“İslam Respublikasının Sovet İttifaqından öyrəndiyi davranış”

Ötən şənbə günü (30.11.2024) İran parlamenti uzun mübahisə və müzakirələrdən sonra "Hicab və iffət haqqında" yeni qanun qəbul edib. Yeni qanunun mətni mətbuatda dərc olunan kimi, cəmiyyətin ən müxtəlif təbəqələrinin, o cümlədən bəzi rəsmilərin və din xadimlərinin sərt etirazları, həmçinin kəskin tənqidləri ilə üzləşib.
Əksər tənqidçilər yeni qanunun məcburi hicabla bağlı ölkədə iki ildən artıqdır davam edən gərginliyi aradan qaldırmayacağını, əksinə, vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirərək, İranı qarışdıra biləcəyini vurğulayıblar.
İran prezidentinin ictimai hüquq və azadlıqlar üzrə köməkçisi Səkinə Sadatpad dünən ILNA informasiya agentliyinə verdiyi müsahibədə yeni hicab qanununun ölkədə vətəndaş itaətsizliyi ilə nəticələnə biləcəyini açıq şəkildə bildirib.
Baş verən hadisələrlə bağlı Fransanın Paris şəhərində yaşayan Güney Azərbaycan milli fəalı, “ƏK” - Azərbaycan İnsan Hüquqları Cəmiyyətinin həmsədri Maşallah Rəzminin 16.11.2024-cü il tarixində “İran-emrooz” saytında dərc olunmuş “İslam Respublikasının Sovet İttifaqından öyrəndiyi davranış” adlı məqaləsini diqqətinizə təqdim edirik:

İslam Respublikasının Sovet İttifaqından öyrəndiyi davranış
Maşallah Rəzmi yazır:
Siyasi məhbusları ruhi xəstəxanalarda saxlamaq İslam Respublikasının Sovet İttifaqından öyrəndiyi davranışdır.

Hicaba nəzarət edən məmurlarla dava etdikdən sonra Elmi Tədqiqat Universitetinin həyətində üst libasını soyunaraq alt paltarında gəzən xanım
Ahu Dəryai

