VƏTƏN İGİD OĞLUNU


UNUTMAYACAQ


Əzizinəm Qarabağ,
Qarabağda qara bax.
Cavanlar şəhid oldu,
Qana döndü Qarabağ.
Şəhidlər Vətən var olduqca, əsrlər boyu bugünkü və gələcək nəsillərin ürəyində, qürurunda, Vətənin hər qarışında, qalib ölkənin adında əbədi yaşayacaqlar. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi uğrunda şəhidlik zirvəsinə ucalanların xatirəsini yaşatmaq, onların qəhrəmanlığını gələcək nəsillərə nümunə göstərmək hər birimizin borcudur.
Şəhid mayor Rüfət Mürvət oğlu Əsgərov 1981-ci il dekabrın 1-də Qubadlı rayonunun Aşağı Mollu kəndində doğulmuşdur. 1993-cü ildə bədxah və nankor düşmənin Qubadlını işğal etməsi nəticəsində el-oba doğma yurdlarından didərgin düşəndə Rüfətin 12 yaşı vardı. Əsgərovlar ailəsi Bakıda yaşasa da, Rüfət yay aylarında Aşağı Molluda - baba və nənəsinin yanında olurdu, onların sevimli nəvəsi idi. O, 1988-1996-cı illərdə Xətai rayonunun Ə.Əliyev adına tam orta məktəbində təhsil alıb. Rüfət böyüdükcə Vətənimizin cənnət guşəsi Qarabağın və onun ətrafındakı Vətən torpaqlarının düşmən tərəfindən işğal olunması onun milli ruhda, vətənpərvər böyüməsində böyük rol oynadı. Ona görə də 1996-1999-cu illərdə Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi litseydə təhsil alır. Daha sonra hərbi biliklərini möhkəmləndirmək, həyat yolunu peşəkar hərbçi kimi davam etdirmək üçün 1999-2003-cü illərdə Heydər Əliyev adına Ali Hərbi Məktəbdə hərbin sirrlərinə yiyələnir.
Ali təhsilini uğurla başa vuran Rüfət leytenant hərbi rütbəsi ilə 2003-2009-cu illərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Beyləqanda yerləşən, baş leytenant rütbəsi ilə 2009-2012-ci illərdə Ağcabədi rayonundakı “N”saylı hərbi hissələrdə xidmət edib. Daha sonra – 2012-2014-cü illərdə kapitan hərbi rütbəsində Gəncə şəhərində, 2014-cü ildə Tovuz rayonunda yerləşən “N” saylı hərbi hissələrdə şərəfli işini davam etdirib. 2014-cü ildə Rüfət Əsgərova nümunəvi xidmətinə görə mayor rütbəsi verilib. Həmin ildən Hərbi Məktəbdə “Kəşfiyyat” kafedrasının baş müəllimi kimi gənc hərbçilərə hərbin sirrlərini öyrətməyə başlayıb.
Rüfətin döyüş yolu Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrdən keçib. 2020-ci il sentyabrın 27-də torpaqlarımızın azad edilməsi uğrunda başlanan Vətən Müharibəsi zamanı Suqovuşanın azad edilməsi uğrunda, həmçinin Ağdərə istiqamətində gedən döyüşlərdə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin 24-dən çox hərbçisini məhv edib, bir gün ərzində döyüş dostları ilə birgə üç strateji postu Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına alınmasında xüsusi igidlik göstərib.
Hər qələbə düşmənə dərs,
Hər qələbə salacaq səs.
Qoyma, düşmən alsın nəfəs,
Yor, qoluna qurban olum!
Vur əsgərim!
Vur, qoluna qurban olum!
Babasının Qubadlıda doğulduğundan Qubadlının işğaldan azad olunmasını valideynlərnə birinci xəbər verməyi arzulayırdı. Hətta atasına Qubadlıda kabab qonaqlığı verəcəyinə söz vermişdi.
Rüfət Əsgərov nankor və tamahkar düşmənin kabusuna çevrilən Vətən qəhrəmanlarındandır. Atası Mürvət müəllim deyir ki, oğlu hələ uşaq yaşlarından vətənpərvər idi. Həm də ətrafındakı uşaqlar da onun kimi böyüyürdü. Müəllim olanda da öz xarakterinə uyğun hərbçilər yetişdirirdi:
“Rüfət kəşfiyyatçı olduğuna görə hər işi yüz ölçüb bir biçərdi, çox ciddiydi. Düşmənlə üzbəüz, həyatı təhlükədə olanda belə soyuqqanlığını, hərbçi təmkinini itirməzdi. Təmas xəttində olmuşdu, müxtəlif tapşırıqlar yerinə yetirmişdi, işlədiyi kollektivdə həmişə aparıcı rol oynayırdı, ancaq bizə danışmazdı. Müharibə vaxtında telefon danışığımız 8-10 saniyə çəkərdi. Dosyesində “kəşfiyyat və əks-kəşiyyat rəisi” yazılmışdı. Özünün igidliyini vəzifə borcu bilərdi. Bu məni və onu yaxından tanıyanları, döyüş dostlarını qürurlandırırdı. 2014-cü ilin avqustunda Tovuzda gedən döyüşlərdə 3-4 gün ona zəng çatmadı. Qızğın döyüşlər vaxtı ön cəbhədəki döyüşçülərə yemək aparırdı. Oğlum bütün hərbçilərə örnək olan şəhid, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı general-mayor Polad Həşimov və şəhid polkovnik-leytenant Raquf Orucovla, eləcə də bütün şəhidlərimizlə qürur duyurdu. Bir gün onların qisasını alacağam deyirdi və aldı da.”
Qardaşı Nicat deyir ki, qardaşımın Vətən sevgisi danışmaqla bitməz. Sonuncu dəfə elə qardaşı ilə danışarkən övladlarını da ona əmanət edib.
Ömür-gün yoldaşı Arzu Əsgərovanın dediyinə görə, Rüfət Vətənə, torpağa, elə-obaya bağlılığı və sevgisini daim övladlarına aşılayırdı.
Şəhidin Vətənə əmanət iki övladı böyüyür. Xansuvar və Zəhra. Oğlu deyir ki, atam müharibənin başlamasını səbirsizliklə gözləyirdi.
2020-ci il sentyabrın 27-də Ermənistan Respublikası silahlı qüvvələrinin ölkəmizə qarşı törətdiyi növbəti hərbi təxribata cavab olaraq, Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri qətiyyətli əks-hücum əməliyyatlarına başlamış və Azərbaycan Respublikasının bir neçə rayonunu, eləcə də strateji əhəmiyyətli digər ərazilərini işğaldan azad etmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin qətiyyəti və cəsarəti, rəşadətli Ordumuzun igidliyi, iqtidar-xalq birliyinin möhkəmliyi nəticəsində həyata keçirilən uğurlu hərbi əməliyyatlar zamanı 44 gün ərzində Vətən torpaqları işğaldan azad edildi.
Qorudu yurdunu, səltənətini,
Göstərdi yağıya güc-qüdrətini.
Qazandı xalqının məhəbbətini,
Ali Baş Komandan, qalib ordumuz.
Vətənimizin ərazi bütövlüyü təmin edildi, müstəqilliyimizə təhlükə və təhdidlərin qarşısı qətiyyətlə alındı. Azərbaycan xalqı tarixinin qızıl səhifəsini yazdı. Bu unudulmaz və əbədi Zəfərin əldə olunmasında payı olan Vətən oğullarından biri də mayor Rüfət Əsgərovdu.
Zəngin və şərəfli döyüş yolu keçmiş Rüfət Əsgərov 2020-ci ilin oktyabrın 14-də torpaqlarımızın azad edilməsi uğrunda döyüşlərdə Ağdərə şəhəri istiqamətində, Tərtər rayonunun Ballıca kəndi ərazisində, qəhrəmanlıqla vuruşaraq, döyüş tapşırığını yerinə yetirərkən şəhidlik kimi ali məqama yüksəlib. Bakıda, ikinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
Sevdin torpağının hər qarışını,
Öyrəndin onunla bir can olmağı.
Vətənçün qaldırdın Haqq savaşını,
Bacardın bu yolda qurban olmağı.
Qeyrətə səslədi səni ürəyin,
Onsuz da bu istək könlündəydi ki.
Bir Haqqa bağlıydı arzun, diləyin,
Qarabağ yolunda ölüm nəydi ki?!
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatıldığı və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Rüfət Əsgərov ölümündən sonra “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif edilib.
Şəhid mayor Rüfət Əsgərov ordudakı misilsiz xidmətlərinə görə həmçinin III dərəcəli “Qüsursuz xidmətə görə” medalı, II dərəcəli “Qüsursuz xidmətə görə” medalı, I dərəcəli “Qüsursuz xidmətə görə” medalı, “Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi” yubiley medalı, və “Rəşadət” ordeni ilə də təltif edilib.
2020-ci il noyabrın 8-də qazanılan möhtəşəm Qələbədən- Zəfərdən sonra şəhid Rüfət Əsgərovun ailə üzvləri şəhidin doğulduğu Qubadlı rayonunun Aşağı Mollu kəndinə səfər edib. Kövrək və qürurlu hisslərin qanadında doğma yerlərə səfər hamının qəlbində bir nisgil yaratmışdı. Ona görə ki, bu səfərdə Rüfət iştirak etmirdi, ancaq onun ölməz ruhu ailə üzvləri ilə birgə doğma torpaqlardaydı.
Rüfətin həyat yoldaşı Arzu Əsgərova:
“Sözün düzü, ürəkdən sevinə bilmirəm burda. Kaş özü ilə gələrdim. Axı mənə söz vermişdi. O, ilk dəfədir sözünü tutmur. Çünki onun ən böyük arzusu bizimlə birlikdə doğulub göz açdığı Aşağı Molluya gəlməyi idi.
Rüfətlə müharibə başlayandan oktyabrın 12-nə qədər mütəmadi olaraq əlaqə saxlaya bilirdim. Danışmasaq da, ən azından məktublaşırdıq. Ayın 13-ü Rüfətə zəng çatmadı. Çox narahat qaldım. Başa düşürdüm ki, cəbhə zonasında rabitə olmaya bilər. O, eyni zamanda əks-kəşfiyyatçı idi. Lakin ayın 14-ü şəhid olması xəbərini aldım. Mən hələ də onun yoxluğuna inanmıram.”
Şəhidin oğlu Xansuvar deyir ki, o, bu həyatda təkcə atasını yox, həm də ən yaxın dostunu, sirdaşını itirib:
“Atamla həmişə fəxr etmişəm. Cəbhədə başqa, ailədə tam başqa idi, bizimlə nəfəs alırdı. Hərbçi övladı olmaq özü böyük məsuliyyətdir. O, bizə Qubadlıdan çox danışıb. Həmişə deyirdi ki, sənə uşaqlıq illərimizin keçdiyi yerləri göstərəcəyəm. Həkəridə balıq tutmağı arzulayırdı. Mənimlə yaxın dostu kimi davranardı. Ata-oğul münasibətindən başqa dost münasibətimiz vardı. Bizimlə vaxt keçirməyi xoşlayardı. Axırıncı görüşümüzdə məndən halallıq istədi, ailəni sənə əmanət edirəm, dedi Yaman pis oldum, ürəyimə nəsə damdı. Şəhid övladı olmaq çox qürurludur.”
Qızı Zəhra atası başda olmaqla, bütün şəhidlərlə qürur duyduğunu söyləyir:
“Atam heç vaxt mənim xətrimə dəyməyib. Və imkan da verməzdi ki, qanıqara oturum. Üzümün daim gülməsi üçün əlindən gələni edirdi. O döyüşə gedəndə nə qardaşımın, nə də mənim xəbərim olub. Biz həmin vaxt yatmışdıq. Atamın şəhid olduğunu anamdan eşitdim. Mən özümü toparladım, ağlamadım. Çünki istəmirdim ki, heç kim mayor Rüfət Əsgərovun qızını zəif görsün. Yalnız dəfn mərasimindən sonra hər gecə hamıdan gizlin için-için ağlayırdım. Mərhəmətli, qayğıkeş ata idi.”
Rəfiqə İsaqqızının müəllifi olduğu “Zülmətdən doğan Günəş” kitabı şəhid mayor Rüfət Əsgərovun əziz xatirəsinə həsr olunub. Rüfət həm də Azərbaycanın kyokuşin karate ilə məşgul olan tanınmış idmançısı idi.
Atası Mürvət müəllimin dediklərindən:
“Qaraheybətdə - Bakı Ali Məktəbinin Təlim və Tədris Mərkəzində oğlum kursantlarına məcburi güllə atıcılığı öyrədirdi. Niyə belə etdiyini soruşanda deyirdi ki, kursantlarım gərək heç vaxt çətinə düşməsin. Rüfəti tanıyanların dediyinə görə, o, həmişə əsgərlərdən qabaqda, özü də dik gedirdi. Liderlik xüsusiyyəti vardı. Düşmənin arxasına keçib 3 postu alır, üçüncü postdan məruzə edəndə vurulur. Meyidi üç gün orada qalır. Onun meyidini döyüş dostları tapşırıqla yox, özləri öz təşəbbüsü ilə döyüş meydanından götürdülər. O, hörmət və nüfuz qazanmışdı.
Biz 39 yaşında mərd oğlumuzu itirdik. Amma dünya hərb tarixinə düşən şanlı qələbə, düşməni kapitulyasiyaya məcbur edən bəyannamə imzaladıq, Zəfər xalqımıza, iqtidara, ordumuza güvən, qürur gətirdi.”
Şəhid qanı axmayan torpaqdan Vətən olmaz. Qəhrəmanlar canını fəda edir ki, Vətən, xalq yaşasın, torpaq düşmən tapdağında olmasın. Torpaq su ilə qarışanda palçıq, şəhid qanı ilə qarışanda Vətən olur. Xalqımızın ilahi təfəkkürünə görə, Vətən ürəkdən başlayır, şəhidliklə bitir. Şəhid xalqın güvən yeri, qürur mənbəyidir, şəhidlik tarixin qızıl səhifəsidir. Ona görə də şəhidlər ölmür, nə qədər Vətən, xalq yaşayır, o da var olacaq.
Vətən uğrunda ən şirin nemət olan canını fəda etməklə ən uca zirvəyə yüksələn Rüfətin və onun kimi yüzlərlə mərd və cəsarətli oğulların xatirəsini qədirbilən xalqımız unutmayacaq.
“Şəhidlər ölməz, Vətən bölünməz!” şuarı dilimizdən düşmür. Şəhidlərimizin, qazilərimizin qanı, canı bahasına xalqımız 30 illik həsrətə, nisgilə son qoydu. Əminik ki, müstəqilliyimiz əbədi olacaq, şanlı üçrəngli bayrağımız əbədi dalğalanacaq. İndi şəhidlərin ruhları sevinir, uca məqamdan Vətənin hər qarışını azad görürlər, onların uğrunda canını fəda etdiyi amallar artıq gerçəyə gevrilib.

