PUBLISISTIKA – POEZIYANIN

MƏNƏVI QIDASIDIR.

Özbəkistan Jurnalistlər birliyinin Namangan vilayəti bölməsinin sədri, Yazıçılar İttifaqının üzvü, “Namangan həqiqəti” qəzetinin ədəbiyyat və incəsənət şöbəsinin müdiri Nasircən DEHQONOV (Nasir ABBAS) ilə müsahibə.

- İfadə etdiyiniz poetik aləmdə həsrət, iztirab, səbrlilik, ümid hisslərinin hansı üstündür?
-Hisslər sanki on səkkiz min aləmin zərrələri kimidir – rəngarəng və təkrarsız. Lakin poetik yaradıcılığımda hansının daha çox hiss olunduğu barədə düşünməmişdim. Əgər sualınıza cavab olaraq danışmalı olsam – həsrət… gələcəyə duyulan həsrət. İztirab da ön sıradadır. Axı arzusu, amalına çatmaq istəyi olmayan insan olmadığı kimi, iztirabsız insan da yoxdur. Xüsusilə şairlik, iztirabın sadiq dostu kimi daim insanın ruhunu müşayiət edir. Çünki iztirab bəzən ruhunun sıyrılmış qatlarını bərpa edir, onu saflaşdırır. Elə anlar olur ki, hisslərin savaşında səni saflaşdıracaq iztirabları arzulayırsan, hətta onlara ehtiyac duyursan.
Səbr... Bəs səbr nədir? Mən anlayıb dərk etdiyim səbr duyğusunu başqalarına izah edə bilməməyin çətinliyini yaşayıram. Ona görə də səbr mövzusu açılanda, sinəmdən sanki “səbr nədir?” sualı axır... Hələlik üç poetik toplum çap olunub. Onlardan birinin adı “Səbrin təbəssümü”dür.

Nə qədər ki, səndən iztirab gəldi,
Mən bu dünyadan yaxşılıq gördüm.
Səbir gülümsəyir sənin bağrında,
Mənim hər nəfəsim bir nisgil, bir dərd…

Ümid – mənim xilaskarımdır. Bu duyğu həyatsevərliyin, quruculuğun, yaradıcı düşüncənin, insanlığın damarlarında axan bitib-tükənməz bir gücdür, qaranlıqlarda yanan nur, eşq və inamın köküdür.
- Namangan ədəbi mühiti necə idi?
- Namanganda ali təhsil aldım. Ədəbiyyatla məşğul olan insan üçün paytaxt – Daşkənd və digər böyük şəhərlərin “havası”nın nə qədər zəruri olduğunu daha gənclik çağlarımdan hiss etmişdim. Lakin ötən əsrin 80-ci illərində tanışlıq və korrupsiyanın açıq-aşkar çiçəkləndiyi bir dövrdə ailə vəziyyətimə görə Daşkəndə gedə bilmədim. Anam çox öyüd-nəsihət verərdi. Atam isə dürüst, prinsipial bir insan idi – xalq dilində desək, "kommunist" idi. Əslində məktəbi bitirən kimi Daşkəndə gedib oxumaq imkanım vardı... Bu nisgil tez-tez qəlbimi didib-dağıdır.
Ozod Şarofiddinov, Matyoqub Qoşconov, Rauf Parfi, Erkin Vohidov, Şavkat Rəhmon, Xurşid Davron, Abdulla Oripov, Həlimə Xudoyberdiyeva... onların Daşkənd ədəbi mühitində necə güclü simalara çevrildiyi göz önündədir.
Sualınıza dönsək: Mən Çortoq rayonundan vilayət mərkəzinə işləməyə gələndə artıq qırx yaşa yaxın idim. Rayon qəzetində çalışaraq yerli səviyyədə jurnalist və şair kimi tanınırdım. Vilayət mərkəzinə isə mənəvi müəllimim, o dövrdə “Xalq irodəsi” qəzetinin baş redaktoru Mahmudjon Parpiyevın dəvəti ilə gəldim.
Özbəkistan Xalq şairi Həbib Sədulla, dramaturq və publisist Abdulla Cabbor, ustad şair Ziyovuddin Mansur, həmçinin ədəbi mühitin sütunlarından biri olan professor Odiljon Nosirov, İsmatullo Abdulla, Əlixon Xəlilbekov, NamDU müəllimləri Mahmudjon Mamurov, Qodirjon Nosirov, xalq artistləri Kamoliddin Rəhimov, Ürinboy Nuralıyev, şairə Dilbar Bonu ilə tanış oldum. Onların məhəbbət və diqqətindən bəhrələndim. Təhsil fədailəri Nazimjon Qozokov, Həbibullo Ubaydullayev, Dilşoda Dadajanovalardan ruhlandım. Xüsusilə “Özbəkistan səsi” qəzetinin vilayət müxbiri kimi qazandığım uğurlarda Namanganın ədəbi mühitinin rolu böyük oldu. Özbəkistanın Əməkdar jurnalistləri – Farhod Yolchiev, Gulomjon Akbarov və tanınmış yazıçı-jurnalist Rüstamjon Ummatovun təsiri ilə peşəkar məsuliyyət və şəxsiyyətimi formalaşdırmağa çalışdım.
“Qoşa çayın nəğmələri” və “Mühabbətdən ərzim var” adlı poetik toplularım sayəsində oxucu diqqətini qazandım və Yazıçılar İttifaqının üzvü oldum.
- Jurnalist kimi sözə olan məsuliyyət sizdə hansı meyarlar əsasında formalaşdı?
— İnkarolunmaz bir qənaətim var: Ədəbiyyat – söz sənətidirsə, jurnalistika – söz siyasətidir! Jurnalist kimi müxtəlif janrlarda materiallar hazırlayarkən sözə münasibət mənim üçün həmişə ön sıradadır. Çünki hər bir sözün məna çaları, məntiqi işarəsi var. Təəssüf ki, jurnalistikada sözə məsuliyyət məsələsi bir qədər zəifləyib. Bəzən bədii üslubla rəsmi üslubun fərqləndirilməməsi də diqqəti cəlb edir. Əksər jurnalistlər bir qəlibdə yazmağa vərdiş ediblər. Reportaj, lövhə, felyeton kimi janrlar demək olar ki, mətbuat səhifələrindən silinib. Bu isə həqiqətən üzücüdür. Kompüter texnologiyalarının imkanlarından yalnız xəbər və xronika üçün istifadə edilir. Bu isə söz xəzinəsini yoxsullaşdırır və özbək dilinin imkanlarını daraldır.
Dilin şirinliyi, sözün yersizliyi isə qrammatikanın pozulmasına da səbəb olur. Lüğətlərlə işləmək, hər sözün mənşəyini, kökünü, məntiqi mənasını, sinonim və omonimlərini, hal və şəkilçilərini düzgün işlətmək vacibdir. Məncə, qrammatikanı dərindən bilmək, sözə olan məsuliyyəti unutmaqdan qoruyur.
-Publisistika ilə poeziya arasında bir mənəvi bağ varmı?
- Publisistika – poeziyanın mənəvi qidasıdır.
Şeir, bəli, hissin və duyğunun məhsuludur, amma publisistik pafosla yoğrularsa, oxucuya daha təsirli çatır. Mübəmmalıqdan aydınlığa keçmək, həqiqəti duymaq üçün publisistikanı mütəmadi oxumaq, düşünmək, hiss etmək lazımdır. Məncə, ancaq bu yolla canlı söz yaratmaq mümkündür. Bu isə artıq böyük bir mövzudur.
-Şairlər hər zaman cəmiyyətin "vicdanı" olublar.
Bu anlayışın bugünkü mənası necə dəyişib?
-Şairlər – cəmiyyətin vicdanı, ayıq səsi, canlı nəfəsidirlər. Bu həqiqət qarşısında bu gün susmaqdan başqa söz tapmırsan, insan. Çünki bu gün plagiatlıq bir çox gənc qələm sahibləri üçün artıq qəbahət sayılmır.
Bu gün şairlərdən çox “şairciklər” meydana çıxıb. Beşinci sinif şagirdinin altı poetik kitabı çap olunub. O kitablarla tanış olanda insanın içində narahatlıq doğurur. Bəzən müsabiqə və yarışların şərtlərində “Kitabı çap olunubmu?” sualı yer alır. Bu da kitab üçün süni tələbat, təqib və yarış yaradır. “Kitab” anlayışının ucuzlaşdırılması, kiminsə şeirlərini düzəltdirib, hətta başqasına yazdırıb, pul qarşılığında “şair”, “yazıçı” adını qazanmaq cəhdləri, nəticə etibarilə kitab anlayışına olan münasibəti zədələyir.
- Gənc yaradıcılar üçün ən çox məsləhətiniz nədir: oxumaq, yazmaq, ya da öyrənmək?
- Mən gənc yaradıcılar üçün ən çox “çox yazmağı” məsləhət görürəm.
Çox yazmaq təbii olaraq çox oxumağa səbəb olur. Məncə, bəzən gənclər xalq ağız ədəbiyyatından uzaqlaşırlar, halbuki bu sahə yaradıcı fikrin qaynaq mənbəyidir. Folklorda incə bənzətmələr, müxtəlif sifətlər, bəzən kədərli, bəzən qürurlu, bəzən musiqili, bəzən dərin ritmi duymaq mümkündür. İnsan psixologiyasını nəzərə alaraq danışan fəlsəfi müşahidələr, həyati hadisələrin sirləri- bunların çoxu xalq ağız yaradıcılığının parlaq nümunələrindən gəlir.
Mən “Alpomış” dastanını, “Məlikə‑i ayyor” kimi əsərləri oxumağı tövsiyə edirəm - bu kitablar yaradıcı gənclərin estetik zövqünü zənginləşdirir, ruhuna yeni melodiyalar bəxş edir.
- Yaradıcılıq prosesində daxili psixoloji vəziyyətiniz necə dəyişir? Stress və ruh düşkünlüyü ilə necə mübarizə aparırsınız?
- Bəzən müasir insanlarda stress və ruh düşüklüyü geniş görünür.
Təəssüf ki, həssaslıq bəzən bu cür hisslərin yaranmasına səbəb olur. Mən özümü stressdən və ruh düşkünlüyündən yazmaqla xilas edirəm. Yazmaq mənim üçün bir ruh sığınağıdır. Gözlənilən və gözlənilməyən zərbələrdən qorunmaq üçün yazıya sarılıram.
Nədənsə təsirlənə‑təsirlənə fikrimdə yaranan sətirlər varsa onları kağıza köçürürəm. Yaradıcı anlar mənim üçün “yalnızlıq içində yalnız qalan” ləzzətli, ilahi anlardır.


