Azərbaycan Tibb Universitetində əcnəbi tələbələr üçün miqrasiya qaydaları mövzusunda tədbir keçirilib.

ATU-da QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə "Azərbaycanda təhsil alan əcnəbi tələbələrin cəmiyyətə inteqrasiyası" layihəsi çərçivəsində növbəti tədbir keçirilib.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin və Şəhidlərimizin əziz xatirələrinin bir dəqiqəlik sükutla yad edilməsi ilə başlayan tədbirdə çıxış edən Universitetin xarici tələbələrlə iş üzrə dekanı Natiq Bayramov, miqrasiya qanunvericiliyində baş verən son yeniliklər barədə əcnəbi tələbələrin mütəmadi maarifləndirilməsinin əhəmiyyəti barədə məlumat verdi və tədbir iştirakçılarını qarşıdan gələn Milli Qurtuluş və Qurban bayramları münasibətilə təbrik etdi.

Layihə rəhbəri,Miqrasiya Əməkdaşlıq Platformasının Təhsil üzrə işçi qrupunun rəhbəri, "Miqrasiya Sahəsinin İnkişafı" İctimai Birliyinin sədri Vidadi Fətullayev ölkəmizdəki iqtisadi yükşəlişin,həmçinin təhsil sahəsində aparılan ardıcıl islahatların nəticəsi olaraq əcnəbi tələbələrin Azərbaycan universitetlərinə marağının ildən-ilə artdığını qeyd etdi.Azərbaycanda yaşayan bütün xarici ölkə vətəndaşlarının hüquq və azadlıqlarının tam şəkildə qorunduğunu vurğulayan layihə rəhbəri,əcnəbilərin cəmiyyətimizə inteqrasiyası sahəsində Dövlət Miqrasiya Xidməti, Elm və Təhsil Nazirliyi və digər dövlət və ictimai qurumların koordinasiyalı şəkildə həyata keçirdikləri tədbirlər barədə məlumat verdi.
Əcnəbi tələbələr arasında keçirilən maarifləndirmə tədbirlərinin vacibliyindən danışan Dövlət Miqrasiya Xidmətinin Miqrasiya siyasəti və hüquqi təminat baş idarəsinin Hüquqi təminat idarəsinin rəis müavini Xəyalə Abbasova, Dövlət Miqrasiya Xidməti tərəfindən əcnəbi tələbələrlə bağlı mövcud miqrasiya qaydaları və bu kateqoriyadan olan əcnəbilərin yol verdikləri hüquqpozmalar barədə danışıb.
Daha sonra, DMX Miqrasiya proseslərinin təhlili və informasiya təminatı baş idarəsinin Miqrasiya proseslərinin təhlili idarəsinin rəis müavini Sunay Quliyev, əcnəbi tələbələrlə bağlı elektron resurslardan istifadə qaydalarını əhatə edən təqdimatla çıxış edib.
Əcnəbi tələbələri maraqlandıran suallar Miqrasiya proseslərinin tənzimləmə baş idarəsinin Müvəqqəti olma və müvəqqəti yaşama icazələrinin verilməsi şöbəsinin baş inspektoru Nihad Kazımov tərəfindən ətraflı cavablandırılıb, miqrasiya qanunvericiliyinin əcnəbi tələbələrlə bağlı müddəalarına dair izahatlar verilib.
İştirakçılara maarifləndirici buklet və kitabçaların paylandığı tədbirin sonunda çıxış edənlər,görüşün keçirilməsinə dəstək olan QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyi, Dövlət Miqrasiya Xidməti və ATU rəhbərliklərinə minnətdarlıqlarını bildirdilər.
Vidadi FƏTULLAYEV,
"Miqrasiya Sahəsinin İnkişafı"ictimai birliyinin sədri

Ahıl və tənha vətəndaşlar dələduzluğa məruz qalır – DİN-dən XƏBƏRDARLIQ

Yaxın qohumlarının xəstə olması, müalicəsinə təcili pul lazım olması ilə bağlı vətəndaşlara kütləvi zənglər edilir.
DİN-in Mətbuat Xidmətindən verilən məlumata görə, naməlum şəxslər müxtəlif xarici, yerli nömrələrdən mobil və ev telefonlarına zənglər etməklə yaxın qohumları – övladı, bacısı, qardaşı, atası və anasının xəstəxanaların birində ağır vəziyyətdə olması ilə əlaqədar vətəndaşlara yalan məlumatlar verərək təcili ödəniş edilməsi üçün müxtəlif məbləğlərdə pul vəsaitləri tələb edirlər.
Cinayətkar şəxslər və qruplar tərəfindən əsasən ahıl, tənha vətəndaşlar hədəf seçilməklə, onların yaşadıqları ünvanlara kuryerlər göndərməklə tələb olunan vəsaitlər nağd və ya onlayn formada ələ keçirilir.
Qeyd olunanları nəzərə alaraq, diqqətə çatdırırıq ki, belə hallarla bağlı vətəndaşlar diqqətli olsunlar, daxil olan zənglər üzrə verilən məlumatları dəqiqləşdirsinlər, tanımadıqları şəxslərə pul vəsaitlərini verməsinlər.

