Rəcəb Rza : İrəvan məscidləri

Əlaqə Haqqımızda

Azərbaycan və Türkiyənin XİN Başçıları görüşdü

Dr. Müqəddəs Sancar və Səlcuq Bayraktar.

“Qarabağın xalça xəritəsi” - FOTO

Andımız

Zəfər Yolu

Çiçək ananın çiçək açmayan arzuları

AŞIQ HÜSEYN CAVANIN MILLI HÖKUMƏT DÖVRÜ YARADICILIĞI

Əziz Muradımız biz səninlə fəxr edirik!

İBTİDAİ HAZIRLIQ KURSU

40 gündür Səni axtarırıq

“T-Finans LTD” MMC-nin təsisçisi Minayə Şəfi qızı övladlığa uşaq götürəcək

Bu gün onların günüdür Bu gün müəllimlər günüdür.

Klassik ziyalılığın müasir nümunəsi

“Çalxanqalaya köç” ..... Müdafiə Nazirliyi toplanışlarla bağlı məlumat yaydı ..... Aktyor və arvadının ölümü ilə bağlı cinayət işi açıldı ..... Saakaşvili ermənilərə çağırış etdi ..... Milli Məclis Avropa Parlamentinə etiraz etdi ..... 578 milyon manatlıq qaçaqmalçılıq: həbs edilənlər var ..... Fransa Livana 100 milyon avro ayıracaq ..... Əliyevlə Paşinyandan nazirlərə sülhlə bağlı tapşırıq ..... Blinken terror aktını pislədi .....

Tarix : 12-11-2013, 18:11

Rəcəb Rza : İrəvan məscidləri

1832-ci ildə İ.Şopen İrəvan şəhərində 12 məscid qeydə almışdı: Came məscidi, Qala məscidi, Şah Abbas məscidi, Zal xan məscidi, Novruzəli bəy məscidi, Sərtib xan məscidi, Hüseynəli xan məscidi, Hacı İmamverdibəy məscidi, Hacı Cəfərbəy məscidi və s. Erməni vandalları Qərbi Azərbaycan ərazisində salamat qalmış bir sıra Azərbaycan və bütün alban abidələrini erməniləşdirmişlər. [12]
Göydələn minarələri olan İrəvan məscidləri şəhərin əsas siluetini səciyyələndirən qurğulardan idi. Belə məscidlərin elə 4-ü qalanın "Şəhər" adlı məhəlləsində yerləşirdi: "Novruzəli xan", "Hüseynəli xan" (Göy məscid), "Xoca Səfərbəy" və "Məhəmməd Sərtibxan" məscidləri. 1604-cü ildə I Şah Abbas İrəvan qalasını azad edəndən sonra Sərdar sarayının şərq tərəfində möhtəşəm bir məscid inşa etdirdi. 1606-cı ildə inşa edilən bu məscidin memarı o vaxtın məşhur sənətkarı Şeyx Bahəddin idi. Gəncə məscidsi ilə ümumi oxşarlığı olan İrəvan məscid kompleksinə mədrəsə, kitabxana,
mehmanxana və müxtəlif təyinatlı tikililər daxil idi. 1918-ci ilə qədər məscid və ətrafındakı binalar kompleksi yarıuçuq da olsa, qalırdı. Sonralar tamamilə məhv edildi.
1725-ci ildə Rəcəb Paşa tərəfindən İrəvan qalasında yeni bir məscid inşa edildi. XVIII əsrdə Abbas Mirzə tərəfindən inşa etdirilən məscid də memarlıq üslubuna görə hər kəsi heyran edəcək gözəllikdə olmuşdur. Ruslar İrəvan qalasını işğal etdikdən sonra (1827) Abbas Mirzənin inşa etdirdiyi məscid tamamilə sökülmüş, Rəcəb Paşanın ucaltdırdığı məscidin yerində isə rus kilsəsi tikilmişdir.
Göy məscid adı ilə məşhur olan Hüseynəli xan məscidinin öncə dörd minarəsi olmuşdur. İkinci Dünya müharibəsindən sonra məscidin üç minarəsini dağıtmışlar. Son dövrlərə qədər təkminarəli də olsa, Göy məscid İslam nişanəsi kimi şəhərdə diqqəti cəlb edən abidələrdən idi.
XX yüzilliyin əvvəllərinə qədər İrəvan qalasında 8 məscid fəaliyyət göstərmişdir. İndi onların izi belə qalmamışdır. İrəvan qalasında ən qədim məscid 1510-cu ildə Şah İsmayılın əmri ilə inşa olunmuşdur. 1918-ci ildə ermənilər həmin məscidə müsəlmanları dolduraraq, od vurub yandırmışlar. Məscid insanlarla birgə tamamilə yanıb külə dönmüşdür.
Ümumiyyətlə, 1912-ci ilə qədər Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan) ərazisində İrəvan qəzasında 42, Eçmiədzin qəzasında 33, Zəngəzur qəzasında 35 məscid fəaliyyət göstərmişdir. Hazırda bu məscidlərin heç biri qalmamış, hamısı ermənilər tərəfindən dağıdılmışdır.

Paylaş

Bölmə: Şəkilçarx / Köşə / Karusel / Slayd / Xəbər lenti