-Namangan ədəbiyyatının özəllikləri və Özbək ədəbiyyatındakı yeri haqqındakı fikirləriniz?
-Namangan- güllər şəhəridir. Dağlıq ərazidə doğulan insan dağa xas sərtlik, bağda yetişən isə bağın yumşaqlığını daşıyır. Bu təsir mistik səslənsə də, məkan şərtləri ruhumuzun formasını müəyyən edir. Namanganlılarda zəriflik, azad ruh, gözəlliyə məftun olmaq hissi var. Bu xüsusiyyətlər onların yaradıcı üslubunda da görünür. Namangan ədəbiyyatı özbək ədəbiyyatında incə təsvirlər, sükunət, estetik ləzzət, parlaq obrazlarla tanınır.
- Beynəlxalq miqyasda Özbək ədəbiyyatının mövqeyi və tanıdılması barədə nə deyə bilərsiniz?
- Özbək ədəbiyyatını beynəlxalq səviyyədə tanıtmaq üçün bir sıra əhəmiyyətli layihələr var. “1000 kitab”, “Vikipediya” kimi təşəbbüslər özbək dilinin zənginliyini göstərməkdədir. Kərim Bəhriyev tərəfindən hazırlanmış “Dünya poeziyası antologiyası” üç cildlik kitabdır və 5 qitədən 144 ölkənin 500-dən çox şairinin əsərlərini özbək dilində təqdim edir - bu doğrudan da sevindirici uğurdur.
11 dildən özbəkçəyə tərcümə edilmiş bu şeirlər xalqlar arasında dostluğu və sülhü möhkəmləndirməkdə vacib rol oynayır. Mən Ibrohim Gafurov, Xurşid Davron, Güzal Begim, Gülnoz Möminovanın tərcümə uğurlarından dərin qürur duyuram.
- Jurnalist kimi sözün gücü və məsuliyyətə yanaşmanız, milli jurnalistikanın bu günkü çağırışları nədir?
- Sözün gücü və məsuliyyəti məni həmişə düşündürür.
Yaxın zamanda Özbəkistan Jurnalistlər Birliyi, Namangan və Sirdaryo şöbələri ilə birgə “Çodak konfransı” keçirdik. Mövzu: Milli kontent və süni intellekt texnologiyaları idi. Milli jurnalistika üçün məlumat texnologiyalarını bilmək, milli kontent yaratma bacarığını inkişaf etdirmək və süni intellekt sahəsində təbliğatı gücləndirmək indi vacib zərurətdir.
Süni intellekt -ikiüzlü qılıncdır: əgər biz onu özümüz yaratmasaq, başqalarının platformasına bağlı qalacağıq və o, bizi nəzarət altına ala bilər. İnternet trafiqimiz, fikirlərimiz, hətta üz və səsimiz izlənə bilər. Buna görə milli təhlükəsizlik yalnız hərbi gücdən deyil: rəqəmsal müstəqillik və alqoritmik suverenlik də müzakirə olunmalıdır.
Süni intellekt platforması olmayan dövlət digər dövlətlərin AI-sı tərəfindən idarə oluna bilər. Bu səbəbdən AI həm iqtisadi, həm də milli müdafiə vasitəsidir.
-Maarifləndirici işlər üçün media və jurnalistika sahəsində hansı yenilikləri təklif edirsiniz?

-Maarifləndirmə üçün daha çox matbuat nəşrlərinə dönüşü prioritet sayıram. İnternet jurnalistikası inkişaf etsin, əlbəttə -onu təqdir edirəm. Lakin qəzet və jurnalların gündəlik istehlaka qayıdışı, oxucuların kağız mətbuata yenidən maraq göstərməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Əgər oxucu qəzet‑jurnal oxumağa qayıtsa, kitabxana yenidən gündəmə gələcək. Maarifçiliyin yüksəlməsində məhz qəzet‑nəşrlərə münasibəti yeniləmək -ən təsirli və dayanıqlı yol ola bilər.


Söhbətləşdi: Cahangir NAMAZOV,
"Butov Azərbaycan” qəzetinin Özbəkistan təmsilçisi.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü.

Təbrik edirik!

Əzizim, Gülgün bu gün sənin həyatında ikiqat sevincli gündür, həm doğum günün, həm də Elçi günün! Doğum günün mübarək olsun! Allah sənə sağlam ömür, səadət, ruzi-bərəkət, qəlbini sevinclə dolduran günlər bəxş etsin! Hər yeni yaşın sənə uğur, güc və gözəl xatirələr gətirsin.

Elçi günün də mübarək! Bu yeni başlanğıc həyatının ən xoşbəxt səhifələrindən biri olsun. Allah sizə birlikdə uzun ömür, qarşılıqlı sevgi, hörmət və mehribanlıq qismət etsin. Bu gününüz bir ömürlük xoşbəxtliyin ilk addımı olsun!
Səni atan Tahir, anan Şəlalə, qardaşın Teymur, Avtandil, Əsma, Arzu, İsmayıl, Ağarəhsul, Gülcahan xala ürəkdən təbrik edir. İkiqat bayramın, ikiqat xoşbəxtliyin daim olsun.
Xalan Bəyaz