Xəzərlə bağlı təxirəsalınmaz tədbirlər görülməlidir - Nazirdən çağırış

Son iyirmi il ərzində Xəzər dənizinin səviyyəsində müşahidə olunan azalma təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsini tələb edir və qlobal istiləşmənin mənfi nəticələrinin əyani sübutudur.
Bu barədə ekologiya və təbii sərvətlər naziri, COP29-un prezidenti Muxtar Babayev ADA Universitetində ilk dəfə keçirilən "Caspian Blue Horizons" tədbiri çərçivəsində "COP29 ərəfəsində iqlim dayanıqlılığı və Xəzərin dayanıqlılığı üçün elm və biznesin sinerjisi" mövzusunda keçirilən müzakirələrdə deyib.
"Caspian Blue Horizons Workshop " seminarının əsas məqsədi tətbiqi elmlər sahəsində ekspertlər və biznes nümayəndələri arasında əməkdaşlığa imkan yaratmaqdır. Onların qarşılıqlı fəaliyyəti Xəzər dənizində suyun səviyyəsinin azalması və ekoloji dəyişikliklərlə bağlı problemlərin həlli üçün innovativ həllərin və effektiv strategiyaların işlənib hazırlanmasına kömək edəcək", - o deyib.
Nazir qeyd edib ki, Xəzəryanı dövlətlərin nümayəndələri Tehranda imzalanmış Xəzər dənizinin dəniz mühitinin mühafizəsi üzrə Çərçivə Konvensiyası çərçivəsində monitorinq, qiymətləndirmə və məlumat mübadiləsinə dair Protokolun müzakirəsi üçün vaxtaşırı bir araya gəlirlər.
"Bu məsləhətləşmələr Xəzər dənizində ekoloji vəziyyətin monitorinqi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə olaraq seçildiyi gündən regionun digər ölkələri və maraqlı tərəflərlə də aktiv şəkildə qarşılıqlı fəaliyyət göstərir", - deyə o qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, COP29-a sədrlik çərçivəsində bütün tərəflərin mövqelərini dinləmək üçün dünyanın müxtəlif ölkələrində bir çox görüşlər keçirilib.
"Noyabrda СОР29-a uğurla ev sahibliyi etmək üçün bu qarşılıqlı fəaliyyəti davam etdirəcəyik", - deyə o əlavə edib.

''Nənəmin kəlağayısı'' kitabının təqdimatı keçirildi.

27 may, 2024-cü il tarixində Gəncliyə Yardım Fondunda Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin təşkilatçılığı ilə şair Brilyant Atəşin ''Nənəmin kəlağayısı'' kitabının təqdimatı keçirildi .
Tədbiri giriş.sözü ilə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin sədri Güllü Eldar Tomarlı açdı, vvətənimizin ərazi bütövlüyü,suverenliyi, azadlığı uğrunda canından keçən şəhidlırimiz bir dəqiqəlik sükuta edildi. Azərbaycan himni səsləndirilidi. ''Sazın Sözün Butası'' təşkilatının sədri, Gürcüstanın ''Şərəf'' ordenli şairi Səadət Buta, yazıçı, ədəbi təhlilçi Vaqif Osmanlı, Azərbaycan Televizyası və radiosunun əməkdaşı Ötərxan Eltac, MDPM İB-nin idarə heyətinin üzvü, şair Səringül Sadə, Gürcüstanın sabiq milıət vəkili Ramiz Bəkirov, ''Nur Ocağı'' ədəbi məclisinin sədri Sehran Süleymanova, şairlərdən- Rəqibə Qəvvas, Rövşən Xaləddinoğlu, Qulu Xaləddinoğlu, Ramilə Əliyeva, Xəzər Məsimov və başqaları çıxış.etdilər. Aşıqlardan Rafiz Məmmədov və Museyib İlhamoğlu Brilyant Atəşin şeirlərini saz üstə gözəl ifa etdilər. Sumqayyıt şəhəri, İsmət Qayıbov adına 1 saylı məktəbin şagirdi Fərman Əzizovun ifası alqışlarla qarşılandı. Kitab şairin sayca 4-cü kitabıdı. Tədbirdə lKİV nümayəndələri, saz-söz aşiqləri çıxış etdilər.
Sonda xatirə şəkili çəkildi.

