İlham Məmmədli

"Ömrü sözə verdim" kitabının müəllifi

Onu düz bir qərinədir ki, tanıyıram. Gənclik dostlarımın yaxşı yadında olar. Jurnalistikanın daha çox zibilləndiyi, Milli Mətbuatın, demək olar ki, simasını itirdiyi dövrdə İlham Məmmədli haqqında deyirdim ki, o, barmaqla sayılan mətbuat adamlarındandır ki, qələmi çirkab mürəkkəbinə batırmayıb. Saxtalığa xidmət edən qələmin tökdüyü qanı heç su ilə də yumaq olmur. Çünki tarixin salnaməsinə bir ləkə kimi yapışıb qalır. Amma İlham Məmmədli sözün həqiqi mənasında vicdanına güvəncli olub. Ağa ağ, qaraya qara deməyə gücü çatıb. Elə ona görə də mətbuat aləmində sözünə və özünə hörmət edən nadir obrazlardan biri kimi bu gün də müfuzunu qoruyub saxlayır. Onun Kəlbəcər ədəbi mühitinin mənəvi sərhədlərini öyrənmək sahəsində xidmətləri əvəzsizdir.
Onun hələ XVIII əsrdən üzü bəri Kəlbəcərdə yazıb yaradan bir çox müəllifləri araya gətirməsi ənənə varisliyinin təmini baxımından elmi fədakarlığının nəticəsi kimi qəbul olunmalıdır. İ.Məmmədli təbiət etibarı ilə şairdir, baxmayaraq ki, elmi-tədqiqatla daha çox məşğul olur. Amma onun şeirlərində Aşıq Şəmşirin ruhu yaz ağzı tumurcuq kimi çırpınır və biz Şəmşir ənənəsinin davamını onun şeirlərində görürük, doyuruq. Bəhmən Vətənoglunun, Şücaətin, Məmməd Aslanın və bir çox istedadlı sənətkarların xalqımızın mənəvi mühitinin zənginləşməsindəki rolunu İ.Məmmədli tədqiqatları ilə əsaslandırır. Şübhəsiz, bu tədqiqatlar onun poetik yaradıcılığına da təsirsiz ötüşmür. İlham Məmmədlinin məşhur «Gedirəm» şeirini aşıqlar xüsusi duyğu ilə oxuyur. Əli Kəlbəcərlinin (Zeynalabdinoğlu) ifasında yandirici bir hiss dinləyicini özünə əsir edir.
Bir az daşlı, bir az tozlu,
Mən öz yolumu gedirəm.
Bu yolun qərib yolçusu,
Boşmu, dolumu gedirəm?
Dərd yaşadım bu illəri,
Gah aqiləm, gah sərsəri.
Bu yolum Tanrı əsəri
Yolun sonumu gedirəm.

İlham sazı ruhu ilə duyur, şeirlərini də sanki saz üstə oxu üçün yazır. Mən əvvəllər də bu barədə mülahizələrimi yazmışam. Əgər klassik poeziya ənənəsini ədəbi düşüncəmizdən çıxarsaq, onda gərək muğamdan imtina edək. Əgər qoşma, gəraylı, aşıq yaradıcılığı formasını daşıyan ənənədən imtina etsək, saz bizdən ayrılmalı olacaq.
İlham Məmmədli kimi sənətkarların yaradıcılıqları ona görə dəyərlidir ki, onlar xalqın ruhunun bütövlüyünü qoruyur. Bunu onun «Ömrü sözə verdim adlı ilk şeirlər kitabı da təsdiq edir.

Niyə məhz İmam Hüseyn?

"Aşura günlərində kütlələr niyə məhz İmam Hüseynin şəhidliyinə ağlaşma qurur? Heç düşündünüzmü bu barədə? Çünki İmam Hüseyn fars Sasani kralı Yəzdigərdin qızı Şəhrəbanının əri idi. Ərəb Xilafətinə məğlub olmuş farslar (Sasani Dövləti) Şüubiyyə ideologiyası uğrunda mübarizə aparırdılar. Şüubiyyəlik zərbə aldığına görə, farslar dərhal bu olaydan Aşura mərasimləri düzəldərək məğlub olmuş farsı ərəb qarşısında diri tutdular.
Ey türk, bu olayda, tarixi hadisələrdə sənin yerin haradadır? Bu olayların sizə heç bir aidiyyatı yoxdur axı. Nə İslamda, nə Quranda, nə şəriətdə aşura mərasimi anlayışı yoxdur. Aşura İslamda fikir ayrılıqlarının, siyasi qarşıdurmaların nəticəsində meydana çıxmış bir siyasi hadisədir. Aşura-dini mərasim deyil, fars etnik mərasimidir. İslam dinində bu mərasimi yerinə yetirmək məcburiyyəti yoxdur. Aşura-fars ritualıdır və fars dövləti olmuş Sasanilərin Ərəb Xilafəti tərəfindən məğlub edilməsinə İmam Hüseyn üzərindən ağlayışdır.
Aşurada Hüseynə ağlaşma qurmaq Türkün öz türklüyünü unutması üçündür. Biz türklər Midiya dövlətimizdəki Qaumatanın, Göytürk dövlətimizin sərkərdəsi Gül Tiginin, Gürşadın, Oğuzların Xaqanı Alp Ər Tonqanın ölümlərinin Türk millətinin tarixində, milli inkişafında yaratdığı boşluğu dərk etsəydik, bir dəfə də oturub onlara, heç olmasa Ənvər Paşaya, Sarıqamışda şəhid olmuş 100 min şəhidimizə ağlayardıq".
Yasəmən Qaraqoyunlu, fəlsəfə doktoru, tarixçi.

Bakı Qızlar Universitetinin müəllimi Əlibala Zalovun şeirlər kitabı nəşr olundu

Bakı Qızlar Universitetinin Pedaqogika kafedrasının baş müəllimi, şair və pedaqoq Əlibala Zalovun yeni şeirlər kitabı – “Vətən sevdaların əzəli” nəşr olunaraq oxuculara təqdim edilmişdir.
Kitab müəllifin Vətənə sonsuz sevgisini, milli-mənəvi dəyərlərə bağlılığını və poeziyada özünəməxsus ifadə tərzini əks etdirir. Əlibala Zaloğlu bu nəşrlə ədəbi ictimaiyyətə və oxuculara yeni poetik dünyasını təqdim edir. Kitabda yer alan şeirlər təkcə müəllifin yaradıcılıq potensialını deyil, həm də onun pedaqoji mövqeyində milli düşüncəni necə yaşatdığını göstərir.
Bakı Qızlar Universitetinin kollektivi olaraq, Əlibala Zalovu ürəkdən təbrik edir, ona yeni-yeni ədəbi nailiyyətlər arzulayırıq.

Doğum günün mübarək, dağlar oğlu...

