Ekoloji fəal və tədqiqatçı:
Proqnozlara görə, Urmiya gölü yayın sonuna qədər tamamilə quruyacaq
İranda ekoloji məsələlər üzrə tədqiqatçı Maşallah Rəzmi bildirib ki, proqnozlara görə, Urmiya gölü yayın sonuna qədər tamamilə quruyacaq.
Mənbə: https://www.aa.com.tr/fa/2949203 ایران/فعال-و-پژوهشگر-محیط-زیست-طبق-پیش-بینی-ها-دریاچه-ارومیه-تا-آخر-تابستان-کاملا-خشک-می-شود/
İstanbul/Anadolu xəbər agentliyi

İranda etnik və ekoloji məsələlər üzrə tədqiqatçı Maşallah Rəzmi Anadolu xəbər agentliyinə müsahibəsində Urmiya gölünün kritik vəziyyətinə toxunaraq bildirib ki, proqnozlara görə bu göl son nəfəsini verəcək və bu yayın sonuna qədər tamamilə quruyacaq.
O, Urmiya gölündə təbii halda 33 milyard kubmetr suyun olduğunu və dünyada ikinci duzlu su gölü hesab edildiyini bildirərək demişdir ki, bu göl hazırda tamamilə quruyur və içindəki su təxminən bir milyard kubmetrə qədər azalmışdır.
Onun sözlərinə görə, Urmiya gölünün bərpasına nəzarət edən Şərif Texnologiya Universitetinin dərc etdiyi son araşdırmaya əsasən, Urmiya gölü son 60 ildə ən aşağı səviyyədədir və təcili tədbirlər görülməsə, bu yayın sonuna qədər tamamilə quruması gözlənilir.
M.Rəzmi Urmiya gölünün qurumasının əsas səbəbi kimi Urmiya gölünə axan çaylar üzərində 40 böyük bəndin tikilməsini göstərib və qeyd edib ki, bu bəndlər 20 il əvvəl gölə gedən 22 çayın üzərində tikilib və beləliklə də suyun gölə daxil olmasının qarşısı alınıb. Həm də əhalini ərzaq məhsulu ilə təmin etmək bəhanəsi ilə gölün su hövzəsində əkin sahəsini ikiqat artırıblar və gölün ətrafında minlərlə dərin su quysu qazıblar.
Ətraf mühit məsələlərinin tədqiqatçısı M.Rəzmi ötən illərdə insanların etirazı ilə bağlı bəzi bəndlərin tikintisinin dayandırıldığını bildirib və eyni zamanda əlavə edərək deyib: Amma indi Urmiya gölü tamamilə quruduğundan, İranın energetika naziri “Nazlı Çay” və “Bərandüz Çay” üzərində yeni bəndlərin tikintisinə icazə verib.
O, 2016-cı ildə ictimai rəyin təzyiqi ilə İran hakimiyyətinin Şərif Texnologiya Universitetinin nəzarəti altında “Urmiya Gölünün Bərpası Qərargahı” yaratdığını bildirərək dedi: “Bu gölün on il ərzində əvvəlki ekoloji səviyyəsinə çatması və bərpası nəzərdə tutulurdu. Lakin əməli addımlar atmaq əvəzinə bərpa qərargahı yüzlərlə konfrans və komitələr təşkil etdi. Qərargahın yaradılmasından 7 il sonra göl indi son nəfəsini verir. Əslində bütün bu reklam və təbliğatlara baxmayaraq, göldə heç bir canlanma baş verməyib və kiçik Zab çayının suyu da gölə çatmayıb. Gölün bərpasına ayrılan böyük büdcələr də yeyilib”.