Dövlət Komitəsində Miqrasiya Əməkdaşlıq Platformasının təmsilçiləri ilə görüş keçirilib

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə DövlətKomitəsinin sədri Bahar Muradova Miqrasiya Əməkdaşlıq Platformasının (MƏP) rəhbəri Azər Allahverənov və bu koalision təsisatın digər təsisçilər ilə görüşüb.
Qonaqları salamlayan Komitə sədri Bahar Muradova, görüş təşəbbüsünə görə təşəkkürünü bildirib. MƏP nümayəndələrinin Dövlət Miqrasiya Xidməti yanında ictimai şurada təmsil olunduğu dövrdə də fəallığına diqqət çəkən sədr, platformanın yaradılmasının müsbət bir təcrübə olduğunu qeyd edib. Əlavə edib ki, belə təşkilatların cəmiyyəti narahat edən müxtəlif sahələrə töhfə verəcəyinə, o cümlədən bu proseslə məşğul olan ictimai şuraların da sonradan belə platformalar yaratmasına təkan olacağına inanır.
Ölkəmizdə çox sayda vətəndaş cəmiyyəti institutunun fəaliyyət göstərdiyini vurğulayan B.Muradova qeyd edib ki, qeyri-hökumət təşkilatları konkret istiqamətlər üzrə peşəkarlaşmalı, müvafiq sahənin işinə töhfə verməli və belə əməkdaşlıq platformalarının yaradılmasında yaxından iştirak etməlidir.
Tarixi Zəfərin ölkəmizdə hər bir sahədə daha sürətli inkişafa təkan verdiyini vurğulayan sədr, dövlət orqanlarının fəaliyyət sahələrinə uyğun olaraq qarşılıqlı əməkdaşlıq etdiyinə diqqət çəkib. O, çıxışının sonunda müvafiq sahələr üzrə birgə layihələrin, tədbirlərin həyata keçirilməsində maraqlı olduğunu qeyd edib və İctimai Birliyin gələcəkdə Komitənin fəaliyyət istiqamətləri ilə bağlı məsələlərə daha geniş yer ayıracağına ümidini ifadə edib.
Səmimi qəbula görə təşəkkürünü bildirən "Avrasiya Miqrasiya Təşəbbüsləri Platforması" İctimai Birliyinin sədri və Miqrasiya Əməkdaşlıq Platformasının rəhbəri Azər Allahverənov, təşkilatın yaradılması tarixindən və qısa müddətdə həyata keçirdiyi layihələrdən danışıb. Miqrasiya sahəsinin çoxşaxəli və maraqlı bir sahə olduğunu deyən sədr, Azərbaycanda miqrasiya proseslərinin aktiv olduğunu qeyd edib. Təşkilatın reallaşdırdığı layihələrin nəticələrindən söz açan A.Allahverənov, bir sıra statistik göstəriciləri diqqətə çatdırıb, gələcəkdə fəaliyyət istiqamətlərinin daha da genişlənəcəyini bildirib. O, Azərbaycanda bu sahədə yeganə təşkilat olan MƏP-in Komitə ilə əməkdaşlığa önəm verdiyini, hər zaman dəstək göstərməyə hazır olduğunu vurğulayıb.
Görüşün davamında Komitənin yenilənmiş Uşaq Məlumat Bankı, gender bərabərliyinin təmin olunması, erkən uşaqlıq dövründə inkişaf, vətəndaşların ailə üzvlərinin repatriasiya və readmissiyası istiqamətində fəaliyyəti, Azərbaycan hökuməti adından beynəlxalq təşkilatlar qarşısında təqdim etdiyi hesabatlarla bağlı məlumat verilib və müvafiq sahələrdə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib.

Hüquqşünas Səmədoğullarını ziyarət edib

Tanınmış hüquqşünas, Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin sədri Səməd Vəkilov Birinci Fəxri Xiyabanda uyuyan Azərbaycanın xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun, Azərbaycanın xalq yazıçısı Yusif Səmədoğlunun və Azərbaycan filosofu, ictimai xadim, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Heydər Hüseynovun məzarlarını ziyarət edib.

Səməd Vəkilov onunla bərabər ziyarətə gələn dostlarına sağlığında Vaqif əmi deyərək müraciət etdiyi mərhum Vaqif Səmədoğlu ilə bağlı xatirələrini bölüşüb. Heydər Hüseynovun məzarı başına gəlincə, Qərbi Azərbaycan İcması Qadınlar Şurasının üzvü, İrəvan Şəhər İcmasının sədri, filologiya elmləri doktoru, professor Fəridə Səfiyevanın mərhum filosovun həyat və fəaliyyətindən bəhs edən- “Bir ömrün izi ilə” adlı mükəmməl bir kitab yazdığını bildirib.

GENDER BƏRABƏRLİYİ NƏDİR?