Az qala hamının şeir yazdığı bir vaxtda gözəl poetik nümunələrə rast gəlmək bəzən o qədər də asan olmur. Təəssüf ki, bəziləri yazıların keyfiyyəti yox, müəllifin kitablarının çoxluğuna qiymət verir, onu tərifləyir və göyə qaldırır. Amma bu bir həqiqətdir ki, əsl şairlərin kitabları az olur. Çünki onlar kitablarının sayını çoxaltmağı düşünmürlər, gözəl nümunələr axtarışında olurlar. Bu günlərdə belə dəyərli nümunələrin toplandığı bir kitabla tanış oldum. "Sənsiz də səndəyəm" adlı bu kitab 2002-ci ildə çap edilib. Kitabla ilk tanışlıqdan şeirlərin doğma havası məni özünə çəkdi. Söhbət yazıları ilə yenicə tanış olsam da, min ilin dostu kimi tanıdığım şair-publisist Nəsib Qaramanlıdan gedir. Dünyagörmüş, həyatın çox sərt eniş-yoxuşlarından keçən, yurd, ocaq həsrəti ilə sınağa çəkilən N.Qaramanlının şeirlərində bircə kəlmə belə ürəksiz yazılmış sözə rast gəlmədim.
Mən dağlar oğluyam, dağlar başında
Anam beşiyimi yırğalayıbdı.
Gül-çiçək ətirli dağların mehi
Həmişə saçımı sığallayıbdı.
Saçını sığallayan dağlara sonra həsrət qalacaqdı Nəsib müəllim. Gəlin elə bu yerdə onunla daha yaxından tanış olaq.
Nəsib Qaramanlı (Nəsib Nuru oğlu Məmmədov) 1956-cı il mayın 13-də Qaraqoyunlu mahalının Yanıqpəyə kəndində anadan olub. 1973-cü ildə Çaykənd kənd orta məktəbini, 1977-ci ildə İrəvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Azərbaycan dili və ədəbiyyat şöbəsini bitirib. Onun ilk şeiri 1975-ci ildə tələbə olanda "Sovet Ermənistanı" qəzetində dərc edilib.
1978-1979-cu illərdə hərbi xidmətdə olub, orduda "Za boyevuyu çest" qəzetinin alay üzrə müxbiri kimi çalışıb.
1980-1983-cü illərdə Çəmbərək rayonunda çıxan "Dostluq" qəzetində tərcüməçi-müxbir və rayon prokurorluğunda tərcüməçi işləyib.
1983-cü ildə Bakıya köçərək, 2 ildən çox burada yaşayıb və "Azərbaycan məktəbi" jurnalında çalışıb. 1986-cı ildə ata yurduna qayıdaraq əvvəlki iş yerlərində fəaliyyətini davam etdirib.
1988-ci ilin iyununda Gölkənd kəndində keçirilən antierməni mitinqinin təşkilatçılarından olub. həmin ilin dekabrında ata-baba yurdundan didərgin düşüb və Bakıda milli azadlıq hərəkatına qoşulub.
1988-ci ildə gizli çap olunan "Ata yurdu" qəzetinin naşirlərindən biri də o idi. Şeirləri "Sovet Ermənistanı", "Dostluq", "Azərbaycan müəllimi", "Ədəbiyyat və incəsənət", "Ulu Göyçə", "Millət", "Vətən səsi" və s. qəzetlərdə, "Pioner", "Ulduz" jurnallarında, "Ədəbi İrəvan - 86" almanaxında dərc edilib.
1988-1994-cü illərdə "Vətən səsi" qəzetində xüsusi müxbir, şöbə müdiri, məsul katib işləyib, "Ulu Göyçə" qəzetinin yaradıcı heyətinin üzvü, "Millət" qəzetinin baş redaktorunun birinci müavini olub.
Onun "Qaraqoyunlu" və "Vurğun dünyası" adlı poemalarının da daxil edildiyi bir neçə kitabı işıq üzü görüb. Onu da əlavə edək ki, "Vətən səsi" qəzetində "Erməni mətbuatı nədən yazır" rubrikası ilə illərlə analitik yazılarla çıxış edən Nəsib müəllim bu gün düşmənin dilini (erməni dili) bilən sayca az olan ziyalılarımızdandır ki, onun qədrini-qiymətini bilməliyik. Oğlu Elvin İkinci Qarabağ müharibəsinin könüllü iştirakçısıdır və "Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilib.
Yurd həsrəti N.Qaramanlının şair qəlbində bəzən tufanlar qoparır. Elə bu həyəcanla da, bəlkə doğum gününü belə unudan Nəsib Qaramanlıya yeni, neçə gözəl yaşlarında cansağlığı, uzun ömür, bir də vurğunu olduğu o dağlara qovuşmağını arzu edirik.

Mina RƏŞİD

Xocalı və Ağdərəyə 2073 nəfər qayıdıb
Bugünədək Xocalı şəhərinə 341 nəfərdən ibarət 85 ailə, Xocalının Ballıca kəndinə isə 172 ailə- yəni 811 nəfər köç edib. Ümumilikdə Xocalıda 1152 nəfər məskunlaşıb. Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən verilən məlumata görə, təkcə Xocalıya deyil, Ağdərəyə də köç davam edir. Ağdərə rayonunun Həsənriz kəndinə 70 ailə - 238 nəfər, Suqovuşan kəndinə 180 ailə - 592 nəfər, Talış kəndinə isə 91 nəfərdən ibarət 20 ailə köçürülüb. Ümumilikdə hazırda Ağdərənin kəndlərində 921 nəfər məskunlaşıb. Bu proses isə mərhələli şəkildə davam edir. Geri qayıdan əhalinin dayanıqlı məşğulluğunun və sosial müdafiəsinin təmin edilməsi isə əsas istiqamətlərdən biri olaraq qalır.

Özbəkistan şairi Dilorom ABDURƏHMONQIZI

– (Murotova Dilorom Abduraxmonovna) – 1963-cü ildə Özbəkistan Respublikasının Səmərqənd bölgəsində anadan olub. Şair, tərcüməçi, tədqiqatçıdır. Özbəkistan, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Qırğızıstan Şair Yazıçılar İctimai Fondunun üzvü, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun fəxri professorudur.
Daşkənd Politexnik İnstitutunda (indiki TDTU) təhsil alıb. İnşaatçı-mühəndisdir.
Müəllifin “Könül şəfəqləri” (2001), “Hayal sabahı” (2006), “Məhəbbət yağışı” (2012) kimi şeir kitabları, “Nəstərin butası” (2018, rus dilindən), “Kadirlidə – 4 gun” (2023, Azərbaycan dilindən) “Ulduzların pıçıltısı” (2022, rus dilindən), “Huzursuz melodiler” (2022, rus, dilindən), “Sözun xaqani” (2024, Azərbaycan dilindən), “Olduğu kimi” (2024, Azərbaycan dilindən) kimi tərcümə kitabları, araşdırma və elmi araşdırmalarına əsaslanaraq “Özbəkistan doppiləri” (2004), “Doppi tikdim ipakları tilodan... Tyubeteika moya, vyşita zlatom ona... Skulcap mine, embroidered with gold, it...” (2010) – özbək, rus və ingilis dillərində yaradılmış özbək takkeleri – papaqlarının kataloqu, “Qızın qırx sənəti varsa...” (2012), “Ekologiyaya ilk addımlar” (2014), “Ailə münasibətlərinin hüquqi aspektləri” (2014), “Sistematik təhlil: nəzəriyyə və təcrübə məsələləri” (2017) kimi bir sıra tədris-metodiki, elmi və populyar dərs vəsaitləri nəşr edilmişdir.
Anna Axmatova, Marina Svetaeva, Aleksandr Blok, Afanasi Bulqakov, Konstantin Paustovsiy, Aleksandr Kuprin, Qabriela Mistral, İvan Franko kimi dünya ədəbiyyatının məşhur nümayəndələri, Azərbaycan, türk, rus, qazax məşhur yazıçılar, şairlər, Ukrayna, Belarus müasir şairləri , Qırğız şair-yazıçıları öz əsərlərini özbək dilinə çevirmişlər. Tərcümələri bir sıra məcmuələrdə və respublika nəşrlərində çap olunub.
Dilorom Abdurahman qızının əsərləri rus, ingilis, türk, azərbaycan, fars dillərinə tərcümə olunub, xarici nəşrlərdə və beynəlxalq kolleksiyalarda dərc olunub.
Yazıçı “Özbəkistan Respublikasının Müstəqilliyinin 30 illiyi”, “Dünya Istaddatlar Birliyi” – “Dynie Talanttary Odag'y” Abay medalı, Azərbaycanın “Qızıl qələm” ədəbi mükafatı laureatı, bir sıra beynəlxalq ədəbi müsabiqələrin qalibidir.
Ailəsi ilə birlikdə Daşkənddə yaşayır. Uzun illər Özbəkistanın Qadın və Qızlar Komitəsində, Respublikanın “Ailə” elmi-praktik mərkəzində çalışıb. Hazırda Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin iki yüz illik nəşrləri olan “Şərq tyzni” və “Zvezda Vostoka”da məsul katib vəzifəsində çalışır və yaradır.