Urmiya gölünün tamamilə quruması ilə göl ətrafında 15 milyon insanın həyatının ciddi təhlükə altına düşəcəyini vurğulayan Rəzmi əlavə etmişdir: “Küləklər və duz fırtınaları 500 km radiusda bütün bölgədə həyat imkanlarını məhv edəcək və ölkənin ətraf mühitin mühafizəsi təşkilatının keçmiş rəsmisinin sözlərinə görə, yaxın gələcəkdə 3 milyonluq Təbriz şəhərində yaşayış mümkün olmayacaq.”
Göldən yayılan duzların hazırkı vəziyyəti ilə bağlı ekoloji tədqiqatçı deyib:
“Bu barədə çox araşdırma aparılmayıb, lakin duzlar indi kristal şəklində ətraf ərazilərə yayılıb və zamanla toz halına gətiriləcək. Bundan sonra tufanlar, tornadolar o duzları asanlıqla Tehrana və Kərəcə yayacaq və dediyim kimi, indiki tendensiyanın davam etməsi ilə İranın paytaxtında sağ qalmaq çox çətin olacaq. Hazırda Urmiya gölünün ətrafındakı 40 kənd bu məsələyə görə boşaldılıb və orada artıq əkinçilik etmək imkanı yoxdur. Bu proses xüsusilə kristal duzların toz halına salınması ilə getdikcə daha böyük radiusa çatacaq və ehtimal ki, beş-on il davam edəcək, ətraf mühit və həmin radiusdakı ərazilərin sakinləri üçün çox təhlükəli vəziyyət yaranacaq.”
O, Urmiya gölünün bərpası ilə bağlı təcili həll yolları haqqında təklifləırini də verib:
“Bu regional ekoloji fəlakətin qarşısını almaq üçün İran hakimiyyəti, beynəlxalq qurumlar, o cümlədən BMT-nin Ətraf Mühit Departamenti ən qısa zamanda ciddi və təcili tədbirlər görməlidir. Bəndlərin arxasındakı su dərhal buraxılmalı və bütün çaylardan gölə su təmin edilməlidir. Həmçinin yeni bəndlərin, eləcə də Nazlı çay və Barandüz çay bəndlərinin tikintisinin davam etdirilməsinin qarşısı alınmalıdır”.

Güneyli fəala 16 illik həbs cəzası kəsildi

Tehrandakı “Evin” həbsxanasında məhbus olan azərbaycanlı fəal Mahmud Ocaqlı Tehran İnqilab Məhkəməsi tərəfindən 16 il həbsə və əlavə cəzalara məhkum edilib. Bu barədə “Azad İran” teleqram kanalı İranda İnsan Haqları Təşkilatına (HRANA) istinadən məlumat yayıb.
Bildirilib ki, Mahmud Ocaqlı İslam Cinayət Məcəlləsinə görə, “İslam Respublikası əleyhinə təbliğat aparmaq”, “ölkənin təhlükəsizliyini pozmaq məqsədilə Azərbaycanın Milli Hərəkat Qrupuna üzv olmaq” və “insanları döyüşə və bir-birini öldürməyə təhrik etmək” ittihamları ilə ümumilikdə 16 il müddətində azadlıqdan məhrum edilib.
Qeyd edək ki, daha əvvəl molla rejiminə etiraz etdikləri üçün milli-mədəni fəal Ramin Əliniyaya, aktivist Əli Rzayiyə, idmançı Səhənd Nurməhəmmədzadəyə və başqalarına həbs cəzaları verilib.

Cənubi Azərbaycanda 14 yazarımızın kitabı çap olundu-FOTOLAR

Xəbər verdiyimiz kimi İranda yaşayan azərbaycanlı naşir, tərcüməçi Əli Aslani Azərbaycan şairlərinin şeirlərini ərəb əlifbasına köçürərək çap edir. Əli Aslani 2002-ci ildə Urmu şəhərində doğulub. Uşaq yaşlarından ədəbiyyata marağı olub.
Tərcüməçi Azərbaycanda yaşayan 40 nəfər şair və yazıçının əsərlərini İranda çap etmək və tanıtdırmaq niyyətində olduğunu bildirib. İndiyə kimi 12 şairin şeirlər toplusunu İranda çap etdirib.
Qırx rəqəminin isə onun üçün müqəddəs rəqəm olduğunu deyib. Çünki Cənubi Azərbaycanda qırx milyon azərbaycanlı yaşadığı üçün o, bu cür simvolik rəqəm seçib.
Əli Aslani indiyə kimi Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin “Təbriz”, Xalq şairi Fikrət Qocanın “Sönən deyil bu ocaq”, Nigar Rəfibəylinin “Bir gün səni görməyəndə”, Əli Tudənin “Mən nə gətirdim”, Afaq Məsudun “Sərçələr”, Əhməd Cavadın “Sevgi candan ayrılmaz, Abbas Səhhətin seçilmiş şeirləri, Səddam Laçının “Xəncər kirpikli qız”, Fərqanə Səfərlinin “Mənim ümidlərim”, Nigar Arifin “Xatirələr otağı”, Ülviyyə Qəhrəmanın “Bir qadın şeir yazır”, Nuranə Rafaelqızının “Mənə bir az nağıl danış”, Zaur Ustacın “Yulğun çiçəyi”, “Leyla Mətinin “Ömrə sığmayan arzular”, kitablarını çap edib.

