HEYDƏR ƏLİYEVİN EKOLOJİ SİYASƏTİNİN DAVAMI

Vətəndaşların sağlam ətraf mühitdə yaşamaq və təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə hüququnun təmin edilməsi ölkədə aparılan sosial islahatların mühüm tərkib hissəsidir. Azərbaycanda ətraf mühitin mühafizəsi və ekoloji problemlərin həlli üzrə fəaliyyət ötən əsrin 70-ci illərindən daha intensiv xarakter almışdır.
Elə liderlər var ki, onlar milli tarix yaradırlar. Heydər Əliyev məhz Azərbaycanın müasir tarixini yaradan liderdir. Tarix onu öz dövrünün əsl əfsanəsi, güclü dövlət başçısı, fədakar insan və dövlət quruculuğu kimi çətin tarixi vəzifəni öz üzərinə götürməyə qadir olan nadir şəxsiyyət kimi xatırlayır.
Heydər Əliyev Azərbaycanın təbiətinə xüsusi önəm verir, onun saf bütövlüyünün qorunub saxlanmasını zəruri hesab edirdi. Onun Azərbaycana rəhbərlik etdiyi illərdə ətraf mühitin sabitliyi və ətraf mühitin mühafizəsi məsələlərinə, regionlarda və paytaxtda abadlıq-quruculuq işlərinə böyük diqqət yetirilmişdir.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə bu dövrdə ekoloji problemlər, ictimaiyyətin diqqətinin ətraf mühitin mühafizəsinə yönəldilməsi, ərazilərin abadlaşdırılması ilə bağlı mühüm qərarlar qəbul edilmişdir.
1993-cü ildə Heydər Əliyev ölkə rəhbərliyinə qayıdışından sonra xalqın təcili tələbi ilə ölkədə yeni ekoloji siyasət formalaşmağa başladı. Ümummilli liderin tövsiyələrini rəhbər tutan dövlətimiz bu gün Azərbaycanın zəngin təbii ehtiyatlarının mühafizəsi və bərpası istiqamətində fəaliyyətini uğurla davam etdirir. Bu məqsədlə yeni mühüm layihələr həyata keçirilir, ölkə ictimaiyyətinin, yerli və xarici təşkilatların diqqətini ekoloji problemlərin həllinə cəlb etmək üçün maarifləndirici tədbirlər həyata keçirilir.
Bu işlərin davamı olaraq 2010-cu il Azərbaycanda “Ekologiya ili” elan edilmişdir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə ekoloji problemlərin həlli istiqamətində mühüm işlər həyata keçirilir, ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün davamlı sosial-ekoloji inkişaf və meşələrin bərpası üzrə milli proqramlar qəbul edilirdi.
Sənayenin inkişafı və elmi-texniki tərəqqinin nailiyyətləri yeni infrastrukturların yaradılmasına, iş yerlərinin açılmasına gətirib çıxarır. Elmi-texniki inqilab, sənaye və nəqliyyatın sürətli inkişafı ekoloji tarazlığın pozulması ilə nəticələnir. Cəmiyyətlə təbiət arasındakı münasibətlərin harmoniyasının nəzəri təhlili bir daha təsdiq edir ki, insan və təbiət münasibətləri sosial münasibətdir. Bu o deməkdir ki, ekoloji problemin həllinə hər hansı münasibət təbii olmaqla yanaşı, siyasi və ideoloji əhəmiyyətə malikdir.
Müasir ekoloji vəziyyətin sosial proseslərin bütün bəşəriyyətin perspektivləri baxımından təhlili aspektində öyrənilməsi çox vacibdir. Bu baxımdan “Bir ağac ək!” layihəsi mühüm rol oynayır. Ətraf mühitin mühafizəsinə xidmət edən Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən bu layihə çərçivəsində ölkədə hektarlarla ərazi yaşıllaşdırılıb. Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın rəhbərliyi ilə Beynəlxalq Dialoq Kampaniyası və Ətraf Mühitin Mühafizəsi - IDEA çərçivəsində ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində xeyli iş aparılır. Təbii ki, ətraf mühitin mühafizəsi tədbirlərinin səmərəliliyini artırmaq üçün gənclər arasında koordinasiya yaratmaq, maarifləndirmə işləri aparmaq lazımdır.