Laçında tənha məzar

Getdiyimiz yolun sonu görünmürdü. Heç o yolu çəkənin özü də bilmirdi hara yol salır. Əqidədaşlarımla o yola çıxmaq, yolçusunu tapmaq qərarına gəldik. Çox soraqladıq, nə yolu tanıyan oldu, nə də yolçunu gördüm deyən. Usanmadan soraqladıq, sonda qeybdən bir səs gəldi:-Yormayın özünüzü, axtarmayın o yolçunu, tapa bilməzsiniz! Eşidin məni, çıxmayın o yola, o yolu hər adam gedə bilməz. O yol əbədiyyətə aparır, o yolla yalnız müqəddəslər, bir də andlılar gedə bilər...
İnadlaşdıq, yolumuzdan dönmədik. 200 illik yaralarımıza duz basıb, qanlı-qadalı, ümidsizlərin keçilməz dediyi yolumuza davam etdik. Çünki Axtardığımız yolu tapacağımıza, müqəddəslərimizə çatacağımıza inanırdıq. Axı biz Bütöv Azərbaycan andlıları, yanımızdakılar isə əqidədaşlarımız idi...
Yanılmamışdıq. Çatdıq müqəddəslərimizin birinə, əslində o da bizim yolumuzu gözləyirmiş. Dərd şələli, yurd həsrətli qəriblərin yolunu. Onun özü ilə zirvələrə daşıdığı üçrəngli bayrağın Ay-ulduzu göy üzündə cilvələnərək Camalın uyuduğu müqəddəs yeri nişan verdi. Beləcə Laçını ziyarət etmək arzumuz Camalların qanı sayəsində çin oldu...
Əslən Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur mahalından olan ziyalılar, şair və yazıçılar Laçın rayonundakı tənha Şəhid məzarını ziyarət edib, üstünə gül- çiçək dəstələri qoyublar. Gül üzünə sığal çəkən gənc jurnalist Azadə Bayramova bildirib ki, Birinci Qarabağ Müharibəsində itkin düşmüş hesab edilən Şəhid Quliyev Camal Möhübbət oğlunun nəşinin qalıqları 44 günlük Vətən Müharibəsində işğaldan azad edilən Cəbrayıl rayonunun Xudafərin kəndində tapılaraq doğulduğu Laçın rayonunda, gördüyünüz bu torpağa tapşırılıb. Məlum olub ki, Camal Quliyev könüllülər dəstəsində laçın, Qubadlı, Zəngilan rayonlarının müdafiəsində fəal iştirak edib.
Laçın rayonunun Bəylik kəndində keçirilən görüşdə əvvəlcə Azərbaycanın müstəqilliyi, dövlətimizin ərazi bütövlüyü, suverenliyi uğrunda Şəhid olanların xatirəsi ehtiramla anılıb. Tamxil Ziyəddinoğlu bildirib ki, bu görüş Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin dəstəyi, “Hərbi Mövzular üzrə İxtisaslaşmış Jurnalistlər” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə -“Qərbi Azərbaycanlı repressiya və soyqırımı qurbanlarının tədqiqi” layihəsi çərçivəsində həyata keçirilir.
1988-ci ildən bəri ata yurduna ayaq basa bilməyən şair və yazıçılardan Ramazan Səməroğlu köhnə yurdda yenidən məskunlaşan laçınlıları bu mübarək məqam münasibəti ilə ürəkdən təbrik edib, xoş arzularını bildirib.
Xalqımıza illərlə vurulan yaralar o qədər dərindir ki, sevincli günlərimiz nə qədər çox olsa da, hər sevinəndə, hər güləndə o yaralar sızlayır, bəzən də qan verir. Elə şairin çıxışının sonunda dediyi şeir də o yaralardan soraq verir:
GÖRDÜM MƏN
Açdım qənşərimə qəm pəncərəmi,
Baxdıqca dünyamı kədər gördüm mən!
O tayda qaraltım qaçdı gözümdən,
Bu tayda özümdə qəhər gördüm mən!

Gecədə, gündüzdə ələdim ömrü,
Dərdimlə, ağrımla bələdim ömrü,
Neçə yol düzəliş elədim ömrü,
Nə gördüm gördüyüm qədər gördüm mən!

Qara qorxu oldum içimdə mənə,
Məndən uzun oldu ölçüm də mənə,
Hərdən rast gəldim köçümdə mənə,
Özümü özümdən betər gördüm mən!

Fikir oldum başlanğıcım olmadı,
Dağ qardaşım, dərə bacım olmadı,
Torpaq oldum şöhrət tacım olmadı,
Sabahımı qara xəbər gördüm mən!

Səməroğlu, qitələrə bölündüm,
Çəpərləndim, param-parca göründüm,
Ömrüm boyu ayaq üstə süründüm,
Etdiyim cəhdləri hədər gördüm mən!

Doğulduğu Zəngəzur mahalının həsrətilə qovrulan şair Zöhrə Xəlili düz 32 il, Qarabağ işğaldan azad edilənə qədər həm də Qarabağ dərdini daşıyıb, onun ağrı-acısını çəkib. Millətin, Vətənin dərdini öz dərdi bilib, onları öz ürəyində belə sıralayıb:
Dərdin ayağına ən ağır dərdi,
Dərdimin başına Zəngəzur yazdım.
Gözümün üstünə of, Xocavəndi,
Gözümün yaşına Zəngəzur yazdım.

Ağdamım, Füzulim, çəkilir qoşa,
Zəngilanın bağrı dönübdür daşa.
Boynumun bağına Qarabağ, Şuşa,
Üzüyün qaşına Zəngəzur yazdım.

Xocalım inlədi, Laçınım soldu,
Ağdərə ağladı, Xankəndi doldu.
Ömrümün baharı dərbədər oldu,
Ömrümün qışına Zəngəzur yazdım.

İrəvan, Dərələyəz büküldü göyə,
Kəlbəcərin səsi toxundu neyə,
Gəzdiyim yerlərdə qəribəm deyə
Dağına, daşına Zəngəzur yazdım.

Xəlili dolanır vətən havalı,
Qaraqoyunlunun necədir halı?
Dünyanın alnına Göyçə mahalı,
Dünyanın yaşına Zəngəzur yazdım.

Ehtiyatda olan tibb xidməti polkovnik- leytenantı, yazıçı-publisist Elman Rüstəmov kənddə camaat üçün hər cür kommunal şəraiti olan evlərin tikilməsindən məmnunluğunu ifadə edib. Yeni məskunlaşma zamanı da müəyyən müddət çətinliklərin olacağını təbii sayıb. Qeyd edib ki, mən bir hərbçi və yazıçı olaraq Vətənimizin hansı çətinliklərdən keçdiyini yaxşı bilirəm. Dövlət müstəqilliyimiz elan olunan kimi dörd bir yandan düşmənlərimiz üstümüzə düşdü. Ordusuz, əliyalın könüllü dəstələr Vətənin müdafiəsinə qalxdı. Şükr etdiyimiz bu günə gəlincə 30 minə yaxın Şəhid verdik. O vaxtlar heç kim dövlətdən heç nə ummurdu. Hər əzaba qatlaşırdıq ki, təki dövlətimiz toparlanıb torpaqlarımızı azad edə bilsin. Hər kəs mən Vətənimin xilası üçün dövətə nə kömək edə bilərəm,- deyə düşünürdü. Gördüyünüz kimi güc birliyi, söz birliyi ilə torpalarımızı düşmən tapdağından azad elədik. Dar günün ömrü az olar. Müvəqqəti çətinliklər də keçib gedəcək. Mən bircə ona təəssüflənirəm ki, səsinin yanğısı ilə Laçını unutmağa qoymayan Məhəbbət Kazımov Qarabağın azadlığını, Laçınımızın yeni növrağını görə bilmədi...

Fəal ictimaiyyətçi, bir neçə kitabın, 300-dən çox elmi publisistik məqalənin müəllifi, Ombusman aparatının işçisi Azadə Novruzova bu görüşə yenicə ali məktəbə daxil olmuş övladı, gələcək diplomatımız Nicat Elxanoğlunu da gətirmişdi. Gətirmişdi ki, nisgillə bələdiyi oğlu anasının doğulduğu kəndin havasını sinəsinə çəkə. Qarakilsə (Sisian) rayonunun Şəki kəndindən acı ruzigarın Laçına gətirdiyi havanı ruhuna hopdura. Hopdura ki, dünyanın harasına getsə, sonda ruhuna hopan Şəki havası onu Ata yurduna çəkə...

Şair bacımız laçın günü ərəfəsində laçınlıların sevincinə şərik olmağa gəlmişdi. Amma o mən bu dağın o üzündə doğuldum, orda böyüyüb boya-başa çatmadım deyəndə bu acını çəkənlər göz yaşlarına hakim ola bilmədilər:
Bu meh vətəndən əsir
Bir meh əsdi, basdı məni bağrına
Elə bildim,
ayrılığı əsir alıb, anam qucdu ruhumu.
Elə bildim,
zindan çəkib, qandal qırıb atam sardı boynumu.
Elə bildim,
qonaq gəldi əsgər gedən qardaşım.
Elə bildim,
Tanrı payım balam öpdü əlimi.
Elə bildim,
qərib düşən əzizlərim, doğmalarım, yığışdılar başıma.
Aman Allah, bu meh Vətəndən əsir,
dilim-dodağım əsir,
əlim ayağım əsir,
Bu meh vətəndən əsir,
Əsir vətəndən, əsir.
Çiçəkdən-güldən əsir,
Obadan-eldən əsir,
Dağılan məzarlıqdan,
Qəbirdən-gordan əsir.
Əsir vətəndən, əsir
Bu meh Vətəndən, əsir.

