Gənc ruh, gənc istək və “Gənc işçi”Biz onunla tanış olduq bir yaz səhəri
Gənc işçidə
Tez məhrəm oldu bir-birimizə könlümüzün
Gözü də, qəlbimizin içi də
Masamın yanına gəldi
Əlini uzatdı:- Mikayıl Müşfiq, - sonra əlavə etdi:
Qoçaqsan, qafiyə tapsan!
Dedim: - Ağır olar bu yük
Uğundu getdi bu qəribə, gözlənilməz
Qafiyəyə
Sonra yoldaşlarına qoşuldu, getdi
Dostluğumuz belə başladı(Rəsul Rza “Qızılgül olmayaydı” poeması)“Əgər Qızılgül olmayaydı poemasını Mikayıl Müşfiq oxusaydı, kövrələrdi, bəlkə də ağlayardı... Amma əgər Mikayıl Müşfiq yaşasaydı, mən bu poemanı yazmazdım” – bu sözlər Rəsul Rzanındır. O, təkcə bir şairin yox, bir dövrün, bir nəslin qırılan qanadlarını duyurdu bu cümləsində. Çünki Mikayıl Müşfiq yaşasaydı, yalnız söz deyil, zaman da dəyişərdi. Onun səsi susduruldu, amma onun qəlbindən doğan misralar hələ də danışır, yaşadır, düşündürür.
Mikayıl Müşfiq 1908-ci ildə Bakıda doğuldu. Həyatı qısa olsa da, irsi böyük oldu. Onun yaradıcılıq yolunun ilk addımları “Gənc İşçi” qəzetində atıldı. Bu qəzet təkcə onun üçün iş yeri yox, düşüncələrinin və duyğularının kağıza töküldüyü bir məktəb idi. Müşfiq “Gənc İşçi”nin səhifələrində təkcə yazmırdı, o danışırdı, oxuyurdu, yaşadırdı. O, xalqının gəncliyinin, ruhunun, arzularının içindən söz süzürdü. Hər misrasında bir inam, bir istək, bir gənclik təntənəsi vardı. Müşfiq yaradıcılığı istəklə, inamla, işıqla dolu idi. O, bir gənc kimi yalnız özünü yox, bütün bir nəslin səsini dilə gətirirdi:
“Mən gəncəm, bilirəm, istiqbalım var!
Hələ bədr olmamış bir hilalım var” deyirdi. Bu, sadəcə bir cümlə yox, bir nəsil inamının hayqırtısı idi. Onun qələmi boynubükük yox, üfüqlərə dik baxırdı. O, gələcəkdən qorxmurdu, gələcəyi sevirdi, ona inanırdı. Mikayıl Müşfiqin şeirlərində musiqi ilə söz arasında incə bir tellə bağ qurulmuşdu. O, xalqın ruhunu, dərdini, sevincini sazın, tarın səsi ilə hiss etdirirdi:
“Oxu tar, oxu tar, səni kim unudar ?” Bu misralarda təkcə musiqiyə məhəbbət deyil, xalq ruhuna, mədəniyyətə, keçmişə bir bağ, bir hörmət hiss olunur. O, keçmişlə gələcəyin arasında körpü salır, bu körpüdən keçən insanlara səs verirdi.
Müşfiqin “Yenə o bağ olaydı” şeiri nostalji hisslər ilə doludur. Orada keçmişə, təmiz duyğulara qayıdış var. Bu gün şeirini oxuduqca görürük ki, bəlkə də bu, onun yalnız şəxsi xatirəsi yox, həm də bütöv bir xalqın itirilmiş sadəliyinə, təbiiliyinə, təmizliyinə həsrət idi...
“Yenə o bağ olaydı,
Yenə yığıșaraq siz
O bağa köçəydiniz ...”Burada təbiətə, səmimiyyətə, azadlığa olan ehtiyac duyulur. Müşfiq sanki zamanın harasa sovurduğu bir təmizlik halını arzulayır. Onun poeziyası yalnız gələcəyə yönəlmir, keçmişi də öz ağuşuna alır.
Müşfiqin bir misrası var ki, onun bütün həyat fəlsəfəsini, dünyaya, həyata, yaşama olan sevgisini bir misrada cəmləyir:
“Ah, mən gündən-günə bu gözəlləşən
İşıqlı dünyadan necə əl çəkim?
Bu yerlə çarpışan, göylə əlləşən
Dostdan, aşinadan necə əl çəkim?”Bu misra, sanki bir vida deyil, bir dirənişdir. O, ölümdən qorxmurdu, amma yaşamı çox sevirdi. Sevgini, təbiəti, musiqini, gəncliyi, gələcəyi çox sevirdi. Elə bu sevgi onu əbədi yaşadan qüvvəyə çevrildi. O, getdi, amma onun misralarından süzülən işıq qaldı. Və o işıq bu gün də poeziyamızın yolunu işıqlandırır.
Mikayıl Müşfiq yaradıcılığı həm məzmun, həm forma baxımından Azərbaycan poeziyasında yeni bir mərhələ oldu. O, şeirə yalnız bədii gözəllik deyil, qürur, azadlıq və gənclik enerjisi gətirdi. Onun qələmi duyğularla deyil, dəyərlərlə dolu idi. O, yazmaqla qalmadı, yaşatdı. Səsi boğulmaq istəndi, amma o səs, əsrlərdən gələn sazın səsi ilə birləşdi, xalqın qəlbinə köçdü. Mikayıl Müşfiq təkcə istedadlı şair deyil, həm də bir simvoldur -əzab içində doğan ümidin, gənc yaşda susdurulan böyük ruhun, vətəni və insanı sevən qəlbin simvolu. Onun şeirləri zamanın tozuna boyun əymədi, çünki o misralar xalqın qəlbində yazılıb.
Əgər bir gün sükut danışsa, Mikayıl Müşfiqin səsini eşidəcəyik:
“Mənim könlüm deyir ki,
Hələ bunlar nədir ki...
Böyük günlər, şanlı günlər,
Şən günlər,
Yoluna düşən günlər
Hələ qarşımızdadır!”Namiq İSlAMZADƏ,
Tələbə