NƏVAİ HƏZRƏTLƏRİNƏ

Sən əzəldən bu eşqin sirlərini bilənsən,
Şeir kitablarında bu eşqi göstərənsən.
Sənət qələmin ilə sevgi qəsrini tikib
Heyrət dolu tarixdə bizə aşikar edənsən.

Sən sözündə gövhərsən, dür təki bərq vuranım,
Sən cənnət adlı bağda ahular ovlayanım.
Nəva dolu gülüşlə günəş kimi nur saçıb,
Nuş edib eşq şərabın canına bağlayanım.

Zərrədə bütün varlıq, damlada dərya könül,
İzlərinin naxışı qəlblərə tutya könül.
Hikmət içrə üzənim hər nəfəsi ibadət
Söz mülkünün sultanı, piri, sarayı könül.

Söz aləminə bəzək, qüdrəti deyən Pirim,
Sözü əqil-kamaldan ucada görən Pirim.
İnsanı ucalara yuksəldən sözdür, deyib,
Sözü həm şərəf bilib, həm gövhər bilən Pirim.

Mürəkkəbə su damsa, almaz kimi daşırdı,
Mənası yüz cahanı göy tağındam aşırdı,
Eşq Tanrıdan gəlirsə, səsində ahəng-nəva,
Bir Leylanın qanından min bir mələk şaşırdi.

Sən fələyin özünə söz gövhərin saçanım,
Gövhər dükanın tikib, durlə inci açanım.
Köhnə dunya bağrını hikmət ilə doldurub,
Mənalar dənizindən qəvvas olub keçənim.


Sən hikmət bürclərində nur dolu gulustanım,
Bütün dunyanı tutan söz xəzinəm, cahanım
Qiyamətdə bərq vuran özün cövhərfəşanım,
Nəvai fəzlilətli, mənim türküm Turanım.
Özbək dilindən tərcümə etdi:
Faiq BALABƏYLİ

Şeir deyə bildiyim – İlahi həsrət,
Ürəkdə çırpınan ahlar surəti.
Baxışlarda oyaq qəlblər heyrəti
Böyük Nəqqaş çəkən rəngin hikməti.

İlham dediklərim başdan, əzəldən,
Dünyaya yayılan hüsnünün əksi.
Torpağı titrədən İsa nəfəsi,
Məhəmməd gətirən xoş xəbər səsi.
***
Axşam düşər, susar quşlar,
Ağaclar – yuxu tapmışlar.
Axşam çağı dolmuş çaylar
Məcnun söyüd könlün oxşar.

Axşam çağı dolmuş çaylar,
Sakit-sakit daşmaqda gah.
Səslənməkdə, söylənməkdə,
Nağıl sirrin edər agah.

Qular yatar su boyu tən,
Bulaq qaynar yar köksündən.
Tərpənməkdə bomboş qayıq
Aralanmaz heç yerindən.

MƏNİ YADA SALIRSANMI, MƏHƏBBƏTİM?

Ürəyimi yandırmaqda bu gün ahım,
Gözlərinə sıçrayırmı ürək dağım?
Gülab deyib içdiyim o şirin ağum –
Məni yada salırsanmı, məhəbbətim?

İllər ötdü, sevdim səni, darıxaraq,
Uzaqdakı ulduzumçün yandım ancaq.
Həsrətindən gül ətrini qoxlayaraq,
Məni yada salırsanmı, məhəbbətim?

İllər sakit dağıtsa da xəyalını,
Yuxularda gördüm ancaq vüsalını.
Baharlardan alıb gəldim sualını –
Məni yada salırsanmı, məhəbbətim?

Can içində gah ağrısan, gah da dözüm,
Hicranına heyran özüm, düçar özüm.
Ürəyində qalıb bəlkə mənim sözüm,
Məni yada salırsanmı, məhəbbətim?

BAYSUN BAĞLARINDA

Yarpaqsız ağacların
Səbr budağından
Asılıb qalıbdır
Qan dolu ürək kimi
Öz yarını tapmayan
Qızlarımız – almalar.

Səssiz ağacların
Qədir budağında
inciyib qalıbdır
hətta bağrını
güzgüyə tutmayan,
yalqız almalar.

Dilsiz ağacların
Səbr budağında
Diləyi ilə durub
Əhdindən dönməyən.
Sirrini deməyən
Hərgiz almalar

SURXANIMA

Vətən rəngi enib dolar növrağıma,
Dağdan-daşdan cavab tapdım sorağıma.
Ürəkdəki narahatlıq bitər yəqin,
Bahar yeli ola biləm Surxanıma.

Çaylarına həsrət könlüm buza dönər,
Qaranquşlar nəğməsini gəzib enər.
Çəmənlərdə novruzgülü gülüb durar
Bahar yeli ola biləm Surxanıma.

Duru sular çeşmələrin gözü kimi,
Məxmər güllü bənövşənin üzü kimi,
Yeni köçən gəlinin hürr sözü kimi,
Bahar yeli ola biləm Surxanıma.

Ürəkdəki, qəlbə yaxın nəvalarım,
Rəvayətlər nəql eləyən nənələrim.
Köksümdəki genişliklər, səmalarım,
Bahar yeli ola biləm Surxanıma.




***
Kəpənək,
Gəl, birlikdə tikmə tikək,
Ümidin rəngindən kimsə doyubdu?
Gəl, mənim könlümə bir yol sığal çək,
Barmağım ucunu iynə oyubdu.

Kəpənək,
Seçib ver gözəl rəngləri
Naxışlı ürəkdə qəmlər susarmı?
Susub qalmaqdadır dünya rəngləri
Bir gün baş əyərək yoxa çıxarmı?

Kəpənək,
Gəl, birgə axtarıb görək
Dünyada nələrdir oyaq varmaqda?
Narahat dəyişər gecəylə gündüz,
Sübhanlıq ayətlər oyaq durmaqda?

Kəpənək,
Gəl, indi xəyallar quraq,
Dünyanın işindən kimlər doyubdu?
Sonsuz səmalarda könül yandıraq,
Ürəyə can atıb, bir eşq dolubdu.
Kəpənək,
Gəl daha...

***

Əgər beləysə, edək yüksək dualar,
Ev-eşik qızıldan, qızıldan kandar.
Evinə gəlsə də sevənlər, dostlar,
Könlünə münasib könül olmasa,
Sən tamam qəribsən, qəribsən, ürək.