ADF MK-NIN BƏYANATI
(22.05.2023)
Əziz Həmvətənlər!
Demokratik və hüquqi dövlət olan Amerika Birləşmiş Ştatlarında Əhməd Obalı və oglunun xain hücuma məruz qalması bir daha göstərir ki, xalqın mövcud istibdad rejimindən azad olması bir şərt olaraq qarşımızda vəzifədir. Bu hadisə göstərir ki, “Ölməkdə olan faşıst Molla rejimi son nəfəsini alır”.
Həyatını xalqının azadlıgına, milli demokratik gələcəyinə, dilinin və mədəniyyətinin təbliginə həsr etmiş bir fədakar şəxsin terrora məruz qalması rejimin qorxularından xəbər verir.
İranın irticaçı rejimi Azərbaycan xalqının istiqlalına qarşı birlik yaratmaqdadır və Panfarsist, Paniranist “zibilləri“ eyni məqsədə xidmət edirlər. Azərbaycan xalqının istiqlala dogru yol alması, ugurla keçirilən “birlik mitinqləri” çoxlarının yuxusunu qaçırdıb, “bazarını baglayıb”, onları dərdə salıb.
Azərbaycan Demokrat Firqəsi 78 illik fəaliyyətində bu kimi xain hücumlara dəfələrlə məruz qalmış, pəhləvi rejimində oldugu kimi molla rejiminin də çürük mahiyyətinə yaxşı bələddir.
Güney Azərbaycan milli-azadlıq hərəkatının igid övladları “Azadlıq, Ədalət və Milli Hökumət” şuarı altında nə qədər sıx birləşəcəksə düşmən bir o qədər quduracaq və hücumlar edəcək. Xalqımız buna hazır olmalıdır. Ölkə daxilində oldugu kimi, mühacirət dairələrində də rejimin nökərləri çoxdur və onların ifşa olunması işi də qarşımızda bir vəzifədir.
Bu gün bütün demokratik və milli hərəkat mənsubları “Azadlıq, Ədalət və Milli Hökumət” şuarından kənara çıxan, xalqın minlərlə qurbanlar verməsi müqabilində formalaşdırdıgı “milli ideyanı” təftiş etmək, təxrib etmək bir mənalı olaraq azadlıq hərəkatına xəyanət etmək deməkdir.

ADF MK-nın Siyasi Heyəti

Güney Azərbaycanda valideynlər məktəbin önündə keşik çəkir

Güney Azərbaycanın Zəngan şəhərində valideynlər övladlarını kimyəvi terrordan qorumaq üçün məktəbin önündə keşik çəkirlər. Bu barədə “Azad İran” teleqram kanalı məlumat paylaşıb. Qeyd edək ki, son günlər İranda qızların oxuduqları məktəblərdə müəmmalı kimyəvi hücumlar olub, zəhərlənmələr baş verib.

Güneylilər bu gün böyük aksiyaya çıxır

Brüsseldə Lüksemburq meydanında bir-iki saat öncədən yığışaraq, saat 14:00-dan yürüşə başlayacaq, bayrağımızın altında “Azadlıq, Ədalət, Milli Hökumət” şüarlarımızı səsləndirəcəyik.

