Planetin əsas güc mərkəzlərindən biri olan Çində başlanan və dünyada sürətlə yayılan koronavirus canlar almaqda davam edir. Artıq ölkəmizin də qapısını döyən bu xəstəliyin hansı səbəbdən yarandığı hələ ki, məlum deyil. Hansı versiya doğrudur; koronavirus dəniz məhsullarından keçib, ya yarasadan? Bəlkə, elə iddia edildiyi kimi, doğrudan da, ABŞ- ın öz rəqiblərini zəiflətmək və hətta məhv etmək naminə istifadə etdiyi bioloji silahdır? Hər halda ötən müddət Çinin iqtisadiyyatı xeyli zəiflədi. İndi də növbə İspaniyada, Yunanıstandanda, İranda...və ola bilsin, Azərbaycandadır. Ancaq etiraf etməliyik ki, bir çox ölkələrdə, o cümlədən də bizdə koronavirusun hesabına iqtisadiyyat hərəkətləndi. Əslində koronavirus bəhanədir. Hansısa "X" xəstəliyin dünyada yayıldığı məlum olan kimi onsuz da startda dayanmış işbazlar hərəkətə keçirlər. Yəqin, donuz qripi, quş qripi yayılan zaman ölkəmizdəki vəziyyət çoxlarının yadındadır. Şəhərdə maskalılar peyda olmuşdu. Səhv başa düşülməsin, onlar soyğunçu deyildilər. Əksinə, "gizli qüvvələrin" qurbanları idilər. İnsanlar bir- birilərini qucaqlamaqdan, öpməkdən qorxurdu. Halbuki ən çox da belə vaxtlarda insanlar əzizlərinin yanında olmalıdırlar.
İndi də analoji situasiyadır. Necə deyərlər, birinin üstünə beşini qoyanlar insanlar arasında ajiotaj yaratmaqla öz bizneslərini qururlar. Bilirsiz, son bir həftə ərzində təkcə paytaxtda nə qədər tibbi maska, spirt satılıb? Özü də əvvəlki qiymətindən iki, bəzən də üç dəfə qiymətə (əvvəllər dənəsi 15 qəpiyə olan tibbi maska indi yarım manata təklif olunur). Hətta bir çox apteklerin qapısına artıq "Maska yoxdur" sözləri yazılıb, vurulub. Niyə yoxdur? Yoxdursa da sifariş vermək, gətizdirmək lazımdır. Bu məsələdən daha vacib məqam da var. Aptek müdirinin təxminən 40 qəpiklik (hər tibbi maskadan) qazancı hara gedir? Bu yaxınlarla konkret mövzu ilə bağlı bir ekspertlə danışdım. Dedi, aptek müdirləri firmalarla və ya aptek müdirləri sövdələşiblərsə, cəzalanmalı, cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmalıdırlar. Yox, əgər qiyməti süni yolla qaldırıblarsa, vergi də buna uyğun olaraq yeni məbləğlə ödənilməlidir. Aptek müdiri qiyməti qaldırıb, vergini əvvəlki qaydada ödədikdə isə yenə də qanun pozuntusuna yol verir. Heç inanmıram ki, aptek müdirləri ekspertin bu fikirlərinə əməl etsinlər. Onda qazancları nə olar?! Cibləri boş qalar ki...Deməli, onların heç olmasa, yarısı artıq həbsdə olmalıdır.
Doğrudan, tibbi maskalara tələbat dəfələrlə artıb. İnsanlar elə bir himə bənd imiş kimi, apteklərə qaçırlar. Başa düşürəm, ehtiyatı əldən vermək olmaz. Atalar da deyib ki, ehtiyat igidin yaraşığıdır. Ancaq daha bu qədər də yox da. Lap tutaq ki, koronavirus ölkəni bürüyüb. Nə edəcəksiz? Ya da onun adını çəkmirəm, başqa bir misal gətirim: sabah dünyanın sonunun gəldiyini bilsəz reaksiyanız necə olacaq? Evdən çölə çıxmayacaqsız? Ola bilər. Lakin dünya bütün hallarda dağılacaq. Odur ki, heç bir məhdudiyyətsiz filansız yaşamaq, həyatdan zövq almaq, sevdiklərimizlə yaddaqalan, xoş gün keçirmək lazımdır. Yoxsa ki, koronavirusa yoluxmaq qorxusu ilə evdə dustaq kimi qal, dərsə, işə getmə, sevdiyinin üzünü görmə...Vallah, nə bilim. Mən heç vaxt özümü məhdudlaşdırmağı bacarmamışam (məsələn taleyimi həll etməyə qadir olan imtahanlar ərəfəsində belə işimdən qalmamışam, ya da səfərdən bir gün əvvəl heç vaxt evdə qalıb istirahət etməmiş, yarımçıq işlərimi tamamlamışam). Sizə də məsləhət görmürəm.
Koronavirusdan istifadə edən işbazlar təkcə tibbi maska alverçiləri deyil. Elə bəzi KİV də koronavirusla bağlı xəbərləri manşetə çıxarmaqdan yorulmurlar. Hansı sayta, xəbər portalına baxırsan ağ geyimli şəxslər və "Koronavirusdan ölənlərin sayı məlum oldu", "Təhlükəli virus bu ölkəyə də çatdı" kimi sərlövhələr görürsən. İlahi, nə qədər olar? Axı bütün bu xəbərlər (dəqiq və yoxlanılmamış olmaqla) əhaliyə mənfi psixoloji təsir göstərir. Amma bu, həmin media xəbərlərini maraqlandırmır. Onlar da əlverişli şəraitdən istifadə edərək ancaq öz reytinqlərini düşünürlər. Kimi can dərdində, kimi pul (məşhur məsəli olduğu kimi yazmaq istəmirəm)...
Koronavirus təhlükəsi təhsilə də təsir edib. Davamiyyət aşağı düşüb. Müəllimlər şagirdlərin tibbi maska ilə dərsə gəlmələrini tələb edirlər. Əksər valideylər isə övladlarını bir müddətlik məktəbə yollamaq niyyətində deyillər...
Qlobal koronavirus problemi təbii ki, siyasi aləmə də təsir edir, politoloqları dialoqlara sövq edir. Sözsüz, politoloqlar koronavirusun bioloji silah olma ehtimalını daha real hesab edir və təbiblərlə əks mövqedən çıxış edirlər. Dəqiq məlumat isə heç kimdə yoxdur. Yox, əmin deyiləm, bəlkə də var...
O gün sosial şəbəkə istifadəçilərindən biri yazmışdı ki, koronavirus bəzi dövlətlərin uydurduğu mifdir. Onlar insanların başını qatıb öz işlərini görürlər. Vallah, çətin məsələlərdir. Ancaq, həqiqətən, dünyada çox ciddi siyasi proseslər gedir. Ehtiyatlı olun, qorunun (kimdən, nədən, necə qorunmağınızı isə özünüz müəyyənləşdirin). Bir də zatən qorunsanız da, qorunmasanız da... hər şey olacaq...

Kənan Novruzov