Həbsdə olduğu müddətdə ruhi xəstəxanada saxlanılan keçmiş siyasi məhbus Kianuş Sənjərinin intiharı, hicaba nəzarət edən məmurlarla dava etdikdən sonra Elmi Tədqiqat Universitetinin həyətində üst libasını soyunaraq alt paltarında gəzən xanım Ahu Dəryainin ruhi xəstəxanaya transferi, həmçinin “Əmr Be Məəruf” qərargahının qadın işləri üzrə rəhbəri və İbrahim Rəisi hökumətində əmək nazirinin keçmiş müavini Mehri Talebi Darestani tərəfindən "Hicabsızlar Klinikası" vasitəsilə məcburi hicabı qəbul etməyən qadınların həbs edilərək ruhi xəstəxanaya aparılması xəbərləri məni xatirələrimin bir hissəsini yenidən oxumağa sövq etdi. Nəzərinizə çatdırım ki, İran İslam Respublikasının siyasi məhbuslarla davranışı keçmiş Sovet İttifaqının siyasi məhbuslarla davranışı ilə bənd-bənd uyğun gəlir.
Mən 1985-ci il sentyabrın 11-də, dörd il İranda gizli yaşadıqdan sonra öd ağrısından əziyyət çəkdiyim bir halda vətənimi tərk etmək məcburiyyətində qaldım və Ərdəbil nahiyyəsindən quru sərhəddini payi-piyada keçərək Sovet İttifaqına daxil oldum. Eşitmişdim ki, quş belə Sovet sərhəddini keçərsə, sərhədçilər ondan dərhal xəbər tuturlar. Amma sərhədi keçəndən sonra yarım saata yaxın bir dərədə oturub sərhədçilərin yanıma gəlməsini gözlədim. Gecə gec olduğu və heç kimdən xəbər olmadığı üçün çamadanımı bir daşın yanında qoyub əliboş getməyə başladım.
Əksər iranlılar hesab edir ki, Araz çayı İranla keçmiş Sovet İttifaqı arasındakı bütün sərhəd boyu axıb keçərək Xəzər dənizinə tökülür. Amma reallıq belə deyil. Coğrafiya xəritəsinə diqqətlə nəzər saldıqda görürük ki, Araz çayı Ərdəbil vilayətinə çatdıqda yolunu şimala doğru əyir və uzaq məsafə qət etdikdən sonra Kür çayına qovuşur, sonra hər ikisi birlikdə Xəzər dənizinə tökülür. Mən Sovet sərhədini quru hissədən keçdim.
Qaranlıqda bir müddət üzərində oraq və çəkic işarəsi olan bir binaya çatana qədər yol getdim. Yəqin etdim ki, bina sərhəd zastavasına aiddir, amma qapı bağlı idi və ətrafda da heç kim yox idi. Qapını döyməli oldum və qapını rus əsgəri açdı rusca soruşdu ki, “nə istəyirsən?” Bəzi rus sözlərini əzbər bildiyimdən ona siyasi qaçqın olduğumu, fars, türk və ingilis dillərində danışa bildiyimi dedim. Qapını bağladı və getdi. Bir neçə dəqiqədən sonra bir neçə əsgər və bir zabit gəldi. Məni polis idarəsinə apardılar və tərcüməçi gələnə qədər oturmağımı söylədilər. Təxminən yarım saat sonra danışdıqlarımı tərcümə etmək üçün bir qadın gətirdilər. Düşünürəm ki, o, nəzarət-buraxılış məntəqəsində ofis işləri ilə məşğul idi və məndən ingilis dilində təfərrüatları soruşmaq istəyirdi. Bir də fikir verdim ki, o, mənim rus dilini bildiyim qədər ingilis dilini bilir. Hər halda təfərrüatımı və gəlişimin səbəbini ona dedim. O, bir neçə dəfə “xaraşo, xaraşo” deyib mənim gəlişimlə bağlı sərhəd zastavalarının mərkəzinə məlumat verməyə getdi.
Səhərə qədər nəzarət-buraxılış məntəqəsində qaldım, Azərbaycan Sovet Respublikasının türkcə/azərbaycanca bilən bir zabiti gəldi və bütün tərcümeyi-halımı yazıb çamadanımdakı əşyaların şəklini çəkdi və məni Araz çayının o tayındakı Cəlilabad şəhərinin kazarmalarından birinə apardı. Ertəsi gün Bakıdan otuz kilometr şimalda yerləşən Sumqayıt şəhərinə aparıldım. Dedilər ki, dostların gələnə və vəziyyətin aydınlaşana qədər burada qalacaqsan.
Mənim yerləşdiyim yer Xəzər dənizinin sahilində olan Sumqayt şəhərindəki “Elektrik işçiləri sanatoriyası” idi. İstirahət yeri yaxşı təchiz olunmuşdu və buranın Azərbaycan dilində danışan həkimləri, tibb bacıları, təmizlikçiləri, bağbanları və aşpazları da daxil olmaqla 20 nəfərdən çox işçi heyəti var idi. Məndən sonra çoxu kürd və ya Mazandaran ailələrindən olan və Azərbaycan dilində danışa bilməyən bir neçə iranlını yavaş-yavaş bu sanatoriyaya gətirdilər və mən onların tərcüməçisi oldum. Bura gələndə dedim ki, arvadım və qızım Fransadadırlar və BMT-nin qaçqınlarla bağlı qaydalarına görə mənim həyat yoldaşım və uşağımın yanına getmək hüququm var, amma bu o qədər də sadə deyildi.
Sumqayıtda məskunlaşdıqdan bir neçə həftə sonra “İran Xalq Fədailəri Təşkilatı”nın məsullarından biri Daşkənddən məni görməyə gəldi. O, mənə dedi ki, sovet yoldaşları bu dəqiqə Fransaya getməyə icazə verməyəcəklər. Sonra da bildirdi ki, mən Bakıda qala bilərəm, istəsəm Daşkəndə və ya da Əfqanıstana gedib orada İran üçün proqramlar yayımlayan “Radio-ye Zəhmətekan” (Zəhmətkeşlər Radiosu) ilə əməkdaşlıq edə bilərəm. Təklifi qəbul etmədim və ona görə də Sumqaytda qaldım.
Sumqayıtda qalmağım 7 ay davam etdi. Bu yazıda Sumqayıtda qaldığım yeddi aylıq müddətin təfərrüatlarını təsvir etmək fikrində deyiləm. Halbuki, Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının Qızıl Aypara Cəmiyyətinin rəhbəri vaxtaşırı Sumqayta gəlib qaçqınların yaşayış şəraitini öyrənir, onların başqa şəhərlərə və ya respublikalara köçürülməsi üçün tədbirlər görürdü. Sumqayıta gətirilən qaçqınlar əsasən uşaqlı ailələr idi, ona görə də onları iki-üç həftə ərzində Bakıya və ya başqa sovet respublikalarına köçürürdülər. Amma mən tək idim və ona görə də burada qalmalı oldum. Qızıl Ayparanın rəhbəri mənə bir neçə dəfə təklif etdi ki, Bakıda mənim üçün mənzil ayırıblar və nə vaxt istəsəm, Bakıya köçə və sonra da Fransaya gedə bilərəm. Təbii ki, qəbul etmədim. Bakıdakı qaçqınlar işə göndərilməmişdən əvvəl Qızıl Ayparadan ayda 90 rubl məbləğinda pul alırdılar, amma mən Sumqayıtda olduğum müddətdə onlardan heç bir köməklik görmədim. Deyəsən Qızıl Ayparanın rəhbəri Bakıda mənim adıma mənzil yazdırmışdı və mənim əsl ünvanım orada idi. Qızıl Aypara hər ay üçün də mənim adıma 90 rubl yardım yazıb yaxşıca mənimsəyirdi.
Sumqayıtda uzun müddət qalmağım belə bir şayiəni gücləndirdi ki, “Maşallah Rəzmi Tudə Partiyasının və İran Xalq Fədailəri Təşkilatının siyasətinə qarşıdır, ölkə daxilində isə müxalifət təşkilatının qalan kadrlarına rəhbərlik edir. Ona görə də Maşallahı Sumqayıtda həbs ediblər ki, ölkə daxilindəki kadrların rəhbərlikdən narazılığını başqalarına deyə bilməsin.”
Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin rəhbəri Azərbaycan Kommunist Partiyasının əsas məmurlarından biri olan Əhmədov soyadlı şəxs idi. Mən Bakıya getməkdən imtina edəndən sonra o, mənimlə yaxınlıq etdi. Nə vaxt Sumqayıta gəlsə, məndən onunla sanatoriya bağında gəzməyimi, söhbət etməyimi xahiş edirdi. Partiyada yüksək vəzifə tutmasına baxmayaraq, Əhmədov xeyirxah insan idi və Qızıl Ayparanın rəhbəri kimi qaçqınlara xidmət etmək istəyirdi. O, mənimlə söhbətində İslam Respublikasının Tudə partiyası rəhbərlərini Sovet İttifaqına casusluqda ittiham və onları həbs etməsindən narazılığını bildirdi və deyirdi ki, axı İranın nəyi var ki, sovetlərin də orda casusları olsun, İranın nə atom sualtı qayığı var, nə kosmik gəmisi var, nə də dahi alimləri, vacib bir şeyi yoxdur ki, onlar haqqında məlumat toplamaq lazım olsun.
Demək olar ki, iki həftədə bir dəfə baş verən bu müzakirələr yavaş-yavaş aramızı açdı. Söhbət zamanı mən ona Sovet İttifaqındakı vəziyyətlə bağlı suallar verirdim, o isə çox rahatlıqla və həm də asanlıqla cavab verirdi. Üstüörtülü şəkildə olsa da sovet cəmiyyətindəki qondarma konstruktiv korrupsiyanı tənqid edirdi. Mən hər gün qəzetləri oxuyurdum, televiziya xəbərlərini diqqətlə dinləyirdim və sovet vəziyyətini müəyyən qədər bilirdim. Bir gün Əhmədova dedim ki, mən hər gün ən azı 5 qəzeti vərəqləyirəm, bir neçə yazı oxuyuram, amma qəzetlərin hamısı eyni mövzunu yazır, niyə bu qədər kağız israf edirsiniz? Ya qəzetləri sərbəst buraxın, müxtəlif mövzular yazın, ya da hamısını bağlayın və sadəcə bir qəzet nəşr edin.
Əhmədov hörmət əlaməti olaraq, mənə müəllim deyirdi. Bir dəfə dedim ki, niyə bütün qəzetlər yalnız bir sözü təkrarlayır? O, yeriməyi dayandırıb məndən bir metr aralıda dayandı və sərt şəkildə “Maşallah müəllim, həqiqət birdir, jurnallar da həqiqəti yazırlar!” dedi. Başa düşdüm ki, o, həqiqəti bir və mütləq hesab edir, qəzetlər də eyni olmasa, həqiqəti yazmayacaqlar. Söhbəti davam etdirmədim. Çünki gördüm ki, onun vəzifəsi dedikləri ilə bağlıdır, əks halda işdən çıxarılacaqdır.
Mən əvvəllər eşitmişdim ki, məşhur şair və Pişəvərinin mədəniyyət naziri olmuş Məhəmməd Biriya Sovet siyasətinə qarşı çıxdığına görə uzun illər Sibirdə sürgündə dustaq olub, meşədə odun qırıb, bir müddət ruhi xəstə kimi həbsdə saxlanılıb. Ona görə də Əhmədovla başqa söhbətimdə siyasi məhbuslar məsələsini qaldırdım və Əhmədov da qarşılığında məndən İranda niyə bu qədər siyasi məhbus olduğunu soruşdu. Mən izah etdim ki, İranda müxtəlif partiyalar və ideologiyalar var, amma İslam Respublikası bunların heç birini qəbul etmir və deyir ki, “partiya yalnız Hizbullahdır, lider yalnız Ruhullahdır” və hökumətin düşüncəsini qəbul etməyən hər kəs ya öldürülür, ya da həbs edilir. Söhbətimin davamını Sovet İttifaqındakı siyasi məhbuslara çəkdim və Əhmədovdan soruşdum:
- Niyə Sovet İttifaqında siyasi opponentləri psixi sığınacaqlarda saxlayırlar?
Əhmədov yenə yeriməyi dayandırdı və mənə dedi:
- Maşallah müəllim, bu nə sözdür, hər kim Qızıl Ordu ilə müxalifət edirsə, dəlidir da!
Mən Əhmədovun arqumentinin əleyhinə heç nə deməmişəm. Çünki başa düşdüm ki, o, həqiqətən dediyi sözlərə inanır. Fəlakət də elə burada idi. Belə ki, İran İslam Respublikasında olduğu kimi keçmiş Sovet İttifaqında da həqiqətlər təhrif edilib, məmurlar da təhrif olunub və onlar fikirləşiblər ki, qəzetlər partiya qərarlarından başqa nəsə yazıblarsa, deməli mütləq həqiqətə qarşı yazıblar. Əgər Saxarov kimi məşhur alim və fizik Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin qərarlarından başqa bir şey deyirdisə, deməli o, dəli idi. Çünki partiyaya qarşı çıxan hər kəs Qırmızı Orduya qarşı çıxır və dünyanın ən böyük ordusuna qarşı çıxmaq isə dəlilik sayılırdı.
İndi Mehri Talebi Darestani xanım hicabsızlar üçün klinikanın açılışını elan edir. Bu iş üçün xərclənən büdcədən başqa, onlar da sovetlərin Əhmədovu kimi düşünməlidirlər ki, həqiqət birdir və həmin həqiqət də onların monopoliyasındadır. 90 milyon iranlının taleyi Mehri Darestani ideyalarına sahib olan məmurların əlindədir. Onlar da keçmiş Sovet İttifaqında olduğu kimi İslam Respublikasının taleyini təyin edəcəklər. Bu arada bərk zarafatcıl təbrizli də “mənimsəmə ilə mübarizə klinikası”nın fəaliyyətə başladığını açıqladı.
Paris,
15 noyabr 2024
Mənbə: https://www.iran-emrooz.net/index.php/politic/more/117529/

32 ilə bitməyən həsrət

Səfərov Səfəralı Allahverdi oğlu 27 dekabr 1973-cü ildə Qərbi Azərbaycanda, Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun Dovrus kəndində anadan olmuşdur. 1980-1981-ci tədris ilində Dovrus kənd məktəbinin birinci sinfində oxumuş, 1987-ci ildə həmin məktəbin VII sinfini bitirmişdir. Erməni quldurlarının başlatdığı "Dağlıq Qarabağ" hadisələri zamanı Səfəralının 15 yaşı təzə tamam olmuş, necə deyərlər, hələ bığ yeri tərləməmişdi. Dünyanın tərs üzünü görməmiş, qarnı üçün qan tökən insan övladının xislətindən, nələr törədə biləcəyindən xəbərsiz idi. Belə bir dövrdə erməni-rus birləşmələrinin qanlı caynağı yurdumuza uzandı. Hayların türksüz Ermənistan ideologiyasının iyrənc dalğası ellərimizi ağuşuna aldı. Bu vəziyyətdə, əli yalın insanlar terrorçu dəstələrin əlinə keçməmək üçün pərən-pərən düşdülər.