3 aydır doğma ocaqlarına qayıdan Bəylik kəndlilərindən Oktay İsmayılov, Qərib Səlimov, Asif İsayev, Şahin İsgəndərov, Sadiq Məmmədov və başqaları 33 il Laçınsız yaşadıqlarından Vətən həsrətinin nə qədər acı olduğunu yaxşı bildiklərini və bir gün Qərbi azərbaycanlıların da, onlar kimi, öz doğma ocaqlarına qayıdacaqlarına inam ifadə ediblər. Görüş iştirakçılarına son 200 ildə xalqımıza vurulan maddi və mənəvi zərərlərin əks olunduğu bukletlər paylanıb. Müəlliflər öz kitablarını görüşə gələnlərə hədiyyə ediblər. Xatirə şəkilləri çəkdirilib.

Tədbirin rəsmi hissəsindən sonra ayaqüstü söhbətlər xeyli uzanıb. Qonaqların ağsaqqalı Vasif Kərimovu, Roza xanımı, “Zəka-Print” MMC-nin rəhbəri, naşir Misir Aslanovu, vətənpərvər ziyalı Vahid Gülmalıyevi, mühəndis Kamran Rzayevi, gənc jurnalist Rəşad Ziyadovu dövrəyə alıb şirin söhbətə tutan Əliağa Abışov, Şöhrət Quliyeva, dərs əlaçısı-balaca Gültəkin və yuxarıda adları çəkilən digər laçınlılar bütün qonaqları təkidlə öz ailə süfrələrinə qonaq dəvət ediblər. Beləcə azad Qarabağda daha bir xoş gün yaşanıb.

Tamxil ZİYƏDDİNOĞLU
Fotolar Vəfalı Qasımovundur

Xocalının Ballıca kənd sakinlərinə sertifikatlar verilib - FOTO

Xocalı rayonunun Ballıca kəndinə qayıdan keçmiş məcburi köçkünlərin təsərrüfat fəaliyyəti ilə məşğul olmaları üçün yeni imkanlar yaradılır.Artıq kənd sakinlərinə əkin təyinatlı torpaqların icarəyə verilməsi prosesi başlanıb. Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən verilən məlumata görə, sakinlərin elektron müraciətlıri əsasında Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən maarifləndirici təlimlər keçirilib. Onlara səmərəli təsərrüfatçılıq üçün tövsiyələr verilib. Təlimlərdə yüksək nəticə göstərən 104 nəfərə sertifikat təqdim olunub.Ballıca kəndində keçirilən tədbirdə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Xankəndi, Ağdərə və Xocalı rayonları üzrə xüsusi nümayəndəliyinin, Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin əməkdaşları iştirak edib. Çıxış edənlər bildiriblər ki, Ballıca və Xanyurdu kəndlərində ümumilikdə 552 hektar əkinə yararlı torpaq sahəsi ayrılıb. Bu torpaqlar mərhələlərlə, hər ailəyə 5 hektar olmaqla, sakinlərin istifadəsinə veriləcək.

Uzun illər həsrətindən sonra torpaqlarına qayıdan sakinlər artıq öz zəhmətləri ilə doğma yurdlarını daha da gözəlləşdirəcək, kənd təsərrüfatını inkişaf etdirərək bölgənin iqtisadi həyatına yeni nəfəs verəcəklər. Qeyd edək ki, bugünədək 123 Ballıca kənd sakini Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə elektron müraciət edib.

Layihəyə Kürdəmirdə yekun vuruldu

25 avqust 2025-ci il tarixində Kürdəmir Rayon Gənclər Evində “Milli baş geyimi və örtükləri” layihəsinin yekun tədbiri keçirilib. Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi tərəfindən icra olunan bu layihənin sonuncu – beşinci tədbiridir.
Tədbirdən öncə qonaqlar milli baş geyimləri və örtüklərindən ibarət sərgi ilə tanış olublar. Zəngin nümunələrin nümayiş olunduğu sərgi tamaşaçılar tərəfindən maraqla qarşılanıb. Vətən uğrunda canlarını qurban vermiş şəhidlərimizin müqəddəs xatirəsi ehtiramla yad edilib və dövlət himni səsləndirilib. Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədri Güllü Eldar Tomarlı layihənin əsas məqsədi, görülən işlər və əldə olunan nəticələr barədə ətraflı məlumat verib. O, milli geyim ənənələrinin, xüsusilə də baş geyimlərinin araşdırılması və təbliğinin mədəni irsimizin qorunmasında və gələcək nəsillərə ötürülməsində mühüm rol oynadığını xüsusi vurğulayıb.
Kürdəmir Rayon İcra Hakimiyyətinin nümayəndəsi Xəyyam Səlimov, “Kürdəmir Gənclər evi” sosial xidmət müəssisəsinin direktoru Nicat Ağarəhimov, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Yaqut Bahadurqızı, Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədr müavini Vüsal Sehranoğlu, idarə heyətinin üzvləri Azadə Quliyeva və Səringül Sadə, Qarabağ Əlillərinə Qayğı İctimai Birliyinin sədr müavinləri Vidadi Şabanov və Mübariz Orucov, Əbədi Tədbirlər Birliyi layihəsinin rəhbəri Polad Ağa İbrahimov və Əbədi Tədbirlər Birliyinin üzvləri Kamal Məmmədov, Fərhad Nərimanlı, Zəhra Babayeva, Sənan Namazəliyev və Mahir Dünyamalıyev öz fikirlərini bölüşüblər. Çıxışlarda milli-mənəvi dəyərlərin, xüsusilə də geyim mədəniyyətinin xalqımızın kimliyindəki önəmli yeri olduğu qeyd olunub. Bildrilib ki, belə layihələr təkcə tarixi yaddaşın yaşadılmasına deyil, həm də gənclərin milli kimlik şüurunun formalaşmasına güclü töhfə verir. Onlar bu təşəbbüsün davamlı olmasının vacibliyini xüsusi olaraq diqqətə çatdırıblar.
Tədbirin mədəni proqram hissəsi xüsusi rəng kəsb edib. İfaçılar Aşıq Nərmin Cəlal, Aşıq Həqiqət Xəlilova və Aşıq Babək Kürdəmirli çıxışları ilə iştirakçılara yaddaqalan anlar yaşadıblar. Poeziya və musiqi ilə zəngin bu proqram tamaşaçılar tərəfindən böyük maraq və alqışlarla qarşılanıb. Həmçinin, layihə çərçivəsində hazırlanmış “Milli baş geyimi və örtükləri” mövzusunda videoçarx nümayiş olunub və iştirakçılara milli baş geyimləri sahəsinə həsr olunan maraqlı məqamlar təqdim edilib.
Sonda Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədri Güllü Eldar Tomarlı layihənin həyata keçirilməsində dəstəyinə görə Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə, həmçinin Kürdəmir Rayon İcra Hakimiyyətinə, “Kürdəmir Gənclər evi”nə və bütün iştirakçılara minnətdarlığını bildirib.

Laçında tənha məzar

Getdiyimiz yolun sonu görünmürdü. Heç o yolu çəkənin özü də bilmirdi hara yol salır. Əqidədaşlarımla o yola çıxmaq, yolçusunu tapmaq qərarına gəldik. Çox soraqladıq, nə yolu tanıyan oldu, nə də yolçunu gördüm deyən. Usanmadan soraqladıq, sonda qeybdən bir səs gəldi:-Yormayın özünüzü, axtarmayın o yolçunu, tapa bilməzsiniz! Eşidin məni, çıxmayın o yola, o yolu hər adam gedə bilməz. O yol əbədiyyətə aparır, o yolla yalnız müqəddəslər, bir də andlılar gedə bilər...
İnadlaşdıq, yolumuzdan dönmədik. 200 illik yaralarımıza duz basıb, qanlı-qadalı, ümidsizlərin keçilməz dediyi yolumuza davam etdik. Çünki axtardığımız yolu tapacağımıza, müqəddəslərimizə çatacağımıza inanırdıq. Axı biz Bütöv Azərbaycan andlıları, yanımızdakılar isə əqidədaşlarımız idi...
Yanılmamışdıq. Çatdıq müqəddəsimizin birinə, əslində o da bizim yolumuzu gözləyirmiş. Dərd şələli, yurd həsrətli qəriblərin yolunu...

Tamamını "Bütöv Azərbaycan" qəzetinin növbəti sayında oxuya bilərsiniz...