Güllü Eldar TOMARLI,
“Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi” İctimai Birliyinin sədri

Təbrik edirik!


Bu gün gözəl balamız Elina Orxan qızı Məmmədovanın 1 yaşı tamam oldu. Bu münasibətlə doğmaları və əzizləri onu ürəkdən təbrik edirlər. Əbülfəz dayısı xüsusi şövqlə təbrik edir, Allahdan ona sağlamlıq, xoş günlər arzulayır. Onu dayı olaraq çox sevdiyini bildirir. Elinanın ilk yaşının işığına gələn nənəsi Rəşidə xanım, babası Vahid bəy də sevimli nəvələrinə yaşın mübarək olsun deyirlər. Həyat yolunun işıqlı, rəngarəng, ömrünün sağlam, bərəkətli olmasını arzulayırlar.
Bu təbriklərə Elina balanın heç görmədiyi bir qohumu- informasiya portalımızın rəhbəri Tamxil Ziyəddinoğlu da qoşulur. Payız gülü Elinaya gül-çiçək təravətli Bahar ömrü, səadət dolu atalı-analı günlər, firavan həyat, Azərbaycanımız üçün layiqli övlad, dövlətimiz üçün ləyaqətli vətəndaş olmasını arzulayır. Bir də arzu edir ki, uzun illər nənələrinin, babalarının nəfəsi balalarının üstündə olsun, yoluna bələdçi, ömrünə duaçı olsunlar.

“YARADANIN SEVGİSİ İLƏ

HAQQ VƏ HƏQİQƏT

AXTARIŞINDA”-FOTOLAR

İnsan ruhunun təzahürü ədəbiyyatda öz əksini tapır. Şeir, qəzəl isə qəlbin gizli səsidir. Tarix boyu Azərbaycan torpağında Nizami, Füzuli, Nəsimi kimi xalqına, vətəninə, dininə bağlı şəxsiyyətlər yaşayıb yaratmışdır. Bütün bu xüsusiyyətlər onların qəzəllərində təcəssüm olunur. Milli kimlik, Allah sevgisi, haqq, doğruluq axtarışı böyük Azərbaycan şairi, mütəfəkkir İmadəddin Nəsimi yaradıcılığının ana xəttidir. Orta dövr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi olan İ.Nəsimi anadilli fəlsəfi qəzəlin əsasını qoymuşdur. Dini və dünyəvi elmlərə dərindən yiyələndiyi üçün qəzəl, qəsidə, rübai, tuyuq, müstəzad janrlarında yazdığı şeirləri ilə dövrünün şairlərindən seçilirdi. Dininə sevgi ilə bağlanan Nəsimi “Seyyid” və “Hüseyni” təxəllüsləri ilə də şeirlər yazırdı. Əvvəl sufi idi. Bir müddət sonra hürufilik onu cəlb etdi. Çünki hürufilik ideyaları düşüncələrinə daha çox yaxın idi. Həyata baxışı, dünyagörüşü ilə fərqlənirdi. Nəsimi insanlara humanist yanaşmanın tərəfdarı idi. Allahın insanda təcəssüm olunduğunu düşünürdü. Müəyyən cahil kütlə Nəsiminin ideologiyasını birmənalı qarşılamır, ona düşmən kimi yanaşırdılar. Çünki şeirlərində fəlsəfi düşüncə əsas idi. Bu səbəbdən çoxları anlaya bilmirdi. Buna baxmayaraq, Nəsiminin fikirlərini alqışlayanlar da az deyildi. Yaradanın sevgisi ilə haqq və həqiqət axtarışında olan Nəsimi həbs olunaraq 1417-ci ildə edam olundu. Allahına aşiq şair heç vaxt düşmənlərə baş əymədi.
Nəsiminin qələmə aldığı mövzular, ideyalar çağdaş dövrümüzdə də aktualdır. 2018-ci ildə Heydər Əliyev Fondu və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə İ.Nəsimi yaradıcılığına həsr olunmuş şeir, sənət və mənəviyyat festivalı təşkil olundu. Festivalda “Söz” ədəbi layihəsinin elan etdiyi şeir müsabiqəsində mən də iştirak etdim. Nəsimi poeziyasını uşaq dünyagörüşü çərçivəsində təqdim etdiyimə görə diplomla təltif olundum.
Yeddi il sonra Nəsimiyə olan eyni sevgi ilə yenidən Nəsimi festivalında oldum. Nəsimi-şeir, mənəviyyat və incəsənət festivalının ilk günündə Hüseyn Cavidin “İblis” əsərinin yeni quruluşda təqdimatı oldu. Əsər simfonik orkestr musiqiçilərinin və Azərbaycan Dövlət Pantomim Teatrının iştirakı ilə səhnələşdirildi. Tamaşa müddətində aktyorlarla bərabər, orkestr musiqiçiləri də iştirakçıya çevrildilər. Yeni təqdimatın əsas özəlliyi də məhz bu idi. Hüseyn Cavidin oxucuya çatdırmaq istədiyi fikir və ideyaları aktyorlar böyük məharətlə tamaşaçılara təqdim etdilər. Tamaşanın baş rejissoru Xalq Artisti Bəxtiyar Xanızadə idi. Baş rolun ifaçısı və dirijor isə Mustafa Mehmandarov idi.
Festivalın 3-cü günündə şair Nigar Həsənzadənin rəhbərliyi ilə “Söz” sənət mərkəzinin təqdimatında “SAVALAN” qrupunun ifası ilə Nəsimi irsinə həsr olunmuş spiritual-irfani musiqili ədəbi-bədii gecə keçirildi. Açıq səma altında Nəsiminin qəzəllərini dinləmək o qədər qəlb oxşayırdı ki, tədbirin yekunlaşmasını istəmirdim. Özümü sanki Nəsiminin yaşadığı illərdə hiss edirdim. Rəqs və musiqinin vəhdəti insanın ruhunu dincəldirdi. Çünki Nəsimi yaradıcılığı düşündürür, həyatı dərk etməyə sövq edir. Ən əsası da insanı Allaha yaxınlaşdırır.
İ.Nəsimi həm dövrünün, həm də bu günümüzün əbədi əyilməz dağ simvoludur. Onun poeziyası bu gün də aktualdır, illər, əsrlər keçsə də yaşayacaq, unudulmayacaq.