Sovet İmperiyasının ermənipərəstliyi, Azərbaycan hakimiyyətinin soydaşlarına dayaq durmaması ucbatından yaddaşlarımıza qaçqınlıq damğası ilə həkk olunan bir tale yaşamağa məhkum edildik. Uşaqlıq xatirələrini, gənclik arzularını o yerlərdə qoyub gələn Səfəralı da didərginlər karvanında ata ocağından ayrılmaq məcburiyyətində qaldı. 1988-ci ildə öz ailə üzvləri ilə birlikdə Sumqayıt şəhərində məskunlaşdı. Elə orta təhsilinə də orada davam etdi. Sumqayıt şəhər 1 N-li tam orta məktəbi bitirdikdən sonra Ceyranbatan Texniki Peşə Məktəbinə daxil olub sənət öyrəndi. Peşə məktəbini qurtardıqdan sonra bir müddət işlədi.
Səfəralının sonrakı taleyindən söhbət açmazdan əvvəl qeyd edim ki, mən onun müəllimi, eyni zamanda təhsil aldığı məktəbin direktoru olmuşam. O, oxuduğu müddətdə istər valideynlərinin, istər yaxınlarının, istərsə də məktəb kollektivinin, müəllimlərinin və sinif yoldaşlarının sevimlisi olmuşdur. Oxuduğu müddətdə tərbiyəsinə, ədəb-ərkanına görə ətrafındakıların hamısı onu sevirdi. Beləki, o çox mehriban və sözəbaxan uşaq idi. Məktəbdə oxumağına görə əlaçı olmasa da, yaxşı oxuyanların sırasındaydı. Ancaq onun mərifətinə söz ola bilməzdi. Davranışı, atdığı bütün addım nümunəvi idi. Qonşularla münasibətdə, ictimai yerlərdə özünü əsl məktəbli kimi aparırdı. Valideynləri onu çox əzizləyirdi. O da hər zaman valideynlərinin qulluğunda durmağa çalışırdı. Evin hər işi ilə məşğul olurdu. Özündən yaşca böyüklərə qarşı çox diqqətcil idi, balacalara isə nəvaziş göstərirdi. Səfəralı haqqında kimdən soruşsan, hamı onu müsbət cəhətdən qiymətləndirərdi. Əfsuslar olsun ki, Səfəralının həyatı yarımcıq qaldı, arzuları gerçəkləşmədi.
Öz seçdiyi sənət üzrə çalışaraq, halal zəhmətilə kasıb ailəni az-çox dolandırır, kimsəyə möhtac qoymurdu. Ancaq erməni faşizminin Azərbaycanımızda tüğyan elədiyi, torpaqlarımızın işğalı, azğınlaşmış daşnakların Xocalıda törətdikləri soyqırımı bütün gənclərimiz kimi Səfəralını da rahat buraxmırdı. Odur ki, o da öz yaşıdları ilə bərabər, könüllü olaraq, 1992-ci ilin iyun ayında hərbi komissarlığa müraciət edərək, cəbhəyə yola düşdü. Vətənimizin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərə qatıldı.

Səfəralı Ağdərə rayonunun Sırxavənd kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə erməni quldurlarına qarşı qəhrəmancasına vuruşmuşdur. Son nəfəsinə qədər düşmənə qarşı mərdliklə mübarizə aparan Səfəralının itkin düşməsi haqqında 1992-ci il sentyabr ayının 29-da hərbi hissədən valideynlərinə qara xəbər gəldi. İtgin düşən döyüş yoldaşları kimi, uzun müddət ondan bir xəbər çıxmadı, cəsədi tapılmadı. Valideynlər, qohumlar, qonşular 32 il həsrətlə Səfəralının yolunu gözlədilər. Ancaq Səfəralını gördüm deyən olmadı. Onun ölümündən, sağ olmasından doğru bir xəbər gəlmədi. Hamı əsgər yolunu həsrətlə gözləyirdi.
Yaxşı ki, 44 günlük Vətən Müharibəsi, torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi, toplu məzarlıqların üzə çıxması nəticəsində çox həsrətlərə son qoyuldu. Nişanlı qızların, ata-anaların, atası cəbhəyə gedən övladların gözləri yolllardan yığışdı. Nəhayət 2024-cü il sentyabr ayının 7-də valideynlərinə DNT analizi vermək lazım olduğu barədə bildiriş gəldi. Verilən analizlərin nəticəsində məlum oldu ki, nəşi gətirilən şəhid Səfərov Səfəralı Allahverdi oğludur.
2024-cü il sentyabrın 20-də Səfəralının nəşi Sumqayıt şəhərindəki Şəhidlər Xiyabanında çox izdihamlı bir şəkildə dəfn olundu. Səfəralını tanıyan hər kəs onun itkisinə heyfslənirdi. Şəhidlik elə bir məqamdır ki, Uca Allah öz müqəddəs kitabı olan “Qurani-Kərimdə” buyurur: “Şəhidlər ölmürlər, onlar diridirlər”.
Əlbəttə biz də vətənimizin azadlığı uğrunda canından keçən hər bir şəhidimizin xatirəsini həmişə əziz tuturuq. Daim onları hörmətlə yad edirik. Səfəralı da qısa ömür sürməsinə baxmayaraq, şəhidlik məqamına yüksəlməklə əbədiyaşarlıq qazandı. Öz müqəddəs adını şərəf tariximizə qanı ilə yazdı.
Allah rəhmət eləsin! Məkanı cənnət olsun!
Səfəralının ruhuna ehtiramla:

Sərvər AZADƏLİYEV,
Dovrus kənd orta məktəbinin sabiq direktoru,
təqaüdçü müəllim

Süleyman İsmayılov

Süleyman İsmayıl oğlu İsmayılov 1960-cı il avqustun 8-də Pəmbək mahalının Hamamlı rayonunun Saral kəndində müəllim ailəsində doğulub. 1967-1977- ci illərdə Saral kənd orta məktəbində orta təhsil alıb. 1979-1981-ci illərdə SSRİ Silahlı Qüvvələrində əsgəri xidmətdə olub. 1986-1991-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Tibb Üniversitetinin əczaçılıq fakültəsində ali təhsil alıb. 1992-1998-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrində zabit kimi hərbi xidmətdə olub və kapitan rütbəsində ordudan tərxis olunub. Sonradan Bakı şəhərində əczaçılıq fəaliyyəti ilə məşğul olub. 2021-cı il mart ayının 26-da qəfil ürək tutmasından dünyasını dəyişib.
“Şaman” təxəllüsü ilə jurnal və qəzetlərdə şeir və hekayələri dərc olunub. Şeirləri həmçinin “Həkimlərin söz dünyası” kitabının 2-ci cildində yer alıb. “Tanrı milləti” kitabının müəllifidir. Kitabda doğma yurdlarından didərgin salınan həmvətənlərimizin taleyindən bəhs edilir.

ŞƏHİD VARSA, VƏTƏN VAR!!!

( ƏZİZ ŞƏHİDİMİZ MÜRSƏLƏ)

Nə qədər ki, bu bayraq
Göylərdə dalğalanar,
Nə qədər ki, səmada
Ulduz yanar, Ay yanar,
Nə qədər ki, bu Vətən
Himnimizlə oyanar,
Siz qürurla dayanın,
Başı uca analar -
Şəhid varsa, Vətən var!!!

Bu torpaq Allah payı
Qorumasaq ar olar!
Qandan məlhəm vurmasan,
Sağalarmı yaralar?
Bu gün sabaha qalsa
Əsrlərcə dərd olar.
Oğullar meydan sular,
Oğullar zəfər çalar -
Şəhid varsa –Vətən var!!!

Dağ mənim, sazaq mənim,
Ey başı qarlı dağlar.
Aç qala qapısını,
Şanlı qonaqların var.
Qovuldu, rəzil oldu
Tamah salan yağılar.
Budur sinə gəribdi,
Dağa dirək oğullar -
Şəhid varsa –Vətən var!!!

Yaşayar tarıx boyu,
Bu tarixi yazanlar!
Yazmasa qəhr olarıq -
Nə yaxşı ki, yazan var!
Başının üstə quran,
Dodağında azan var!
Bu müzəffər tarixə
Qanla möhür vuranlar-
Şəhid varsa –Vətən var!!!

15.12.2021 Bakı şəhəri

"Nidanın gücü, gücün nidası!" adlı yazı müsabiqəsi keçirilir

Təşkilat "Nidanın gücü, gücün nidası!" adlı yazı müsabiqəsini davam etdirir.

"Uşaqların Gələcəyi Naminə" təşkilatı, Azərbaycan Ordusunun Zəfərinə həsr edilmiş “Nidanın gücü, gücün nidası!” adlı yazı müsabiqəsini davam etdirir. Bu barədə təşkilatın sədri Könül Quliyeva məlumat verib. Sədr qeyd edib ki, müsabiqə V-IX sinif şagirdləri arasında keçiriləcəkdir. Yazılar 02 dekabr 2024-cü il tarixdən 15 dekabr 2024-cü il, saat 18:00-dək təqdim olunmalıdır. Şagirdlər müsabiqəyə təqdim olunan yazıları şəxsiyyət vəsiqələrinin surətləri ilə birlikdə [email protected] elektron ünvanına göndərməlidir. Yazının həcmi minimum 1 səhifə, yaxud 1 səhifə yarım olmalıdır. Yazı kompyuterdə yığılmalı, Times New Roman şifrələri ilə 14 ölçüdə təqdim edilməlidir. Müsabiqənin yekunlarına əsasən I, II, III yerlər üçün sertifikatlar və digər həvəsləndirici mukafatlar nəzərdə tutulur. Qaliblərin yazıları gələcəkdə kitab şəkilində dərc olunacaq. Müsabiqəyə təqdim edilən yazıları 5 nəfərdən ibarət ekspert komissiyası qiymətləndirəcək. Onu da qeyd edək ki, yazılar ekspertlərə imzasız təqdim ediləcək. Hər hansı bir sual yaranarsa (050) 969 38 69 nömrəsi ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz.

