, bu sətirlərlə veriləcək məlumat Azərbaycanın paytaxtının şan və heysiyyatı və hüciyyəti ilə olmayacaq... Düşündüm ki, naqis də olsa, bir şey olsun. Biz naqisini başlarıq, mütəşəbbüs gənclərimiz də çalışar, vətən eşqi, məmləkət məhəbbəti ilə səy edər, bu başlanğıcı təkmil edərlər...”
M.Ə.Rəsulzadənin 1918-ci il iyunun 17-də Azərbaycan Milli Şurasının toplantısında söylədiyi nitqdə bu baxımdan maraqlıdır:
“Dünya müharibəsi və Rusiya inqilabının təsiri ilə yeni doğmuş və həyat siyasətinə ilk qədəm basmış olan Azərbaycan qayəsi əhatə olunmaz mühüm dəqiqələr keçirir... Iştə bir zaman ki, müqəddərat milliliyi əllərinə alanlar üçün Azərbaycan nüzadini tələf etdirməmək kimi müşkül, fəqət müşkülliyi ilə bərabər şərəfli bir vəzifə və məsuliyyət tərtib ediyor.”
Göründüyü kimi, M.Ə.Rəsulzadə hələ Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində mətbuatda qaldırdığı “Azərbaycan qayəsi” ideyasını xüsusi olaraq vurğulayır. 1918-ci il dekabrın 7-də Azərbaycan parlamentinin açılışında isə bu məsələyə bir daha toxunur:
“Biz o zaman ki, bizim üçün ən yaxşı məsələni -”Azərbaycan muxtariyyəti"ni müdafiə edirdik, biz onda sağ və sol tərəfdən amansız tənqidə məruz qalmışdıq. Sağdan bizə deyirdilər ki, azərbaycançılıq şüarı ilə siz müsəlmanları parçalayırsınız, türkçülük bayrağı qaldırmaqla - Allah eləməsin - siz Islamın əsasını sarsıdırsınız. Soldan isə bizi məzəmmət edirdilər ki, Azərbaycan muxtariyyətini tələb edərək biz vahid demokratik cəbhəni yarırıq. “Müsavat” Partiyası birinci olaraq Azərbaycan müstəqilliyi bayrağını yüksəyə qaldırmışdır. Beləliklə, müsəlman partiyaları arasında Azərbaycan ideyasında fikir ayrılığı yoxdur. Xalqın şüurunda Azərbaycan ideyası artıq möhkəmlənmişdir."
M.Ə.Rəsulzadənin “Əsrimizin Səyavuşu” əsəri milli azadlıq və milli dövlətçilik ideyalarının təbliği baxımında da xüsusi yer tutur. Müəllif bu əsərlə xalqımızın keçdiyi və keçəcəyi azadlıq yolunu çox uğurla seçdiyi bir bədii obraz vasitəsilə ifadə etmişdir. O bu əsərdə rus – bolşevik istilasının Azərbaycanın milli dövlətçiliyinə son qoyması ilə bağlı yazır bunu gənc Cümhuriyyətin bəxtsizliyi kimi qiymətləndirir.
Əsərin sonunda gəncliyi istiqlal uğrunda mübarizəyə çağıran müəllifin «Ya qazi və ya şəhid olacaqsan» kimi son cümləsi isə bir hayqırtıdır.
Cümhuriyyətimizin qurucusu və eyni zamanda XX əsin əvvəllərinin böyük publisisti olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin yaradıcılığı demək olar ki, azadlıq, müstəqillik, milli dövlətçilik ideyaları ilə nəfəs alırdı. Tam əminliklə demək olar ki, milli müstəqillik ideyaları heç bir publisistin yaradıcılığında onun publisistikasında olduğu kimi belə qabarıq və ardıcıl, sistematik deyil. Bəlkə də Azərbaycanın müstəqilliyi arzusu bu publisistikanın yaranma səbəbi idi. Onun istər məqalələrinə, istərsə də irihəcmli əsərlərinə bu ruh hakimdir – Azərbaycan istiqlalı!