Aysel MÜBARİZQIZI,

BDU Jurnalistika fakultəsinin magistrantı

ŞƏRƏFLİ ÖMRÜN AKKORDLARI

Əziz və əvəzedilməz qardaşım, şüurlu həyatım boyu dostluq və sədaqət, etibar və düz ilqarın nə olduğunu səndə gördüm, sənin daxili aləminin zənginliyinə şahid oldum, səninlə bir məktəbdə oxuduğum, bir kəndə beş il ayaq döydüyüm üçün özümü dünyanın ən şanslı insanı sandım və şükürlər olsun ki, zərrə qədər yanılmadım. Səninlə tanış olanda uşaq idik, qayğısız-dərdsiz xoşbəxt uşaqlıq illərimiz bir keçdi, böyüdük, başqa-başqa şəhərlərdə təhsil aldıq, mən Leninqradda, sən Bakıda. Qayğılar başladı: ev-ailə, qarğaşa, iş… amma səni ilk dəfə necə gördümsə, eləcə də qaldın—qayğıkeş, mehriban, gülərüz, dostcanlı, ailəcanlı. Sən elə yerdə işləyirdin ki, hamının-qohum-əqrabanın, dost-tanışlarının işi düşərdi, köməyə ehtiyacı olanların birini də naümid qaytarmırdın. Ona görə də dostların getdikcə artır, artdıqca da sənin qayğıların artırdı. Səbrinə, dözümünə heyran olmayan yox idi. İllər keçəcək, böyük vəzifələrdə çalışacaqsan, bərkə-boşa düşəcəksən, amma həmən təmkin, həmən dözüm, həmən səbir…Həyat yolları heç də hər zaman hamar olmur, enişi olur, yoxuşu olur, fəqət sənin fil dözümün, sənin səbir kasan heç zaman yox olmayacaq, əksinə, daha da mətinləşəcək, daha da etibarlı və sədaqətli olacaqsan. Bu gözəl günündə, ömrümüzün ahıllıq dövründə - 70 yaşında başımıza gələn qəzavü-qədəri xatırlatmaq istəməzdim, amma ən ağır günündə-illərində də səbrin tükənmədi, kimsəyə asi olmadın, sənə təskinlik verənlərə özünəməxsus ağayanalıqla “alın yazımdır”- dedin.
Məhkəmədə haqsız verilən hökmü dinləyəndə “son sözündə” dediyin cümlələr aydın səmada çaxan şimşək kimi məhkəmə zalında olanlarla bərabər başını qaldırmadan yazılmış o hökmü oxuyan hakimi də diksindirdi: “Son 28 ildə Ulu Öndər Heydər Əliyev ideyalarına, onun davamçısı olan İlham Əliyev siyasətinə heç bir halda dönük çıxmaram, bu illərin sınağından çıxmış sədaqətli mövqeyim məzara qədər də dəyişən deyil.”
6-cı ilə keçir məhbəs həyatın, amma bu gün də eyni mövqedən bir zərrə də olsun, dönmədin, qürurunla, mərdliyinlə bu ömrü əvvəldən necə yaşamısansa, elə də davam etdirirsən. Sənin sözünə bütöv, alicənab qardaş olduğunu bildiyimdən, bunlar mənim üçün yeni deyil. Səni özüm kimi tanıdığımdan qətiyyətlə deyirəm: Sən əsl Vətəndaşsan, etibarlı və sadiq dostsan. Kitablarının birində hələ gənc yaşlarından yazdığın “Gündəlik”dən bəzi hissələri vermişdin. Dostluğa aid bir fikrini xatırlatmaqda məqsədim özümün etibarlı dost olmağımı göstərmək yox, sənin əsl dost olduğunu vurğulamaq istərdim. Yazırsan ki:
“Dostluğa aid öz həyatımdan bir misal da çəkim. Əlövsət Ağalarovla orta məktəbdə bir yerdə oxumuşuq. O məndən bir sinif yuxarıda oxuyurdu. 13-14 yaşa çatanda dostluğa başladıq, özü də bu estafeti əsl dostluq eləyən atalarımızdan qəbul etmişdik. Onların dostluğu rayonda hər kəsə bəlli idi, hamı onları nümunə göstərirdi. Elə mən də hər zaman olduğu kimi, bu gün də Əlövsətlə dostluğumdan qürur duyuram. Sonra mən Bakıda, o isə Leninqrad Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində təhsil almağa getdik. İndi o, “Azərnəşr”in baş redaktorudur, dostluğumuz əvvəlki qaydada davam edir. Çünki Əlövsət sınaqdan çıxmış elə bir dostdur ki, adama heç vaxt arxa çevirməz, yarı yolda qoymaz, xüsusən də dar gündə…10 dekabr 2009-cu il.”
Nə danım, həyatmda özüm haqqında bundan qiymətli və qürurverici sözlər eşitməmişəm. Bu dostluğu sən başladın, əziz qardaşım, sən davam etdirdin, hazırda da sən yaşadırsan! Mən sadəcə, sənə oxşamağa çalışıram, səndən nümunə götürürəm. Çünki sən dostluğun zirvəsisən, nüvəsisən, dostluğun özüsən! Sən hətta bu gün də harada olmağının fərqində olmadan dostlarını itirib- axtarırsan, məsləhətə ehtiyacı olanlara məsləhət, köməyə möhtac olanlara hər cür köməyini əsirgəmirsən.
Sənin bu məziyyətin təkcə ölkə daxilində deyil, işlədiyin bütün ölkələrdə də özünü büruzə verdi. Avropanın dörd ölkəsində Səfir olanda təkcə orada şəxsi dostlar qazanmadın, ölkələrin özünü də Azərbaycanla dostlaşdırdın. Dostluğun orada da bəhrəsini Verdi- respublikamızı, millətimizi tanıtdırdın, görkəmli adamlarımızın adlarını əbədiləşdirdin, olduğun ölkələrə sevdirdin. Rumıniyaya səfir təyinatından qısa müddət sonra ailə büdcən hesabına Ulu Öndərimizin abidəsini mərkəzi Tey parkında ucaltdırdın, rumın dilinə bərbad tərcümə edilmiş müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimi yenidən tərcümə etdirib əhaliyə payladın, onlarla böyük şair və yazıçılarımızın ən gözəl əsərlərini rumın dilində nəşr etdirdin. Bu danılmaz xidmətlərini sonrakı təyinatlarında da davam etdirdin. Serbiyanın paytaxtı Belqrad şəhərinin Taşmaydan parkında Ulu Öndərimizin möhtəşəm heykəlini ucaltdırdın. İndi o park Azərbaycanın bir parçası olaraq, şəhər əhalisinin sevimli istirahət yeridir. Bununla da kifayətlənmədin, Serbiya universitetlərinin birində “Heydər Əliyev” mükafatı təsis etdirdin, indiyə qədər o mükafat əlaçı tələbələrə verilir. Belqrad Universitetində Azərbaycan dili və mədəniyyəti mərkəzi açdırdın, səfirliyimizə gedən küçəyə Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin adının verilməsinə nail oldun, Azərbaycan ədəbiyyatının, elminin görkəmli əsərlərini serb dilinə tərcümə etdirdin, dahi bəstəkarımız, milli-mənəvi sərvətimiz, dünya şöhrətli Üzeyirbəy Hacıbəylinin əzəmətli heykəlini Serbiyanın ikinci böyük şəhəri Novi-Sadda qoydurdun, məscidi təmir etdirdin. Eyni fəaliyyətini Monteneqroda da, Bosniya və Hersoqovinada da şərəflə davam etdirdin-Monteneqronun paytaxtı Podqoritsada dahi Hüseyn Cavidin büstünü Kral Parkında ucaltdırdın, səfirliyimizə gedən küçənin adını Bakı küçəsi adlandırmağa nail oldun. Sarayevoda möhtəşəm “ Xocalı” abidəsi ucaltdırdın. Saymaqla qurtarası deyil, sadəcə bu gözəl və incimə, inkar ediləcək qədər asan olmayan bu kədərli günlərimizdə bəzi fəaliyyətini xatırlatmalı oldum. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, sən ağlın kəsəndən xalqa və dövlətə ləyaqətlə xidmət etməyə çalışdın. Mənfur düşmənlərimizin başlatdıqları Qarabağ savaşının ilk günlərindən cəbhə xəttində oldun, torpaqlarımızın müdafiəsi üçün soyuq səngərlərdə rəhbərlik etdiyin polislərlə, əsgərlərlə bir səngərdə yatdın, sağlamlığına xələl gətirdin, amma geri dönmədin, döyüşlərdə hər zaman özünü sıravi polis və əsgərlərdən ayrı tutmadın.
Yaxşı bilirsən ki, keçdiyin şərəfli həyat yolunu sən qədər bilirəm, onu da bilirəm ki, fədakarlığını, danılmaz xidmətlərini dilə gətirməyə qoymursan, ona görə də bu təbrikimi səndən xəbərsiz yazdım, hətta onu da bilirəm ki, bu kiçik, amma içimdən gələn təbrikimi oxuyub nurlu sifətini turşudacaqsan, bu dəfə yanında olmadığım üçün danlanmayacağam, bilirəm ki, növbəti görüşünə gələndə artıq yumşalacaqsan və xətrimə dəyməyəcəksən. Neyniyim qardaş, adamlar var ki, torpaq, yurd nə olduğundan xəbərsizdir, amma yüksək vəzifədə, eyş-işrətdə, bəlağətli və pafoslu danışığı da ortada! Sən o qədər təvazökarsan ki, Vətən üçün, millət üçün, dövlət üçün etdiklərini heç zaman dilə gətirmirsən. Nə qədər müsahibələrinə baxıram, bircə dəfə də özünün xidmətlərini qabartmamısan. Amma mən xatırlatmaya bilmərəm, bizim üçün tarixin bu ağır sınaqlar günlərində bilməyənlərə azacıq da olsa, məlumat verməyim vicdan borcumdur! Ona görə incisən də, inciməsən də, gözümlə gördüyüm, tam səhih bildiyim bəzi nüansları xatırlatmağa borcliuyam. Orta məktəb illərində nə qədər xeyirxah, qayğıkeş, mərdanə və səxavətli şagird olmağını necə unudum, qardaş? Daxili İşlər Nazirliyində işləyəndə nə qədər adama kömək etdiyini, maddi və mənəvi dəstək olduğunu necə yada salmayım?! Sadalamaqla qurtaran deyil, o illərin bir-iki epizodunu yəqin özün də unutmusan:
1989-cu ildə Respublikamıza, Azərbaycanın böyük oğlu Heydər Əliyevə düşmən münasibət sərgiləyən mənfur və gorbagor Qorbaçovun yoxlama çetesi-erməni-rus müstəntiqlərin əlindən neçə ləyaqətli soydaşımızı aldığını, Bakı şəhəri Nizami Rayon Milis Şöbəsinin rəisi olarkən qeyri-azərbaycanlı(o zaman milis idarələrində çoxluq təşkil edirdilər) milislərə Azərbaycan dili dərsləri təşkil etdirəndə məndən yenicə çap etdiyimiz “Rusca-Azərbaycanca lüğət” alıb onlara payladığını niyə deməyim? Əsl vətənpərvərlik, ana dilinə hörmət, sevgi deyilmi bu addımın?! Xalqımızın başına gətirilən bəlaların pik nöqtəsində- Qərbi Azərbaycanımızdan soydaşlarımızın zorla deportasiyası zamanı rəhmətlik dostumuz professor Səfiyar Musayevə camaatımızı yerləşdirmək üçün nə qədər ünvan göstərdiyini, ləyaqətlə yerləşdirdiyini də deməyim? Sonralar Gəncə Şəhər Milis idarəsinin rəisi olarkən işğal təhlükəsi ilə üzləşən rayonlarımıza-Naxçıvandan tutmuş Tovuza, Kəlbəcərə, Goranboya, Qazaxa və s. göstərdiyin misilsiz xidmətlərini qədirbilən, kimsənin haqqını tapdamağa qoymayan böyük şəxsiyyət Heydər Əliyev Naxçıvan Ali Məclisinin rəsmi blankında sənə yazdığı təşəkkür məktubunu necə yaddan çıxarım? Ulu Öndərimiz heç kimsənin Vətən üçün göstərdiyi xidmətini unutmurdusa, mən necə unudum? O məktubu evində xüsusi çərçivəyə salıb indi də saxlayırsan. Mən də bu təbrik məktubuma əlavə edirəm. Ulu öndərimiz yazır:
“ Hörmətli Eldar Həsənov, Naxçıvan Muxtar Respublikasına tarixin bu çətin dövründə xoş münasibətlər göstərdiyinizə, Naxçıvan əhalisi ilə həmrəyliyinizə və yardımınıza görə Sizə təşəkkür edirik!
İşlərinizdə yeni uğurlar, həyatınızda səadət arzulayırıq.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin Sədri. H. Əliyev”
25 iyun 1992.
Sonralar hakimiyyət dəyişəndə səni Gəncədən uzaqlaşdıranda bu möhtəşəm xidmətini səbəb kimi göstərmişdilər. Qulaq şahidiyəm, özümə dedilər ki, Heydər Əliyevi silahlandırıb. Zavallılar başa düşmürdülər ki, şəxsən Heydər Əliyevə silah lazım deyildi, Naxçıvanı qorumaq üçün lazım idi.
Özümə də aid olduğu üçün bir epizodu da xatırlatmaq istəyirəm: Sən Baş prokuror idin, mən Milli Məclisin üzvü, bazar günü zəng vurdun ki, təcili prokurorluğa gəl. Gəldim, dedin ki, Rusiya mətbuatında Prezidentimizin ünvanına, ailə üzvlərinə qarşı səfeh-səfeh yazılar ötürür yaramaz ünsürlər. Bu materialları götür, diqqətlə oxu və qələminə layiq cavab yaz. Yazdım və Rusiyanın ovaxtkı nüfuzlu “Nezavisimaya qazeta”da yazımı dərc elətdirdin və sanki bu yazıyla qurbağa gölünə daş atıldı…
Hansı xıdmətlərini sadalayım, əziz qardaş? Birdirmi-beşdirmi?
İnşallah, 80-90-illik yubileylərində yanımda olacaqsan və artıq qəmli nağıla dönmüş bu məhbəs həyatını, şərəfli ömrünün digər çoxsaylı akkordlarını birlikdə xatırlayacağıq, xatırladacağıq!
İndi sənə nə arzu edim, nə deyim? Ən böyük və müqəddəs arzumuz artıq çin oldu- Qarabağımız işğaldan tam azad oldu, Müzəffər Ali Baş Komandanımız, görkəmli Sərkərdəmiz, əziz Prezidentimiz İlham Əliyevin mahir diplomatik fəaliyyəti, uzaqgörən daxili və xarici siyasəti, qəhrəmanlıqla şəhid olan övladlarımızın, qazilərimizin sayəsində TAM VƏ QƏTİ QƏLƏBƏ qazandıq!
Əminəm ki, qısa müddətdə sənin haqq etdiyin azadlığını da görəcəyik və hələki yarımçıq sevincimiz bütövləşəcək! AZƏRBAYCANIN ÖZÜ KİMİ!

Əlövsət AĞALAROV

QHT layihəyə yekun vurub

"Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər" İctimai Birliyinin "Qərbi Azərbaycanlı repressiya və soyqırım qurbanlarının tədqiqi" layihəsinin icrası başa şatıb. Layihəyə Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (BAMF) iclas zalında mətbuat və ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirakı ilə yekun vurulub. Tədbirdə əvvəlcə dövlətimizin müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda Şəhid olanların və repressiya, soyqırımı, deportasiya qurbanlarının xatirəsi ehtiramla yad edilib. Layihə rəhbəri Tamxil Ziyəddinoğlu Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə layihənin dəstəklənməsinə görə, Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun qurucu sədri Umud Rəhimoğluna isə layihənin icrasına yaratdığı şəraitə görə minnətdarlığını bildirib. Tədbirə qatılanlarla ümumi tanışlıqdan sonra Umud müəllim qonaqları salamlayıb, xoş gəldiniz deyib. Belə mühüm layihələrin vacibliyini qeyd edərək, Qərbi Azərbaycanda ermənilərin torpaqlarımıza hakim olmaları, soydaşlarımıza qarşı aparılan amansız soyqırımı haqqında danışıb. Yaratdığı təşkilatın bu illər ərzində gördüyü işlərdən söhbət açıb.
Layihənin məqsəd və məramı barədə məlumat verən “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin sədri Tamxil Ziyəddinoğlu qeyd edib ki, layihəmizin məqsədi Azərbaycan tarixindən ayrı salınmış Qərbi azərbaycanlı repressiya, soyqırımı və deportasiya qurbanlarını tədqiq etmək, gənc nəsli ata yurduna qayıtmağa təşviq etməkdir.
Layihəmizin birinci tədbiri Zəngilanda Şəhid Müşfiq ağa oğlu Vəliyevin məzarını ziyarətlə başlayıb. Xatırladaq ki, Müşfiq 1988-ci ildə, 17 yaşındakən doğulduğu Qafan rayonunun Kirs kəndindən silahlı erməni quldur dəstələri tərəfindən qovulub. Azərbaycanın Ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizəyə qoşulan Müşfiq Zəngilan rayonunun Şərikan kəndində, Kollu Qışlaq, Şatazır, Rəzdərə kəndlərində, Cəbrayılın müdafiəsində, Qubadlı rayonunun Xanlıq kəndi ətrafında gedən döyüşlərdə fəal iştirak edib. Düşmənin xeyli canlı qüvvəsini məhv edərək şəhid olub.
İkinci tədbirimiz Laçın rayonunun Qarıkaha kəndi yaxınlığındakı tənha şəhid məzarını ziyarətlə başlayıb, Əslən Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur mahalından olan ziyalılar, şair və yazıçıların 3 ay əvvəl Bəylik kəndinə-doğma ocaqlarına qayıdan yerli sakinlərlə görüşməsi ilə davam edib. Sonra Abşeron Rayon İcra Hakimiyyətinin təşkilati dəstəyi ilə Abşeron rayonunda məskunlaşmış Qərbi azərbaycanlı ziyalılar, rayon gəncləri, Masazır, Qobu, Saray, Ceyranbatan, Mehdiabad ictimaiyyətinin nümayəndələri və rayon könüllülərindən ibarət yeniyetmələrlə görüş olub.
Növbəti tədbirimizdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universititində professor - müəllim heyəti ilə qazilərin, tələbələrin görüşü olub. Tamxil Ziyəddinoğlunun 1988-ci ildə 16 yaşındakən Qərbi Azərbaycanının Vedibasar mahalından erməni faşistləri tərəfindən qovulan Şaiq Məmmədovun keçdiyi şərəfli döyüş yoluna həsr edilmiş “Ölümü öldürənlər” filmi nümayiş olunub. Bu tədbirdə tələbələrə erməni-daşnaklarının 1905, 1918, 1947-1953 və son olaraq XX - ci əsrin 80- ci illərindən başlayaraq , Qərbi Azərbaycan türklərinə qarşı qəddarlığı, amansızlığı barədə məlumat verilib.
Yekunda isə tədbir iştirakçıları yazıçılar, jurnalistlər, tələbə-jurnalistlər olduğu üçün tam sərbəst şəraitdə hər kəs sualını verib, ürək sözlərini söyləyə bilib. Uzun illər AzTV və İTV-də müxtəlif vəzifələrdə çalışan Akif Cabbarlının 2013- cü ildə, ümidlərin qırıldığı zaman yazdığı " Biz o şəhərə qayıdacağıq" baslıqlı məqaləsinə Tamxil müəllimin yazdığı “Akif müəllim sizə yeni- yeni yaradıcılıq uğurları, bir də səbr diləyirəm. Səbrli olun ki, Kənanlarımız(Akif Cabbarlının nəvəsi) böyüsün. Kənanlarımız böyüsün ki, arzularımız çin olsun. Mən Şuşanı heç görməmişəm. Kənan balaya de ki, məni də Şuşaya aparsın, amma orada saxlamasın. Zəngəzura - öz dədə- baba yurduma yola salsın. Mən haqqa orada - doğulduğum torpaqda qovuşmaq arzusundayam. Çünki yaşamaq hüququm da, ölmək haqqım da ordadı. Siz deyirsiniz biz balaların böyüməsini gözləməməliyik. Əslində elədir. Amma həqiqət bambaşqadır, qardaş. Nə qədər ki, Azərbaycanın dövlət dilini bilməyən xarici işlər nazirimiz, Dövlətimizin himnini ya bilməyən, ya da oxumağa utanan generallarımız var bizi Şuşaya aparan olmayacaq.”
Sözün bu məqamında "Zəngəzur Cəmiyyətləri”İctimai Birliyinin sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Hacı Nərimanoğlu-"Şükürlər olsun ki, Şuşaya getdik”-deyərək sözə başladı. Dedi ki, həm də 44 günlük müharibənin rəmzi olaraq 44 Şəhid ailəsi üzvlərilə getdik. O şəhidlərin ailə üzvlərilə ki, Şuşa uğrunda döyüşüb Şuşaya çatmadan Şəhid olublar. Bəli, getdik, Azərbaycan Ordusunun qüdrəti, Dəmiryumruğun sayəsində, qardaşım Tamxilin “Vətən sənə canım fəda” layihəsini icra eləməyə getdik. Necəki Şuşaya getmişik elədə Zəngəzura gedəcəyik.
Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Leyla Calalova, Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru " Bütöv Azərbaycan" qəzetinin redaktoru İlham Məmmədli, Əməkdar jurnalist Az.Tv -nin əməkdaşı Azad Müzəffərli, Yazıçı, bir neçə hekayə və romanlar kitabının müəllifi, Az.TV- nin əməkdaşı Azər Qismət, tanınmış tədqiqatçı-hüquqşünas, “Müvəkkil” hüquq mərkəzinin sədri Səməd Vəkilov, "Uşaqların Gələcəyi Naminə" İctimai Birliyinin sədri Könül Quliyeva, müstəqil jurnalist Əntiqə Rəşid ( Aslan ), " Xudafərin" qəzetinin baş redaktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Şakir Albalıyev “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin müxtəlif dövrlərdə həyata keçirdiyi layihələrdən söhbət açıblar. Qeyd ediblər ki, “Dezinformasiyalar təhlükəsizliyimizə təhdiddir”, “Hərə bir əsgər, hər ev bir səngər” layihələri də ərazilərimizin işğalda olduğu vaxtlarda vacib missiya üçün həyata keçirilib. Bu gün yekunlaşdırılan "Qərbi Azərbaycanlı repressiya və soyqırım qurbanlarının tədqiqi" layihəsi də çox vacib, dövlətimizin yürütdüyü milli strategiyaya uyğundur. Əslində Azərbaycan tarixindən ayrı salınan Qərbi azərbaycanlıların irsinin tədqiqinə çox bğyük ehtiyac var. Odur ki, belə layihələr davamlı olmalıdır.
Tamxil müəllim mətbuat nümayəndələrinə bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Qeyri - Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maddi dəstəyindən əlavə, agentliyin icraçı direktoru Aygün xanım Əliyeva layihənin icrası zamanı lazım olan mənəvi, təşkilati dəstəyini də əsirgəməyib. Layihə rəhbəri layihənin icrası zamanı yerlərdə üzləşdikləri çətinlikləri keçmək üçün göstərdiyi operativ köməyə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının QHT- lərlə iş və kommunikasiya şöbəsinin QHT-lərlə iş sektorunun müdiri Tural Əliyevə minnətdarlıq edib.
Sonra Fikrət Orucov, Misir Aslanov və Vahid Gülmalıyev layihənin icrası zamanı göstərdikləri dəstəyə görə İctimai Birliyin təsis etdiyi “Vətənoğlu” Fəxri Diplomu ilə təltif olunublar. “Güllə səsinə açılan qapı” kitabı BAMF kitabxanasına və tələbə- jurnalistlərə hədiyyə edilib. Rəssam Firdovsi Hacıyev çəkdiyi əsgər portretini Hərbi Jurnalistlərə hədiyyə edərək, onlara çətin və şərəfli işlərində uğur arzulayıb. Rəsmi hissədən sonra üstünə QHT Agentliyinin loqosu həkk olunmuş tort kəsilib. Saat 12-dən toplaşan qonaqların çay süfrəsi arxasında davam edən şirin söhbətləri 16-30-a qədər uzanıb. Xatirə şəkli çəkdirilib.