Gığı məktəbinin 100 illiyi qeyd olunub

Qərbi Azərbaycan İcmasında, Qafan rayonunun Gığı kənd orta məktəbinin 100 illik yubileyi münasibətilə təntənəli tədbir keçirildi. Tarix dolu bir məkanın təhsil ocağının keçdiyi bir əsrlik yolun təntənəsini qeyd etmək üçün təşkil olunan bu tədbir, həm də vətən sevgisinin, yurd həsrətinin çulğaşdığı mərasim idi.
Tədbir Qərbi Azərbaycanın Qafan Rayon İcmasının sədri, professor Eldar Abbasovun açılış nitqi ilə başladı. İlk növbədə, vətən yolunda canını fəda edən şəhidlərimizin və Gığı kənd orta məktəbinin dünyasını dəyişmiş müəllimlərinin əziz xatirəsi yad edildi. Ardınca Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirildi və tədbir rəsmi olaraq açıq elan olundu.
Məruzə ilə çıxış edən Bəhruz Piriyev Gığı kəndinin tarixi və kənddə yaradılan məktəbin keçdiyi şərəfli yoldan danışdı. O, nitqində məktəbin tarixi missiyasını belə ifadə etdi: "Vətən həsrəti, yurd həsrəti ilə döyünən qəlbimizdə daim ucalan Gığı kənd orta məktəbi Qafan rayonunun ən uca zirvələrindədir."
O, Qərbi azərbaycanlıların özlərini ifadə etmələri üçün yaratdığı şəraitə görə Prezident İlham Əliyevə dərin minnətdarlığını bildirdi və Qərbi Azərbaycana qayıdış yolunda milli birliyin əhəmiyyətindən danışdı.
Tədbir çərçivəsində Gığı kənd orta məktəbinin keçmiş müəllim heyəti və məzunları haqqında hazırlanmış videoçarx nümayiş etdirildi. Bu videoçarxda məktəbin yetirdiyi professorlar və ziyalıların həyat hekayələri, təhsil uğurları təqdim olundu. Tədbir iştirakçıları bu anlarda duyğulu anlar yaşadı, məktəbin əsrlik zəhmətinin şərəfini bir daha hiss etdilər.
AMEA-nın Tarix İnstitutunun əməkdaşı, professor Cəbi Bəhramov tədbirdə çıxış edərək Gığı kəndinin Osmanlı dövrünə aid sənədlərdə adının keçdiyini, Gığı kəndində müsəlman-türklərin yaşadığını qeyd etdi.
Tədbirin digər iştirakçısı, professor, şair Paşa Qəlbinur Sovetlər dönəmində dostları ilə birlikdə Gığı kəndinə etdiyi səyahətdən, kəndin mehriban insanlarının qonaqpərvərliyindən, təbiətinin gözəlliyindən bəhs elədi, o yerlərlə bağlı xatirələrini bölüşdü.
Tədbirin ən vacib mesajı isə iştirakçıların Qərbi Azərbaycana qayıdışa və Azərbaycanın bütövləşəcəyinə olan inam idi. İştirakçılar Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında bu arzunun gerçəkləşəcəyi ümidi ilə birləşdilər. Onların qəlbində yurd sevgisi və əqidələrinə sədaqət ən yüksək dərəcədə hiss olunurdu.
Gığı kənd orta məktəbinin 100 illik yubileyi yalnız bir təhsil müəssisəsinin tarixini deyil, həm də bir xalqın əzm və iradəsini nümayiş etdirdi. Tədbir, keçmişin xatirələri ilə gələcəyin ümidlərini birləşdirərək yaddaşlara yazıldı. Sonda xatirə şəkilləri çəkdirildi.
P.S.Tədbirdən hazırlanacaq geniş reportajı “Bütöv Azərbaycan” qəzetində oxuya bilərsiniz.
Tehran YUSİFLİ,
“Bütöv Azərbaycan” qəzetinin
Qərbi Azərbaycan üzrə Xüsusi müxbiri

Kaş biz də qayıdıb gələ bilərdik:

Təranə Dəmir kəndlərimizin halını çox sənətkarlıqla nəzmə çəkib. O duyğuları yaşamaq keçdi könlümdən. Amma dəli-doluluqdan əsər qalmayıb. Kəndimə qayıtmaq istədim, yolları bağlıdı. Anamın bişirdiklərindən dadmaq istədim. Anamın nə özü var, nə qab- qaşığı. Ata ocağında qızınmaq istədim. Atamın nə özü var, nə ocağının közü. Qonşumun qapısından keçmək istədim. Nə qonşum qalıb, nə də qapı-bacası. Tay tuşlarımla oynamaq, bir az da dalaşmaq istədim, gördüm hamısı həsrətimi çəkir. Erməni-fars faşistləri yurdumuzu elə viran qoyub ki, daş üstə daş qalmayıb. Təranə Dəmir yaradıcılığına sevgi, özünə sayğı ilə bu şeirini oxucularımızla paylaşıram. Kaş hamı kəndinə qayıda bilə...
Tamxil ZİYƏDDİNOĞLU

Biz kənddən çıxanda bahardı hələ,
Hələ bu yerlərin çiçək çağıydı.
Hələ oğlanların dəli, havalı,
Qızların tərtəmiz mələk çağıydı.

Qayıdıb gələndə gördüm yaz hanı?
Bu kəndin çəməni, otu qocalıb.
Qocalıb böyürkən kollarınacan,
Pişiyi qocalıb, iti qocalıb.

Mənim gəlişimə sevinmədi heç,
Yollar tanımadı məni deyəsən.
Yadından çıxmışam torpağın, daşın,
Dumanın, çiskinin, çənin deyəsən.

Suvağı tökülən köhnə evlərin
Qapısı qocalıb, damı qocalıb.
Məni tanımadı təzə qonşular,
Məni tanıyanlar hamı qocalıb.

Üşüdüm buz kimi baxışın altda,
Yer tapa bilmədim özümə burda.
Düşdü baxışlarım fikir toruna,
Durdu xatirələr üzümə burda.

Biz kənddən çıxanda bahardı hələ,
Hələ bu yerlərin çiçək çağıydı.
Hələ oğlanların dəli, havalı,
Qızların tərtəmiz, mələk çağıydı.
Təranə Dəmir.

Yaqut ŞƏRİFOVA yazır:
"Heydər Əliyev və təhsil"

“Mən dünyada müəllimdən uca ad tanımıram” Bu tarixi kəlamın müəllifi, zəmanəmizin görkəmli siyasi xadimi, ümummilli lider Heydər Əliyevdir. Özünəməxsus müdrikliklə “Təhsil millətin gələcəyidir”söyləyən dahi rəhbər Respublikamıza istər Sovetlər dönəmində(1969-1982), istərsə də hakimiyyətə qayıdışından sonra, müstəqillik dövründə (1993-2003) təhsilin, elmin, mədəniyyətimizin inkişafına böyük diqqət yetirmiş, qayğı ilə yanaşmışdır.
Sovetlər dönəmində Heydər Əliyev Respublika rəhbəri kimi Azərbaycanda təhsil sisteminin maddi texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, pedaqoji kadrların yetişdirilməsi, formalaşdırılması, müəllimlərin təyinat yerlərində, hətta ucqar kəndlərimizdə uğurla çalışması üçün şərait yaradılması, onların mənəvi cəhətdən ruhlandırılması üçün əlindən gələni əsirgəməmişdi. Sovetlər İttifaqında Siyasi Büroda şəxsi nüfuzundan istifadə edərək Heydər Əliyev el balalarının, şagirdlərin təlim –tərbiyəsində, təhsilində fərqlənən qabaqcıl müəllimlərimizə, o dövrün ən yüksək mükafatı-Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Respublikanın Əməkdar müəllimi fəxri adının verilməsinə nail olurdu. Məsələn, Tovuz rayonu Bozalqanlı kənd orta məktəbinin kimya müəllimi Məhər Quliyevin Bakı şəhərində qabaqcıl ədəbiyyat müəllimi Zərbəli Səmədovun, Bakı şəhəri 190№-li məktəbin direktoru Sona xanım Tağıyevanın Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Əməkdar müəllim adına layiq görülməsi Heydər Əliyevin təhsilə verdiyi dəyərlərdən sayılır.