Bu sözləri “Azadlıq və Ədalət” yürüşünün logistika komitəsinin rəhbəri Mahmud Bilgin deyib.
O, bu gün – 25 martda Belçikada baş tutacaq yürüşün proqramını açıqlayıb:
“Aksiyada əsas şüarımızla yanaşı, “Qadın, kişi əl-ələ, zülmün başın əzməyə”, “Azərbaycan var olsun, istəməyən kor olsun”, “Azərbaycan oyaqdır, varlığına dayaqdır”, “Azərbaycan öz yolunu tapıbdır, səltənəti-vilayəti atıbdır” kimi şüarlar ilə hərəkət edəcəyik. Fars rejiminin təxribatını önləmək üçün müəyyən təhlükəsizlik işləri görülüb. Şuman meydanında bir çadırımız olacaq. Səhnədə sözçülər, yürüş komitəsinin başçıları və qonaqlar çıxış edəcək. Rus zülmünə məruz qalan ukraynalılardan da dəvət olunan insanlar var. Onları da dinləməyə imkan yaradılıb. Ərəb, türkmən, qaşqay, bəluclara da bu imkan tanınıb. Sonra Güllü Muradova milli bütövlük himnimizi səsləndirəcək, “Azərbaycan sənsən mənim” mahnısı ifa olunacaq. Bu, Güney Azərbaycanda önəmli məsələdir və bu mahnı oxunananda hamımız ayağa qalxarıq. Odur ki, bu mahnını proqramımızın bir parçası etmişik”.
Komitə rəhbərinin sözlərinə görə, tədbirin sonunda qətnamə qəbul olunacaq:
“Qətnamədə İran-fars molla rejiminin Azərbaycan türkləri və qeyri-fars millətlərinə qarşı assimilyasiya siyasəti yürütməsi ilə əlaqədar olaraq, bütün etniklərin İranda bərabər haqqa sahib olması tələb ediləcək. Qadınlara qarşı zülmə, qızlarımızın zəhərlənməsinə görə fars molla rejiminin boykot olunmasını dünya ictimaiyyətindən istəyəcəyik. SEPAH-ın terror qüvvəsi kimi tanınmasını da tələb edəcəyik. İran-fars rejiminin Azərbaycan Respublikasına qarşı bu qədər hədə-qorxu gəlməsi və silahlı hərbi əməliyyat keçirmək təxribatlarına qarşı Azərbaycanımızın yanında olduğumuzu elan edəcəyik. Prezidentimizə Güney Azərbaycanın haqlarını müdafiə etdiyinə görə təşəkkürümüzü bildirəcəyik. Yekunda qətnaməmizdə İranda yaşayan qeyri-fars millətlərin və 40 milyon Güney Azərbaycan türkünün haqqının əzilməsi yer alacaq”.

Azərbaycanlı müəllimə fəal Tehranda həbs olundu

Əslən Güney Azərbaycanın Muğan bölgəsindən olan ictimai fəal, müəllim Zeynəb Həmrəng Seyidbəyli Tehranda İranın təhlükəsizlik qüvvələrinin məmurları tərəfindən həbs edilib. Bu barədə onun yaxınları məlumat veriblər. Zeynəb Həmrəng Seyidbəylinin saxlanıldığı yer, həbsinin səbəbləri barədə məlumat əldə etmək mümkün olmayıb. Bildirilib ki, o, müəllimlərin hüquqlarını müdafiə edən təşkilatın fəal üzvlərindən biridir. Zeynəb Həmrəng Seyidbəyli təhsil işçilərinin hüquqlarının qorunması tələbilə etiraz aksiyalarında iştirak etdiyi üçün əvvəllər də polis və təhlükəsizlik qurumları tərəfindən saxlanılıb. Qeyd olunub ki, Güney azərbaycanlı ictimai fəal müəllim 2020-ci il sentyabrın 5-də Qərbi Azərbaycan əyalətinin Xoy şəhərinə səfəri zamanı təhlükəsizlik məmurları tərəfindən həbs edilmişdi. O, “ölkənin təhlükəsizliyinə qarşı aksiyalar təşkil etməkdə” ittiham olunaraq 5 il, “hökumətə qarşı təbliğat aparmaq” ittihamı ilə isə 1 il həbs cəzasına məhkum olunmuşdu. Zeynəb Həmrəng Seyidbəyli 2022-ci il oktyabrın sonlarında şərti azadlığa buraxılıb.