Hüseyn İSAOĞLU,
yazıçı - publisist,
AYB-nin və AJB-nin üzvü.

Bakı Avrasiya Universitetində əcnəbi tələbələrlə "Miqrasiya qaydaları"mövzusunda tədbir keçirilib

QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə "Azərbaycanda təhsil alan əcnəbi tələbələr arasında miqrasiya qaydaları,tibbi əlçatanlıq və ölkə tanıtımı mövzularında maarifləndirmə" layihəsi çərçivəsində keçirilən tədbirdə ilk çıxış edən Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektor Sevda Rzayeva,tədbir iştirakçılarına Universitet rəhbərliyinin salamlarını çatdırdı,Bakı Avrasiya Universitetində yeni dərs ilində tətbiq edilən son yeniliklərdən, tələbələr üçün yaradılan şəraitdən danışdı və Dövlət Miqrasiya Xidməti əməkdaşlarının əcnəbi tələbələrlə görüşlərinin çox əhəmiyyətli olduğunu qeyd etdi.
Layihə rəhbəri, DMX yanında ictimai şuranın üzvü Vidadi Fətullayev, ölkəmizin yüksələn beynəlxalq nüfuzunun və iqtisadi inkişafının nəticəsi olaraq,universitetlərimizdə təhsil almaq üçün gələn xarici ölkə vətəndaşlarının sayının ildən-ilə artdığını vurğuladı, bu sahədə ali məktəblərin və aidiyyatı dövlət qurumlarının birgə atdıqları addımlardan ətraflı bəhs etdi və tədbirin keçirilməsinə dəstək olan Dövlət Miqrasiya Xidməti, QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyi və Bakı Avrasiya Universitetinin rəhbərliklərinə minnətdarlıqlarını bildirdi.
Dövlət Miqrasiya Xidmətinin Miqrasiya siyasəti və hüquqi təminat baş idarəsinin Hüquqi təminat idarəsinin rəis müavini Xəyalə Abbasova, mövcud miqrasiya qaydaları barədə tədbir iştirakçılarına geniş məlumat verdi.
Tədbirdə iştirak edən əcnəbi tələbələri maraqlandıran suallar,Miqrasiya nəzarəti baş idarəsinin baş inspektoru Xəyalə İsmayılova, Miqrasiya proseslərinin təhlili və informasiya təminatı baş idarəsinin inspektoru Ayxan Rzayev və Miqrasiya proseslərinin tənzimləmə baş idarəsinin baş inspektoru Nihat Kazımov tərəfindən ətraflı cavablandırıldı və miqrasiya qanunvericiliyinin əcnəbi tələbələrlə bağlı müddəalarına dair izahatlar verildi.

ÖTƏRXAN ELTAC

ŞƏHİD SURƏTİDİR BOY ATAN ÇİÇƏK
(ikinci hissə)
Ağdam... düşmənə aman verməyən, amma düşmənin amansızlığına məruz qalan, köksü dağ-dağ olan ruhlar şəhəri... Ağdam... amansız yağılara qarşı keçilməz sipərə çevrilən, güllədən bağrı şan-şan olan əzəmətli qala şəhərim... Ağdam – adı gələndə düşmənin canına vəsvəsə düşən, cəsur, dəliqanlı oğullarının baxışlarından xoflanan, qorxudan sarılığını udan qarı düşmənin iştah çəmbəri, yaxud dəyanətli oğulların qeyrət düşərgəsi... Ağdam – bir yanı aranlı, bir yanı dağlı, bir yanı cəh-cəhli, bağlı-bağatlı, bir yanı gündüşər yaşıl ormanlı, bir yanı suların çağladığı yer, bir yanı gur səsli, muğam sədalı, bir yanı Səxavətli, Arifli, Mənsumlu, Nəzakətli, Təyyarlı doğma diyarım. Səni sənsiz, sənsiz sənlə yaşadım uzun illər. Ağrılara tab gətirmyim damarlarımda axan “Segah”ın harayı, acılara dözməyim “Cahargah”ın ərşə qalxan fəryadı idi. Bəlkə də ana laylası qədər həzin olan “Rast”ın, Allahverdi, Sənan və Yaqub kimi oğulların qüdrətindən ilhamlanan “Qatar”ın ruhları vəcdə gətirən hikməti olmasaydı, susuzluqdan quruyan çiçək kimi vaxtsız-vədəsiz solub gedər, düşmən caynağında didim-didim olan torpağa qarışardım. Qarışardımmı?! Nəfəsim dəyməyən, əlim yetməyən, ünüm çatmayan torpağa qarışmaq bu qədər asan idimi bəyəm?! Bilmirəm.
Daş üstündə daş qalmayıb, daşdan da qisas alıblar. Daşların bağrı da güllədən deşik-deşik olub. Daşlar da köksündə qəlpə gəzdirir, ağaclar da. Hərdən düşünürəm ki, kaş mən də daş olaydım, sinəmdəki yaraları min illərin o üzünə daşımaq üçün... Çünki həsrətli, ələmli, niskilli ömrümü başa vurandan sonra köksümdəki qəlpələrlə birlikdə gömüləcəm qara torpağa. Unudulacaq... dərdlər də, sevinclər də, düşmənə olan nifrət də, aldığım yaralar da. Unutqanlıq ruhumuzdadır deyəsən. Düşmənin nə qədər əzazil, zalım, qəddar olduğunu bu qədər tez unuduruq təəssüf ki.
Ağdam... xarabalığın rəngsiz illüstrasiyası... Sənə baxmaq cürət istəyir, təpər istəyir. Qollarımı boynuna dolamaq, sarılmaq, hönkür-hönkür ağlamq keçir könlümdən. Şəhidlərin qanından boy atan ağaclardan utanıram. Susuzluqdan quruyan çinarların xiffəti göynədir içimi. Dəli-dolu oğulların harayı, Bəxtiyarın, Əlinin vaxtsız axıdılan qanı, Xuraman ananın ağbirçək öyüdü parçalayır qəlbimi.
Ağdam... səni kərpic-kərpic, səni mismar-mismar söküblər. Çünki sən onlara qənim idin əzəldən. Ona görə də qisas almağa çalışdılar. Odlara qaladılar.
Nə qədər ağrılı, göynərdici olsa da, sinəm göyüm-göyüm göynəsə də, viranəlikdən boy atan çiçəklər ümid işığı kimi qabardır sinəmi. Yenilməz oğulların rəşadətini düşünəndə 44 günün hikməti silkələyir ruhumu. Hicran, ayrılıq, niskil dağarcığına dönən qəlbim bir anda riqqətə gəlir. Qürur hissi silkələyir vücdumu. Şükür edirəm, şükür edirəm ki, tarixlərə imzasını həkk eləyən yenilməz bir xalqın övladıyam.
Artıq yenidən boy atırsan, sənə dönən oğullar sənə nəfəs verib cana gətirməkdədir. Artıq məhəllələr sıralanıb, küçələr boy verib.
Veteran qardaşımız İlqar əyləci basmasaydı, bəlkə də avtomobildə olduğumu hələ gec xatırlayacaqdım. Gördüklərim xəyallarıma qoşulub üz tutmuşdu qərbə tərəf. Arzularımın çiynində Əsgəran istiqamətində irəliləyirdik.
-Yaman xəyala dalmısan, - İlqar dilləndi.
Nəsə demək istəsəm də, bacarmadım. Səsim batmışdı elə bil. Hiss etdim ki, kövrəlmişəm möhkəmcə.
-Səsin çıxmır, dağlar oğlu? – İlqar bir daha səsləndi.
Könülsüz-könlüsüz cavablamağa çalışdım.
-Az öncə yolun kənarında bir tank gördüm, deyəsən düşmən tankı idi.
-Bəli, əsgərlərimizin əl işi idi, sənət əsəridir. Onu muzeyə qoyub gələcək nəsillərə göstərmək lazımdır.
İlqar sözünü tamamlamamış Təvəkkül müəllim (təqaüddə olan polis rəisi) dilləndi:
-Doğrudan da gözəl yerlərdi. Düşmən yaxşı bilir harada yaşamaq lazımdır. Ona görə də hər qərinədənbir iştahlanır. Bizimkilər də cavabını verib geri oturdur. Amma bu dəfə birdəfəlik kəsdilər ayaqlarını. İnanıram ki, bir daha bu torpağa ayaq basa bilməyəcəklər.
-İnşallah ki, elə də olacaq, rəis.
Yenə də sükut çökdü.
Yol növbəti dəfə burulanda qala divarları ilə üzbəüz idik.
-Saxla, saxla!
Səsim yüksəlmişdi deyəsən.