Ulu Öndərimizin Azərbaycan xalqı qarşısında ən böyük xidmətlərindən biri –Cəmşid Naxçıvanski adına Respublika Hərbi liseyinin 1971-ci ildə istifadəyə verilməsi oldu. Məhz, bu Hərbi liseyin məzunları, burada yetişdirilmiş zabit kadrları sonralar torpaqlarımızın ərazi bütövlüyünü, vətənimizin istiqlaliyyəti naminə döyüşlərdə istər Birinci Qarabağ müharibəsində, istərsə də 44-günlük Vətən müharibəsində əhəmiyyətli rol oynadılar.
Ötən əsrin 70-ci illərində Heydər Əliyevin rəhbərliyi, təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə Azərbaycanın savadlı, istedadlı gəncləri, hər il 800-1000 nəfər gənc keçmiş SSR-nin ən böyük şəhərlərindəki ali məktəblərə oxumağa göndərilirdi. Bu kadrlar hal-hazırda Respublikamızın neft sənayəsində, kənd təsərrüfatında, Dövlət Təhlükəsizlik strukturlarında çalışırlar. 1993-cü il iyunun 15-də xalqın istəyi ilə, təkidi ilə Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ölkədə vətəndaş qarşıdurmasına son qoydu və beləliklə siyasi sabitlik əldə edildi. Bu, adi qayıdış deyildi...Bu, zamanın, əsrlərin sınağından keçə-keçə, min bir əziyyətlə, amma dönmədən öz məqsədinə doğru addımlayan bir millətin özündən –özünə qayıdışı idi,bu, milli –mənəvi dəyərlərimizin, millətin sabaha inamının qayıdışı idi.
Məhz,Heydər Əliyevin hakimiiyətə bu qayıdışından sonra müstəqillik yollarında inamla addımlayan respublikamızda hər sahədə olduğu kimi təhsil sahəsində də canlanma yarandı. Azərbaycanın ümumtəhsil məktəblərində təhsilin keyfiyyətinin yüksəldiləməsi, tələbələrin elmi biliklərinin zənginləşdirilməsi, müəllimlərin əmək haqlarının artırılması, onların mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün mühüm qərarlar qəbul edildi.
Heydər Əliyevin doğma Azərbaycan dilinə, ana dilimizə məhəbbətindən ayrıca danışmaq lazımdır. Kommunist rejiminin tüğyan elədiyi bir vaxtda -1969-cu ildə Mərkəzi Komitəyə yenicə birinci katib təyin olunmuş Heydər Əliyev Azərbaycan Dövlət Universitetinin 50 illiyi tədbirində öz ana dilimizində bir saatdan çox nitq söylədi və qürurla dedi: “Mən Öz ana dilimi çox sevir və bu dildə danışmağımla fəxr edirəm”. Sonralar müstəqillik illərində Ulu Öndərin daha bir kəlamı olan ümümxalq sevgisini daha da artırdı:
Hər bir xalqın milliyəti onun qürur mənbəyidir. Mən, həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən azərbaycanlıyam. Ana dilimizin yad təsirlərindən qorunması, inkişafı, saflaşması və dövlət dili səviyyəsinə yüksəlməsi istiqamətində Ulu Öndər Heydər Əliyev misilsiz xidmətlər göstərib.
Dilçi alim, filologiya elmləri doktoru, professor Nizami Xudiyev yazırdı:
“ Mübaliğəsiz deyə bilərik ki, yaşadığımız yüzilliyin son otuz ili ərzində Azərbaycan dilinin hərtərəfli inkişafı, onun təkcə sözdə deyil, gündəlik təcrübədə də ümumişlək dilə, dövlət dilinə çevrilməsi, beynəlxalq münasibətlər sisteminə -diplomatiya aləminə yol alması, zənginləşib nüfuz qazanması və dünyanın mötəbər kürsülərindən eşidilməsi, tanınmış dövlət xadimi Heydər Əliyevin yorulmaq bilməyən fəaliyyəti və yürütdüyü müdrik, uzaqgörən dil siyasəti ilə bağlıdır.
Respublikamızın qəbul olunmuş Konstitutsiyasına Azərbaycan dilinin dövlət dili statusu barədə 73-cü maddənin daxil edilməsi üçün Heydər Əliyev böyük qətiyyət göstərdi. Sonralar o, həmin dövrü belə yada salırdı:
Yadımdadır, 1978-ci ildə biz Azərbaycan Konstitusiyasına Azərbaycan dilinin dövlət dili olması haqqında maddə daxil edəndə Moskvadan nə qədər təzyiqlər göstərildi, ancaq biz, bu təzyiqlərə dözdük. “Ana dilimiz müstəqil Azərbaycanın, Azərbaycan xalqının ən böyük milli sərvətidir” deyən Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1995-ci ilin 31oktyabr-11noyabr tarixləri arasında dövlət dili məsələsi Milli Məclisdə müzakirəyə çıxarıldı.12 noyabr 1995-ci il tarixdə qəbul olunan Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiyasında 21-ci maddədə Azərbaycan dili dövlət dili elan edildi. Heydər Əliyev deyirdi:
Dilimiz çox zəngin və ahəngdar dildir, dərin tarixi köklərə malikdir. Mənim şəxsən arzum budur ki, hər bir azərbaycanlı çox dil bilsin, ancaq, birinci növbədə öz ana dilini-dövlət dilini yaxşı bilsin. Bizim gözəl, zəngin, cazibadar dilimiz var və onu heç bir şeyə dəyişmək olmaz. Göründüyü kimi Azərbaycan gənclərini savadlı, xalqına, onun tarixinə, mədəniyyətinə və mənəviyyatına bağlı görmək istəyən Heydər Əliyev bildirirdi ki, hər bir Azərbaycan gənci birinci növbədə gərək öz dilini, ana dilini bilsin, bu dildə təhsil alsın, bu dildə yazsın və bu dildə oxusun. Onun gənclərimizə arzusu, tövsiyyəsi bu idi. Ulu Öndərin hakimiyyəti illərində rayonlarımızda mədəniyyət saraylarının, musiqi məktəblərinin, orta ümumtəhsil məktəblərinin, teatr binalarının tikintisinə xüsusi önəm verilirdi.
Bu gün təhsilimizin, mədəniyyətimizin elə bir sahəsi yoxdur ki, Heydər Əliyevin qayğıkeşliyindən bəhrələnməsin. Allah Ulu Öndərimizə rəhmət eləsin!
Eşq olsun Heydər Əliyev siyasətinə və bu siyasətin uğurlu davamçısı, Ali Baş Komandan Cənab İlham Əliyevə!

Yaqut ŞƏRİFOVA,
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kollecinin müəllimi

Oqtay Babayev -90

ELMİN ÖMÜRLƏ VƏHDƏTİ

Mən bütün həyatını elmə həsr etmiş babam-Əməkdar Kənd Təsərrüfatı İşçisi, biologiya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Babayev Oqtay Kərəm oğlundan müsahibə aldım. Qeyd edim ki, babam taxıl toxumçuluğu sahəsində elmi potensialı və peşəkarlığı ilə Respublikada tanınmış mütəxəssislərdən biridir. O, uğurlu əmək fəaliyyətinə görə dəfələrlə yarış qalibi olmuş, rayon və qəsəbə sovetinə deputat seçilmiş, “Əməkdə fərqlənməyə görə” medalına layiq görülmüşdür. Babam 1997-ci ildən əmək veteranıdır. O, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə 31 oktyabr 2008-ci ildən “Əməkdar Kənd Təsərrüfatı İşçisi”dir.
Baba, zəhmət olmasa özünüz barədə məlumat verərdiniz. Uşaqlıq və gənclik illəriniz yaddaşınızda necə iz buraxıb?
-Aysel, mən 1934-cü il yanvarın 12-də Gədəbəy rayonunda anadan olmuşam. Uşaqlıq və gənclik illərim İkinci Dünya müharibəsi illərinə və ondan sonrakı illərə təsadüf edib. Çox çətin illər idi. Atam İkinci Dünya müharibəsində həlak olmuşdur. 1954-cü ildə Gədəbəy orta məktəbini, 1959-cu ildə isə Gəncədə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti) aqronomluq fakultəsini bitirmişəm. 1965-ci ildə Azərbaycan EA Genetika və Seleksiya İnstitutunun aspiranturasını bitirmiş və 1967-ci ildə müvəffəqiyyətlə dissertasiya müdafiə edərək biologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışam. 1959-cu ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Heyvandarlıq İnstitutunun Sabirabad Təcrübə Stansiyasında Professor R.Rzazadənin şöbəsində elmi işçi kimi fəaliyyətə başlamışam. Professorla birlikdə Muğan zonasını qarış-qarış gəzərək bitki örtüyünü dərindən öyrənmiş və heyvandarlığın yem bazasının artırılması üçün 1961-ci ildə ilk dəfə olaraq, “Muğan zonasında topinanburunun (yerarmudunun) aqrotexnikasına dair” və “Muğanda qızıl sarmaşığın növləri və onlarla mübarizə tədbirləri” adlı elmi məqalələr dərc etdirmişəm. 1960-1962-ci illərdə Azərbaycan EA-nın Torpaq ekspedisiyasında torpaqşünas-mühəndis, baş mühəndis, daha sonra isə Genetika və Seleksiya İnstitutunda Akademik Ə.Quliyevin rəhbərliyi altında kiçik və baş elmi işçi vəzifəsində işləmiş, 1972-ci ildən akademik İmam Mustafayevin göstərişi ilə Qarabağ Elmi-Tədqiqat bazasına direktor vəzifəsinə göndərilmişəm. 1976-1983-cü illərdə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Dövlət Toxum Müfəttişliyinin rəisi işləmiş, 1983-1996-cı illərdə Nazirliyin Əkinçilik və İpəkçilik idarəsində müxtəlif vəzifələrdə fəaliyyətimi davam etdirmişəm. 1996-cı ildən yenidən Dövlət Toxum Müfəttişliyinə qayıdaraq əvvəl baş aqronom kimi, 1999-cu ildən 2009-cu ilədək isə həmin Müfəttişliyin rəisi vəzifələrində işləmişəm. Bu sahədə çoxsaylı elmi məqalələrin, tövsiyələrin, bir ixtiranın və standartların müəllifiyəm.
-Ömür yolunda və elmi fəaliyyətinizdə həyat yoldaşınız Gövhər Rasizadə ilə birlikdə addımladınız. Geriyə baxanda o illəri necə xatırlayırsınız?
-Mən o illəri çox xoş xatirələrlə xatırlayıram.