ANA DİLİ

Ayla Təbrizli məşhur fransız romançısı, dramaturqu və çoxsaylı hekayələr müəllifi Alfons Dodenin (1840-1897) “Son dərs” adlı hekayəsini Azərbaycan dilinə tərcümə edib. Əski Azərbaycan əlifbasında (Azərbaycan dilində ərəb qrafikası ilə) yazılmış həmin hekayənin mətnini latın əlifbasına çevirib, onu dostlarımın və əziz oxucularımın diqqətinə təqdim edirəm. Qeyd etməliyəm ki, Ayla Təbrizli hekayəni həm ixtisarla və həm də bugünkü Cənubi Azərbaycanın milli-mədəni mühitinə uyğun bir tərzdə tərcümə edib.
Bu hekayənin məzmunu diqqətimi çox cəlb etdi və mənə Azərbaycan tarixində yaxın keçmişdə baş vermiş bir hadisəni xatırlatdı və onunla Alfons Dudenin “Son dərs” adlı hekayəsi arasında olan oxşarlığı və tale birliyini gördüyümdən tariximizdə baş vermiş həmin hadisə barədə qısa arayışı da dostlarıma və oxucularıma öncə təqdim etmək istədim ki, ana dilinin insanların milli kimliyinin və mənliyinin, milli varlığının və milli şüurunun formalaşmasında oynadığı rolu və gərəkliliyi daha aydın göstərə bilim:
“1945-ci il dekabrın 12-dən 1946-cı il dekabrın 12-nə kimi İranda Cənubi Azərbaycanda Seyid Cəfər Pişəvərinin rəhbərliyi altında yaradılmış və fəaliyət göstərmiş Azərbaycan Milli Hökməti (AMH) tərəfindən bu milli rayonda maarif və mədəniyyət sahəsində bir sıra demokratik islahatlar həyata keçirildi: hər şeydən əvvəl AMH-in 1946-cı il 6 yanvar tarixli qərarına əsasən Azərbaycan dili bu əyalətin rəsmi dili elan edildi və bu dildə 3800 savadsızlığı ləğvetmə krsu açıldı, kədlərdə 3000-dən yuxarı, şəhərlərdə isə 500-ə yaxın ibtidai və orta məktəb yaradıldı, xalqtəsərrüfatının müxtəlif sahələri üçün kadrlar hazırlayan kurslar və texnikumlar təşkil edildi. Təbrizdə Universitet yaradıldı. Azərbaycan dilində 50-yə qədər müxtəlif adda qəzet və jurnallar, dərsliklər, bədii ədəbiyyat əsərləri nəşr edilməyə başladı, kinoteatrlar tikildi, radiostansiya və radio komitəsi yaradıldı, Milli qəhrəmanlara – Səttarxana və Bağırxana heykəllər ucaldıldı. AMH 64 milyon tümənlik büdcədən 15,6 faizini təkcə Azərbaycan maarifinin inkişafı üçün ayırdı. Azərbaycan milli-demokratik hərəkatının yatırılmasından sonra maarif və mədəniyyət sahəsində qəbul edilmiş və müvəffəqiyyətlə həyata keçirilmiş bütün qərar və qanunlar ləğv edildi, yenidən və çox sərt qaydada Azəbaycan dilindən istifadə dairəsi məhdudlaşdırıldı, ana dilində çıxmış kitablar yandırıldı, Təbriz Universiteti və teatrı bağlandı, milli dildə radio verilişləri və film nümayişi qadağan edildi. Fars dilini rəsmi dil və hətta ünsiyyət vasitəsi kimi yaymaq siyasətinə yenidən başlanıldı”.

Səməd Bayramzadə.

ALFONS DODE: “SON DƏRS”