Ağcabədi qış yataqlarına bu yol aparırdı bizi. O zaman orta məktəbdə oxuyurdum. Hər dəfə qışlağa gedəndə sürücüdən xahiş eləyirdim ki, avtobusu saxlasın, Əsgəran qalasını ziyarət edim. O da ironiya ilə üzümə baxıb artırırdı sürəti. Ümid eləyirdim ki, növbəti dəfə gələndə başqa sürücü olacaq, yəqin o, məni başa düşər. Amma o da əvvəlki kimi fərqinə varmadan qazı artırırdı. Mən də sürücünün qarasına o qədər deyinirdim ki... Cümhuriyyət dövrünün generallarının o qala ətrafında düşmən ordusuna qarşı mübarizəsi haqqında xəbərləri yoxdumu görəsən?! Nəsib bəy Yusifbəylinin düşmənə vurduğu zərbədən, itki verilsə də qalanın düşməndən təmizlənməsindən xəbər tutmayıblarmı sürücü əmilər?! İnsan keçmişinə bu qədərmi laqeyd olar?! Elə hey gileylənirdim.
Bu dəfə İlqar sükanı sola burdu. Avtomobil yoldan çıxıb qala qapısında dayandı. İllərin həsrəti gözlərimdə nəmə çevrildi. Daşların yanağını oxşayırmış kimi sığal çəkdim. Köksünə qısıldım qalanın. Analıq hissini duymaq çətin deyildi. Qollarımı boynuna doladım. Öpdüm yanaqlarından. Asfaltdan qalxan ilğım yanağımı qarssa da, məmnun idim halımdan. Amma düşüncələrimin narahatlığı hələ də içimdə idi. Görəsən bu möhtəşəm, əzəmətli qalanı yararaq yol çəkmək o qədər vacib idimi?! Qalanın alt hissəsindən çəkmək mümkün olduğu halda niyə bunu etmədilər?! Düşündükcə elə zənn etdim ki, yarılmış divarın yaralarından qan sızır.
Qala divarlarına toxunanda mənə elə gəldi ki, əcdadlarımızın nəfəsini duydum. Qılıncın, qalxanın səsini, atların kişnərtisini eşitdim. Duyğulandım bir daha. 44 günlük savaşın cəsur döyüşçüləri sanki əl eləyirdi kənardan. Beləcə, şükür duamı etdikdən sonra günümüzü şəkilləndirib yola rəvan olduq.
Qarşıda Xocalı vardı. Sinəmizin göynərtisi, qaysaq tutmayan yaralarımızın ağrısı, illəti. Düşmənin ən çox işgəncə verdiyi, əzaba düçar etdiyi, qoca, cavan demədən zillət verdiyi, əhalisini soyqırımına məruz qoyduğu, köksündə həm də 366 yaranın olduğu Xocalıya tərəf gedirdik. Sanki havada qan qoxusu vardı. Mənə elə gəldi ki, ətrafdan boylanan çiçəklərin hər biri bir şəhidin surətidir. Həm də baxışlarında qürur, məmnunluq var. Çünki əzəli və əbədi sahiblərinin ayaq tappıltısını rahatlıqla duya bilirlər.
Sehirli aləmə düşmüşdüm. Sanki çiçəklər məni haraylayır, “mənə də bax, mənə də sığal çək, məni qə qoxla” deyirdi. “Bir qalanın sirri” filmindəki Elşən zənn etdim özümü. Dil açan kitablar “məni oxumasan çiçəklərin, quşların sirrini öyrənə bilməyəcəksən”, - deyirdi. Burada isə çiçəklər haray salıb: “məni qoxlamasan filan şəhiddən xəbər tutmayacaqsan” - deyə hıçqırırdı elə bil. Aman Allah, necə də dəhşətli mənzərə idi.
Hava limanını öz canı, qanı bahasına qorumağa çalışan Əlifin, silahsız, ayaqyalın, başı açıq camaatın təhlükəsiz yerə çıxarılmasında fədakarlıq göstərən Tofiqin, əhalinin ölümdən qurtulması üçün düşmənin qarşısına ətdən sipər çəkən Ələsgərin, isti ocağının, ana yurdunun yağmalanmasına göz yummayan, düşmənə qan udduran David və Şahin qardaşlarının, Sərvanın, qəhrəmanlıq dastanı yazan Füzulinin, Eldarın, İbrahimin, qorxmazlıq mücəssiməsi İslamın, Hikmətin, Telmanın, Orduxanın, düşmənin kabusuna çevrilən Arazın, cəsarəti ilə hər kəsə örnək olan Aqilin və 2 yaşlı Nişanənin, 1275 girovun, tamamilə məhv olan 8 ailənin, yaşlı nənə-babaların, dilsiz körpələrin və hələ də vücudunda qəlpə gəzdirən qazilərin fəryadı yolumdan əylədi məni. Hıçqırtımı boğa bilmədim. Düşmənin vəhşiliyinə, məkrli xislətinə, əqidəsinə, amansızlığına lənət oxuya-oxuya özümü ovundurmağa çalışdım. Amma faydası yox idi. Hündür binaların qarşısından keçərkən əlində bayraq yelləyən bir uşağa sataşdı gözüm. Üçüncü mərtəbənin eyvanından boylanırdı, dağların arxasından yenicə boylanan günəş kimi... Sanki “xoş gəlmisiniz, qədəmləriniz mübarək olsun, burada olmaq qürur verir insana” deyə salamlayırdı bizi. Üzünün cizgilərini seçə bilməsəm də, mənə elə gəldi ki, yanaqları sevincdən allanıb. Hətta elə zənn etdim ki, gülüşü qulaqlarımı cingildədir. Bayrağın rəngi hopmuş qızcığazın təbəssümü ovqatımı təzələdi. Qismən də olsa ağrılardan silkindim bir az.
Xeyli rahatlanmışdım. Çünki xarabalığın içindən boy atan Xocalı artıq pöhrə verib, qol-qanad açıb. Şəhid qanı ilə daha da müqəddəsləşən torpaq göylərə baş çəkən binaların təməlini möhkəmləndirir, dayanaqlılığını artırır nə yaxşı ki... Amma ağrılı hicran şirin vüsala çevrilsə də, yaraların sağalması uzun illər zamanın boğazından əl çəkməyəcək.
Şükür ki, Xocalı ağrılardan qurtulub sabaha dikələn yola işıq tutmaqdadır. İşığın gur, yolun çıraqban olsun, Xocalı!
...Tozlu-torpaqlı yollardan keçib Xanın kəndinə yaxınlaşdıq. Bir zaman aylarla qonağı olduğum şəhəri addım-addım dolandıq. Gur fəvvarəli parka – məşhur pianonun öz ifaçısını gözlədiyi məkana enib, buz su ilə əllərimizi yuyub, sərinlik tapdıq. Dişgöynədən dağ suyu əziz balası kimi dodaqlarımızdan öpdü. Çıraqban, əl-əlvan küçələrlə Qarabağ Universitetinə tərəf irəlilədik. Bu günü gördüyümüz üçün qürurumuz köksümüzü qabartdı. Beləcə, “Sərin” restoranında dostumuz Faiqin qonağı olduqdan sonra gilənarın, qara tutun dadına baxıb qala şəhərə - Şuşaya tərəf yol aldıq.
...Ağa körpüsü. Və ətrafda gedən tikinti-quruculuq işləri sabahımıza işıq tutur. Məhz o işıq bütün dünyanın diqqətini Xankəndiyə yönəldib. Şəhərin mədəni, elmi, siyasi mərkəzə çevriləcəyi şübhəsizdir.
İsa bulağına enəndə azan səsi dərələrdə əks-səda verdi. İlahi, qüdrətinə şükür, deyib fürsəti dəyərləndirdik. Buz suda dəstəmaz alıb ruhumuzu rahatladıq. Gur meşə, ulas, vələs, ağcaqayın ağacları, mərsin, itburnu kolları, bir də günəşin üzünü örtən əlçatmaz, boyubilinməz ağacların kölgəsində dincəldikdən sonra ana yurda – Laçına üz tutduq. Məhəbbət Kazımovun səsi pəncərədən ətrafa yayılırdı. Artıq niskil, kədər arxada qalmışdı. Avtomobil dolayı yollarla irəlilədikcə, çiçəklərin ətri salona dolur, feyzyab edirdi hər birimizi.
Sərin hava barıt deyil, çiçək qoxuyurdu. Quşların çikkiltisi yaşıl yarpaqların pıçıltısına qarışıb ovsuna çevrilmişdi. Bir tərəf seyrək meşəlik, hündür qayalıq, digər tərəf isə sıx orman və bir-birindən ətirli güllərin kök saldığı yamacdan ibarət idi. Əlçim-əlçim pəmbə buludlar günəşin qarşısını kəsməyə tələsirdi sanki. Bəlkə də bizi yandırıcı istidən qorumağa çalışırdı.
İlqar sükanı sola burdu, avtomobil əsas yoldan çıxıb sıx meşəliyə girdi.
-Elə burada dincimizi alaq, sonra davam edərik, - rəis dilləndi.
Hündür ağaclar yola kölgə salmışdı. Sərinlik adamı özünə çəkirdi. Avtomobil meşənin dərinliyinə doğru irəlilədikcə, ayrılığın acısı vücudumuzu tərk edir, yanaqlardan təbəssüm bərq vururdu. Şırıltı nəğmə qoşurdu dərələrdə.
-Hə, bu da Turşsu bulağı, - İlqar dilləndi.
Bulağın başında 10-12 nəfər əyləşmişdi.
-Görəsən çoxmu gözləyəcəyik, səhv etmirəmsə saat yarımdan bir qaynayır.
-Yox, gəlişimiz şərəfinə bizi gözlətməz, axı xeyli yolumuz var. Cavabım hər kəsi ümidləndirdi. Elə çeşmənin başına çatmışdıq ki, çoşub-çağladı. Sanki yerin təkində özünə yer tapa bilməyib, nəfəsi daralıb, aydınlığa çıxmağa çalışırdı. Əl-üzümüzü yuyub doyunca içdikdən sonra üstəlik qablarımızı da doldurduq.
Vaxt tamam olan kimi su taqətdən düşüb borunun boğazına tıxandı. Bəlkə də gün işığından qorxub çəkildi qınına. Min dərdin məlhəmi olan Turşsuyun 7 dəqiqəlik fəvvarəsini görmək, doya-doya içmək üçün saat yarım deyil, günlərlə gözləməyə dəyər.
Füsunkar meşənin cazibəsindən vəcdə gəlib bir ağız muğam oxuyan xanəndə kimidi Turşsu bulağı. Möcüzəvi gözəlliyi ilə yoldan keçənləri heyran edən qəmzəli qız kimidi bu şəfa qaynağı. Ətri ilə könülləri ovsunlayan çəmən çiçəyidir illərlə həsrətində olduğumuz bu məlhəm çeşmə. Bu çeşmədən qidalanan oğul və qızların dəyəri, qiyməti, elə, obaya bağlılığı, vətənpərvərliyi, dosta səxavəti, vəfası, qeyrəti ölçüyəgəlməzdir. Çünki bu məlhəm su ölçü meyarıdır. Damarlarda axdıqca, keyfiyyəti cilalayır, dəyəri artırır, vücudu sağlamlığa qovuşdurur.
Ayrıla bilmirdik bulaq başından. Doyunca içsək də, doymamışdıq elə bil. Nə isə... günümüzü şəkilləndirib yola varid olduq.
Bu da Saxsı bulaq.
Bura hər kəsin bəyəndiyi bir məkan - ən çox da pitisi ilə məşhur olan restoran idi. Gedəndə də, gələndə də marşrutlar mütləq burada saxlayar, yeməklərin dadına baxmadan keçməzdilər. Qarşısındakı buz su da dərdlərin məlhəmi idi. Hazırda restoranın əvvəlki görkəmindən əsər-əlamət qalmasa da, bulaq həminki kimi çağlayır, gedənləri yolundan əyləyir.
...Ah, ulu dağlar, ah, gur meşələr. Neçə illərdi üzünə həsrətik. Bu illər ərzində nə yelin yanağımızı oxşayıb, nə küləyin telimizə sığal çəkib. Yeddiqatın yeddi qatından keçən ağrılar boğazımızdan dərd kimi asılıb. Amma yaxşı ki, ümidimiz heç vaxt öləziməyib. Dönəcəyimiz günə doğru inamla addımlamışıq. İnamımız və imanımız bizi haqqa – torpaqlarımıza qovuşdurub.
Yeddiqatı endikcə sanki qanadlanıb uçacaqdım. Bir qərinədən artıq zaman arxada qalmışdı. Ağaclar yerində idi, başqaları da boy atmışdı ətrafda.
-Səhv etmirəmsə 3-cü qata enəndə bir bulaq olmalıdır, daşların arasından çağlayır, - qeyri-ixtiyari sualıma İlqar cavab verdi.
-Narahat olma, o suyun da dadına baxacağıq.
...Rəis dilləndi. O yuxarıda görünən yol hara gedir, təzə çəkilib deyəsən?
-Gedər-gəlməz yoludur, rəis, - sanki cavabım hazırdı.
-Necə yəni gedər-gəlməz?
-O yolu 44 günlük qələbədən sonra ermənilər üçün çəkdik ki, Laçına girmədən Xankəndi – Gorus marşrutu ilə hərəkət edə bilsinlər. Onlar da çox məmnun halda təhlükəsiz olduğunu zənn edərək istifadə etdilər. Daha düşünmədilər ki, Azərbaycan ordusunun son əməliyyatı üçün geri dönüşü olmayan bir qapıdır o yol. Beləcə, o gün o yolla getdilər, bir daha dönməmək şərti ilə.
-Doğrudan da gedər-gəlməz yolu imiş. Rəis dodaqaltı daha nələrsə pıçıldadı ermənilərin qarasına...
Avtomobil dolayı yollarla irəlilədikcə kəklikotunun, ümumiyyətlə havadan çiçəklərin ətri duyulurdu. Sanki nəfəs almaq üçün burun kifayət eləmirdi. Ona görə də ağzımı daha geniş açmaq, ciyərlərimi sərinlətmək istəyirdim. 30 il üzünə həsrət qaldığımız təmiz havanın, büllur kimi saf suyun məlhəm olduğunu duyduqca, quşların cəh-cəhindən yaranan həzin musiqini şərbət kimi içmək istəyirsən. İstəməsən də ruha dolur, damarlara axır. Sərin meh telləri daraqladıqca, məmnunluq hissi bütün vücudu sarır. Oğulluq hissi baş qaldırır. Bu yurdun oğluyam, - deyə fərəhlə dolur qəlb.
Növbəti döngə bizi Laçına çatdırır. İldən-ilə çiçəklənən Laçın dağın sinəsinə sərilmiş xalını xatırladır. Kənardan baxanlar hətta çiçək topasına da bənzədir Laçını. Məskunlaşanların sayı artdıqca, qonaq-qara da çoxalır. Dincəlmək, istirahət etmək istəyən hər kəs adı kimi vüqarlı Laçına - buzlu bulaqlar, sıx meşələr, qıjhaqıjlı çaylar, şəlalələr qoynuna üz tutur. Adicə göy çəmən üstə uzanıb yatmaq insanı qayğılardan, qəmdən-qəhərdən arındırır. Hər bulaq min dərdə dərman, hər ot min xəstəliyə şəfadı axı...
Həkərinin sahilində bir restoran var – adına Riversaid deyirlər. Adı dilimizə yatmasa da, Laçın təravətli dadlı yeməkləri ilə tanınır. Axı Laçının havasında saf su ilə bişirilir hər biri. Ona görə də toqqamızı bərkitmədən restoranı tərk edə bilmədik.
Həkəri körpüsünü keçib Zabuxçay boyunca doğma kəndimizə - Quşçuya yol aldıq. Çayın şırıltısı yol boyu bizi müşayiət edir, niskilli duyğulardan uzaqlaşdırmağa çalışırdı sanki. Al-yaşıl, qaya sinəli dağların başında dolaşan şahinlər bənzərsiz gözəlliyə rəng qatırdı. Ara-sıra eşidilən qartalların qıyı şırıltının ritmini dəyişməkdə, ahəngi pozmaqda israrlı idi. Amma daşlara çırpılan su elə bir səs-küy yaradırdı ki, hətta yük daşıyan ağır tonnajlı arabaların da səsi eşidilməz olurdu.
Günəş qüruba endikcə, şəfəqlər çırmanıb üz tutur dağalara tərəf. Kəndlər bir-bir geridə qalır. Qarşıda isə əsrlərdən bəri nəğməkar çayın şırıltısında feyzyab olan Qarıqışlaq kəndidir. Yol yoldaşımızın biri də elə bu kənddəndir. Bol suyu, sıx meşələri ilə tanınan bu kənd gəloxçu türk tayfasının sıx yaşadığı ən böyük yaşayış məskənidir. Havası təmiz, bulaqları duru, torpağı münbit, barlı, bərəkətli...
Qarşıda isə ana ocağım – ziyarətgahım, ibadətgahım, məbədgahım Quşçu kəndidir. Qarıqışlaqdan altı kilometrlik məsafədə - dağların sinəsində yerləşir. Təxminən 650 ildən artıq yaşı olan Tək ağac (pir deyirlər adına) kəndin simvoluna çevrilib. Qədim mağaralar (kahalar), tarixi abidələr, məzarlıqlar, kurqanlar, at-qoç füqurları, bulaq abidələr, yazılı daşlar və yaşayış məskənlərinin qalıqları kəndin ən qədim tarixə malik olduğuna əyani sübutdur. Ərazini qalalar şəhərciyi də adlandırmaq olar. Bu kənd Quşan (kuşan) türk tayfasının nişanəsidir. İtib-batmaqda olan Uşaq qalası (Kuşan qalası) da quşanların adını özündə simvolizə edir.
O gecəni alaçıqda qarşıladıq. Çayın şırıltısı və cırcıramaların cırıltısı bir-birinə qarışıb axdı könlümüzə. Düzü, necə yuxuya getdiyimizdən xəbərimiz olmadı heç. Səhərin gözü açılmamış Həşim kahası – Arıxyomalan – Moruq çəmən istiqamətində kəklikotu axtarışında idim. Şeh ayaqlarımı yumuşdu yaxşıca. Torbanı doldurub alaçığa dönəndə Ər təpənin kölgəsi çəkilmişdi yollardan. Biz də fürsət bilib Qızılqayadan keçən yolla ora çıxdıq. Yaşıllığa bürünən Ər təpə yüksəklik olduğu üçün kəklikotu yenicə baş qaldırmaqda idi. Amma güllərin ətri adamı məst eləyirdi. Aşağıda - yolun altında sürü kürnəşə yığışmışdı. 3-4 alaçıq vardı. Çiynində səhəng bir qız su daşıyırdı haradansa. Bir anlıq uşaqlığım – Quşçuda gömdüyüm xatirələrim yadıma düşdü. Baldırğanın, piltanın, cacığın, kortunun, yemliyin, qatırquyruğunun, zirinc yarpağının dadı burnumu qıcıqlandırdı. Uzunqulağın belində daşıdığım su bedonlarının cingiltisi qulaqlarımı titrətdi. Kəhər atın ayağı büdrəyib yıxıldığı zaman heç bir zədə almadan qurtulduğum o günlər gözlərim önündə canlandı.
O günlər geridə qalmışdı ta.
Kömür saçlar ömrün məngənəsində sıxılıb bəyazlaşmışdı.
Zaman iti, səbr qəti, sürət isə zəifləmişdi xeyli.
Çünki vaxt yəhəri atmışdı belindən. Amma yəhərsiz, yüyənsiz ömür təngnəfəs olmaqda idi...
Geri dönərkən Qızılqayadan daman, o nəhəng daşın bağrını çatladan buz sudan içməmək günah olardı bəlkə də. Gələrkən bir tovuzlu balasına da yer vermişdik maşında. O da təbiətin gözəlliyindən, Laçın sakinlərinin igidliyindən, mərdliyindən, buz bulaqların məlhəmindən, şəfasından ağız dolusu danışırdı. Qısa zamanda yaxşı tanımışdı bu yerləri.
Bənzərsiz gözəlliklərə heyranlıqla tamaşa edir, elə bil bu yerlərin ilk dəfə qonağı olurduq. Amma yox, xatirələr beşiyi olduğu üçün gözümüzü ayıra bilmirdik bu gözəlliklərdən. Hər daşında, qayasında, enişində, yoxuşunda acılı-şirinli bir həyat hekayəsi gizlənirdi. O hekayələri vərəqləmək, yaddaşın süzgəcindən keçirmək sonu bəlli olmayan filmi xatırladırdı. Filmin ssenari müəllifi də, rejissoru da, baş qəhrəmanı da özümüz idik. Sonu qələbə ilə başa çatan 44 günlük müharibədən əvvəl yazmışdıq bu ssenarini, yeniyetməliyin və gəncliyin diktəsi ilə...
...Obaşdan tək-tənha yola düşdüm. Hovuzun yanından diklənib nəfəs dərmədən irəliləyir, ara-bir geri boylanaraq ötən illərin iz saldığı acılardan qurtulmağa çalışırdım. Həşim kahasının bərabərinə çatanda kəklikotunun ətri əylədi məni. Bir neçə dəstə bağlayıb doya-doya qoxladım min illərin həsrətlisi kimi. Yolun kənarında yenicə qından çıxmış almanın dadına baxmadan ötə bilməzdim. Onun qoxusu da başqa idi. Dişlərim yaxşı hiss eləyirdi. Unutmamışdı o dadı.
Qalacığın boynundan kəndə aşan yolda kəklikotu topası yenə salamladı məni. Demək olar ki, torbamı dolduracaq qədər bol idi. Artıq kəndlə üzbəüz dayanmışdım. Ağ duman kəndin başı üzərinə elə çökmüşdü ki, sanki ağ şal bağlamışdı başına. Mənə elə gəldi ki, saçları ağarıb kəndimin. Dumanın köksündən qopan çiskin dumana qarışıb geri çəkilirdi yavaş-yavaş. Elə bu an başım üzərində qartalın qıyını duydum, yuxudan ayıldım sanki. Hündür boylu, sərt və şüllüt qayaların arası ilə kəndə doğru addımlayırdım. Talanmış, yandırılmış ikimərtəbəli evlər sanki pişvazıma çıxmışdı.
-Xoş gəldin, ay vəfasız, bizi düşmənin ixtiyarına necə buraxa bildin, etibarın bu qədər idimi?!
Evlərdən qopan bu səs getdikcə artır, vahimələndirirdi məni. Mənə elə gəldi ki, elə bu dəqiqə yarıuçuq evlərin divarları axıb töküləcək üstümə, məni daş-qalaq edəcək. Heyrətdən tutulmuşdu əl-ayağım...
Qartal yenidən qıy vurdu, bəlkə də məni nəhayətsiz düşüncələrdən ayırmaq üçün yenidən geri dönmüşdü.
İçimdən bir səs qopdu, səs sözə çevrilib misralandıqca, köksümə hopan ağır yük pərvazlandı elə bil.
Hələ də başı çənnidi
Sünbüllüdü, süsənnidi
Köksü rahatdı, nənnidi
Quşçu kəndi, Quşçu kəndi.