Sərvətin yaraşsa gözəl meydana,
Ad-sanın yayılsa bütün cahana,
Əllərin yetsə də, lap asimana,
Könlünə münasib könül olmasa,
Sən tamam qəribsən, qəribsən, ürək.

Ayağına düşüb, baş əysə qullar,
Nəğməndən məst olub, uysa könüllər,
Səninçün köksündə olsa da güllər,
Könlünə münasib könül olmasa,
Sən tamam qəribsən, qəribsən, ürək.

Yanında can alan, gözəl qələmqaş,
Çəkib versə qızıl kasalarda aş,
Sədası gözəllə olsa da yoldaş
Könlünə münasib könül olmasa,
Sən tamam qəribsən, qəribsən, ürək.

Çəməni xoş görüb, könlüm, bağ dedin,
Üzündə təbəssüm, vaxtım çağ dedin.
Mərdlərin içində köksüm dağ dedin,
Könlünə münasib könül olmasa,
Sən tamam qəribsən, qəribsən, ürək.

SƏN ANANDAN XƏBƏR AL...

Köynək çıxarmasan da, bildin, bürünmüş qalmaz,
Fərqli zamanlar görən, - qismətlilər ac qalmaz.
Sübh azanından baxar, daxmasına girəmməz,
Sən anandan xəbər al, dünyan kiçilib qalmaz.

Aləm dərdin çeynəyib, gəzməkdə bildirmədi.
Ötkəm tutar qəddini, dərdini sezdirmədi.
Gecə-gündüz duada, nalə edər Allaha,
Can içrə min can çəkib, taleyini dilədi.

Bir yol gözü yumulsa, yuxusuna girmisən,
Həsrət öyən baxışın, qabağında durmusan.
Musiqitək səslənər, heç nə girməz könlünə
Get, anandan xəbər ol, sən nə edib gəzirsən?

Günəşi əzizləyər, balama tənsən, - deyə,
Külək ilə danışar, balamtək əsən, - deyə.
Bir bax, ay da, ulduz da xəbər alıb durubdu,
Ya da kimsə dedimi, o, gen ölümdən deyə?

Kənddən gələnlər ilə, çörək verib göndərir,
Deyir - narahat olma, anan yaxşı, sağ gəzir.
Bu sözlərə inanma, nadan olma, yola düş,
Vida üçün dünyanı möhkəm tutub, gözləyir.

Qəlbdən keçdi əndişə, zəng eləyib çəkdin ah,
İnanma, simlər yalan, dünya yalan, ol agah!
Ölü ömr ağacından tutub durubdu, tələs,
Payızda budaqlarda qalmayır bircə yarpaq...

...qalmayır bircə yarpaq...


ƏZIZ ANAM

Qamətini qaldırıb gəz,
Əyilib qalma sən ağac sayağı.
Deyib “tənbeh” edir atam anamı,
Qamətimizi düzəldərdik belədə bizlər.

Anam qarı yerin üstündə idi.
Yerdə durardı
Təndir
Ocaq
Qazan
Süfrə
Biz isə göylərdəydik, göylərdən.


İllər ötdü, sanki
Çaylardan tez.
Əziz anamın qəddi bükülüb qaldı.
bizim qəddimiz dik
Ondan uzaqda
Yerdən bir dayaq tapıb söykəniş aldı...
***
Səmamda bir rahatlıq əridi,
Qışdan qovulan qar kimi.
Mən isə qoruyub qəlbi,
Darıxmaqdayam -
Yar kimi -
Gözlərimdə yanıb yatar həsrət,
Dünya kimi dünyasından keçə bilməyən
Könül kimi, ruh bədəni tərk etməyən.
Yuxum kimi
Yuxularımdan çıxammayan
Könlümə gəlib çatmayan.
Ya da
Səma kimi -
Gözlərimə baxmaqdadır
Batinimə yatan
Əzizim,
De, ya gözlərin
Göylərdə gizlənibmi?
... onda mən bu dünyaya nə üçün gəldim?

***
Mən bir yarpaq,
Su üzünə düşüb qalan
Və axıb gedən
Sonuncu mənzilə
Bu qədər tez axar çay.
Su boyuna gəlməzmi sevgilim...

***
Gecə -
Gözübağlı getməkdədir
Məcnun sevdası,
Onun qaragöz ilgəyində
Eşqin ruhu aldanıb qalan.
Günlər isə
Sanki zindana salınmış
Məhkumun ilk məhəbbəti –
Axşam çağı qanayar hicran...

Özbək dilindən tərcümə etdi:
Şahməmməd DAĞLAROĞLU



* * *
Hazanrez –
bahçelerde sarışın hayal,
Ey, hayal gücünün
bakışgahi, bak,
Şafak eyvaninda kuşlar zikriyle
Altın ipek gibi
dalgalanır bağ.

Sarhoş hayal gibi
nemli dallarda,
Asılı duruyor mehküm yapraklar.
Eski anılarda her an titriyor,
Dertli hazan ile en son sorular.

Niye?
Neden geldin?
Neden gidiyorsun?!
Gözlerin gözlerim şehrinden alip,
Ben nasıl kalıram
bakışlarımı,
Can gibi bakışın koynundan yolup.

Sensiz bir çöl gibi kuruyan varlık,
Hicranin suratin taşır yüreğe.
Sevdalim, yaşamak
ruhlar yolundan,
atilip,
atilip,
uzanır göke.

Gökyüzü doluyor binlerce sırla,
Arzulu göz gibi giryan yıldızlar.
Fısıltılı,
hışırtılı düşür yapraklar,

Hazanrez – bağlarda basılır izler.

* * *
Ne garip ben
sonsuz bir aşkın,
Yollarında üzgün
duaibadam,
Safran rengli özgür arzularimin,
Şehiri içinde semeri kadam.

Ah, benim özlemlerim
yıkanmış Sema,
Sen neden ağladın,
kimin gözüsün?
Yağmurlar yağdı mı Semerkantta da?
Ve ya aşk Kaysinin hangi sözüsün,
neden ağladın

Yapmamiş günahından utanip,
Ömürü bir başdan kim gözlemekte?
Sen beni semaya kaybetme asla,
Gökler de sevdimi,
yanıyorum sessizce,
Uçmak istiyoruç turnalar gibi,
Muhabbet ülkesin güneylerine...

AKŞAM ŞARKISI

Ruh iç çekiyor
akşam karışık şafaklar ile.
Duygular gizemli,
sesler gizemli,
uyanış gizemli.
Kader ve kaygının arasında
gönül yarım,
ay yarım,
ay gibi yetim.
Dört yanımı kucaklıyor,
özlemin bir aziz,
hüzünlü renki.
Ne büyük bir zevk duymakta gönül,
gizemli dertlerin içinde dertli
a, Tanrım?!
Burda ne vasıf ki,
kalpe dökülür,
ruh ise susamış mülakatina.
Beş büyük değişiklik eşiğinde,
Akşam kaykılıyor
öz eski seltenetine.
Göksel gizemli bağ sallanıyorken,
gönüle melekler geliyor.
Akşamın sesini dinliyorum, kalbe
sanki ilahi ayetler sızıyor.

İBADET
Dünya, açik kalan eski koynundan,
Bakan o bakışlar kalbim içiyor.
Gizli konuşmalar, kalb derinliğinde,
Pişmanlıklar ise gizli geçiyor.

Ömür geçermiş o kervan peşinden,
Yoldan yanılanlar ağliyor hala.
Müslime yıldızlar sahir gök üzre
Ayetleri tekrar sözlüyor hala.