Mətbuatda ara sıra ölkədə gender bərabərliyinin təmin edilməsi tələbi barədə, xüsusilə ali təhsilli, elmi dərəcəli qadınlar tərəfindən yazılara, çıxışlara, müsahibələrə rast gəlmək olur. Lakin onların məzmununa diqqət yetirdikdə çox vaxt qadınların da kişilərlə eyni nisbətdə, əsasən də yüksək professionallıq, intellektual səviyyə, həm də ciddi məsuliyyət tələb edən vəzifələrə irəli çəkilməsi tələbi irəli sürdükləri məlum olur. Bu mövzunu qabardan ikinci bir kateqoriyalı qadınlar isə cəmiyyətimizdə müğənni, aktrisa, günümüzdə şairə sayılıb öz «mədəniyyət», «mənəviyyatı», «əxlaqı» ilə seçilən məşhurlardır ki, onların gender bərabərliyi barədə düşüncəsi isə əslində cəmiyyətdə qadınların yüngül həyat sürməsinin qanuniləşdirməsi və bunun adi, normal hal kimi qiymətləndirilməsinin təmin edilməsi anlamına gəlir. Sadə ifadə ilə desək gender bərabərliyi, kişi və qadınının iqtisadi-ictimai bərabərliyi anlamındadır.
Bəs əslində gender bərabərliyinin məzmunu, mahiyyəti nədən ibarətdir? Bəşəriyyət öz inkişaf tarixində gender bərabərliyinin hansı mərhələlərini keçmiş və gender bərabərliyinin bu inkişaf mərhələlərində onun ayrılmaz peyki olan mənəvi və əxlaqi dəyərləri necə dəyişir? Gender bərabərliyinin real məzmunuu tam anlamaq üçün onun iki müstəvilə, ailə və cəmiyyətdə bərabərliyinin məzmunu və təmin edilmə qaydaları fərqləndirilməlidir. Belə ki, gender bərabərliyinin hər iki müstəvidə mövcudluğunun təmin edilməsi üsul və qaydalarında fərqlər mövcuddur. Bundan başqa, cəmiyyətdə və ailədə gender bərabərliyi ictimai sistemdə hüquqi hadisə olaraq da ortaya çıxsa da, onların hər iki müstəvidə maddi təminatının xarakteri bütövlükdə cəmiyyətin, iqtisadi sisteminin məzmun və mahiyyətindən birbaşa asılıdır. Yəni, hər bir cəmiyyətin iqtisadi-ictimai quruluşu cəmiyyətdə gender bərabərliyinin də məzmun və xarakterini müəyyən edir. Buna görə də hər bir quruluşun mahiyyətindən irəli gəlib, onun hakim ideologiyası olaraq, həmin quruluşun məqsədlərinə xidmət edən ideologiyada da gender bərabərliyinə fərqli yanaşmalar mövcuddur.
Gender bərabərliyinin əsas elementi bütün iqtisadi-ictimai quruluşlarda ailədə və cəmiyyətdə qadınlar və kişilər arasında mövcud olan əmək bölgüsüdür. Cəmiyyətdə ilk əmək bölgüsü hələ ibtidai icma quruluşunda yaranmışdır. Düzdür, kortəbii, instiktiv olaraq yaranan əmək bölgüsü hər zaman, bu gün də heyvan cütlükləri və sürülərində də mövcuddur. Lakin bu əmək bölgüsü şüurlu əmək bölgüsü olmayıb, onların mövcudluq tələbatından instiktiv olaraq yaranan əmək bölgüsüdür. İbtidai icma cəmiyytəində yaranan əmək bölgüsü də heyvalarda olduğu kimi mövcudluq zərurətindən yaranaraq, təbiətdə özünün istehlak tələbinə yararlı olan nemətləri əldə etməkdən, tarixən qısa bir zaman ərzində əmək vasitələrindən istifadə etməklə maddi nemətlər istehsal edərək, bu prossesdə əmək bölgüsünü tətbiq etməyə başlamışdır. Həm də bu əmək bölgüsü dövrün istehsal səviyyəsinə uyğun sadə əmək bölgüsü olsa da, bu gün gender bərabərliyi deyilən qadınlar və kişilər arasında, təkcə onların təbii, fiziki xüsusyyətlərini nəzərə almaqla müəyyən edilməklə bitməyib, uşaqların, qocaların da təbii durumunu nəzərə alan əmək bölgüsü olaraq yaranıb.
İbtidai icma quruluşunun son mərhələsində xüsusi mülkiyyətin yaranması ilə bərabər, öz mövcudluğunu bu mülkiyyət əsasında təmin edən cütlüklərin icmadan ayrılması ilə müstəqil fərdi ailələrin yaranması prossesi baş verir. Ailənin yaranması da məhz matriarxat dövrünün patriarxat dövrü ilə əvəz edildikdən sonra başlanır. Çünki, matriarxat dövründə insanların əsas qida mənbəyi müxtəlif bitkilər olduğundan və qadınlar sərbəst olaraq bu işlə məşğul olduğundan, ailə anlayışı nəinki bu gün təsəvvür etdiyimiz formada, hətta patriarxat sistemin ilk dövrlərində mövcud olan ailə forması ilə üst-üstə düşmür. Matriarxat dövrünün ailəsi bu gün heyvan cütlüklərində olan ailə məzmununa daha yaxın bir formada mövcud olmuşdur. Belə ki, matriarxat dövründə qadınların ayaqlarına zınqırov bağlayaraq axşamlar nəsil artırmaq üçün özünə tərəf axtarıb seçməsi kimi faktlar məlumdur.