Təkcə yaradıcılığını deyil, bütün həyatını Azərbaycanın istiqlalı yoluna həsr edən, milli istiqlalı həm nəzəri, həm də əməli cəhətdən hazırlamaq işini öz üzərinə götürən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Azərbaycanın istiqlalının son qələbəsinə ömrünün sonuna qədər inanırdı. Zaman onun bu inamını doğrultdu, Azərbaycan yenidən müstəqillik əldə etdi.
Nəzrin MƏŞƏDİYEVA
25-05-2024, 11:44
Cənubi Qafqazda yeni müharibə başlaya bilər: Fransa və Almaniya bunu etməsə...
Cənubi Qafqazda müharibə riski hər zaman var. Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi imzalanmayana qədər belə bir risk öz aktuallığını qoruyur. Məsələ təkcə bununla da bitmir. Ermənistan konstitusiyasında bir sıra dəyişikliklərin olması, o cümlədən Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının aradan qalxması şərtdir.
Məsələ burasındadı ki təkcə region dövlətlərinin deyil, həm də digər oyunçuların bölgə ilə bağlı ciddi maraqları var. Ona görə də Ermənistan Qazaxın işğal altındakı dörd kəndini qaytarsa da, eskalasiya təhlükəsi sovuşmayıb.
Rəsmi İrəvan işğal altındakı digər kəndləri də qaytarmalı, konstitusiyasına dəyişiklik eməlidir. Ardınca sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra təhlükələr aradan qalxa bilər.
Əgər kənar qüvvələr Cənub Qafqaza müdaxilə etməsə, bu bölgə sözün əsl mənasında sülh adasına çevirlə bilər. Lakin görürük ki, kənar qüvvələr sanki müşterek formada əlbir olaraq prosesi qəsdən ləngitməyə, sülh danışıqlar prosesini pozmağa çalışırlar.
Yeri gəlmişkən deyək ki, son zamanlar Almaniyanın ritorikasında dəyişiklik hiss olunur. Bu dövlət artıq reallığı dərk edir. Berlin başa düşür ki, Bakı ilə İrəvan arasında sülhün alternativi yoxdur. Rəsmi Paris anlayır ki, Bakı ilə kəllə- kəlləyə gəlmək mənasızdır. Moskva isə çoxdan reallığı qəbul edib. Rusiya sülhməramlı kontingentinin Qarabağı vaxtından əvvəl tərk etməsi təbii ki, yüksək səviyyəli razılaşmadan sonra baş tutdu.
Üçüncü tərəflər yaxşı bilirlər ki, regiona indi yalnız Türkiyə müdaxilə edə bilər. İkinci bir alternativ görünmür. Əks halda müharibə ola bilər.
Mikayılova Leyla
Azərbaycan Universiteti
25-05-2024, 11:37
ABŞ- a inam yoxdur: Azərbaycan öz gücünə arxalanmalıdır
Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsindən sonra beynəlxalq ictimaiyyətdən fərqli reaksiya gözləyirdik. Əslində biz qərbdən reaksiyanı həm belə gözləyirdik, həm də gözləmirdik. Gözləyirdik ona görə ki, 30 illik müddət ərzində bizə qarşı tutulan mövqe onu deməyə əsas verir ki, qərb ölkələri ən kritik məqamda dini kontekstdən çıxış eləməyə başlayırlar, Ermənistanın tərəfini saxlayırlar. Gözləmirdik ona görə ki, özləri hüquqdan danışırlar. Beynəlxalq hüquqdan, insan haqlarından danışırlar, amma Azərbaycanın beynəlxalq birlik tərəfindən tanınmış hüquqlarını tanımaq istəmirlər.
Qərb, xüsusilə ABŞ sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsi məsələsində açıq şəkildə Ermənistanı dəstəklədi. Halbuki bu ritorika ABŞ-nin Ukraynada, Gürcüstanda ortaya qoyduğu mövqe ilə üst-üstə düşmür. Deməli, Bakı Qərbə etibar etməməlidir. Azərbaycan öz imkanlarını arxalanmalədər. Ermənistanla sülhün əldə olunmasında da Qərbə bel bağlamaq olmaz.
Qurdayeva Nəzrin
Azərbaycan Universiteti
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?
Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam
Sayğac
Ən çox baxılanlar
Köşə
Xəbər lenti
Foto
Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov
All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!