Hayat ağacını salliyor sanki,
Dehr dünyasına yabancı ruhun.
Kalbinde dünyavi tozleri varsa,
Sıs gibi yayılmaz keder-enduhun.

Bir günde beş büyük değişmek döğrü,
Katılıp dünyanın ibadetine.
Ruhdan ışık isteyip kalbini çağır,
Rabbimin verdiği mülakatina.

* * *
Sevdalim, biri az yaralmış dünya,
Öz aşkına kendi sarılmış dünya,
Ya cehalette lenetlenmiş dünya,
Günlerim dünya gibi geçiyor hemen.

Ömür mü gönülden uzakda geçen,
Gönül mü ömürden ayrı su içen,
Ben peki, o sensiz günden vazgeçen,
Hayat mı uykuda geciyor hemen?

Dünyan tuzağına düşmez semaler,
Kaderi sıçrayan Mama Hevvaler,
Kanımda dolaşır gizli nevaler,
Melayikler sessiz gülüyor hemen.

Günlerim Sen gibi geçiyor hemen...

* * *
Doluşan ve safran renkli ağaçlık,
Mehrem — Güz koynuna basar çağında.
Kokuna bağlanan — tutsak ağaçlar,
Soyuna başliyor güz kucağında.

Yağmuru hissetip teşne koynunda,
Islak öpüclerden ağaçlar sarhoş.
Hazanın dansına düşer yarı çıplak,
Onları bekliyor uzun kış — düş...


* * *

Arzular kanadı
yayık kuş muydu,
Bulup,
kaybettiğim gizli düş muydu,
Gönülün endami güzel aşkmiydi,
Bir garip ömür olsa,
geçiyor.

Sevdalim,
teselli verme, şaka yapma hiç,
Kaderin giysisi neden çok ağir,
Dünyanın göleti bunca
kıpkırmızı,
Gögsümde bir şeyler mi yanıyor.

Bu yollar acısı hoş mu veya ağır,
Kirpiğe dizilmiş çiğlar çok çıplak,
Benden uzak durma hiç zaman,
Gönülden bir şeyler mi geçiyor.

Sevgilim,
kalp razım sana söyleyim,
Bakışındaki gizli şarkıya geri döneyim,
Acı dolu fısıltına katılayım,
Gözünde ne arzu yanıyor,
Gökler yüreğimde sınıyor...

Mütercim: Rahmet Babacan

Özünü axtaran şair, təbrik edirik!

Bu gün-mayın 4-də rəngarəng-fəlsəfi, lirik şeirlər müəllifi, gözəl həkim, “Bütöv Azərbaycan” qəzetinin təəssübkeşi Nailə Nuşirəvan qızı İbrahimovanın doğum günüdür. Nailə xanım Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun Şəhərcik qəsəbəsində dünyaya gəlib. Bakı şəhərindəki 63 saylı orta məktəbi və Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetini bitirib.
Hələ orta məktəb illərindən şeir yazan Nailə İbrahimova artıq bir neçə kitab müəllifidir. Tanınmış qələm sahibləri, elm adamları onun yaradıcılığı barədə onlarca yazı yazıblar. “Düşüncələr” və “Ürəklə söhbət” şeirlər kitablarından sonra Nailə xanımın “Dəyişmədi illər məni” kitabı çap olunub. Bu kitaba şairin öz şeirləri ilə bərabər onun yaradıcılığına həsr olunmuş “Səmimiyyətin poeziyası”, “Baharlı duyğular”, “ Sözün və səsin pıçıltısı”, Qarabağın ağır dərdi üstümüzə qar ələdi”, “Həzin misralar”,”Yuxularıma gələn kənd”, “İnsan surətinin bütöv bir panoraması” və digər yazılar daxil olunub. Bir müəllifin yaradıcılığına bu qədər resenziya, məqalə və digər janrda yazıların həsr olunması geniş oxucu kütlələrinin onun yaradıcılığına marağının, sevgisinin təzahürüdür.
“Bütöv Azərbaycan” qəzetinin redaksiya heyəti Nailə İbrahimovaya doğum günü hədiyyəsi olaraq bir neçə şerini oxucuların ixtiyarına verir:

Bu tale yükünü necə qaytarım

Od tutur ürəyim, duyğularım da,
Sözüm də kül olub qəlbimdə qalır.
Tale düz yolumu bağlayıb nədən,
Məni bu dolanbac yollara salır.

Çəkdiyim əzablar bəs etmir yenə,
Dözümüm qalmayıb bu qədər yükə.
Ümid başım üstə görünən zaman,
Hər şey dəyişəcək deyirəm bəlkə.

Elə hey düşünüb daşınıram mən
Görəsən nə zaman səhv yolla gəldim?
Mümkünsüz geriyə qayıtmaq daha,
Keçdiyim yollarda qəm-kədər dərdim.

Bilmirəm günahı özümdə görüm,
Yoxsa ki, taledə, bəxtdə axtarım.
Bu, mənim bəxtimə yazılmışdısa,
Bu tale yükünü necə qaytarım?

Bu bir qismət, ya da mənim səhvimsə
Qismətimdən, ya özümdən küsüm mən.
Taleyimi verim yellər aparsın,
Əllərimi bu dünyadan üzüm mən.

Necə gözəl günlərdi

Zəngəzurda doğulub
Boya-başa çatmışam.
Gözəl bir kənd qoynunda
Böyüyüb boy atmışam.

Hər tərəfdə çiçəklər
Baxdıqca göz oxşardı.
Dağlardan gələn sular
Kükrəyərdi, daşardı.

Havası təmiz idi,
Meh xəfifcə əsərdi.
Solub saralan yarpaq,
Asta-asta düşərdi.

Meşədə buz bulaqlar,
Yolumuzu gözlərdi.
Hamı bu gözəlliyi
Seyr edərdi, izlərdi.

Süfrələr açılardı,
Yeyib içib gəzərdik.
Çəmənlikdə gülləri
Çiçəkləri üzərdik.

Necə gözəl illərdi,
Necə gözəl günlərdi,
Necə gözəl aylardı...
Yayda həyat qaynardı.

Şəhərdə yaşayanlar
Yayda kəndə gələrdi.
Şadlıqdan uşaq-böyük
Şənlənərdi, gülərdi.

Qohum-qardaş yığışıb
Sevincini bölərdi,
Necə gözəl günlərdi,
Necə gözəl günlərdi.

Nə yaxşı bilməmişəm

Gözümü yuman kimi
Şirin yuxum gələrdi.
Röyada ruhum mənim
Yaxşıca dincələrdi.

Gənclik – dinclik deyil ki,
Coşardı, çağlayardı,
Mənim qəlbim bir ümman
Gülərdi, ağlayardı.

Fikirlərim göylərdə,
Arzularım tükənməz.
Ümid – gələcək idi,
O günlər geri dönməz.

Ancaq gözəllikləri
Seyr edərdi gözlərim.
Ürəyimdən axardı
Hər kəsə xoş sözlərim.

Gözəl xəyallarımla
Gələcəyə uçardım.
Yaxşılığa can atıb
Pisliklərdən qaçardım.

Vurğundum hər insanda
Timizliyə, düzlüyə.
Hələ rast gəlməmişdim
Namərdə, yüz üzlüyə.

Yoxsa indiki kimi
Yuxum qaçardı məndən,
Bezərdim, usanardım
Yuxusuzluq əlindən.

Nə yaxşı pislikləri
Mən o vaxt bilməmişəm
Nə yaxşı pislikləri
Mən o vaxt görməmişəm.