Müasir mərhələdə ətraf mühitin mühafizəsi üçün əyani vəsaitlərin nəşri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Dərs vəsaitlərinin hazırlanması, bu sahədə aparılan elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrinin nəşri, kütləvi elmi ədəbiyyatın nəşri zəruridir. Təcrübə və yeni ekoloji ideyaların mübadiləsi üçün ekoloji problemlərə həsr olunmuş elmi konfransların keçirilməsi aktualdır. Respublikanın iri şəhərlərində, xüsusilə Bakı, Gəncə və Sumqayıtda ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir.
Bəşəriyyətin üzləşdiyi müasir çağırışlar kontekstində, süni intellekt bizə mümkün gələcək ssenarilər haqqında xəbərdarlıq edir. Əhalinin artımı, sənaye inkişafı və zərərli maddələrin emissiyası kimi cari tendensiyaları nəzərə alaraq, proqnozlar 2050-ci ilə qədər bütün bəşəriyyətin mövcudluğuna böyük təhlükələr olduğunu göstərir.
Bu çağırışlar fonunda Azərbaycan 2024-cü ili “Yaşıl Dünya üçün Həmrəylik İli” elan edib və ətraf mühitin sağlamlaşdırılmasına yönəlmiş geniş spektrli tədbirlər və proqramlar həyata keçirir. Bura bərpa olunan enerji mənbələrinə keçid, yaşıllıqların aktiv bərpası və su ehtiyatlarından səmərəli istifadə daxildir. Bundan əlavə, biz biomüxtəlifliyin qorunmasına xüsusi diqqət yetiririk. Milli parkların, qoruqların və xüsusi mühafizə olunan ərazilərin yaradılması bizim prioritetlərimizdən birinə çevrilir. Biz gənclərin də bu prosesə cəlb edilməsinin vacibliyini başa düşürük. Ona görə də ekoloji mövzuların təhsil proqramlarına daxil edilməsi və gənc nəsildə ekoloji şüurun formalaşdırılması strategiyamızda əsas yer tutur.
Müasir siyasət demək olar ki, həll olunmayan problemlə - Qərbdə və Şərqdə, Şimalda və Cənubda tamamilə fərqli görünən qlobal istiləşmə problemi ilə üzləşib. Məsələn, Asiya və Afrikanın inkişaf etməkdə olan ölkələrində ətraf mühit məsələlərinə çox vaxt Avropadan fərqli yanaşırlar. Karbohidrogenlərdən tez bir zamanda imtina etmək çağırışları bu regionlarda daha da güclənən iqtisadi artımla tamamilə bir araya sığmır! Zəngin ölkələr iqtisadi artımdan imtina edə bilsələr də, inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün hər şey fərqli görünür: bu, onların yoxsulluğun öhdəsindən gəlmək üçün yeganə şansıdır! Beləliklə, qlobal istiləşmə ilə mübarizənin potensial təsirinə məruz qalan iqtisadi qüvvələrin Şərqdə və Cənubda olduğu yer budur. Bəziləri planeti xilas etmək səylərini gördükdə, digərləri artıq iqtisadi üstünlüyə nail olmuş Qərbin mövcud vəziyyəti qoruyub saxlamaq istədiyini düşünür. Asiya, Afrika və Latın Amerikasının əksər inkişaf etməkdə olan ölkələri hesab edirlər ki, inkişaf etmiş ölkələrin indiki mövqelərinə çatmasına kömək edən resurslara çıxışlarını kəsmək cəhdləri bir gün kollektivə çatmağa ümid edənlərin iqtisadi uğurlarını cilovlamaq cəhdidir.
Bu kontekstdə daha real məqsəd, fikrimizcə, “yaşıl iqtisadiyyat”ın inkişafı ilə birlikdə iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma ola bilər. Bu təcili prioritetdir! Və bütün hallar üçün uyğun vahid həll olmadığı üçün hər bir ölkə özü öz problemlərini həll etməlidir.

Çiçək Əhməd qızı QARAYEVA,
ADPU-nun nəzdində Azərbaycan Dövlət Pedoqoji Kolleci