Patriarxat dövrü isə artıq ovçuluq, heyvandarlıq kimi sahələrin meydana gəlməsi ilə birbaşa əlaqəli olaraq meydana gəldiyindən, ailədə kişi ilə qadın arasında əmək bölgüsünün məzmunu da tamamilə dəyişir. Belə ki, ovçuluq, əkinçilik, heyvandarlığın yaratdığı ictimai əmək bölgüsü, ailədə kişi ilə qadın arasında olan ailədaxili əmək bölgüsünün məzmununu da müəyyən edirdi. Çünki, kişi gün ərzində çöldə ov edir, heyvan otarır, əkinçiliklə məşğul olur, qadın isə evdə bişirir, toxuyur və ailəyə məxsus olan ev təsərrüfatı işlərini görürdü. İbtidai icma quruluşunun dağılması və quldarlıq quruluşunun yaranması arasında olan bu dövrdə qadınların ictimai əmək bölgüsündən kənarlaşdırılaraq, ailə çərçivəsində mövcud olan ailədaxili əmək bölgüsündə, həm də ağır pay sahibinə çevrilməsi, istər ictimai əmək bölgüsü, istərsə də ailədaxili əmək bölgüsündə qadınların payına düşən ədalətsizliyin əsas başlanğıcı olub, müəyyən fərqlə bu günə qədər davam etməkdədir.
Quldarlıq quruluşunun yaranması və bu quruluşun mahiyyətinə uyğun olaraq yaranan müxtəlif dinlər ideoloji cəhətdən bütün insanları allahın qulu, reallıqda isə cəmiyyətdə əhalinin mütləq çoxluğunu təşkil edən imkansız təbəqələri, hakim və sərvt sahiblərinin qulu elan etdikdən sonra həm ictimai, həm də ailədaxili əmək bölgüsündə gender bərabərsizliyinin ən ağır fiziki və huquqi hissəsi qadınların payına düşdü. Quldarlıq quruluşunu əvəz edən feodalizm iqtisadi-ictimai quruluşu da gender bərabərliyində hər hansı bir əhəmiyyətli dəyişiklik baş vermədi. Belə ki, feodalizm quruluşu qulu inzibati cəhətdən felən azad etsə də, onun əməyi feodalın mülkiyyətində qalırdı. Təhkimli isə qul statusu daşıdığı dövrdə özünün və ailəsinin qul hüququ çərçivəsində mövcudluğunun qul sahibi tərəfindən təminatını da itirərək, mülkiyyətsiz insanın mövcudluğunu təmin etməyin yeganə vasitəsi olan şəxsi əməyinin də 3/5 hissəsini feodala verməyə məcbur olduğundan özünün və ailəsinin mövcudluğunun təmin edilməsi, qul olaraq mövcud olmaqdan daha çətin idi.
Digər tərəfdən, feodalizm quruluşunda bütün insanları ideoloji cəhətdən allahın, faktiki olaraq onun «yerdəki kölgəsi» olan hakimi mütləqin qulu elan edən din, dövlət mexanizmində də mötəbər mövqe tutaraq mülkiyyətsiz, mülkiyyətli, təhkimli insanların mühakiməsini həyata keçirir, cəmiyyət üzvlərinin mənəvi, əxlaqi dəyərlərini də dinin məzmunu, mahiyyəti tələblərinə uyğun olaraq qul mənəviyyatı və əxlaqı aşılayırdı.
Əmək alətlərinin çox primitiv, istehsal prosseslərinin məhsuldarlığının çox aşağı olduğu, hər bir insanın özünün və ailəsinin mövcudluğunu təmin edilməsinin əsas mənbəyi ev təsərrüfatları idi. Ev təsərrüfatlarında isə adətən işin əsas ağırlığı qadının üzərinə düşürdü. Bu səbəbdən ailədaxili əmək bölgüsündə gender bərabərliyindən söhbət belə gedə bilməzdi. Cəmiyyətin özünün iqtisadi-ictimai sisteminin məzmunu da qadınların ictimai əmək bölgüsündə nəinki gender bərabərliyini, hətta, ümumiyyətlə qadınların iştirakını istisna edirdi.
16-17-ci əsrlərdə Avropada kapitalizm quruluşunun yaranması özündən əvvəlki quruluşlarla müqayisədə insanların inzibati cəhətlə birlikdə onların əməyinin də azad edilməsi, elmi-texniki inkişafın sürətlənməsini və onun nəticələrinin istehsala tətbiq edilməsinə rəvac verdi. Nəticədə müxtəlif iri sənaye və xidmət sahələrinin yaranaraq genişlənməsi nəinki qadın, hətta uşaq əməyinə belə tələbatı kəskin artırmaqla, qadınların ictimai əmək bölgüsündə iştirakını labüd etdi. Bu günə kapitalizm quruluşuna malik olan ölkələrdə, xüsusilə Avropanın iqtisdai-ictimai cəhətdən ən inkişaf etmiş ölkələrin qanunvreiciliyi hüquqi cəhətdən nisbi gender bərabərliyi yaratmaqla bərabər müəyyən iqtisadi mexanizmlər vasitəsilə müəyyən səviyyəli maddi əsaslar da yaradır. Bununla belə heç bir cəmiyyətdə mütləq gender bərabərliyi mövcud deyil.