Bir-iki söz yazdım

Bir-iki söz yazdım, bu gen dünyada
O sözlər dünyanı görən gözlərim.
Bir-iki söz yazdım ürəkdən gələn,
Yazdığım o sözlər – ürək sözlərim.

Hər şerim bir yanan ocaqdan doğub,
Onu ürəyimdə qovurmuşam mən.
Şeirlərim- yanan ocaq tüstüsü,
Beynimdən qəlbimə sovurmuşam mən.

Yanan ürəyimin alovu olub,
Sətir-sətir vərəqlərə düzülüb.
İçimdəki təlatümlü anların
Bir anıdır, sözlərimlə süzülüb.

Bu dünyanın çox sualı cavabsız,
Haqsızlığın haqqı qalıb hesabsız.
Bu dünyada yamanların sayı çox,
Yaxşıları tapmaq olmur çıraqsız.

Dünya yaman çalxalanıb

Dünya yaman çalxalanıb qaynayır,
Hər kəs ona bir züy tutub oynayır.
Böyük-kiçik bir-birini saymayır,
Əyilibdir hər ölçüsü, mizanı,
Kim söndürə bu qaynayan qazanı?

Bir düşməndir sanki insan insana,
Söz deməmiş əlləri batır qana.
Nədir belə insanı yığan cana?
Əyilibdir hər ölçüsü, mizanı,
Kim söndürə bu qaynayan qazanı?

Ər-arvadı, arvad-əri öldürür,
Bu vəhşilik neçə ocaq söndürür.
Kamil insan pis niyyətdən gen durur,
Əyilibdir hər ölçüsü, mizanı,
Kim söndürə bu qaynayan qazanı?


Zalımların müharibə davası,
Başlarında dəli, cünun havası,
Dünyanı məhv edən başsız ədası.
Əyilibdir hər ölçüsü, mizanı,
Kim söndürə bu qaynayan qazanı?

Özümü axtarıram

Bir ocaqdım sönmüşəm,
Lal sükuta dönmüşəm,
Diri ikən ölmüşəm.
Ocaqdakı qorumu,
Közümü axtarıram,
Özümü axtarıram.

Bir çiçəkdim, solmuşam,
Solub xəzan olmuşam,
Nəfəssiz boğulmuşam.
Yeni gələn baharı,
Yazımı axtarıram,
Özümü axtarıram.

Duyğylarım sel idi,
Arzularım bol idi,
Sevgim dəniz, göl idi.
Qəlbimdə o ümmanı,
Dözümü axtarıram,
Özümü axtarıram.

Quş tək qanad aşardım,
Səmalarda uçardım,
Qəlbimdən nur saçardım.
Əzmimi, vüqarımı,
Sözümü axtarıram,
Özümü axtarıram.


Dünya, elə işıqlı
Görünərdi gözümə.
Hər şeyi iti görən
Gözümü axtarıram,
Özüm elə özümü,
Özümü axtarıram.