Tamxil Ziyəddinoğlu,
Fotolar Vəfalı Qasımovundur

Rəşad MƏCİD - 61

ƏSAS ALTMIŞI ADLAMAQDIR

Son illərdə mənə elə gəlir ki, xüsusilə vəzifə, mənsəb sahibləri dostlarıma qarşı bir az ədalətsiz olmuşam, bircə addım atmadığım halda, özümə qarşı diqqət gözləmişəm. Beləcə, neçə dostdan uzaq durmuşam, bunu bir Allah bilir. Bu da xarakterdir, dəyişəsi deyil. Ancaq bu gün 70-ə çathaçatda artıq nə isə təmənnada olmağıma güman yeri qalmadığı bir vaxtda mehriban, diqqətcil tələbə yoldaşıma layiq olduğu ad günü təbrikini yazmağım, yəqin ki, kimsədə səmimiyətimə zərrəcə şübhə doğurmaz.
Jurnalistika fakültəsinin köhnə binasında hamı bir-birini yaxşı tanıyırdı. Çünki hamı özünü tez tanıtmaq həvəsində idi, filan qəzetdə işləyirəm, filan qədər məqaləm, şeirim çap olunub və sair və ilaxir. Bizim qrupun əksər istedadlı uşaqlarını rəhmətlik Qulu Xəlilov ilk dərs günündə, özü də haqlı olaraq qamçıladı; - bir neçə nəfərdən başqa jurnalistika sahəsində işləyən yox idi! Mən Zəngilandan gəlib neft sahəsində çalışırdım (çalışmağa fəhləlikdən başqa bir yer tapmaq olmurdu), cəlilabadlı İlham kolxozda hesabdar, qubalı Rahim konserv zavodunda nəzarətçi işləyirdi. İş yerimizi dedikcə kişinin başından alov qalxırdı sanki. Bu gün respublikamızın tanınmış jurnalisti Rövşən Binətlinin özünü komsomolçu kimi təqdim etməsi Qulu müəllimi lap hövsələdən çıxardı:
- Ay, qızıldiş kamsamol, ay uşaqlar, Allah evinizi tiksin, niyə bu istedadlı uşaqların qarşısını kəsirsiniz, diplom almaq üçün gərək jurnalistika fakültəsinə girəydiniz, hə? Bura istedadlı adamların yeridi axı. Gedin hüquqa girin, müəllimliyə girin, dədənizin puluynan katib olun, prokuror olun! Görün nə qədər istedadın qarşısına keçmisiniz axı?!...
Hələ orta məktəbdə oxuyandan rayon qəzetində yazılarım çıxsa da, ən böyük arzum jurnalist olmaqdısa da, bu irad mənə çox təsir eləmişdi. Ona görə də tənəffüslərdə çox vaxt itirmirdim, evdə çatdırmadığımı fakültənin 3-cü mərtəbəsindəki boş otaqlarda tamamlamağa çalışırdım.
Tələbə yoldaşlarım, o cümlədən Rəşad Məcidlə də qısa salam-əleykümlərim elə o dövrdən başlamışdı. Bir də Zeynəb xalanın çayxanasında 2-3 sosiska (birini pişik ayağıma dolaşıb əlimdən alardı) ilə bir çaynik çayla nahar edəndə bu gursəsli tələbə yoldaşımızın adətən başda oturduğu, çox zamanda hesabı ödədiyi məclisə dəvət alsam da, oturmağa vaxt eləmirdim. Bu məclislərin birində Aqil Abbası başda gördüm, birində digər məşhur jurnalisti, başqa bir vaxt respublikada tanınmış adamla masalar qoşalaşar, stulların sayı artardı, səs-küy də çoxalardı. Mən isə yerində olmayan tələbə kimi özümə qapanardım. Bu şeiri də o vaxt yazmışam:
Yersiz görünməkdən qorxduğumdandır,
Hələ də yerimi tapa bilmirəm.
İllər keçdi, 525-ci qəzet fəaliyyətə başladı və doğrudan da maraqlı mətbu orqana çevrildi. Mən MTN orqanı olan, əslində sərhədlərimizdən yazan “Sərhəd” qəzetində məsul katib idim. Qəzetin hər bir əməkdaşı, o cümlədən redaktor, məsul katib sərhəd və müharibə bölgələrinə səfərlər edir, məqaləsini tamamlayan kimi dərhal ezamiyyət kağızını hazırlayardı. Hərbi müxbir kimi daha çox ermənilərin qaniçənliyindən, vəhşiliklərindən yazırdım. Bir gün zəng olundu ki, Xocalı faciəsi ilə bağlı müsabiqənin münsif heyətinə seçilmişəm. Şifrələnmiş 70-dən çox yazı oxudum, qiymətləndirdim, indi adını çəkmək istədiyim bir nəfərdən zəng gəldi, mənə yazısının adını və məzmununu bildirmək istədi, qəti surətdə haqsızlığa yol verməyəcəyimi bildirdim.
Müəyyən olunmuş vaxtda yazı müəllifləri və münsiflər bir zala toplaşdıq. Əsas təşkilatçılardan biri də Rəşad Məcid idi. O, çox mehribancasına dəvət etsə də, 7 nəfərlik münsifdə mənim soyadım qeyd olunmuş yanındakı stola əyləşmədim, zalda özümü daha rahat hiss edirəm, dedim. Fürsətdən istifadə edən bir jurnalist cəld özünü yuxarı saldı, mənə ayrılmış yeri tutub, adım yazılı lövhəni üzüqoylu çevirdi. Rəşad Məcidin səmimi təbəssümü zaldakıların, həm də mənim diqqətimdən qaçmadı. Bir azdan qızğın mübahisə getdi, kimsə birinci yerə layiq olduğunu iddia etməyə çalışdı. Biri lap irəli gedərək “kimdir axı Mahir Cavadlı ki, bizim yazılara o qiymət verə, mən belə bir jurnalist tanımıram”- dedi.
Onda Rəşad Məcid haqqımda xoş sözlər deyərək, bu qədər ağrılı yazını oxuyub qiymətləndirdiyimə görə minnətdarlığını bildirdi, məni zala təqdim elədi. Ayağa qalxanda o jurnalist pul kimi qızardı,- onun “Sərhəd” qəzetinə gətirdiyi yazıları yanındaca redaktə edir, qaçqın olduğu üçün yaxşı da qonorar yazırdım (baş redaktorumuz mərhum şair Ramiz Duyğun bir-iki dəfə qonorar cədvəli ilə dəqiqləşdirmə apardıqdan sonra bir daha bu məsələ ilə maraqlanmazdı).
Rəşad Məcidin təklifi ilə mükafata layiq görülmüş üç yazı oxundu və seçimin düzgün aparıldığına şübhə yeri qalmadı. Tədbiri yekunlaşdırıb çay süfrəsinə gedəndə gülümsəyərək atmaca da atdı: “Allah insaf versin, dedim gəl otur rəyasətdə, bilmirsən adamların əksəriyyəti yuxarı tribunalardan qorxur?”
Düz sözə qarşılıq heç nə deyə bilmədim. Rəşad Məcid həm məclisi ələ alaraq haqqı bərpa etmiş, həm də mənim pərtliyimi aradan götürmüş oldu. Belə situasiyalarda onun məharəti danılmazdır.
Bilərəkdən R.Məcidin şeirləri və mətbu yazıları haqqında fikirlərimi yazmıram, çünki onun qələmindən çıxan hər bir sətir, hər bir misra geniş müzakirəyə səbəb olur, haqqında ustad şairlər söz deyiblər, “Ulduz” jurnalının baş redaktoru istedadlı şair Qulu Ağsəsin şeir kitabına ön söz əvəzi yazdığı fikirləri ən azı təkrarlamaq üçün hər iki şairin fikir dəryasında üzməyi bacarmalısan.
Rəşad Məcid, demək olar ki, gündəlik sosial şəbəkə istifadəçisidir. Feysbuk paylaşımlarında, yazdığı şərhlərdə təkcə məsuliyyətini çiynində daşıdığı Mətbuat Şurasının, Yazıçılar Birliyinin mövqeyində dayanmır, dövlətin, dövlətçiliyin, azad və doğru sözün, müstəqil düşüncənin, saf məsləkin qoruyucusu kimi çıxış edir. Bilik və çoxillik təcrübəsi ilə mətbu orqanları, onları yönəldənləri düzgün fikirləri dolğun ifadələr fonunda oxucuya çatdırmağı tövsiyə edir, şok effekti yarada biləcək yanlış sərlövhələrlə ictimai rəyi çaşdırmamağa çağırır. Dünyanı düşündürən qlobal problemlərlə bağlı şərhləri də mətbuat başçısının sağlam bəşəri düşüncəyə malik olmasının ifadəsidir.
Avqustun 21-də yazıçı, şair, jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının üzvü Rəşad Məcidin doğum günüdür. Tələbə yoldaşım, həmkarım, yazılarımı ən çox çap etdirdiyim qəzetin rəhbəri, üzvü olduğum AYB-nin məsul şəxsi, mətbuatımızın baş sözçüsü kimi Rəşad Məcidlə müəyyən tədbirlərdə qısa söhbətlərimiz olub, inanıram ki, bundan sonra da görüşməkdən çəkinməyəcəyik. Təmsil etdiyim Zəngilan rayonunun yaradıcı heyətinin Azərbaycan Yazıçılar Birliyi və yeni fəaliyyətə başlayan “Yeni Zəngilan” qəzeti ətrafında sıx birləşməsi naminə səylərimiz tezliklə səmərəsini verəcək.
Əsas 60 yaşı adlamaqdır, dəyərli Rəşad Məcid, ondan sonra qəti qorxusu yoxdur! Təbrik edirəm, xoş arzularla,

Mahir Cavadlı
İstanbul.