O gün mədrəsəyə yubanmışdım. Ona görə qorxurdum, müəllimin qəzəbinə gələm, xüsusilə də dil bilgisi dərsini soruşacaqdı. Mən də bir kəlmə bu dərsdən öyrənə bilməmişdim. Könlümdən keçdi, dərsi, mədrəsəni kənara qoyub baş götürüb bağ-bağata gedəm. Hava xoş idi. Quşlar meşədə oxurdular. Bu gözəlliklər mənim fikrimi dərsdən çox məşğul eləmişdi. Amma bu fikirlərin qabağında dayanıb mədrəsənin yolunu tutdum. Kəndxudanın evinin yanından keçəndə camaatı gördüm ki, orda dayanıb bir elanı oxuyurdular. İki il olardı ki, kənddə hər nə kədərli xəbər gəlirdi burdan yayılırdı. Ona görə orda dayanmadım, öz-özümə dedim, “görəsən, yenə nə yuxu görüblər bizlərə?”
Yolumu tutub əcələ ilə özümü mədrəsəyə yetirdim. Məmuli( adi) günlər dərsin başlanğıcında elə qışqır-bağır salardılar ki, hay-küyləri küçəni götürərdi, uca səs ilə dərsi təkrar eləyib hay salardılar. Müəllim də əlində olan hər zamankı zopayla mizə vurub deyərdi: “səssiz olun”. O gün də bu fikirlə gözləyirdim, şagirdlərin hay-küyü içində dərs otağına girib kimsə mənim yubanmağımı bilmədən gedib yerimdə oturam. Amma mənim fikirlərimin əksinə, o gün elə bir səssizlik vardı ki, elə bil şagirdlərin heç biri mədrəsədə deyil. Pəncərədən dərs otağına baxdım, şagirdlər öz yerlərində oturmuşdular, müəllim də əlindəki qorxunc zopayla dərs otağında dolanırdı. Gərək qapını açıb o ağır sükut içində içəri girəydim. Bəllidir ki, bu işdən nə qədər qorxub və utanırdım, amma başqa bir yol yox idi, çarəsiz dərs otağına daxil oldum, amma müəllim məhəbbətli bir baxışla mənə baxıb, mehribanlıqla dedi:
“Tez ol, yerində otur. Az qalırdı, dərsi sənsiz başlayaq”. Tez yerimdə oturdum, bir az keçəndən sonrakı qorxum azaldı və rahatladım. Təzə bildim ki, müəllim hər günkü köhnə paltarların yerinə ödül verilən və nazir gələn günlərə məxsus paltarlarını geyibdir və dərs otağında rəsmi günlərə aid olan bir cov (atmosfer) var, amma mənim üçün təəccüb gətirən məsələ bu idi ki, dərs otağının axırında həmişə boş olan nimkətlərindəki (dərs partalarındakı) yerlərdə kəndin kişilərindən bir çoxu oturmuşdular. Onların arasında kəndxuda və məktub gətirən və bir çox tanınmış insanlar vardılar ki, hamısı qəmli görünürdülər. Bir yaşlı kişi əski bir əlifba kitabını dizləri üstündə açıb, qalın gözlüyün arxasından hərflərinə baxırdı. O anda mən ki gördüklərimə heyran qalmışdım, müəllimi gördüm ki, yerində oturdu, həmin məhəbbətli, amma qəmli səsilə ki, mənimlə danışmışdı, dedi:
“Övladlar! Bu son dəfədir ki, mən sizə dərs deyirəm. Düşmən hökm eləyib ki, bu bölgələrdə onların dilindən sonra başqa bir dildə dərs deyilməsin, yeni müəllim sabah gələcək və bu sizin öz ana dilinizdə olan son dərsdir ki, öyrənirsiz. Sizdən xahiş edirəm ki, mənim dərsimə diqqətlə qulaq asasınız. Bu sözlər məni çox pərişan elədi, bəlli oldu ki, kəndxudanın evinin divarındakı elanda yazılmışdı:
“Bundan sonra kəndin uşaqlarına öz ana dillərinin öyrənilməsi yasaq elan olunur”.