Mütləq gender bərabərliyinin istər ictimai əmək bölgüsündə, istərsə də ailədaxili əmək bölgüsündə mövcudluğunu təmin etmək mümkün də deyil. Bunun da əsas və həlledici səbəbi qadın və kişinin yaranışından onlarda olan xüsusiyyətlərin müxtəlifliyi olub, bu müxtəliflikdən irəli gələrək həm ictimai əmək, həm də ailədaxili əmək bölgüsündə mütləq gender bərabərliyini istisna edir. Elm və texnika inkişaf edib, insanların həyat tərzi və şəraitinin, eləcə də şüur səviyyəsinin yüksəlməsi ictimai və ailədaxili gender bərabərliyi səviyyəsini əhəmiyyətli dərəcədə yaxınlaşdırır.
Gender bərabərliyi məsələsində iki müxtəlif məqamı da nəzərə almaq zəruridir. Bunlardan birincisi, dövlətin qanunvericiliyində hər bir cəmiyyətdə konkret istehsal, xidmət və sair sahələrinin səviyyəsi və özəl xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla, ona uyğun olaraq mümkün ola biləcək gender bərabərliyi səviyyəsini reallaşdırmağa qadir olan iqtisadi-ictimai, o cümlədən hüquqi mexanizmlərin yaradılmasıdır ki, bu funksiya dövlətin üzərinə düşür.
İkinci məqam isə, ailədaxili gender bərabərliyinin təmin edilməsidir. Ailə hər bir xalqın, millətin, ümumiyyətlə bəşərin daimi mövcudluğunun əsası olmaqla bərabər, həm də cəmiyyətdə mikrodövlətlər çoxluğu olmaqla, hər bir dövlətin tərkib hissəsidir. Ailə daxilində baş verən prosseslərin ictimai maraqlar və prosseslərlə birbaşa bağlı olan hissəsi dövlət qanunvericiliyinə əsasən nizamlanır. Hər bir ailənin konkret şəraiti çərçivəsində qadın və kişinin şəxsi xüsusiyyətlərindən irəli gəlib, müxtəlif situasiyalarda yaranan, dövlətin qanunvericiliyi ilə tənzimlənməsi konkret olaraq mümkün olmayan çoxsaylı, çoxistiqamətli, çalarlara malik olan prosses və hadisələr isə hər bir ailədə kişi və qadın arasında mövcud olan real imkan, münasibət və qaydalara əsasən tənzimlənir. Ailədaxili gender bərabərliyi məhz bu qaydada tənzimlənir.
Ailədaxili gender bərabərliyini tənzimləyən kişi və qadının münasibəti isə əsasən onların hər birində mövcud olan mənəvi və əxlaqi dəyərlərin məzmun və mahiyyəti ilə müəyyən olur. Lakin bütün iqtisadi-ictimai quruluşlarda mənəvi və əxlaqi dəyərlərin dayanıqlılığının kütləvililiyinin təmin edilməsində insanın azadlığının maddi və inzibati əsaslarının olması da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İctimai və ailədaxili gender bərabərliyinin məzmununda olan hər iki məqamın çərçivəli və səviyyəsi cəmiyyətdə mövcud olan iqtisadi-ictimai quuluşun məzmunu və mahiyyətindən asılı olaraq müəyyən edilir.
Fərdi və dövlət quldarlığı, fərdi və dövlət feodalizmi, eləcə də iqtisadi-ictimai quruluşunun idealist və materialist dini əsaslarla müəyyən edilib idarə edilən cəmiyyətlərdə gender bərabərliyinin mövcudluğu mümkün olmadığından mən buna toxunmuram. Hətta dünyəvi (materialist) dinlərin (partiyaların) ideologiyası üzərində qurulan və bu gün tender bərabərliyinin, mədəni, mənəvi, əxlaqi dəyərlərinin insan azadlığı, demokratiya, vicdan azadlığı və s. bütün dünyaya etalon kimi sırınan iqtisadi-ictimai quruluşlarında belə gender bərabərliyinin yüksək səviyyədə təmin edilməsi mümkün deyil. Çünki, bu iqtisadi-ictimai quruluşlarda gender bərabərliyinin maddi təminatının dayanıqlı təmin edilməsi üçün zəruri olan iqtisadi və hüquqi mexanizmlər mövcud deyil. Məhz bu səbəbdəndir ki, cəmiyyətdə gender bərabərliyinin təmin edilməsinin bu əsas elementlərinin olmamasından obyektiv olaraq yaranan