Zəngəzur dəhlizi bəhanədir!

Panfarsizmin əsas hədəfi bizik – İran türkləri!


Demək olar ki, son illərdə İranda baş verən hər bir hadisədə istər jurnalist, istər təhlilçi, istərsə də dövlət və ya güc strukturları rəsmiləri olsun, bütün vasitələrlə ittiham barmağını Azərbaycan Respublikasına tərəf yönəldir, təhdidlər səsləndirir və hərbi təlimlər keçirirlər. Onların fikrincə, Urmu gölünün qurumasına etirazlar da Azərbaycan dövlətinin işidir, nüvə alimlərinin qətlə yetirilməsi də Bakının əlindən çıxıb. İsrailin İrana hücumu Azərbaycan yolu ilə həyata keçirilib. Az qala, zəlzələlər və su-elektrik kəsintilərini də Azərbaycanın üstünə yıxsınlar. İndi isə, Ermənistan öz ərazisində “Trump/Zəngəzur dəhlizi”nin inşasına icazə verdiyi halda, heç kimin Ermənistanla işi yoxdur, hədəfdə yenə də Azərbaycan dayanır. Daha qəribəsi isə odur ki, həm ölkə daxilində, həm də xaricdə, həm hakimiyyət tərəfdarları, həm də müxaliflər bu mövqedə eyni cəbhədədirlər.
Başqa bir misal! Bir neçə gün əvvəl, özünü radikallara qarşı “mötədil” qanadın mətbuat orqanı kimi təqdim edən ”Entexab” (Seçki) qəzeti “ABŞ, Ermənistan və Bakının Zəngəzur dəhlizi barədə razılaşması” başlığı ilə xəbər dərc etmiş, amma yenə də “Azərbaycan” adını senzuraya məruz qoymuşdur.
Azərbaycanla düşmənçilik mərkəzçi media və siyasi dairələrdə adətən bu kimi əlamətlərlə özünü göstərir. Onlar “Azərbaycan Respublikası” ifadəsini işlətməkdən qaçır, bunun əvəzində “Bakı” sözünü seçirlər. Eyni halda, Arazın cənubunda isə açıq və ya dolayı şəkildə “Azərbaycan” adının silinməsini və yer adlarının farslaşdırılmasını müdafiə edirlər.
Bəlkə düşünürsünüz ki, panfarsistlər Azərbaycanın İranın tarixi bir hissəsi olduğunu, “Gülistan” və “Türkmənçay” müqavilələri ilə ayrıldığını iddia etdikləri üçün belə edirlər və bununla da Azərbaycan Respublikasının mövcudluğunu şübhə altına alırlar. Amma maraqlıdır ki, bu iddia eyni müqavilələrlə Qacar dövlətindən ayrılmış indiki Ermənistana tətbiq olunmur! Eyni yanaşma 1971-ci ildə Pəhləvi dövründə İrandan ayrılmış Bəhreyn üçün də keçərli deyil. Niyə fəqət Azərbsycan?!
Əslində, panfarsizmin əsas məqsədi İranda fars kimliyinin hegemonluğunu və ona aid mədəni, iqtisadi, siyasi imtiyazları qorumaqdır. Bu baxımdan, türklərin assimilyasiyaya və müstəmləkəçiliyə qarşı özünüdərki və müqaviməti onların maraqları üçün ən böyük təhlükə sayılır. Azərbaycan Respublikası və habelə Türkiyəyə qarşı düşmənçiliyin səbəbini də burada axtarmaq lazımdır. Azərbaycan adının silinməsi, Qarabağın Ermənistan tərəfindən işğalına dəstək, PKK ilə əməkdaşlıq, SEPAH-ın ”Qüds” qüvvələrinin Azərbaycanda silahlı dini qruplar yaratması cəhdi və bu dövlətlərə qarşı təbliğat – bütün bunlar bu iki türk dövlətinin İran türklərinə ilham verməsinin qarşısını almaq üçündür.
Aydındır ki, Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyi və Türkiyə kanallarının peyk vasitəsilə əlçatan olması, İran türklərinin oyanışı, milli qürur və özünəinamının bərpasında mühüm rol oynayıb. İranda hərtərəfli ayrı-seçkiliyə və təhqirə məruz qalan türk kimliyi bu iki ölkənin (Türkiyə Cümhuriyyəti və Azərbaycan Respublikası) mövqeyindən ilham alaraq dəyişmiş; təslimçilik yerini müqavimətə vermiş, Güney Azərbaycan milli hərəkatı xalqdan daha böyük dəstək görməyə başlamışdır. Bu iki dövlətin uğurları fars-mərkəzçi İran rejiminin türkləri bacarıqsız, cahil və mədəniyyətsiz göstərmək siyasətini xeyli dərəcədə zərərsizləşdirib. Qarabağın azadlığı isə bu təsirin zirvəsi olub.
Bütü deyilənlərlə yanaşı, Azərbaycan Respublikası bu illər ərzində azərbaycanlıların mədəni irsinin qorunmasında mühüm rol oynayıb. Panfarsizmin məhv etməyə və ya mənimsəməyə çalışdığı bütün ortaq tarixi dəyərlər və yaddaş elementləri Azərbaycan Respublikası tərəfindən beynəlxalq miqyasda qeydiyyata alınır və tanıdılır. Buna görə də panfarsizm və onun yeni versiyası – ”İranşəhri ideologiyası” – Azərbaycan dövlətini zəiflətməyi və inkişafına mane olmağı əsas prioritetlərindən sayır. Elə bu düşüncədir ki, panfarsist “ekspert” Ehsan Movəhhediyan ermənilərlə birgə azərbaycanlılara qarşı döyüşmək üçün silah işlətməyi bacarmağı arzulayır.
Panfarsizmin yazılmamış qaydalarından biri ondan ibarətdir ki, İran türkləri (azərbaycanlılar) öz vətənpərvərliklərini sübut etmək üçün Azərbaycan Respublikasına qarşı düşmənçilik göstərmələridir. Bu qonşu barədə hər hansı müsbət fikir söyləmək və yaxud yaxşı qonşuluq münasibətlərini vurğulamaq panfarsistlər üçün bağışlanmaz günahdır. Ona görə də İrandakı bəzi Azərbaycan türkləri pantürkçülük və separatçılıq ittihamından yaxa qurtarmaq üçün bu şərti qəbul edir və əlaqəli-əlaqəsiz şəkildə Azərbaycan Respublikasına ”hücum” edirlər. Halbuki, İranda türk/Azərbaycan məsələsi olmasaydı, Ermənistan kimi Azərbaycan Respublikası da İranın dostu və müttəfiqi olardı. Azərbaycan Respublikasının bu məsələdə mövqeyi çox önəmlidir.
Hər bir dövlət kimi, Azərbaycan Respublikası və Türkiyənin də azadlıq, rifah və ədalət baxımından çatışmazlıqları ola bilər. Ancaq diqqət edilməli məqam odur ki, farsdilli media bu dövlətlərin uğurlarını qeyd etmədən, çatışmazlıqlarını şişirdərək məqsədyönlü şəkildə təqdim edir. Bu təbliğatın məqsədi farsdilli xalqı bu düşmənçilikdə səfərbər etməkdən daha çox İran türklərinin/azərbaycanlılarının bu ölkələrə olan müsbət baxışını, onların ilham qaynağını zədələmək və böhran anlarında onlardan ümid gözləməsini sarsıtmaqdır. Çünki ümidsiz xalqda dirəniş olmaz. Başqa sözlə, panfarsizm istər İslam Respublikası şəklində, istərsə də başqa bir rejim forması ilə İranda türklərə qarşı mövcud müstəmləkəçi siyasəti qorumağa çalışır.
İranda hakimiyyət və müxalifətin, sol və sağ dairələrin Zəngəzur dəhlizi də daxil olmaqla müxtəlif bəhanələrlə Azərbaycan Respublikasına qarşı birləşməsi, məhz bu ölkədəki Azərbaycan türklərinin müqavimətindəki mənəvi roluna görədir. Iranda türk/Azərbaycan məsələsi gerçəklik olaraq ortada ikən, bu düşmənçilik də dəvam edəcəkdir.
12 avqust 2025

Təbrik edirik!