Gövhər xanımla 1965-ci ildə Azərbaycan EA Genetika və Seleksiya İnstitutunda işləyərkən tanış oldum. 1967-ci ildə biz ailə həyatı qurduq. Gövhər Rasizadə biologiya elmləri sahəsində alim olmaqla bərabər, həm də qayğıkeş, fədakar ana və həyat yoldaşı idi. Biz tez-tez elmi işlərimizlə əlaqədar bir-birimizlə fikir mübadiləsi aparırdıq. Bizim “Fillokseranı bioloji aktiv maddələrin qarışığından yeni alınmış cövhərlə məhv etmək olar!!” adlı bir ixtiramız var. Bu üsul ekoloji cəhətdən təmiz, təhlükəsizdir. Ətraf mühitin çirklənməsinin, insanların zəhərlənməsinin, eyni zamanda müxtəlif xəstəlik və zərərvericilərin yayılmasının qarşısı alınır. Bu mübarizə üsulu demək olar ki, yenilikdir.
-Siz yetişdirdiyiniz yeni soğan sortunun adını niyə “Aytac” qoydunuz?

-Bəli Aysel, Mən bir neçə soğan sortu yetişdirmişəm. Onlardan biri də “Aytac” sortudur. Mən yeni soğan sortuna ilk nəvəm Aytacın adını qoymuşam. Məqsədim də bu olub ki, Aytacı elmə alışdıraq.
-Baba, səni Aytacın bu il Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin magistratura pilləsinə qəbil olunması münasibətilə təbrik edirəm.
-Çox sağ ol Aysel. Allaha şükür olsun. Bu məni çox sevindirdi. Aytaca yeni-yeni uğurlar arzulayıram.
-Siz elm sahəsində çalışan gənclərə nə arzu edərdiniz?
-Elm sahəsində çalışan gənclərə arzu edirəm ki, heç vaxt nail olduqları ilə kifayətlənməsinlər, daim öz biliklərini təkmilləşdirsinlər. Onlara çalışdıqları sahədə böyük uğurlar, böyük müvəffəqiyyətlər arzulayıram.
Baba, bəs mənə nə arzulayırsan?
-Adam balasına nə arzulayar?! Arzum sənin xoşbəxtliyindir. Yaxşı oxuyub universitetə qəbul olunduğun üçün qürurlandım. İndi də təhsilini uğurla başa vurub həyatına firəvanlıqla davam etməyini arzulayıram. Allah səni min budaq eləsin.
Minnətdaram, baba. Bu, bacımın və mənim elmə, təhsilə xüsusi diqqət olunan ailədə böyüməyimizdən irəli gəlir. Sizin kimi nənə, babanın nəvəsi olmaq mənim üçün böyük şansdır. Sizinlə fəxr edirəm.

Aysel MÜBARİZQIZI (Babayeva),
BDU jurnalistika fakultəsinin 4-cü kurs tələbəsi

AYB-NİN MİNGƏÇEVİR BÖLMƏSİ-25

TƏBRİK EDİRİK, UĞURLARINIZ DAVAMLI OLSUN ...

1999-cu ilin oktyabr ayında yaradılan Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Mingəçevir bölməsi təkcə nur timsallı bu şəhərdə deyil, ətraf bölgələrdə də yaşayan yazarların üz tutduqları ədəbi mərkəzdir. Bölmənin xəttiylə həyata keçirilən yubiley və poeziya gecələri, kitab təqdimatı mərasimləri, oxucularla görüşlər klassik və çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının təbliği və bölgədə yaşayan yazarların tanınması baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Mingəçevir ictimaiyyətinin, ədəbiyyat sevərlərin və yerli yazarların AYB Mingəçevir bölməsinin 25 yaşını qeyd etməyə hazırlaşdıqları bir ərəfədə bölmədə təmsil olunan söz adamlarının əsərlərini oxuculara təqdim edir, onlara uğurlar arzulayırıq. Dostlar, uğurlaınız davamlı, yolunuz açıq olsun!

İSMAYIL MƏRCANLI (İMANZADƏ)

YAXŞI Kİ...

Məni əldən salıb hərdən qüssə-qəm,
Tapdayıb keçdiyim nalədi-ahdı.
Başıma gəlibdi... yaxşı bilirəm,
Haqsızlıq ən böyük suçdu-günahdı.

Tamahı qılıncdan iti kəslərin,
Sonuncu qisməti boş bir təsəlli.
Tozanaq qoparan bəhsə-bəhslərin
Elə əzəli də, sonu da bəlli...

Bədxahlıq birinin qarnında sancı,
Aqillər bilir ki bu necə işdi.
Yaltağın, məddahın müftə “qazancı”
Qarğışdı, lənətdi, yağlı söyüşdü.

Məzlum ayaq altda qalsa əzilir,
Artır gündən-günə qana hərislər.
Yaxşı adamlara qənim kəsilir,
Hoppanıb qabağa keçəndə pislər.

Gör, indi insanlıq hansı gündədir,
Yamanlıq dünyanın artan mərəzi.
Yaxşı ki Tanrının əllərindədir,
Sonuncu haqq-hesab, mizan-tərəzi...
06.10.2024


NAMİQ ZAMAN
NECƏ SEVMƏYİM

Gözüm gözlərinin əsiri olub,
Baxışım üzündə ilişib-qalıb.
Varlığın gözümdən qəlbimə dolub.
De, necə sevməyim axı mən səni?!

Gözümü qınama, gözüm neyləsin,
Vəsfinə söz çatmaz,-sözüm neyləsin?
Sevdalı könülə dözüm neyləsin -
De, necə sevməyim axı, mən səni?!

Sinəmdə çağlayan selə dönmüsən,
Ruhumu oxşayan telə dönmüsən.
Elə bil mələksən, göydən enmisən -
De, necə sevməyim axı, mən səni?!

Bir ömür sevinci-qəmi bölüşsən,
Kim səni sevməz ki, bəxtinə düşsən?!
Bədrlənmiş Aysan, doğan Günəşsən -
De, necə sevməyim axı mən səni?!

Baxsa cəmalına, budur gerçəyi,
Utanar dünyanın gözəl-göyçəyi.
Ay payız ömrümün bahar çiçəyi -
De, necə sevməyim axı mən səni?!


ELÇİN MƏHƏRRƏM

TAKSİ

Dünən qazandığım son quruşumu
qoydum, solğun üzlü
taksi sürücüsünün
suluq tutmuş ovucuna.
Apar məni, taksi!
Çatdır məni
kəpənək qanadındakı
sakit dünənlərə,
xoşbəxt dünənlərə,
məktublarım var ölənlərə...

* *
Paslı mis qab
İçimdə bir sıxıntı,
içimdə bir boşluq var.
Daşla, qumla,
xəzəllə doldurun o boşluğu.
Bacarsanız
bir quruş da xoşbəxtlik tullayın
bu səfil dilənçinin
ÖMÜR adlandırdığı
PASLI mis qabına...


MƏHYƏDDİN MƏHƏRRƏMOĞLU
MƏNİ
Ötəri bir həvəs bilmə eşqimi,
Bənzətmə vədəsiz qonağa məni.
Sənin işıq saçan qara gözlərin
Bağlayıb o qaymaq dodağa məni.

Bənövşə qoxuyur bəyaz buxağın,
Lalə qönçəsidi bəlkə yanağın?
Şərbət çeşməsidi dilin-dodağın,
Tamarzı qoymusan bulağa məni.

Nəfəsindən gəlir cənnət havası,
Yıxdı Məhyəddini eşqin havası.
Ay bizim yerlərin nazlı sonası,
Axır ki, gətirdin qınağa məni.


BƏHMAN GÜLÖVŞƏLİ
GƏL

Nə vaxtdır gözlərim yollarda qalıb,
Qəm-qüssə qəlbimi ta əldən salıb.
Başımın üstünü duman-çən alıb,
Bir gün həsrətindən solasıyam, gəl.

Səni axşam-səhər axtarır gözüm,
Sinəmdə sızlayan dərd düzüm-düzüm.
İndi nə gecəm var, nə də gündüzüm,
Əl atıb saçımı yolasıyam, gəl.