İdarəetmənin əlifbası

(Azərbaycan futbolunun dünyada №1 olması üçün ən qisa və investisiyasız yol)
Hər hansı işin uğuru düzgün idarəetmədən asılıdır. Nə dərəcədə superideya olur-olsun, pis idarəetmə onu məhv edəcək. İdarəetmənin əsasları deyir ki, ilk növbədə məqsəd qoyulur, sonra məqsədə uyğun addımlar ölçülüb hesablanır və resurslar təşkil olunub addım-addım həyata keçirilir. Vəziyyət dəyişdikcə, planlar və hərəkətlər ona uyğun sıxlaşdırılır.
Ritorik sualı verməklə məqsədi aydınlaşdıraq: Azərbaycanda gələcəkdə özünü Avropa, ya dünya çempionu kimi “görən futbolçu, məşqçi, ya klub prezidenti varmı? Qəti şəkildə deyə bilərik ki, yoxdur. Bəhanələri qoyaq qırağa, lap ən qorxulu yuxuda da bu mümkün deyil. Səbəb isə futbol ulduzlarının bütləşdirilməsi ilə bağlı daxili inamsızlıqdır. Artıq problem xəstəliyə çevrilib, nə AFFA, nə də ən təcrübəli xarici mütəxəssislər bunu aradan götürə bilməz. Eyni şəkildə belə bir yanlış təsəvvür var ki, güya məşqçi futbolçunu çempion eləməlidir. Onun işi birinci addımı atmağı öyrətməkdir və irəli gedənə dəstək verməkdir. Əgər insanın canında, qanında, ürəyində yoxdursa, onda nə edirsən-et, axırı bəllidir. Lap ölkə miqyasında baxsaq, azarkeş toplumumuz da həmin sıravi futbolçu kimi, parlaq gələcəyə inammır. Bunun nəticəsində də “sosial sorğu” anlayışı, yəni azarkeş kütləsinin “tələbatı” yoxdur.
Kimsə də bu istiqamətdə nəsə eləməyə cəhd etsə də, saniyə keçmədən ona agılsız deyərlər. Hamı “yeni ideya lazımdır” deyir, amma deyən kimi “yeni ideya var”, elə bil onları ildırım vurur, iflic tutur, nəfəsləri kəsilir, susub tez aradan çıxırlar ki, heç kim bunu görməsin. Kimliyindən asılı olmayaraq, bu baş verir, yüz dəfələrlə yoxlanılıb. Səbəb isə bu: qorxurlar ki, yerindən tərpədərlər, sonra belə işi hardan tapar? Tərpədəndə isə elə tərpədirlər ki, sonra futbol dünyasında bir künc də tapmaq, ya plintusun altında gizlənməyə yer olmur. Buna görə hamı başını aşagı salıb, sakitçə bacardığını edir, təki heç kim görməsin. Öskürəndə də ora-bura baxırlar, nəsə alınmayanda da onu-bunu hay-küylə günahlandırırlar, sonsuz sayda bəhanələr uydurub ürəklərini boşaldırlar. Bütün bu hallar sistem səviyyəsində formalaşır və Azərbaycan futboluna irəliləyiş üçün bütün yolları baglayır. Amma elmi yanaşaraq bu problemi çox asan aradan götürmək olar, heç külli miqdarda vəsaitə də ehtiyac yoxdur. İnsanın imkanlarını elektrik stansiyası və ya ağır yük maşını ilə müqaisə etmək olar: biz şəhəri işıqlandıra bilərik, lakin yalnız öz mənzilimizə və bağımıza işıq veririk, yük maşını ilə təkcə çörək daşıyırıq. Bu məqalənin də məqsədi futbol cəmiyyətində inam yaratmaq və növbəti məqalələrdə yeni təfəkkürə əsaslanaraq, ağlı işə salmaqla konkret olaraq qələbə yoluna çıxmaqdır. Hər şeyin əsasında məqsəd, elmi yanaşma və sistemli addımlar olmalıdır. Sistemlərin elmi qanunu: sistemin içində olaraq sistemi dəyişmək olmur, bu, yalnız sistemdən kənar olaraq mümkündür. Müstəqil baxış hər şeydən önəmlidir.
Nəticə: futbolu futbol adamı dəyişə bilməz. Məsələn, mən müəllif olaraq futbol sisteminin içində deyiləm deyə, bu sistemin heç bir qruplaşmasının maraqlarını irəli sürmürəm və sürə də bilmərəm, odur ki, müstəqil futbol eksperti və nəzəriyyəçisi adına layiq olduğumu iddia edə bilərəm.
Həyatın əlifbası. Xüsusi hissə.
Bu məqalənin yazılmasının səbəbi ondan ibarətdir ki Azərbaycan futbolunu hamı tənqid edir, amma konkret heç nə təklif eləmir. Təklif edənlərin fikiri yalnız pul və ya vəzifə ətrafında fırlanır, yəni onlara bunları versələr, Azərbaycan futbolunda hər şey düzələr. Bundan əlavə, əlbəttə ki, futbol haqqında çox adam danışa bilər, amma onların içində 1–2 cümlə yaza bilən varmı? Başqa yol var, məsələn, siz dünya səviyyəsində futbolçu, məşqçi, klub kimi formalaşmaq istəyirsinizsə, bu istiqamətdə ilk praktiki irəlləyişləri, bu məqaləni axıra qədər oxuyan kimi, hiss edib görəcəksiniz. Yəni, bir sıra oyunlarda siz möcüzə olaraq qalib gələrsiniz. Necə? Hazırda bütün dünyada insanın daxili qüvvələrindən heç kim istifadə eləmir. Futbolçuya, məşqçiyə resurs, mənbə kimi baxırlar, “o olmasın, bu olsun” məsələsi. Bu boyük məhdudiyyətlər yaradır və əsl istedadı göstərməyə yol vermir. Məramımız: daxili potensialın sirrini açmaq və Azərbaycan futbolunun səviyyəsini artıq vəsait xərcləmədən qaldırmaq.
Nəyə görə indiyə kimi, heç bir futbol komandamız Avropa, ya dünya üzrə çempion olmayıb və köhnə qayda ilə getsək, heç vaxt olmayacaq? Çünki ağlımız yanlışlar və şablonlarla doludur. Məsələn, uşaqlıqdan bizim inkişafımız üçün, yalnız iki yol göstəriblər:
1. Fiziki əziyyət çəkmək yolu. Yəni hamıdan 5–10 qat çox işlə, çalış-vuruş, onda qalib olarsan. Burda problem ondan ibarətdir ki orqanizmin fiziki limiti var və sizdən başqa bütün dünya da bu limitə yaxın işləyir. Bu sahədə fərqlənmək, demək olar, mümkün deyil. Başqa problem, bədənin resursları get-gedə azalır və sizin yerinizi təcrübəsiz cavanlar tutur. Belə bir zarafat var: işləməkdən at da ölür, siz atdan da güclüsüz? Buna baxmayaraq, bu sahə üçün heç kimin istifadə etmədiyi yaxşı fəndlər var.
Nəticə: fiziki hazırlıqsız alınmır, amma yalnız bu yola üstünlük vermək düz deyil.
2. Pul yolu. Bütün dünya bu yolu şeçməklə yaşayır, artıq bu, xəstəliyə çevrilib. Adam fikirləşir ki, ona istədiyi gədər pul versələr, o bütün problemləri həll edər. Problem odur ki, heç vaxt sizə istədiyiniz gədər pul vermirlər və verməyəcəklər. Belə olsa, onda hər hansı küçədən keçəni götürüb, ona transer marketdən milyonluq futbolçuları almaq olardı və hər il o komanda Avropa çempionatlarında “Real” ilə, “Barselona” ilə vuruşardı, arada da bəxti gətirib udardı. Həqiqət ondan ibarətdir ki, problemləri pul vasitəsi ilə həll eləmək, odu benzinlə söndürmək kimidir.
Nəticə: yalnız bu yola üstünlük verən əsla peşəkar deyil. Peşəkar olan materialdan, birinci saniyədən nəticə göstərir.
Nəhayət, qeyd edək ki, bu iki yolun çatışmazlıqlarını hamı başa düşərək, bacardığı qədər ağıl qoymağa çalışır. Hamı bilir ki, qalib olmaq üçün yeni ideyalar lazımdır və onları başqalarında axtarıb mənimsəyirlər. Fakt, siz onları həyata keçirənə gədər əsl yaradıcılar daha üstün ideyaları tapacaq və bekləliklə, siz strateji cəhətdən həmişə arxada qalacaqsınız.
Nəticə: bu yol da yanlışdır, çünki “çox” ağıllı olmaqla uzağa getməzsiniz, həmişə sizdən də ağıllılar üzə çıxır.
Mən sizin üçün ən qısa, lap bu dəqiqə nəticə verən yol göstərəcəyəm və məsələ budur ki, bu yoldan dünyada heç kim istifadə etmir. Onlar oyanana kimi, siz artiq əlçatmaz olarsınız. Bu yol – yeni bilik deyil, aydındır ki, siz məndən daha varlı və ağıllısınız. Mən sadəcə, sizə yeni təfəkkür, yeni prinsip təklif edəcəyəm. Artiq əziyyət niyə çəkəsiniz? Siz minləri qazanmaq üçün milyonları xərcləyirsiniz, gəlin, elmə əsaslanaraq, minləri xərcləməklə milyonları yox, milyardları qazanaq, sonra da Azərbaycan futbolunu istənilən kimi inkişaf etdirək.
Dediyim kimi, hamı insanın xarici resurslarından istifadə edir, sonsuz sayda insanın daxili imkanlarına heç kim girişmir. Nümunə üçün mən sizə birinci düzgün addımı göstərim və necə deyirlər, “yola düşmək üçün sən birinci addımı at, yol özü səni aparacaq”. Bütün klub üçün hazırlıq proseslərinin, yeni təfəkkür çərçivəsində formalaşması üçün 2–3 il tələb olunur, amma konkret nəticəni siz 15–20 dəqiqəyə də ala bilərsiniz. Bilmək üçün növbəti hissəni oxuyun və düzgün gərar verin.
Mübarizənin əlifbası. Konkret hissə.
Futbolda bütün prosesslərin ilkin hüceyrəsi iki nəfərin toqquşmasına bağlıdır. Kim qalib olacaq, biz bilə bilmərik çünki burda minlərlə şərt var. Amma, prinsipial düşünərək, iki nəfərdən kimin qalib gələcəyini və sonra nə baş verəcəyini konret bilmək olar. Qanun: Kimdə qorxu azdır, o dəqiq udacaq, lap zəif olsa da, o udacaq. Qorxu termini burda psixoloji yox, bioenerji tərəfdən nəzərdə tutulur. Kontakt olmamış biz bütün komandanın qorxu (mənfi enerji) səviyyəsini endirsək, qarşı komandada qəribə hadisələr baş verəcək: hər hansı futbolçu, çoxlu sayda səhvlərə yol verəcək, komanda isə tezliklə ruhdan düşəcək. Yalnız bunu dərindən anlamaqla sizin statusunuz bir an içində yüksələr, avtomatik olaraq qələbələr və kontraktların məbləğləri də qat-qat artar. Konkret olaraq, cəmi 15–20 dəqiqəyə ən zəif komandanın güvvələrini bir yumruğa toplamaq mümkündür və meydanda, onun qarşısına çıxan ən güclü komandanın oyunu dağılacaq, sizin qabağınızı heç kim kəsə bilməyəcək. Bu işi aparmaq psixoloqun, psixoterapevtin, gipnoloqun, ekstrasensin və ya başqa mütəxəssislərin səlahiyyətində deyil. Bu istiqamətdə çalışın və hər bir addıma 10 qat xeyir tutarsınız, alınmasa soruşun. Belə gizli imkanlar minlərlədir deyə, hamısını həyata keçirimək üçün vaxt lazımdır.
Əlbəttə, irəliləyiş edən kimi, bütün dünya sizin bütün hərəkətlərinizə linza altında, hüceyrə səviyyəsində baxacaq, hər şeyi hər hansı yolla mənimsəməyə çalışacaq, buna görə hər şeyə hazır olmaq lazımdır. Bir problem üzə çıxacaq – hər hansı oyunda komanda sevinməkdən ağılını itirə bilər, qarşı komanda isə tez ayılıb heyfini çıxar. Gələcəyə açıq olun. Burda başqa problem üzə çıxır – insan təbiətinin “kölgə” tərəfi. Məsələn, siz çox gözəl bilirsiniz ki, lap ən yaxın adama borc pul ver, pis vəziyyətdən onu çıxart, sabah o sizi pis vəziyyətə salacaq və siz heç nəyi sübüt edə bilməyəcəksiniz. Ümumdünya problemi: adətən, ən yaxınlarımız bizi adam yerinə qoymurlar.
Futbolda qorxudan sonra ən böyük problem ulduz xəstəliyidir. Məsələn, futbolçu ya məşqçi “çaşıb” Avropa meydanına nə vaxtsa ayaq basıb, sonra açıq şəkildə özünü göylərə qaldırır, ömrünün axırına kimi özünü super mütəxəssis sayır, hamı da “qaqaş peçat vurub e” deyərək alqışlayır. İndiki futbolun səviyyəsi belə primitiv düşüncədən başlayır. Ehtimal nəzəriyyəsinə əsasən bir–iki dəfə Avropada çempion olmaq təsadüfdir, üç dəfə olsan, buna qanun demək olar. Başqa gözə görünməyən misal: bir artıq qol vuran kimi, bir artıq qələbə çalan kimi, başlayırlar qiymət oxumağa, artırmayanda da hər hansı yol ilə kluba, komandaya zərər vurmağa əl atırlar. Ümumilikdə deyirlər “hamı yorğanı öz üstünə çəkir”.
Əslində, ulduz xəstəliyi elə-belə göydən düşmür, o qorxunun əks tərəfidir. Qorxu insanı lazım olan yerdə susdurur, lazımsız yerdə isə... əksinə. Qorxu pis hadisələri özünə çəkir, futbolda üzə çıxmasa da, insanın zəif yerini tapıb üzə çıxır. Misal üçün, bu məqaləyə uyğun olaraq, ulduz xəstəliyi necə baş verəcək, onu da deyim: indiyə kimi burda deyilən fikirləri heç kim bilmirdi, amma oxuyandan sonra hər şey sadələşir deyə, çox adam deyəcək ki, “əşşi, bunu nənəm də bilirdi”. Lap yaxşı, çox gözəl, əla, indi konkret nəticə göstərin. Nə vaxtsa olub, indi yoxdur, deməyə yer artıq qalmadı.
Qeyd: heç bir möcüzə birdən-birə baş vermir, o illərlə çəkilən əziyyətlərin nəticəsidir, burda isə açıqlanan yeni imkanlar “Futbolun yeni fəlsəfəsi”nə söykənir. 2024-cü ilin sentyabr ayının 13-ü, Tokioda, beynəlxalq elmi konfransda belə bir adda mənim müəllif tezislərim dərc olunub. Məqalə özü də konkret müşahidələrə, təcrübəyə və nəticələrə söykənir. Məsələn, məni tanıyanlar bilmir ki, ilk təcrübəmi Ukraynada almışam, yəni ora məktəbə düşən kimi məni məktəbin yığmasına götürüblər, sonra şəhər səviyyəsində yarışlara da qatılmışam. Bu, ona görə baş tutub ki, ondan əvvəl də mənim müəyyən şəxsi təcrübəm olub, yığma komandalara elə belə götürmürlər. Yəni mənim o vaxtdan şəxsi hazırlıq proqramım var və indi də hər hansı futbolçuya, ya da məşqçiyə rast gələndə, yeni təcrübələri yiğıb, bilik və bacarıq bazamı səmərəliləşdirirəm. Bu artıq vərdişdir: öz üzərimdə hər gün çalışıram, irəlləyişlər eləyirəm, bu yoxlanılmış bacarığımı istəyənlərə verirəm və əməkdaşlıq üçün həmişə hazıram.