boşluqları ictimai nəzərdən yayındırmaq məqsədilə ifrat məzmun və çərçivəsi «insan azadlığı», «demokratiya» şüarları altında, əslində gender bərabərliyinin əsas elementləri olan mənəvi və əxlaqi dəyərləri sahəsində anarxiyaya şərait yaradırlar. Məhz bunun nəticəsidir ki, bütövlükdə Qərb ölkələri bu gün homoseksualizm, «holland ailəsi» adlandırılan iki kişinin bir qadınla və əksinə olan tərkibli ailələr, cəmiyyət üzvlərinin təbii artımında anormallıq, cəmiyyət və dövlət üçün təhlükəli olan digər problemlərlə üzləşmişlər. Buna görə də ictimai və ailədaxili gender bərabərliyinin, əlbəttə ki, kişi və qadının təbii fiziki və funksional xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması da daxil olmaqla, normal bərabərliyini təmin etmək üçün ilk növbədə dövlətin iqtisdai və hüquqi sistemində bu bərabərliyin mövcudluğunu təmin edə biləcək iqtisdai və hüquqi mexanizmlər olmalıdır. Bundan başqa xüsusilə ailədaxili gender bərabərliyinin mühüm əhəmiyyəti olan mənəvi və əxlaqi dəyərlərin hər hansı bir idealist və ya materialist dinlər əsasında deyil, hər bir cəmiyyətin iqtisadi-ictimai quruluşunun məzmun və mahiyyətinə və cəmiyyətin iqtisadi-ictimai inkişaf səviyyəsinə uyğun olaraq ancaq elmi əsaslarla müəyyən edilməlidir. Ona görə də, mənəvi və əxlaqi dəyərlər daim hər bir cəmiyyətin iqtisadi-ictimai quruluşunda gedən inkişaf prossesi ilə birlikdə, bu inkişafın məzmun və mahiyyətinə uyğun olaraq dəyişən amillərdir.
Bəs Azərbaycanda gender bərabərliyinin mövcud vəziyyəti nə yerdədir? Azərbaycanın 71 il dövlət quldarlığı iqtisadi-ictimai quruluşuna malik olan rus imperiyasının əsarətində olduğu dövrdə bu dövlətin mahiyyətinə uyğun iqtisadi, ictimai, ideoloji tələblər çərçivəsində ictimai və ailədaxili gender bərabərliyini total şəkildə təbliğ, tətbiq edərək, 1200 il feodalizm quruluşu şəraitində islam dininin məzmunu, tələb və qaydaları əsasında cəmiyyətdə formalaşıb, insanların şüurunda, həyat tərzində, adət və ənənələrində dərin kök atmış gender bərabərsizliyini hətta öz quruluşunun tələblərinə uyğun tam dəyişdirə bilməsə də, əhalinin kütləvi şəkildə maarifləndirilməsi, vətəndaşların qul hüququ çərçivəsində mövcudluğunu təmin edən əmək haqqı ödənilən işlə təmin edə bilməsi, qadınların ictimai əmək bölgüsündə kütləvi iştirak etməsi və qadınları son dərəcədə aşağılayan mənəvi və əxlaq normalarının ən azından, əsasən aradan qaldırılması ilə nəticələndi. Həm də insanların, o cümlədən qadınların şüurunu, zehnini islam dininin altıncı əsr səviyyəsində qandalladığı əsarət zəncirindən xilas etdi. Bununla birlikdə vətəndaşların zehninə dövlət quldarlığı ideologiyası olan «bolşevizm» yeridilməsi və dövlət quldarlığı quruluşunun normal gender bərabərliyini maddi cəhətdn nəinki təmin edilməməsi, hətta əvvəlcədən düşünülmüş şəkildə rəsmən qul statusu səviyyəsində çox ciddi olaraq çərçivələnməsi cəmiyyətdə normal gender bərabərliyinin, eləcə də onun mənəvi, əxlaq dəyərlərinin yaranmasına imkan vermədi.
SSRİ dağılıb ölkəmiz nisbi də olsa müstəqillik qazanandan sonra ermənilərin Rusiyanın, İranın bilavasitə köməyilə Respublikanın ərazilərinin 20 faizini işğal etməsi, ölkədə iqtisadi-ictimai strukturlarının bir hissəsi ölü, bir hissəsi iflic, bir hissəsində də anarxiya hökm sürdüyündən, işsizliyin ölkə əhalisinin böyük çoxluğunu əhatə etməsi şəraitində müxtəlif qruplar arasında çox sərt hakimiyyət savaşı gedirdi.
Gender bərabərliyini real olaraq təmin edə biləcək bir quruluşla əvəz edilmədikcə məsələnin köklü səbəb və şərtlərinə bələd olmadan, mətbuatda kimlərinsə dövlətdən gender bərabərliyini, yəni, ictimai əmək bölgüsündə qadınlara kişilərlə bərabər iştirakına şərait yaradılmasının reallaşması mümkün olmayan idealist şüar olaraq qalacaq.
Şapur QASİMİ
29.03.2024
+99455 522-36-15