Bağçamda bir ağac bitirməmisən,
Dar gündə özünü yetirməmisən.
Nəvəmi görüşə gətirməmisən,
Buludtək boşalıb dolasıyam, gəl.

Övlad dönüklüyü yamanmış, yaman
Dizimdə taqət yox, üzülübdü can.
Hələ ölüm mənə versə də aman,
Sənsiz gözü yaşlı qalasıyam, gəl.

Məndən başqa hər kəs gecələr yatır,
Xəbərim yox, günəş çıxır, ya batır…
Bilsəm dərd əlimdən yapışıb dartır,
Əcəl sorağında olasıyam, gəl.

ƏHMƏD ƏFSUN
DEYİN
Əhli-hal olanlar, ərzi-halım var,
Ərzimi car çəkin, birbaşa deyin.
Dağlara deməyin, dağlar dağılar,
Gəlsə rastınıza sal daşa deyin.

Buludlar götürmür daha tüstümü,
Aman Allah, göylər məndən küsdümü?
Qayğılar hər yandan alıb üstünü,
Üzübdü canını qarğaşa, deyin.

Gördüm bu dünyanın çoxun-azın da,
Çoxları yaşadı qurdun ağzında.
Bir aşiq qırx arşın quyu ağzında,
Qalıbdi sallaşa-sallaşa,-deyin.

Əfsun yada salmır odu(r) yar məni,
Dinsəm dirigözlü odduyar məni.
Bircə o anlayar, o duyar məni,
Mənim dərdlərimi Saldaşa deyin.

MAHİR MUSA
MİNGƏÇEVİR

İsti odum-ocağım,
Doğma elimsən mənim.
Ətirli gül-çiçəyim,
Şirin dilimsən mənim.

Neçə kəndlər, şəhərlər
Üz tutubdur nuruna.
Hamı heyran qalıbdır
Tükənməz qüruruna.

Günəş kimi nurlusan,
Dillərdə gəzir adın.
Halallıqdan söz açır
Sənin gücün-inadın.

Fəxrimsən, vüqarımsan
Mənim doğma şəhərim.
Hüsnünə heyran olur,
Hər gecəm, hər səhərim.

Bir möhtəşəm qalasan
Bozdağın ağuşunda.
Göz oxşayır həmişə,
Baharın da, qışın da.

MƏMMƏD MƏRZİLİ
QƏRİBƏM
Perik düşdüm öz elimdən, obamdan
Necə dözsün bu sitəmə axı can?
Qarabağsız sızlayıram mən hər an -
Heç bilmirəm necə deyim qəribəm?

Dərd yükü var çiynimdəki şələdə,
Tamarzıyam çiçəyə də, gülə də.
Əlim çatmır uzaqlara, hələ də -
Qan ağlayır yerim-göyüm, qəribəm.

Girovuyam fitnələrin-fellərin,
Tuşmu gəldim qarğışına dillərin?
Hesabını ititmişəm illərin -
Dərd sinəmdə düyüm-düyüm, qəribəm.

Gündə yüz yol dirilirəm, ölürəm
Göz yaşımı nisgilimlə silirəm.
Kimsə məni qınayacaq bilirəm,
Öz-özümü necə öyüm, qəribəm.

FƏXRƏDDİN ƏZİZ
OLASAN
Bağda gül ol, düzdə lala,
Gözəllikdə izin qala.
Yazdan soraq ala-ala,
Budaqda yarpaq olasan.

Neyləyirsən adı-sanı,
Alasan yar qadasını.
Qəfil döyüb qapısını,
Bir şirin soraq olasan.

Çarxı dönsə göyün-yerin,
Boşa çıxacaq əllərin.
Qeybə çıxa dərdin-sərin,
Sevincə ortaq olasan.

Yurda sahib çıxa ərən,
El düşməyə pərən-pərən.
Gül ətrindən soraq verən
Bir ovuc torpaq olasan.


ELŞƏN ƏZİM
AĞLA, MƏNİM ÜÇÜN...

Ağla, mənim üçün ağlayan adam,
Ağla, göz yaşların quruyanadək.
Yaşın qurudumu, quru səhrasan,
Yanağın gül açmaz, dodağın çiçək.

Ağlama, mənimçün ağlayan qadın,
Mənə yüz ox dəydi, mən ağlamadım.
Ömrüm peşkəşidir oğlun, övladın,
Mən bircə özümə gün ağlamadım.

Məni ağlamağa hər ağıçının
Sözü də yetişməz, dili də çatmaz,
Məni ağlamağa bizim dağların,
Siləli, qıjovlu seli də çatmaz.

Gözünü bu qədər isti eləmə,
Sudur, dondurmağa qış saxla bir az.
Gözünün yaşını sıxma hər qəmə,
Qəbrimin üstünə yaş saxla bir az.
Ağlama, mənimçün ağlayan qadın,
Ağla, mənim üçün ağlayan qadın.

MEHMAN RƏSULOV
AĞLAYIR
(20 yanvar şəhidlərinin xatirəsinə)

Vətənin dərdi böyük, gözləri al-qan ağlayır,
Mərd oğullar itirimiş analar hər an ağlayır.

Azadlıq yolundadır tökülən gunahsız qanlar,
Haqq səsi boğulursa, bu zülmə cahan ağlayır.

Baş əymədiniz zülmə, ey azadlıq yolçuları,
Bu mərdliyi anlayan, vicdanlı insan ağlayır.

Xalqıma qəsd edildi, yurdumu kor qoymaq üçün,
Ən böyük itgidir bu, sirri anlayan ağlayır.

Göz yaşı içindədir gecə-gündüz ana Vətən,
İgidlər nakam getdi, dərdə tar-kaman ağlayır.

Tənhalıq yaman dərddi, taleyin acı hökmüdür,
Bu ağır gündə Vətən görmədi həyan, ağlayır.

Xalqının haqq işinə əzəl gündən inansa da,
Ömründə sızlamağı görməyən Mehman ağlayır.

ELDƏNİZ CƏFƏROĞLU
ŞÜKR ELƏ
(Şərəfsizliyinə şükr edənlərə)

Bir olan Allah kimə nə bəxş edir,
Yaxşı bilir bəndəsi qul bəndədir.
Ömrünü zülmət gecəyə döndərir,
Sən bu qaranlıq gecəyə şükr elə.
Dörd tərəfin yar-yaraşıq, gül çiçək,
Pəncərədən bax küçəyə şükr elə.

Dərdi azar alsa əgər hər yanı,
Yoxdu pulun, pul yerinə ver canı,
Çox bahasa dərdlərinin dərmanı,
Burda sağalmaz yarana şükr elə,
Baş götürüb get İrana şükr elə.

Tez qızışıb, düz danışıb, düz demə,
Gəlsə əgər, Əzrailə söz demə,
Ver canını, heç sabahı gözləmə.
Əzrailin gəlməyinə şükr elə,

Lap dədənin ölməyinə şükr elə.
Dünyanı versən də yenə az deyən,
Eh, azad Avropadan olmaz deyən,
Beş kişidən sonra mənəm qız deyən,
Arvadının ismətinə şükr elə,
Hər nə düşüb qismətinə şükr elə.


NİCAT HUNALP
BİR AĞRI VAR ÜRƏYİMİN İÇİNDƏ
Məlhəmi yox, davası yox, həbi yox,
Bir ağrı var ürəyimin içində.
Könlümündə şeir yazmaq təbi yox,
Bir ağrı var ürəyimin içində.

Tanrı bilməz, Tanrı duymaz yerdəyəm,
Ruhum dalğın meyə uymaz yerdəyəm,
Tanrı məni göyə qoymaz, yerdəyəm,
Bir ağrı var ürəyimin içində.

Mən gecikdim yenə vallah bu köçə,
Doğma gəlmir daha bu yol, bu küçə,
Ağrılarla yaşayıram iç-içə,
Bir ağrı var ürəyimin içində.

Mən nə hayda, bu dünya nə haydadı,
Ömür-günüm gah yasda, gah toydadı,
Mən çəkdiyim həsrət Araz boydadı,
Bir ağrı var ürəyimin içində.

Saçlarıma daraq küsüb daramaz,
Məni daha bir dost-tanış aramaz,
Dinc qoymurki rahat qalam yaramaz,
Bir ağrı var ürəyimin içində.

AĞABALA SALAHLI
BƏNÖVŞƏ
Nə müddətdi həsrətini çəkirik,
Niyə görünmürsən gözə, bənövşə?
Səni görmək üçün çıxdıq çöllərə,
İzimiz qarışdı izə, bənövşə.

Bəd kəlməni ürəyində bitirmə,
Etibarı, sədaqəti itirmə.
Namərdlərin sözlərini götürmə,
Sığın bu torpağa, bizə bənövşə.

Mən necə ayrılım səntək gözəldən,
Hər ləçəyin bir bayraqdır əzəldən.
Gəlir xoş sorağın şeir-qəzəldən,
Vətən torpağını bəzə, bənövşə...