Bəli, bu mənim öz dilimdə olan son dərs idi. Məcbur idim daha onu başa düşmədən o azca öyrəndiklərimə qənaət eləyim. Nə qədər təəssüf eləyirdim ki, ondan öncələr ömrümü boşuna keçirdib, mədrəsə yerinə zamanımı bağlarda, çöllərdə oynamaqla başa vermişdim. O kitablar ki, bu ana qədər mənim üçün çətin və ağır gəlirdi, dil bilgisi və tarix dərsləri ki, bu zamana qədər zorla hazırıydım onlara baxam, indi mənim üçün əski dostlar hökmündə idilər ki, onlardan ayrılmaq məni çox kədərləndirirdi. Müəllimə görə də belə fikir eləyirdim, bu fikir ki, sabah o bizi tərk eləyib və bir daha onu görə bilməyəcəyik, bütün o acı tənbihləri və yediyim zopa zərbələrini, xatirələri ürəyimin səhifəsindən silirdi. Məlum oldu ki, müəllim bu son dərs günü üçün rəsmi paltarını geyib və ona görə də kəndin yaşlı və möhtərəm kişilərindən bir çoxu dərs otağının sonunda oturmuşlar. Sanki təəssüf eləyirdilər ki, bundan öncə mədrəsəyə gələ bilməmişdilər, ona görə də bu gün müəllimin dərsində hazır olmuşlar ki, onun 40 il çəkdiyi zəhmətlərdən təşəkkür eləsinlər.
Bu fikirlərdə batmışdım ki, gördüm mənim adım oxundu. Gərək durub dərsə cavab verəydim. Razı idim ki, bütün varlığımı verəm ta o çətinlikdə dil bilgisi dərsini uca səs ilə, kitaba baxmadan oxuya biləm, amma ilk anda çarəsiz qalıb cavab verə bilmədim, hətta cəsarətim olmadı ki, baş qovzayıb müəllimin gözünə baxım. Bu arada müəllimin səsini eşitdim ki, məhəbbətlə dedi:
“Otur övlad, səni qınamıram, sən özün yetərli qədər tənbih olmusan. Görürsən ki, nə baş verib, insan həmişə özünə deyir, dərs öyrənməyə zaman çoxdur, amma bax, gör ki, nə hadisələr mümkündür üz verə. Nə yazıq, bizim bədbəxtçiliyimiz budur ki, həmişə öyrənməyi bir ayrı günə saxlayırıq. İndi bu insanlar ki, zorla bizə müsəllət olublar, haqlıdırlar ki, bizi qınayıb desinlər: “Siz necə iddia eləyirsiniz ki, azad və bağımsız bir millətsiniz”. Amma, övlad, bu işdə təkcə cən yox, hamımızın günahı var. Atalar və analar sizi yetişdirib, bilgiləndirmənizdə o cür ki, gərək çalışmayıblar və bilməyiblər ki, sizi bir iş dalısıyca göndərsinlər ki, onlar üçün bir az daha pul gətirəsiz. Mən özüm məgər günahkar deyiləm, məgər dəfələrcə sizi dərs öyrənmək yerinə öz bağımda ağacları suvarmaqla məşğul eləməmişəm və evə getməyə həvəslənən günlərdə sizə icazə vermişəm ki, öz işlərinizin dalısıyca gedəsiz.
Müəllim çoxlu mövzularda danışandan sonra sözü milli və ana dilinə gətirib dedi:
“ Bizim dilimiz dünyanın şirin və gözəl dillərindən biridir və biz gərək bu dili öz aramızda qoruyub və heç bir zaman onu unutmayaq. Çünki, əgər bir el, biganə əlinə düşüb və məğlub ola, o zamanacan ki, öz dilini qoruyub saxlaya, dustaqda olan bir insan kimidir ki, öz zindanının açarı əlindədir”.
Sonra kitabı əlinə alıb dil bilgisi dərsinin birini oxudu, təəccüb eləyirdim ki, dərsi necə rahat düşünürdüm, hər nə ki, deyirdi nəzərimə asan gəlirdi, fikir eləyirəm qabaqca bu dərsə o qədər əlaqə ilə qulaq verməmişəm və müəllim də belə diqqətli və hövsələli dərs deməmişdi. Guya bu yaxşı insan istəyirdi bizimlə vidalaşmadan dərsi sona çatdırsın və bütün bilgilərini bizimlə paylaşsın, dərs sona çatdı və yazma növbəti yetişdi. Müəllim bizə yeni baş yazılar seçmişdi ki, onların içində Vətən, atalar sözü, ana dili” gözə dəyirdi. Bu baş yazılar ki, bizim mizlərin guşəsindən asılırdı, elə görünürdü, sanki dərs otağının dörd guşəsində bizim milli bayrağımız dalğalanırdı. Tərif etmək olmaz ki, hamı şagirdlər necə səssiz məşq eləməkdə çalışırdılar, o sükut və səssizlikdə kağıza çəkilən qələmlərin səsindən başqa bir səs gəlmirdi. Mədrəsə damında quşlar yavaş və səssiz oxuyurdular və mən onların nəğmələrinə qulaq verə-verə öz-özümə fikirləşirdim ki, bunları da məcbur edə biləcəklər ki, nəğmələrini biganə dilində oxusunlar? Bəzən də baxışımı məşq səhifəsindən götürürdüm, müəllimi görürdüm ki, yerində hərəkətsiz durub, donmuş və heyran baxışlarla ətrafına baxır, elə bil istəyirdi onun evitək sayılan mədrəsəni bütün əşyaları ilə ürəyinə yazıb saxlasın. Fikir eləyin, 40 il tamam olardı ki, bu evdə yaşayıb, bu mədrəsədə dərs demişdi. Təkcə dəyişiklik ki, bu müddətdə üz vermişdi, bu idi ki, miz və nimkətlər zamanın əsərində çürüyüb, rəngi atmışdı və balaca fidan (ağac) ki, ilk dəfə gələndə bağda əkmişdi. Nə ürək yandıran və çətin dərd idi, bu kişi indi gərək bu əşyaları buraxıb və fəqət mədrəsəni yox, bəlkə Vətən torpağını da tərk eləyirdi. Bununla belə o qədər güclü və soyuqqanlı idi ki, dərsin son saatını da başa çatdırdı. Yazı bölümünü qurtarandan sonra tarix dərsi dedi və şagirdlər uca səslə təkrar elədilər. Dərs otağının sonunda oturan yaşlı kişi ki, kitabı dizi üstündə açmışdı və qalın gözlüyün arxasından baxırdı, uşaqlarla səs-səsə vermişdi, onlarla bərabər dərsi təkrar eləyirdi. Səsi o qədər şövqlü idi ki, bizi də həyəcanlandırırdı və gülmək halında bizi ağlamaq tuturdu.
Nə yazıq ki, bu son gün xatirəsi ömür boyu mənim ürəyimdə qalacaqdır. Zaman sona çatdı və günorta yetişdi, o anda biganə əsgərlərinin şeypur səsi ki, məşq eləməkdən gəlirdilər, küçədə yayıldı, müəllim rəngi atmış halda yerindən qalxdı, o günədək o qədər böyük və əzəmətli görməmişdim onu. Müəllim dedi:
“Dostlar, mən..., mən...”, amma qəmli səsi boğazında boğuldu. Sözünü tamamlaya bilmədi, bir parça gəç götürüb, dərd və həyəcandan titrəyən əli ilə taxtada aydın xətt ilə yazdı: “Yaşasın Vətən!” O zaman durduğu yerdə başını divara dayadı və bunsuz ki, daha ayrı bir söz desin, əli ilə bizə işarə elədi, qurtardı, gedin Tanrı sizi qorusun!