Bu gün Bəxşeyiş Ələmşahovun doğum günüdür. O Bəxşeyişin ki, 1957-ci ildə Zəngəzur mahalının Həçəti kəndində dünyaya gəlib. Böyüyüb ərsəyə gələndən, ali təhsil alıb tarix müəllimi olandan sonra gənclərimizə həqiqi tariximizi öyrətmək arzusu ilə dogma yurda qayıdıb. Zəngəzuru qarış-qarış gəzərək xalqımızın ulu keçmişindən soraq verən nə tapıbsa toplayıb. Gərgin zəhməti nəticəsində, 1985-ci ildə Qafan rayonunun Müsəlləm kəndində-işlədiyi orta məktəbdə Tarix-diyarşünaslıq muzeyi yaradıb. Təəssüf ki, 3 il sonra erməni faşistləri gənc tarixçinin şagirdlərini məktəbindən, ailəsini od-ocağından didərgin salıb. Onun gənclərimizə həqiqi tariximizi öyrətmək arzusunu gözündə qoyub.
1988-ci ildə indi Ermənistan adlanan Qərbi Azərbaycandan soydaşlarımızın silah gücünə, qanlı qırğınlarla deportasiya olunub, son nəfərinədək ata yurdundan qovulması zamanı Bəxşeyiş Ələmşahov öz həyatını təhlükəyə ataraq qeyri-adi fədakarlıq göstərib. Yaratdığı muzeyi gecə ikən maşına yükləyərək Sumqayıta gətirib. İndi adi sözlə ifadə olunan bu hadisənin o qanlı günlərdə nə qədər əzabverici, nə qədər məşəqqətli olduğunu təsəvvür etmək çox çətindir. Amma 29 yaşlı eloğlumuz bunu bacardı…
Silahlanıb savaşmağa nə var ki?! Milli sərvəti, mənəvi xəzinəni əliyalın qorumaq, ona təkbaşına sahiblənmək hünər istəyir.
Bəxşeyiş müəllimin balaca bir kənddə yaratdığı həmin muzey indi gənclərimizin vətənpərvərlik məktəbinə çevrilib.
Əziz Bəxşeyiş müəllim, sizi təbrik edirəm, sağlamlıq, ictimai fəaliyyətinizdə uğurlar arzulayıram. Sizin bu xidmətiniz qanlı tariximizin Şanlı bir səhifəsidir…

Sayğılarla: Tamxil Ziyəddinoğlu,
Hərbi Jurnalistlər Birliyinin sədri

15.07.2025
+99455 522-36-15

TRT-nin VERİLİŞİ ANTİ-TÜRK AKTIDIR

.Güneyli-Quzeyli Azərbaycan türkləri son dövrlərdə dünya türklərinin milli azadlıq mayakı olan Türkiyəmizin beynəlxalq müstəvidə söz sahibinə çevrilməsini böyük ümid və ruh yüksəkliyi ilə izləməkdədir. Xüsusilə erməni-rus alyansının son 30 ildə işğal edib, xarabalığa çevirdiyi Qarabağ torpaqlarından çıxarılmasında haqlı olaraq daim, dövrümüzün ikinci Atatürkü adlandırdığımız sayın Rəcəb Tayyıp Ərdoğanın şəxsində Türkiyəmizin mühüm rolu olduğunu nəzərə alaraq, beynəlxalq prosseslərin ən azı Güney Azərbaycanımızın torpaqlarının və onun 45 milyon civarında olan Azərbaycan və 5 milyon civarında olan türkmənlərin bütövlükdə, 63 milyon Qacar yurdu türklərinin doğma milli torpaqları ilə birgə şovinist fars faşizminin 100 (yüz) ildən bəri davam edən əsarətindən qurtarılması ilə yanaşı, Türkiyə, Bütöv Azərbaycan, Bütöv Türkmənistan. Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Quzey Kipr türklərinin torpaqları ilə birlikdə cəmiyyətlərinin də bütövləşərək vahid iqtisadi, hərbi, siyasi cəhətdən dünyada söz sahibinə çevriləcəyinə ümidlərimiz son dərəcədə artıb. Bunu, dünənə qədər de-yure rus imperiyasından 34 il bundan qabaq ayrılmış 5 türk respublikası rəhbərlərinin davranışlarında, onların de-fakto, bu əsarətdən qurtara bilmədiyi aydın göründüyü halda, hazırda bu ölkə rəhbərlərinin müstəqil davranışı, qərarları onların artıq türk milli birliyi ideyası altında Türkiyəmiz ətrafında birləşməyə yönəldiyini göstərir. Məhz bu amil 100 ildən bəri şovinist fars molla faşizminin daim qətliamlara, assimilyasiyaya, hər cür fəlakətə məruz qoyduğu türk Qacar yurdunda öz milli ərazilərində yaşayan 63 milyon civarında türkün tezliklə milli azadlığa qovuşacağını düşünməyə real əsas verir.
Lakin, türk düşmənləri də sakit oturmayıb. Son illərdə Türkiyənin Kreml və Qərbin, o cümlədən Tehranın yaradaraq maliyyələşdirib, silahlandırıb, illərlə Türkiyəni daxildən parçalamaq üçün istifadə ediyi kürd quldur dəstələrini məğlub edərək ölkənin sərhəddlərindən belə uzaqlaşdırması ilə barışa bilmir. Bir-biri ilə iki düşmən cəbhəyə bölünmüş iri düşmən gücləri türk dövlətlərini inkişafdan, inteqrasiya edərək bütövləşmə prossesindən ayırıb. Onları toplumlar şəklində saxlayaraq yağmalamaq, assimilyasiyaya məruz qoymaqla türk milləti və dövlətini yer üzündən silmək istəyirlər.
1915-ci ilin 24 Aprel tarixində Rusiya Türk dövlətini ermənilər vasitəsilə hərbi çevriliş edərək erməni dövlətinə çevirə bilməsə də 1925-ci ildə ingilislər Qacar türk dövlətini hərbi çevriliş vasitəsilə fars dövlətinə çevirə bildilər. 100 (yüz) ildən bəri daim ölkənin əsil sahibi olan türklərə bir ovuc farsların divan tutması və bu gün də fahişələr erkəklərini daim dəyişdiyi kimi, ağalarını öz maraqlarına uyğun olaraq daim dəyişən fars faşizmi dünyada türkün ən qatı, əbədi barışmaz düşməni olduqlarını bu gün də nümayiş etdirirlər. Tarixi prosses və hadisələrə nəzər saldıqda türkün alicənablığından, başqa millətlərin varlığına həddsiz hörmət və həssaslığından sui-istifadə edərək türk millətinin bütövlükdə bu günkü fəlakətli hala gətirildiyi göz qabağındadır.
Hələ XIX əsrdə Karl Marks yazırdı ki, – «Bu gün Osmanlını Türk dövləti adlandırmaq çox çətindir». Həm də o çox haqlı idi. Çünki, hələ Sutan Səlim Xəlifə adını daşımaq xatirinə Ərəbistandan 2 min ərəb ailəsini gətirib Osmanlı ərazisində yerləşdirərək, onlara yaşamaq üçün türklərdən daha yaxşı şərait yaratmışdı. Dövlətin dilini ərəb, fars dilləri etməklə doğma türk dili aşağılanaraq qeyri-rəsmi dil statusuna malik olmuş, İstanbul fəth edildikdən sonra, yunanların it yerinə qoymadığı ermənini İstambulun həndəvərinə qoymadığı halda, 3 Osmanlı Sultanı əyalətlərdən erməniləri yığıb gətirərək qədim, möhtəşəm arxitektura nümunələri olan monastırları ermənilərə vermişdi.
Türk insanları, onların dili, mədəniyyəti, yad düşmən millətlərin ayaqları altına atıldığından 1915-ci illərdə xristian ölkələri Osmanlı üzərinə xaç yüyürüşü təşkil etdikləri zaman Osmanlıda hərbi qüvvələrin idarəçiliyi almanların əlində, orduda 29 erməni generalı, o cümlədən tayqulaq Andronik, diplomatik korpusda çoxsaylı ermənilər 7 Səfir, 11 Baş Konsul var idi. 22 nazir erməni idi. Ölkə daxilində ədalət mühakiməsi ərəbin islam ideologiyasına əsaslanırdı. Fransız yazıçısı Rone dediyi kimi, – «Osmanlıda bütün millətlərə yer var, o cümlədən türklərə də». Tarix boyu türklərin qanadının altına alıb qoruduğu, himayə edib ocağının, süfrəsinin başında oturtduğu ermənilər təkcə XX əsrdə Türkiyədə 4 milyon, Türküstanda 6 milyon, Güneyli-Quzeyli Azərbaycanda 2,5 milyondan çox türk insanını qətlə yetirmişlər. Son yüz ildə Güney Azərbaycanda farslar 2 milyon 200 min civarında, Türkiyədə təkcə PKK Öcalan dövründə 35 min civarında türk insanını qətlə yetirmişlər.
İranın baş Ayətulasından tutmuş yala hürən Amolisinə qədər Quzey Azərbaycan Respublikasının ərazisi olan türk milli torpaqlarını, Qacar yurdunun bütün türklərini iranlı olaraq adlandırması faktiki olaraq Quzey Azərbaycan Dövlətini dövlət kimi tanımaq istəmədiyini sübut edir. Düşmənlərimizin bu qəbillərdən olan hiyləgər, ikibaşlı və üstüörtülü, sadə insanların mahiyyətini dərk edə bilməyəcəyi belə ifadələrlə öz murdar niyyətlərini təbliğ etməsinə Türk dövlətlərinin nümayəndələri sərt cavab verməli, ziyalılarımız belə ifadələrin mahiyyətini açıqlamalı, kütləvi informasiya vasitələrimiz düşmənin belə məkrli təbliğatının məzmun və mahiyyətini daim işıqlandıraraq xalqımızı maarifləndirməklə düşmənin mənhus təbliğatı qarşısına daim keçilməz sədd çəkməlidir.
Bu gün nəinki dünya türklərinin, hətta Türk Dövlətləri Təşkilatı üzvləri olan dövlətlərin arasında ən əhəmiyyətli və ilk növbədə reallaşdırılmalı olan iqtisadi, hərbi sahələrdəki intensiv inteqrasiya qarşısında ən azından bir neçə ciddi maneələr durur. Hətta böyüklü, kiçikli türk düşmənlərinin bu prosesə gizli-aşkar maneələr törətməsini bir kənara qoysaq belə, bu prosesə türk dövlətləri başçılarının şəxsi mənafe və ambisiyaları, ümumtürk ədəbi dilinin mövcud olmaması və türkləri min ildən çox dövrdən bəri ideoloji cəhətdən parçalayıb, hətta türk dövlət və toplumlarının bir-birinə düşmən münasibəti belə sərgiləməsinə səbəb olan din amilinin də mövcudluğudur.
Məsələn, son günlərdə Fələstin-İsrail, İran-İsrail hərbi toqquşmasını Türkiyə cəmiyyətindəki insnaların əksəriyyəti dini nöqteyi nəzərdən dəyərləndirərək, bu məsələni milli maraqları, daha dəqiq desək Fələstin ərəblərinin və əslində müsəlman olmayıb, müsəlman çuluna bürünmüş islam dininin düşmənləri olan şovinist fars molla faşizminin Azərbaycana, Türkiyəyə və ümumilikdə türk millətinə qarşı daim açıq sərgilədiyi barışmaz qatı düşmənçiliyinə adekvat münasibət sərgiləyən Azərbaycan dövləti və vətəndaşlarına qarşı Türkiyədə neqativ münasibət, çıxışlar sərgiləndi. Məhz belə anormal proseslərin nəticəsidir ki, 10 iyul 2025-ci ildə Türkiyənin ən böyük və nüfuzlu media vasitəsi olan TRT-nin TRT kürd kanalında Güney Azərbaycanın Urmu vilayətinin videogörüntülərin müşayiəti ilə Kürdüstan ərazisi kimi qələmə verildi. Bu, ortaya bir çox əsaslı suallar qoyur. Həm də bu olayın PKK-nın rəsmən silahı yerə qoyması barədə elan edilməsindən dərhal sonra baş verməsi bir çox məsələlərdən xəbər verir. İlk növbədə Türkiyə dövləti PKK-nın uzun illər ölkə daxilində törətdiyi qanlı cinayətlərindən sonra kürd silahlılarının ölkə daxilindən çıxarmaqla yanaşı, qonşu Suriyada ABŞ-ın öz himayəsində olan kürd silahlılarından, İraqdakı kimi «Kürdüstan» dövləti yaradaraq Türkiyənin ətrafında «Anakonda kəməri»