Aşıq Əlixanın adı ehtiramla xatırlanır

Azərbaycan aşıq sənəti Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin ən qədim sahələrindən biri, şifahi xalq yaradıcılığının mühüm tərkib hissəsidir. Aşıq sənəti X-XII əsrlərdə formalaşmağa başlamışdır. Əbəs yerə deyil ki, Qurbani, Abbas Tufarqanlı, Sarı Aşıq, Xəstə Qasım, Aşıq Valeh, Aşıq Dilqəm, Aşıq Alı, Aşıq Ələsgər, Aşıq Hüseyn Şəmkirli və b. aşıq sənətinin klassikləri hesab olunurlar. Müasir dövr aşıqları arasında Aşıq Hüseyn Bozalqanlı, Aşıq Əsəd, Aşıq Mirzə, Aşıq İslam, Aşıq Abbas Şirvanlı, Aşıq Şakir Hacıyev, Aşıq Pənah Pənahov, Aşıq Şəmşir, Hüseyn Saraclı, Əmrah Gülməmmədov, Hüseyn Cavan, Aşıq Kamandar, İmran Həsənov, Mikayıl Azaflı, Əkbər Cəfərov, Aşıq Xanmusa və b. klassik açıqlarımızın ənənələrini davam etdirirlər.
Aşıq sənəti Azərbaycanın Qazax, Tovuz, Şamaxı rayonlarında, həmçinin tarixi Göyçə və Borçalı mahallarında xüsusilə vüsət tapmışdır. Zaman-zaman bu sənətə böyük xalq məhəbbəti olmuş, aşıqlar xalqın ən çox dəyər verdiyi şəxslər kimi ehtiram qazanmışlar.
XX-ci əsrin 60-70-ci illərinin sayılıb-seçilən aşıqlarından biri də aşıq ifaçılıq sənətinin görkəmli nümayəndəsi, Tovuz aşıq məktəbinin yetişdirməsi Əlixan Niftəlıyevdir. O, bir müddət Aşıq Mikayıl Azaflının və Aşıq Əkbərin yanında şagirdlik etmiş aşıq sənətinin sirlərini öyrənəndən sonra Aşıq Əkbər Cəfərovla 22 il çiyin-çiyinə el şənliklərində, məclislərdə, dövlət tədbirlərində çıxış etmişdir. Mən onları uşaqliq illərindən tanıyırdım. 1972-ci ildə Gədəbəy rayonunun Hacılar kəndində Vəli babanın qızının toyunda lap yaxından tanıdım. O vaxt toya Aşıq Əkbər Cəfərov, ustadı Aşıq Hüseyn Bozalqanlının bacısı oğlu Aşıq Qədir İsmayılov, Aşıq Əlixan Niftalıyev və yastı balabanın mahir ifaçısı Müseyib Abbasov gəlmişdilər. El şənliklərində məclisi açmaq, xeyir-dua vermək Aşıq Qədirə həvalə edilirdi. Sonra hər iki aşıq balabanın sədaları altında meydana girirdi. Sənətkarlar arada çay içəndə Aşıq Qədir məclis iştirakçılarının yorğunluğunu çıxarmaq üçün "qaravəlli" danışardı. Mənim yaddaşımda bu sənətkarlar beləcə qalıb...
Əslində, mən bu yazımı Aşıq Əlixan Niftəliyevə həsr etmək istəsəm də, yuxarıda adlarını çəkdiyim sənətkarları bir-birindən ayıra bilmədim. Aşıq Qədir İsmayılov rəhmətə gedəndən sonra hər üç sənətkar 1990-cı ilin avqust ayına qədər - Aşıq Əkbər bu dünyadan haqq dünyasına qovuşana qədər birlikdə çalıb oxuyub, Qəndabı Novruza qovuşdurublar (söhbət “Novruz-Qəndab” dastanından gedir). Aşıq Əkbər bu dünyadan köçəndən sonra balabançı Müseyib bildirib ki, mən balabanı Əkbərlə birlikdə dəfn etdim…
Aşıq Əlixanla bir neçə dəfə Tovuzda, sonra da Bakıda görüşüb, hal-əhval tutmuşam. Ondan soruşanda ki, necəsiniz, cavabı həmişə bu olurdu: “Qanadı sınmış Qartal kimi”. Mən onda bildim ki, Əkbər itkisi, Müseyib yoxluğu Əlixana çox pis təsir edib.
Haşiyə: Əlixan Abbasqulu oğlu Niftəliyev 1943-cü ildə Tovuz rayonunun Aşağı Quşçu kəndində anadan olub. Doğulduğu kənddə orta məktəbi bitirib və sonra ordu sıralarında xidmət edib. Hərbi xidmətini başa vurduqdan sonra həyatını aşıqlıq sənətinə həsr edir. Şirin səsi və sənətə böyük marağı onu dövrünün ustad sənətkarı- Mikayıl Azaflının yanına gətirib və onun yanında şagird olaraq aşıq sənətinin incəliklərini mənimsəyir. Zil, şaqraq və məlahətli səsi ilə seçilən aşıq Əlixan 1968-1990-cı illərdə ustad sənətkar Əkbər Cəfərovla sənət yoldaşı kimi birgə məclislər aparıb. Ustad yanında püxtələşdikdən sonra el şənliklərində, dövlət tədbirlərində, respublikamızda keçirilən folklor festivallarında çıxış edib. Azərbaycan mədəniyyətini bir sıra xarici ölkələrdə keçirilən beynəlxalq festivallarda layiqincə təmsil edərək qızıl medal, fəxri fərmanlar və hədiyyələrlə təltif olunub.
Əlixan Niftəliyev 1984- cü ildə Polşada keçirilən XI- çi Beynəlxalq Folklor festivalı laureatı, 1985-ci ildə Moskvada Böyük Vətən Müharibəsinin 40 illiyinə həsr olunmuş konsertdə qızıl medalla təltif olunmuşdur. 1987- çi ildə Almaniya, 1991- çi ildə Türkiyənin Konya şəhərində keçirilən Aşıqlıq festivalının qalibi və qızıl medalı ilə təltif olunmuşdur. Özünəməxsus ifa tərzi ilə seçilən aşıq həm də yaradıcılığı ilə də tanınırdı. O, ustadı Azaflı Mikayıla həsr etdiyi şeirdə yazır:
Qoca Qartal köç eylədi dünyadan,
Ellərin qəlbində yaşar Azaflı.
Mənim ürəyimdə əzəlki kimi,
Yenə nərə çəkib, coşar Azaflı,
Ellərin qəlbində yaşar Azaflı.
və yaxud uzun illər birlikdə el şənliklərində qarşı-qarşıya çıxış etdiyi, ustadı Aşıq Əkbər Cəfərova həsr etdiyi " Ağladım " qoşmasında yazır
Ömrümdə heç zaman ağlamamışdım,
Əkbərin ölmünə yandım, ağladım.
Gözlərim qaraldı, dilim tutuldu,
Elə yerimdəcə dondum ağladım.
Əlixan güclü natiqlik qabiliyyəti və dastanlarımızın mahir bilicisi kimi də aşıqsevərlərin rəğbətini qazanıb. Onun ifa etdiyi bir çox aşıq havaları və dastanlar Azərbaycan Televiziyasının “qızıl fond”unda saxlanılır. Bu sıradan “Novruz və Qəndab” dastanını xüsusilə qeyd etmək lazımdır.
Azərbaycan aşıq sənətinin inkişafında, yeniyetmə və gənclərdə bu sənətə meyl və marağın gücləndirilməsində böyük xidmətləri olan Əlixan Niftəliyev Azərbaycan aşıqlarının IV, V və VI qurultaylarında iştirak edib. 2008-ci ildə “Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adına layiq görülüb.
Əlixan Abbasqulu oğlu Niftəliyev 2022-ci il noyabrın 13-də, 79 yaşında vəfat edib. Hər zaman bənzərsiz ifası ilə seçilən ustad sənətkar Əlixan Abbasqulu oğlu Niftəliyevin əziz xatirəsi doğmalarının və bütün sənətsevərlərin qəlbində həmişə yaşayacaq. Mən isə sözümü Aşıq Əlixanın bir bəndi ilə tamamlayıram.

Ay Əlxan, az deyil xeyli var yaşın,
Saxta həqiqətdən yorulub başım.
Ürəyim dostumdur, sazım sirdaşım,
Ancaq həqiqəti özümdə tapdım.

Qəbri nurla dolsun!
Azərbaycanın aşıq sənəti bu gün də öz missiyasını uğurla davam etdirir, ustad aşıqların yaradıcılıq səltənəti gənc aşıqlar tərəfindən layiqincə qorunur, təqdir edilir.
Hər dəfə aşıq sənətindən söhbət düşəndə görkəmli aşıq Əlixan Abbasqulu oğlu Niftəliyevin adı ehtiramla çəkilir, əziz xatirəsi hörmətlə yad edilir. Bu, xalqın onun sənətinə olan böyük sevgisidir və bu sevgi əsrlər boyu yaşıyacaq.

Hüseyn İSAOĞLU (Məmmədov),
Yazıçı-publisist, AYB və AJB-nin üzvü.