Fransızcadan ixtisarlarla Azərbaycan dilinə çevirəni: Ayla Təbrizli

Qərbi Azərbaycan İcması Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə qarşı törədilən terror aktını qınayıb

Qərbi Azərbaycan İcması Azərbaycan Respublikasının İran İslam Respublikasındakı səfirliyinə edilmiş silahlı hücumu şiddətlə qınayır.
İcmanın mətbuat xidmətindən bildirilib ki, silahlı hücum nəticəsində şəhid olmuş Azərbaycan Respublikasının hərbi qulluqçusu, əslən Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalının Nərimanlı kəndindən olan baş leytenant Orxan Əsgərovun ailəsinə, yaxınlarına və xidmət yoldaşlarına dərin hüznlə başsağlığı verir və yaralananlara şəfa diləyirik.
Elçilərin toxunulmazlığına dair İslam ehkamlarına və beynəlxalq normalarına hörmətsizliyin və xarici dövlətlərin səfirliklərinə xain hücumların İranda ənənəyə çevrilməsi təəssüf doğurur.
İcma tutduğu vəzifəsindən asılı olmayaraq, bu hücumun sifarişçilərinin, təşkilatçılarının və icraçılarının dərhal həbsini və tərəfsiz ədalət məhkəməsinə təslim olunmasını tələb edir.

Güneylilər film çəkir

Urmu gölünün qurumasından illər sonra baş verəcək ekoloji fəlakətdən bəhs edən bədii filmin hazırlıqlarına başlanılıb. Bu barədə tanınmış güneyli rejissor Babək Şirinsifət məlumat verib. O, filmə Türkiyə, Azərbaycan, İraq və İrandan olan yaradıcı heyətin cəlb olunacağını diqqətə çatdırıb:
“Gölün nağılı” adlı film Azərbaycan dilində çəkiləcək. Xaricdən dəvət etdiyimiz şəxslər isə öz dilində danışacaq. Hadisələr bir yazıçının toy günündə cərəyan edir. Ekran işinin çəkilişlərini gələn ilin payızına nəzərdə tutmuşuq. Artıq ilkin mərhələ başa çatıb. Bəzi detallar üzərində iş gedir. Filmin ssenarisində yazıçı Hafiz Xiyavi və rejissor Bəhram Təvəkküli də yaxından iştirak edir. Operator isə Turac Aslanidir”.
Rejissor bədii filmin hazırlıqları ilə yanaşı, sənədli film üzərində də işlədiyini deyib. Bildirib ki, Muğan-Savalan yaylasında etno-mifoloji janrda çəkdiyi sənədli filmin çəkilişlərinin 40 faizi artıq tamamlanıb.
Yaradıcılıq planlarından danışan B.Şirinsifət filmlərlə yanaşı, kitab və sərgi hazırlıqları ilə də məşğul olduğunu diqqətə çatdırıb.
“İstər şimal, istərsə də cənubdan olan ziyalılarımız türk antologiyası və mifologiyası ilə yaxından tanış deyil. Mütəxəssislər istisna olmaqla, bu barədə az məlumatlıdırlar. Yunan mifindən saatlarla danışa bilərlər, amma çox az adam bilir ki, Ülgən, yaxud Kayra xan kimdir. Qərara gəldim ki, Orta Asiyadan başlamış Anadoluya qədər, mifoloji qəhrəmanlarımız, eləcə də ortaq inanclarımız haqqında bir kitab hazırlayım. Türk dilində nüsxəsi demək olar ki, hazırdır. İllüstrasiyalar üzərində də çalışıram. Çünki təsvir anlayışı bir millət və xalq üçün çox vacibdir. Bizim qədim kitablarda bu tip təsvirlər olub. Qaynaqlarım zəngin deyil, öz təsəvvürümdə olanlar əsasında çəkirəm. Artıq 40 əsər çəkilib. Sərgi, yaxud kitab şəklində təqdim etmək fikrindəyəm”.