Qoç oğulların diyarı
Sədaqətdi mülkü, varı
Xiridarlar xiridarı
Quşçu kəndi, Quşçu kəndi.

İgidi coşqun, alovlu
Qibləgahı – Dəmirovlu
Bulaqları qoşa novlu
Quşçu kəndi, Quşçu kəndi.

Gərək çəkəm dünyaya car
Burda cənnət də bərqərar
Hər daşında min sirr yatar
Quşçu kəndi, Quşçu kəndi.

Heyrətamiz mənzərəsi
Hikməti şəhid nəfəsi
Yaranışın bünövrəsi
Quşçu kəndi, Quşçu kəndi.

Yamacı çiçək rəngidir
Yamaclar yeli ləngidir
Vallah Allahın lütfüdür
Quşçu kəndi, Quşçu kəndi.

Adam boyundan hündür otların, kol-kosun bağrını yararaq kəndin mərkəzində - dəyərli həmkəndlim, dostum, qələmdaşım Mübariz Laçındağlının (təəssüf ki, ana yurda qovuşmadan həyatla vidalamalı oldu) bir zamanlar yaşadığı evin həyətində əsrlərin o üzündən nişanə qalan daş kitabələrlə (işğal zamanı ermənilərin müdaxiləsi apaydın sezilir) görüşməli idim. Üzərində qoç başı, rəqs edən qız, müxtəlif ornamentlər və alban hərfləri ilə yazılmış uzun-uzadı cümlələr... Təəssüf ki, bu günə qədər heç bir tədqiqatçı tərəfindən araşdırılmayıb. İllərin, əsrlərin gizli nişanələri heç kimə bəlli edilməyib.
Böyük bulaq alban dövrünün ən qiymətli yadigarı kimi hələ də öz əzəmətini qoruyub saxlayır. Təəssüflər olsun ki, ərəblərin dağıdıcı istilasından sonra təmirə ehtiyacı olan abidənin yeni tarixi keçmişə kölgə saldı. Bu ən ağrılı məqam olsa da, müasir tarixçiləri heç də narahat etmir.
Bulaq erməni işğalı zamanı qismən uçulub-dağıldığı üçün kənd sakinləri tərəfindən təmir edildi. Usta Habillə Əbülfəzin danılmaz zəhməti bulağı növbəti təhlükədən sığortaladı. Hələ üstəlik bulağa ziyarətə gələnlər üçün sərinlik odası tiklidi. Uçulmaqda olan, hətta su üzünə həsrət qalan Korca bulaq da təmir edilib əvvəlki görkəminə qaytarıldı. Daş nov yenidən islana bildi.
Viranəyə çevrilən evimiz sanki haray çəkirdi. Uçulmuş daşlar qan ağlayırdı. Əlimin tumarı, isti nəfəsim ovuda bilmədi yanağımda islanan daşları. Barlı ağaclar nəvaziş görmədiyi üçün qup-quru qurumuşdu xiffətdən. Yerində kol-kos, vəhşi meşə ağacları boy atmışdı.
Böyük bulaqdan doyunca içib torbamı çiynimə aşırdım. Quzeylə Qalacığa tərəf yön aldım. Çiçəklərin ətri sanki ruhuma sarılıb əyləməyə çalışırdı. Ayaqlar altında əzilən çiçəklərin harayı qulaq deşirdi elə bil. Az öncəki çiskinlikdən hələ də qurumayan budaqlar islatmışdı üst-başımı. Beləcə, Qalacığın boynundan aşıb Çaxmaqlının döşü ilə sola buruldum. Dərədə - Göyüşün bağı adlanan ərazidə alaçıqlar görünürdü. İnəklərin böyürtüsü, quzuların mələrtisi cəh-cəhli təbiətin cazibədarlığına rəng qatırdı. Hər yan yaşıl xalıya bürünmüşdü. Buralarda sürü otardığım, kəhər çapdığım günlər məni uşaqlığıma qaytardı. Deyəsən nəmlənmişdi gözlərim. Sağ tərəfdə - Naxırçı dərəsinə enən cığırda bir haluş ağacı vardı. Nədənsə, adına pir deyirdilər. Kim onun yanından keçirdisə, mütləq bir daş atmalı idi dibinə. Neçə-neçə yaşlı insanlardan onun kəramətini soruşmuşdum, ancaq “biz də belə eşitmişik”, - deyib cavabdan yayınırdılar elə bil. Yəqin ağsaqqalların bildikləri bir şey var, düşünürdüm. Yoxsa kor-koranə bu qədər daşı ağacın dibinə toplamaqda nə məna var ki... İllər keçəndən sonra anlamışdım daş qalağının mahiyyətini. Qayalıqda, həm də gündüşər yerdə bitən ağacın dibi qurumasın, nəm qalsın deyə daş qalağı ən ağıllı və düşünülmüş tədbir idi. Yoxsa susuzluqdan bağrı çatlayan torpaq ağacın inkişafına yardım edə bilməzdi. Bu da ağsaqqallar tərəfindən atılmış uğurlu bir addım idi ki, hər kəs ağacın müqəddəs olduğunu zənn edib riayət eləsin.

Düşündükcə, saflığımın aynasında məsum baxışlarımı gördüm. O, mən idim. Ağacın budaqlarına tumar çəkir, duyğularımın hərarətindən ilğımlanan söz qatarının dalınca gülümsəyirdüm. Kinin, küdurətin, ironiyanın, qəzəbin, nifrətin kök atmadığı qəlbimlə yaşamışdım bu saf dağların köksündə. Şiş qayalardan əzəməti, dağlardan vüqarı, yollardan təpəri, yellərdən cəsarəti öyrənmişdim. Bu yerlərin füsunkarlığı isə mənə təb vermişdi düşüncələrimi ipə-sapa düzmək üçün. Bəlkə də bu Tanrının neməti idi. Bəzən qədrini bildiyim, bəzən bilmədiyim nemət...
Düşüncələrin ağuşunda Çaxmaqlıdan keçib kəndə çıxan yola endim. Ara-bir kəklikotudan, dazıotudan dəstələyib torbaya pərçimləyirdim. Yolaşana çatanda (Zoraslıdan kəndə dönən yol) arxadan bir maşının gəldiyini gördüm. Qeyri-ixtiyari ayaq saxladım. Təbii ki, Quşçuya gedirdi. Sürücü əyləci basdı. Usta Habil atasını, ailəsini kəndə aparırdı. Qabil müəllimlə baxışlarımız toqquşanda qəhərləndim. Çünki müəllimimin gözlərindən qəlbləri titrədən niskil boylanırdı. Bəlkə də burada görüşməyimizin ilahi ədalət olduğunu düşünüb qürurdan qəhərlənmişdi. Bəlkə də bu günə şükür etdiyi üçün sevinc göz yaşlarına bələnmişdi.
Ayaqüstü hal-xoş eləyib sağollaşdıq. Mən Gavın dərəsinə, onlar isə kəndə tərəf yol aldı. Sıx kol-kosun arası ilə zahmanları enmək elə də asan deyildi. Əl-qolum, üz-başım cızıq-cızıq olsa da, dərəyə enə bildim. Dərənin güney tərəfindən çəkilən yol diqqətimi çəkdi. Bir il öncə buraları ziyarətə gələndə nə yol vardı, nə də cığır. Xeyriyyəçi İsgəndərin umacaqsız zəhməti nəticəsində Nuhcan şəlaləsinə qədər uzanırdı bu yol. Yorğunluğa baxmayaraq, şəlaləyə tərəf üz tutdum. Sıx ağacların arası ilə bəzən daralan, bəzə də enlənən yol ümid çırağına, daha dəqiq desək funikulyora bənzəyirdi. Zərbalı kahasının qarşısındakı kölgəlik dincəlmək, nəfəs dərmək üçün rahat bir məkandır. Dərin dərənin, sıx meşənin bəxş etdiyi sərinlik yandırıcı günəşdən qoruyur hər qonağını. Beləcə, mehdən titrəşən yarpaqların pıçıltısı artdıqca, şəlalənin hıçqırtısı daha aydın eşidilir.
Bu da Nuhcan şəlaləsi.
Elə yenicə çatmışdım ki, azan səsi dərədə əks-səda verdi. Nuhcanın şırıltısında dəstəmaz almaq necə də qürurlu idi, İlahi...
Buz sularla bir xeyli dərdləşdikdən sonra torbamı çiynimə aşırdım. Ayrılmaq elə də asan deyildi. Çünki şaqraqlıq təbimi titrətməkdə idi. Yaxşı ki, misraları ipə-sapa düzməkdə telefonun kövrək düymələri dadıma çatdı.