yaratmasına imkan vermədi. Bu «kəmərin» mərkəzi qovşağını Güney Azərbaycan ərazilərində kürdəlri yerləşdirərək formalaşdırmaqla məşğul olan İranın və Rusiyanın özünü də Suriyadan çıxardıqdan sonra, ilk baxışda kürdlərin reallığı dərk edərək, bu ölkələrin oyuncağı olmadan və türkiyə vətəndaşı olaraq rahat yaşayacaqlarını düşünmək olardı. Lakin tarix boyu baş verən proses və hadisələri əks etdirən faktlar bunun belə olmayacağını təsdiqlədi…
İrili-xırdalı türk düşmənlərinin bu gün Türkiyə və digər türk dövlətlərinə qarşı nümayiş etdirdiyi düşmənçiliyi məntiqlə dünya gücləri olan türk düşmənlərinin Türkiyə daxilində bundan sonra da erməni, kürd kartından aktiv istifadə edəcəyini göstərdi. Başqa cür ola da bilməzdi. TRT-nin Güney Azərbaycan türk milli ərazisinin önəmli tarixi, strateji bir hissəsi olan Urmunun, Makunun, Xoyun, Sulduzun kürd milli əraziləri kimi qələmə verməsi bunun ilk sübutu oldu.
Bu, Türkiyə türklərinin də daşıyıcısı olduğu klassik (Peyğəmbər və sünnəyə əsaslanan) islama barışmaz, qatı düşmən olmaqla bərabər şovinist fars molla faşizminin milli ideologiyası, şiəlik əsasında qurulmuş fars dövlətinin əsarətində olan 63 milyonluq türk millətinin həm milli ərazisi, həm də ən böyük türk toplumu olan, Güney Azərbaycan torpaqlarının «Kürdüstan» kimi qələmə verilməsi, ilk növbədə dünyada Türkiyədən sonra ikinci ən böyük türk toplumu olub, artıq tarixdə özünü doğrultmuş sünnü-şiə düşüncəsi əsasında iki türk toplumunu bir-birinə yadlaşdıran, qanlı, faciəli Çaldıran döyüşünün başqa səpkidə həyata keçirilməsidir. Yəni, ərəb islamının daşıyıcıları olan Türkiyə türklərinin şüurunda türk millətinə heç bir aidiyyatı olmayan şiə torpaqlarının kürdləşdirilməsinə biganəlik sindromunun yaradılması cəhdidir. Eyni zamanda 1925-ci ildə Qərbin çevriliş yolu ilə Qacar türk yurdunda hakimiyyəti ələ keçirən fars faşizminin 1930-cu ildə bu ərazini üç Hind-Avropa dil qrupundan biri olan farsdilli qrupun adı ilə İran, yəni, farsdillilərin yaşadığı yer, adlandırmaqla hamıda bu ərazinin fars milli ərazisi olması haqqında saxta təsəvvürün formalaşdırılmasının davamıdır. Bu isə təkcə Güney Azərbaycanda türklərin təklənərək, əridilib yox edilməsi olmayıb, Tehran rejiminin müstəqil Quzey Azərbaycan türk dövlətinin ərazilərinə saxta iddiasını süni surətdə əsaslandırmaq üçün hava və su kimi vazkeçməzdir.
Tehran rejiminin maliyyələşdirib Güney Azərbaycan türklərinə qarşı kürd separatçılarının əli ilə həyata keçirdiyi bu ideoloji terror aktı həm də Türkiyə dövlətinin buna görə, silahı yerə qoymuş PKK-çılara sərt reaksiya verməsinə nail olaraq bu prossesi pozmaq niyyəti güdür. Ancaq yaddan çıxarırlar ki, min ildən bəri farsların, bütün qəbillərindən olan fahişəliklərini, 200 ildən bəri, ermənilərin, 100 ildən bəri farsların hiyləgərliyinin, qorxaqlığının, cinayətkarlığının dəfələrlə şahidi olan türkləri aldadaraq daha, dini nağıllarının, nə Anaid məbədindən miras qalmış gözəlçələrinin, nə də ki, şirin dil vasitəsilə türkü türkə düşmən edə bilməyəcək. Çünki, Bakı-Təbriz-Ankara qatarı, Türküstanla birgə artıq TURANA doğru yol alıb.