Bu gün Cahidin doğum günüdür. Onun 10 yaşı olur.
Cahidi ad günü münasibətilə atası Sərdar, anası Seyidə, qardaşı Can, Hidayət, bacıları Jalə, Aytəkin və babaları,nənələri təbrik edirlər, uğurlu xoşbəxt, sağlam həyat yaşamağı arzulayırlar!

Təşkilatlar “Psixoloji Yardım Ayı”nı davam etdirir

Bəşəriyyət tarixən ailəni hər bir cəmiyyətin əsasını təşkil edən bir ittifaq kimi dəyərləndirib. Qədim zamanlardan bəri ailə anlayışı Azərbaycan cəmiyyəti üçün də xüsusi dəyər kəsb edir. Təəssüf ki, boşanmaların günbəgün artması və ailə quranların sayının azalması ailəyə olan dəyərin dəyişməsindən xəbər verir. 2024- cü ilin ilk ayında 3657 nikah və 1729 boşanma halları qeydə alınıb. Məlum rəqəmlər ötən ilin müvafiq ayı ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə nikahların sayı azalaraq 4,6-dan 4,2- yə düşməsinin, boşanmaların sayının isə 1,6-dan 2,0-a qədər artdığını təsdiqləyir.

Butov.az xəbər verir ki, bütün bunlardan nəticə çıxararaq gənclərdə ailə quran zaman, evliliyin motivinin düzgün seçilməsi, qərar verərkən nəzərə alınan amillərə diqqət edilməsi və s. bu kimi məsələlər əslində boşanmanın profilaktikasını təşkil edir. Çünki boşanma qərarı alınandan sonra, profilaktika çox vaxt nəticə verməyə bilir. Ona görə də boşanmanın profilaktikası evlilikdən əvvələ təsadüf edir.
Bu məqsədlə, gənc ailələr, ailə qurmaq ərəfəsində olan hər kəs üçün xeyriyyə tədbiri - “Psixoloji Yardım Ayı” davam edir. “Uşaqların Gələcəyi Naminə” İctimai Birliyinin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən “Psixoloji Yardım Ayı”nın əsas məqsədi xidmətin əlçatanlığını təmin etmək üçün hər kəsin ödənişsiz psixoloji bilik və səriştələrinin birbaşa üsullarla artırılması istiqamətində təlimlər, mühazirələr və konsultasiyaların həyata keçirilməsidir.
Tədbir təcrübəli mütəxəssis, “Sabaha ümidlə” Psixoloji Dəstək İctimai Birliyinin sədri, psixoloq Nərminə Cəfərovanın iştirakı ilə aşağıdakı ünvanda keçirilir:
Bakı şəhəri, Mətbuat prospekti, 529-cu məhəllə, “Azərbaycan” Nəşriyyatının binası, 6-cı mərtəbə, otaq 222. Əlaqə telefonu: 0503223869.

BQU-da “Uşaqların doğulanadək cins seçiminə YOX deyək” mövzusunda tədbir keçirildi.

13 mart 2024-cü il tarixində Bakı Qızlar Universitetində Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin “Uşaqların doğulanadək cins seçiminə YOX deyək! ” mövzusunda tədbiri keçirilmişdir.
Tədbiri giriş sözü ilə açan universitetin rektoru prof. Sevinc Rəhimova Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin sərəncamından irəli gələn sosial əhəmiyyətli tədbirlər barəsində ümumi məlumat verdi. O, bildirdi ki, gender bərabərliyinin pozulması və oğlan uşaqlarına verilən dəyərin üstünlük təşkil etməsi ölkəmizdə narahatlıq doğuran problemlərdən biridir. Daha sonra cəmiyyətimizdə bu cür hallara qarşı həyəcan təbili çalmağın və cins seçiminin qarşısının alınması barəsində maarifləndirici tədbirlərin keçirilməsinin vacibliyini vurğuladı.

Sonra təqdimat üçün söz Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin Ailə məsələləri şöbəsinin müdir müavini Kamila Əliyevaya verildi. O, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsinin selektiv abortlar və doğulan uşaqların cinsinə görə sayı haqqında rəsmi statistik məlumatlarını iştirakçılara çatdıraraq bildirdi ki, müasir tibbi texnoloji vasitələrindən sui-istifadə edilməsi, oğlan uşaqlarına üstünlüyün verilməsi ölkəmizdə demoqrafik problemlərə gətirib çıxarmışdır. Oğlan uşaqlarına daha çox, qızlara isə əksinə, daha az verilən dəyərlərə haqq qazandıran inanclara toxunaraq gender stereotiplərin aradan qaldırılması, dünyaya gələn uşaqlar arasında cinsə görə nisbətin pozulması, eləcə də erkən nikahların, həmçinin qızların təhsildən yayınması hallarının qarşısının alınması kimi məsələlərin Dövlət Komitəsinin qarşısında duran ən vacib məsələlərindən biri olduğunu vurğuladı və bu sahədə görülən işlərdən, həyata keçirilən layihələrdən danışdı.

Daha sonra Mərkəzi Klinikanın həkim-ginekoloqu Fidan Həsənova “Selektiv abortun fəsadları” mövzusunda çıxış edərək ümumi tendensiyaya əsasən ən çox geniş yayılmış qohum evliliklərindən, bu evlilik sayəsində müxtəlif dərəcəli xəstəliklə dünyaya gələn uşaqlardan, hamiləliyin süni şəkildə pozulmasının fəsadlarından danışaraq sağlam düşüncələrə əsaslanan nikahın nə qədər mühüm olduğunu iştirakçıların diqqətinə çatdırdı.
Tədbirdə tədris işləri üzrə prorektor prof. Hava Abdullayeva da çıxış edərək gənc qızlara arzu və tövsiyələrini bildirdi.
Tədbirin sonunda Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə hazırlanmış qızlarımıza verilən dəyər və sevgidən ibarət videoçarx izlənildi.