Laylası çiçək bitirər
Nəğməsi mürgü gətirər
Duamı haqqa yetirər
Sədası Nuhcanımızın.

Şahiddi Gavın dərəsi
Səsi ruhun mərtəbəsi
Dərdə məlhəmdi nərəsi
Şəfası Nuhcanımızın.

O Quşçudan ilham alır
Şaqraqlığı ilmə çalır
Kim görərsə ovsunlanır
Davası Nuhcanımızın.

Min illərin yadigarı
Saf eşqimin ilk nübarı
Ruhumuzun bayraqdarı
Nəvası Nuhcanımızın.

Kim görərsə qaynar qanı
Unudammaz ötən anı
Şırıltısı sübh azanı
Səfası Nuhcanımızın.
***
...Minkəndin mənzərəli, səfalı yerlərini gəzmək üçün sanki hər kəs məni gözləyirmiş. Toqqamızı bərkitdikdən sonra yola düşdük. Yenicə qonağımız olmuş İlqarın dostu da bizimlə birgə idi. Qarşıdakı yollar daha eniş-yoxuşlu olduğu üçün razılaşdıq ki, onun maşınında gedək.
Fatiq (əslində Fateh) bulağına çatanda böyük bir canlanma vardı. Müxtəlif bölgələrdən gələn qonaqlar təbiətin möcüzəsinə heyranlıqla tamaşa edirdi. Dağın sinəsindən çağlayan şəlalələr dərəyə nəğmə qoşmaqda idi. İnsanların səsi şırıltıya qarışıb yox olurdu. Sərt və məğrur qayalar bənzərsiz təbiətin əzəmətini daha da artırırdı. Quşların cəh-cəhi qıjıltıda əriyir, qartalın qıyı eşidilməz olurdu. Təbiət gülürdü hər gələn qonağın üzünə. Arıların vızıltısı qulaq batırmırdı ta, çünki şəlalənin, çayın şaqraq zənguləsi qəlblərə diktə edirdi.

Hər damlası dizə təpər, gözə nur
Hər damlası ruh ovsunu, şəfadı.
Hər damlası cəsarətdən don biçir
Hər damlası etibardı, vəfadı.

Hər damlası min dərd üçün bir təbib
Hər damlası qeyrət mücəssiməsi,
Hər damlası bir bəstəsiz nəğmədi
Hər damlası ulu Haqqın töhfəsi.

Gen dərələr, uca dağlar güc alır
Şırıltısı muğamatdı bəlkə də.
Hər damlası cavanlığın iksiri
Baş lazımdır hikmətini dərk edə.

Sərt qayalar qartalların yuvası
Qoç ərənlər nemətidi bu yurdun.
Torpaq loğman, hava məlhəm, su təbib
Ulu Tanrım, bunları sən buyurdun.

Hər damlası çiçəklərin ətrinə
Meyil salıb, nur çiləyib, bələnib.
Hər damlası ulu yurdun xətrinə
Ulu Haqqın ürəyindən ələnib.

Füsunkarsan, valeh olur hər gələn
Cazibəni görən düşür heyrətə.
Nə sirri-xudadı, nə möcüzədi –
Layiq görülmüşük səntək sərvətə.

Ey Fateh bulağı, sən ömür nəşəm
Köksümdə ürəksən, damarımda qan.
Ey Fateh bulağı, nazlı güleyşəm
Şükür ki, qovuşdu sənə Ötərxan.

Hər tərəf baldırğanlıq idi. Fürsəti fövtə vermək olmazdı. Bilək qədər yoğun, bir qarış qədər boyu olan baldırğan yüz dərdin dərmanı olsa da, vücudundakı su damcıları ona əl üzadanın əlini, dil uzadanın dilini təbibə ehtiyacı olmayan yaraya bələyir. Bəlkə də bu su damcıları onun özünümüdafiə instiktidir. Bəlkə də insan bədənində olan bir çox xəstəliklərin müalicəsi üçün əhəmiyyətlidir. Bəlkə də hə, bəlkə də yox. Fərqinə varmadan xeyli doğrayıb dadına baxdım, açıq qollarım üstə dəstələyib geri döndüm. Hər kəs bəh-bəhlə, iştahla yeyirdi.
-Bu qısaqol köynək başına oyun açacaq, ay Ötərxan, - İlqar dilləndi.
-Narahat olma, baldırğana öyrəncəklidir qollarım.
-Mən sözümü dedim, vaxtında çarə qıl.
-Dərmanı varmı ki, çarə də qılım?
Beləcə, baldırğanın dadına baxdıqdan sonra geri döndük. Minkənd körpüsünün həndəvərindəki dar yoldan keçərkən uçurumun sinəsindən bir topa kəklikotu boylanırdı bizə tərəf. Sanki gəl-gəl deyirdi. Ötüb-keçmək olmazdı. Avtomobili saxlatdırıb özümü ona yetirmişdim ki, qarşı maşının sürücüsü məni qabaqladı.
-Sizin qismətiniz imiş, buyurun qardaş, deyib geri döndüm. O da insafən ədalətli adam idi. Bizi yolumuzdan əyləyib kəklikotu topasını iki yerə böldü. Hər ikimizin qismətidir, yoxsa mənim üçün haram olar. Beləcə, halallaşıb İstisuya endik. Əl-üzümüzü yuyub məlhəm sudan doyunca içdikdən sonra qablarımızı da doldurduq.
Kəklikotunun qoxusu salona dolmuşdu. İştahverici bir ətri vardı. Bəlkə də bu növə ilk dəfə rast gəlirdim. Hər kəs heyranlıqla salondakı ətri ciyərlərinə çəkməyə çalışırdı.
***
...Çayın sahilində böyük bir bağ vardı. Gilası, alması, armudu, tutu, qozu ilə məşhur olan bağ demək olar ki, meyvəsi ilə kəndi tam təmin etmək gücündə idi bir zamanlar. Qarı düşmənin caynağına keçdikdən sonra isə kəsildi, doğrandı, yandırıldı. Boş çöllüyə çevrilən ərazi bu gün zəhmətkeş oğulların sayəsində əkilib becərilməkdədir. Kartof, soğan, kələm, sarımsaq, turp, kök və s. bitkilərin yetişdirilməsi xeyriyyəçi kimi tanınan Eldənizlə İsgəndərin zəhmətinin bəhrəsidir. Təbii yollarla yetişdirilən tərəvəzlər süfrələrə ayaq açdıqdan sonra ağızların dadı da dəyişib. Burada Elsevərin də zəhməti var, - deyə düşündüm. Qanlı-qadalı illərin ağrısı gizildətdi vücudumu. Çünki vətənpərvərliyi ilə örnək olan Elsevər hər iki savaşın (1-ci və 2-ci Vətən müharibəsinin (Qarabağ savaşının)) iştirakçısı olmaqla, hər bir döyüşü ilə Azərbaycan hərb tarixinə imza atan oğullarından olub. Belə bir oğulla görüşmək, şərəfli qələbə tarixini təkrar-təkrar vərəqləmək qürur deyilmi?!
Çayın şırıltısı fikirlərimə rəng qatmaqda idi.
Yeni-yeni şəkillər çəkmək üçün telefonun yaddaşını yükdən boşaldırdım ki, İsraillə İran arasında müharibənin başlandığı xəbərini aldım. Qızğın döyüşdə İranın bir neçə generalı məhv edilmiş, strateji obyektləri vurulmuşdu. Qarşılıqlı hava hücumunda hər iki tərəfdən xeyli itki vardı. Ədalət zəfər çalsın, Haqq yerini bulsun, demək istəyirdim ki, Elsevəri qarşımda gördüm. Ayaqüstü söhbətlər uzun çəkməsə də, bir çox məsələlərdən hali etdik bir-birimizi.
Yurd azad olan gündən Moruq çəmən Elsevərin obasına çevrilib. 400 metrlikdə qaynayan Bəylər bulağını borularla çəkib gətirib alaçığın yanına. Obaşdan elə həmin bulağın yanında yenidən görüşdük. Buz su ilə gözlərimizə sığal çəkdik. Arıların vızıltısında çiçəklərin ətrini duyduq. Kəndimizin ağbirçəyi Mərziyə nənə də övladları ilə birgə Elsevərin qonağı idi.
Ötən günlərdən, xoş xatirələrdən söz açıb əhvalımızı yüngülləşdirdikdən sonra özümü vurdum baldırğanlığa. Hətta Mərziyə nənə ilə birlikdə dadına baxdıq.
..Rasim tor atmışdı o səhər. Hər birinin çəkisi təxminən 250 qram olan 4 qızılbalıq düşmüşdü tora. Buna da şükür, deyib çəkmişdim şişə. Bənzərsiz dadı vardı. Hiss etdim ki, uzun illərin ayrılığı bu dadı bizə unutdurmağa çalışsa da, bacarmamışdı.
...Mirikdəki turşsudan qablarımızı doldurub geri dönən gün Qaraxangörükənə, Əysiyala, Xınalığa baş çəkdikdən sonra Dəvəboynu dağının sinəsində köç salan qarıqışlaqlı Şakir kişinin kətə süfrəsinə qonaq olduq. Qaymaqlı gicitkən kətəsi həm də ona görə dadlı idi ki, sacda bişirdi. Yenicə hazırlanmış nehrə yağı kətənin hərarətində əriyib yox olduqca dadı bir o qədər də artırdı. Ocağın qoxusu da bir yandan ləzzət verirdi gicitkən kətəsinə.
O gün vaxt tapıb yemliyin, şoşanın, cacığın dadına baxa bilsəm də, piltandan soraq tuta bilmədim təəssüf ki...
...Artıq Həkəri körpüsünü keçib Laçına doğru irəliləyirdik. Zamanın hər anını yaddaşa köçürmək üçün telefonun obyektivi müntəzir idi. Bir daha günümüzü şəkilləndirib Şuşa istiqamətində yol aldıq. Sürücü qardaşımız “Turşsu ilə sağollaşmadan ötə bilmərik”, - deyib yenə yoldan buruldu. Bu dəfə Aşağı Turşsuyun qonağı olduq.
Qarşıda uzun-uzadı yolumuz vardı. Şirin söhbətlərin fonunda qurduğumuz pilləkən bizi mənzil başına rahat çatdıracaqdı.
Gördüklərimi tamamən göz yaddaşıma köçürmüşdüm. Uzun-uzadı ayrılığın acısını silmək üçün dadıma çatsın deyə.

QHT yayihəyə yekun vurub

"Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər" İctimai Birliyinin "Qərbi Azərbaycanlı repressiya və soyqırım qurbanlarının tədqiqi" layihəsinin icrası başa şatıb. Layihəyə Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (BAMF) iclas zalında mətbuat və ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirakı ilə yekun vurulub.

Tədbirdə əvvəlcə dövlətimizin müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda Şəhid olanların və repressiya, soyqırımı, deportasiya qurbanlarının xatirəsi ehtiramla yad edilib. Layihə rəhbəri Tamxil Ziyəddinoğlu Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə layihənin dəstəklənməsinə görə, Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun qurucu sədri Umud Rəhimoğluna isə layihənin icrasına yaratdığı şəraitə görə minnətdarlığını bildirib. Tədbirə qatılanlarla ümumi tanışlıqdan sonra Umud müəllim qonaqları salamlayıb, xoş gəldiniz deyib. Belə mühüm layihələrin vacibliyini qeyd edərək, Qərbi Azərbaycanda ermənilərin torpaqlarımıza hakim olmaları, soydaşlarımıza qarşı aparılan amansız soyqırımı haqqında danışıb. Yaratdığı təşkilatın bu illər ərzində gördüyü işlərdən söhbət açıb.
Layihənin məqsəd və məramı barədə məlumat verən “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin sədri Tamxil Ziyəddinoğlu qeyd edib ki, layihəmizin məqsədi Azərbaycan tarixindən ayrı salınmış Qərbi azərbaycanlı repressiya, soyqırımı və deportasiya qurbanlarını tədqiq etmək, gənc nəsli ata yurduna qayıtmağa təşviq etməkdir.
Layihəmizin birinci tədbiri Zəngilanda Şəhid Müşfiq ağa oğlu Vəliyevin məzarını ziyarətlə başlayıb. Xatırladaq ki, Müşfiq 1988-ci ildə, 17 yaşındakən doğulduğu Qafan rayonunun Kirs kəndindən silahlı erməni quldur dəstələri tərəfindən qovulub. Azərbaycanın Ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizəyə qoşulan Müşfiq Zəngilan rayonunun Şərikan kəndində, Kollu Qışlaq, Şatazır, Rəzdərə kəndlərində, Cəbrayılın müdafiəsində, Qubadlı rayonunun Xanlıq kəndi ətrafında gedən döyüşlərdə fəal iştirak edib. Düşmənin xeyli canlı qüvvəsini məhv edərək şəhid olub.
İkinci tədbirimiz Laçın rayonunun Qarıkaha kəndi yaxınlığındakı tənha şəhid məzarını ziyarətlə başlayıb, Əslən Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur mahalından olan ziyalılar, şair və yazıçıların 3 ay əvvəl Bəylik kəndinə-doğma ocaqlarına qayıdan yerli sakinlərlə görüşməsi ilə davam edib. Sonra Abşeron Rayon İcra Hakimiyyətinin təşkilati dəstəyi ilə Abşeron rayonunda məskunlaşmış Qərbi azərbaycanlı ziyalılar, rayon gəncləri, Masazır, Qobu, Saray, Ceyranbatan, Mehdiabad ictimaiyyətinin nümayəndələri və rayon könüllülərindən ibarət yeniyetmələrlə görüş olub.
Növbəti tədbirimizdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universititində professor - müəllim heyəti ilə qazilərin, tələbələrin görüşü olub. Tamxil Ziyəddinoğlunun 1988-ci ildə 16 yaşındakən Qərbi Azərbaycanının Vedibasar mahalından erməni faşistləri tərəfindən qovulan Şaiq Məmmədovun keçdiyi şərəfli döyüş yoluna həsr edilmiş “Ölümü öldürənlər” filmi nümayiş olunub. Bu tədbirdə tələbələrə erməni-daşnaklarının 1905, 1918, 1947-1953 və son olaraq XX - ci əsrin 80- ci illərindən başlayaraq , Qərbi Azərbaycan türklərinə qarşı qəddarlığı, amansızlığı barədə məlumat verilib.

Yekunda isə tədbir iştirakçıları yazıçılar, jurnalistlər, tələbə-jurnalistlər olduğu üçün tam sərbəst şəraitdə hər kəs sualını verib, ürək sözlərini söyləyə bilib. Uzun illər AzTV və İTV-də müxtəlif vəzifələrdə çalışan Akif Cabbarlının 2013- cü ildə, ümidlərin qırıldığı zaman yazdığı " Biz o şəhərə qayıdacağıq" baslıqlı məqaləsinə Tamxil müəllimin yazdığı “Akif müəllim sizə yeni- yeni yaradıcılıq uğurları, bir də səbr diləyirəm. Səbrli olun ki, Kənanlarımız(Akif Cabbarlının nəvəsi) böyüsün. Kənanlarımız böyüsün ki, arzularımız çin olsun. Mən Şuşanı heç görməmişəm. Kənan balaya de ki, məni də Şuşaya aparsın, amma orada saxlamasın. Zəngəzura - öz dədə- baba yurduma yola salsın. Mən haqqa orada - doğulduğum torpaqda qovuşmaq arzusundayam. Çünki yaşamaq hüququm da, ölmək haqqım da ordadı. Siz deyirsiniz biz balaların böyüməsini gözləməməliyik. Əslində elədir. Amma həqiqət bambaşqadır, qardaş. Nə qədər ki, Azərbaycanın dövlət dilini bilməyən xarici işlər nazirimiz, Dövlətimizin himnini ya bilməyən, ya da oxumağa utanan generallarımız var bizi Şuşaya aparan olmayacaq.”
Sözün bu məqamında "Zəngəzur Cəmiyyətləri”İctimai Birliyinin sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Hacı Nərimanoğlu-"Şükürlər olsun ki, Şuşaya getdik”-deyərək sözə başlayıb. Deyib ki, həm də 44 günlük müharibənin rəmzi olaraq 44 Şəhid ailəsi üzvlərilə getdik. O şəhidlərin ailə üzvlərilə ki, Şuşa uğrunda döyüşüb Şuşaya çatmadan Şəhid olublar. Bəli, getdik, Azərbaycan Ordusunun qüdrəti, Dəmiryumruğun sayəsində, qardaşım Tamxilin “Vətən sənə canım fəda” layihəsini icra eləməyə getdik. Necəki Şuşaya getmişik elədə Zəngəzura gedəcəyik.
Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Leyla Calalova, Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru " Bütöv Azərbaycan" qəzetinin redaktoru İlham Məmmədli, Əməkdar jurnalist Az.Tv -nin əməkdaşı Azad Müzəffərli, Yazıçı, bir neçə hekayə və romanlar kitabının müəllifi, Az.TV- nin əməkdaşı Azər Qismət, tanınmış tədqiqatçı-hüquqşünas, “Müvəkkil” hüquq mərkəzinin sədri Səməd Vəkilov, "Uşaqların Gələcəyi Naminə" İctimai Birliyinin sədri Könül Quliyeva, müstəqil jurnalist Əntiqə Rəşid ( Aslan ), " Xudafərin" qəzetinin baş redaktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Şakir Albalıyev “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin müxtəlif dövrlərdə həyata keçirdiyi layihələrdən söhbət açıblar. Qeyd ediblər ki, “Dezinformasiyalar təhlükəsizliyimizə təhdiddir”, “Hərə bir əsgər, hər ev bir səngər” layihələri də ərazilərimizin işğalda olduğu vaxtlarda vacib missiya üçün həyata keçirilib. Bu gün yekunlaşdırılan "Qərbi Azərbaycanlı repressiya və soyqırım qurbanlarının tədqiqi" layihəsi də çox vacib, dövlətimizin yürütdüyü milli strategiyaya uyğundur. Əslində Azərbaycan tarixindən ayrı salınan Qərbi azərbaycanlıların irsinin tədqiqinə çox bğyük ehtiyac var. Odur ki, belə layihələr davamlı olmalıdır.
Tamxil müəllim mətbuat nümayəndələrinə bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Qeyri - Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maddi dəstəyindən əlavə, agentliyin icraçı direktoru Aygün xanım Əliyeva layihənin icrası zamanı lazım olan mənəvi, təşkilati dəstəyini də əsirgəməyib. Layihə rəhbəri layihənin icrası zamanı yerlərdə üzləşdikləri çətinlikləri keçmək üçün göstərdiyi operativ köməyə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının QHT- lərlə iş və kommunikasiya şöbəsinin QHT-lərlə iş sektorunun müdiri Tural Əliyevə minnətdarlıq edib.

Sonra Fikrət Orucov, Misir Aslanov və Vahid Gülmalıyev layihənin icrası zamanı göstərdikləri dəstəyə görə İctimai Birliyin təsis etdiyi “Vətənoğlu” Fəxri Diplomu ilə təltif olunublar. “Güllə səsinə açılan qapı” kitabı BAMF kitabxanasına və tələbə- jurnalistlərə hədiyyə edilib. Rəssam Firdovsi Hacıyev çəkdiyi əsgər portretini Hərbi Jurnalistlərə hədiyyə edərək, onlara çətin və şərəfli işlərində uğur arzulayıb. Rəsmi hissədən sonra üstünə QHT Agentliyinin loqosu həkk olunmuş tort kəsilib. Saat 12-dən toplaşan qonaqların çay süfrəsi arxasında davam edən şirin söhbətləri 16-30-a qədər uzanıb. Xatirə şəkli çəkdirilib.

Hüseyn İSAOĞLU,
yazıçı - publisist,
AYB-nin və AJB-nin üzvü.

Əcnəbi tələbələrlə "Miqrasiya qaydaları"mövzusunda tədbir keçirilib.

Azərbaycan Tibb Universitetində QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə "Azərbaycanda təhsil alan əcnəbi tələbələr arasında miqrasiya qaydaları,tibbi əlçatanlıq və ölkə tanıtımı mövzularında maarifləndirmə" layihəsi çərçivəsində tədbir keçirilib.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin və Şəhidlərimizin əziz xatirələrinin bir dəqiqəlik sükutla yad edilməsi ilə başlayan tədbirdə çıxış edən Universitetin xarici tələbələrlə iş üzrə dekanı Natiq Bayramov, Universitetdə tələbələr üçün yaradılan şəraitdən,yeniliklərdən danışdı və Dövlət Miqrasiya Xidməti əməkdaşlarının ali məktəblərdə əcnəbi tələbələrlə görüşlərinin əhəmiyyətini vurğuladı.
Layihə rəhbəri, DMX yanında ictimai şuranın üzvü Vidadi Fətullayev, 2025-ci ilin Azərbaycanda "Konstitusiya və Suverenlik" ili kimi qeyd edildiyini bildirdi və ölkəmizin ərazi bütövlüyü və suverenliyinin tam bərpasından sonra daha da artan iqtisadi inkişafımızın nəticəsi olaraq,ali məktəblərimizə təhsil almaq üçün gələn əcnəbi tələbələrin sayının hər il artdığını qeyd etdi.
Əcnəbi tələbələrlə keçirilən maarifləndirmə tədbirlərinin vacibliyindən danışan Dövlət Miqrasiya Xidmətinin Miqrasiya siyasəti və hüquqi təminat baş idarəsinin Hüquqi təminat idarəsinin rəis müavini Xəyalə Abbasova, Dövlət Miqrasiya Xidməti tərəfindən atılan addımlar və mövcud miqrasiya qaydaları barədə geniş məlumat verdi.
Tədbirdə iştirak edən əcnəbi tələbələri maraqlandıran suallar, DMX əməkdaşları tərəfindən ətraflı cavablandırıldı və miqrasiya qanunvericiliyinin əcnəbi tələbələrlə bağlı maddələrinə dair izahatlar verildi.
İştirakçılar, tədbirin keçirilməsinə dəstək olan QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyi, Dövlət Miqrasiya Xidməti və ATU rəhbərliklərinə minnətdarlıqlarını bildirdilər.

Vidadi Fətullayev,
"Miqrasiya Sahəsinin İnkişafı"İctimai Birliyinin sədri

Yurda uzanan yollarda

gənclik karvanı

“Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin layihəsi uğurla davam edir. “Qərbi Azərbaycan repressiya və soyqırımı qurbanlarının tədqiqi” layihəsi çərçivəsində növbəti tədbir Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetetində keçirilib. Tədbirdə əvvəlcə dövlətimizin müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda Şəhid olanların və repressiya, soyqırımı, deportasiya qurbanlarının xatirəsi ehtiramla yad edilib.

Azərbaycanın dövlət himni səsləndirilib. Layihənin məqsəd və məramı barədə məlumat verən “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin sədri Tamxil Ziyəddinoğlu Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin rəhbəliyinə göstərdikləri dəstəyə görə minnətdarlığını bildirib. Qeyd edib ki, layihəmizin məqsədi Azərbaycan tarixindən ayrı salınmış Qərbi azərbaycanlı repressiya, soyqırımı və deportasiya qurbanlarını tədqiq etmək, gənc nəsli ata yurduna qayıtmağa təşviq etməkdir. Növbəti tədbirimizin Pedaqoji Universitetə salınmasının isə rəmzi mənası var.

Beləki Qərbi Azərbaycanda Sovet dönəmində- ermənilərin yurdumaza hakim olduğu dövrdən sonra iş tapa bilən ali təhsillilər əsasən Pedaqoji Universitetin yetirmələri idi. Həm də burda təhsil alan tələbələrin əksəriyyəti sabahın anaları, ailədə də, məktəbdə də yetişəcək nəsillərimizin təlim-tərbiyəçisi olacaq qızlarımızdır.

Qonaqları salamlayan pedaqogika elmləri doktoru, dosent Nailə Hüseynova belə mühüm layihənin Pedaqoji Universitetdə keçirilməsinə və dövlətimizin siyasətinə verdikləri dəstəyə görə layihə rəhbərinə təşəkkür edib. 1988-ci ildə 16 yaşındakən Qərbi Azərbaycanının Vedibasar mahalından erməni faşistləri tərəfindən qovulan Şaiq Məmmədovun keçdiyi şərəfli döyüş yolundan bəhs edən “Ölümü öldürənlər” filmi nümayiş olunub. Filmin qəhrəmanı polkovnik Ş. Məmmədovun elə buranın məzunu olduğunu bildirməsi universitet kollektivi tərəfindən sevinclə və alqışlarla qarşılanıb.

Polkovnikin müəllimi pedaqoji elmlər doktoru, Əməkdar elm xadimi Fərrux Rüstəmov tədbirə qatılan qazilərə xüsisi ehtiramını bildirərək, doğulduğu Qərbi Azərbaycanda şahidi olduğu, eşidib, duyduğu dəhşətli hadisələrdən bəhs edib.

Layihənin eksperti- tarixçi Bəxşeyiş Ələmşahov erməni vandallarının qədim yurd yerlərimizdə törətdikləri vəhşiliklərdən, Zəngəzur mahalında başına gələnlərdən, 1988-ci ilin dəhşətlərindən və özünün 37 illik yurd həsrədindən danışıb. Filologiya elmləri doktoru, professor İbrahim Bayramov, filmin qəhrəmanı Şaiq Məmmədovun cəbhə yoldaşı Orxan Orucovun əmisi-pedaqogika elmləri doktoru Vidadi Orucov çıxış edərək uzun illər xalqımızın başına gətirilən bəlalardan, yaşadığımız faciələrdən söhbət açıblar. Xarici güclər tərəfindən Azərbaycanımıza sırınmış Qarabağ probleminin həlli yolunda üzləşdiyimiz çətinliklərdən, 44 günlük Vətən Müharibəsində qazandığımız zəfərdən danışıblar. O zəfərin qazanmasında payı olan qazi Ələkbər Məmmədov Şəhid əsgərinin son istəyi barədə xatirəsini danışarkən göz yaşlarına hakim ola bilməyib.

Qazilərlə tələbələrin bu müqəddəs təhsil ocağında görüşməsi professor-müəllim heyətini qürurlandırıb, bir az da duyğulu anlar yaşanıb.
Tədbirin rəsmi hissəsindən sonra tələbələrə son 200 ildə xalqımıza vurulan maddi və mənəvi zərərlərin əks olunduğu Bukletlər paylanıb. Tamxil Ziyəddinoğlu Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin kitabxanasına bağışladığı “Güllə səsinə açılan qapı” kitabını Nailə Hüseynovaya təqdim edib. Görüş iştirakçıları ilə xatirə şəkilləri çəkdirilib. Arzu edənlərə müəllif aftoqrafı verilib. Beləcə, İrəvana, Göyçəyə, Zəngəzura uzanan yollara daha bir gənclik karvanı çıxıb.
Hərbi Jurnalistlər Birliyinin mətbuat xidməti