Abşeronda “Ümumdünya İmmunlaşdırma həftəsi” keçirilir

Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi aprelin 14-də Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının tövsiyyəsinə əsasən 27 aprel-3 may tarixlərində respublikanın bütün şəhər və rayonlarında “Ümumdünya İmmunlaşdırma həftəsi” keçirilməsi barədə əmr verib. Təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq respublikanın bütün tibb idarə və müəssisələrinin rəhbərlərinə hər hansı səbəblərə görə immunlaşdırmadan kənarda qalan uşaqların siyahısının hazırlanmasının və “Ümumdünya İmmunlaşdırma həftəsi” ərzində onların immunlaşdırmaya cəlb edilməsinin təmin olunması tapşırılıb.
Səhiyyə Nazirliyinin müvafiq əmrinə uyğun olaraq “Abşeron Rayon Mərkəzi Xəstəxanası” publik hüquqi şəxsin direktoru Səkinə Sadıxovanın rəhbərliyi ilə Abşeron rayonunun səhiyyə işçiləri də bu kampaniyada fəal iştirak edirlər.

Belə tədbirlər çərçivəsində mayın 2-də Mahdiabad Ailə Sağlamlıq Mərkəzində “Ümumdünya İmmunlaşdırma həftəsi” barədə əhali arasında maarifləndirmə işi aparılıb. Mehdiabad Ailə Sağlamlıq Mərkəzinin bölmə müdiri Qənitə İsmayılova maarifləndirmə tədbirinə qatılan valideynləri və uşaqları salamlayaraq immunlaşdırmanın mahiyyəti barədə məlumat verib. Onun uşaqların gələcək sağlamlığının qorunmasındakı rolundan danışıb. Qeyd edib ki, biz mütəmadi olaraq əhali arasında uşaqların icbari dispanserizasiyası və peyvəndlənməsi haqqında sanitar-maarifləndirmə işləri aparırıq. Bu dəfə isə çalışmışıq immunlaşdırmadan kənarda qalan uşaqlarımızı prosesə cəlb edək ki, balalarımızın sağlam gələcəyi təmin olunsun.

Odur ki, “Abşeron Rayon Mərkəzi Xəstəxanası” publik hüquqi şəxsin direktorunun İlkin Səhiyyə Xidməti üzrə müavini Kazım Məmmədov və “Abşeron Rayon Mərkəzi Xəstəxanası” publik hüquqi şəxsin İlkin Səhiyyə Xidməti şöbəsinin müdiri Faris Musayev də burda bizimlə birlikdədir. Sizi maraqlandıran suallara cavab verəcəklər.

Ailə həkimi-pediatr Arzu Əlicanova bildirib ki, immunlaşdırma hər il dünyada milyonlarla ölümün qarşısını alır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təşəbbüsü ilə 2006-cı ildən Avropa ölkələrində keçirilən “Ümumdünya İmmunlaşdırma həftəsi”nin keçirilməsi artıq ölkəmizdə də ənənə halına çevrilib. Azərbaycan Dünya Səhiyyə Təşkilatının Avropa Regional Bürosunun “İmmunlaşdırma həftəsi” təşəbbüsünə 2007-ci ildə qoşulub.
Vətəndaşın immunlaşdırmaya cəlb olunmasının faydasını daha yaxşı anlamaq üçün düşünmək lazımdır ki, xəstəliyin profilaktikası onu müalicə etməkdən çox-çox asandır.
Peyvəndin gələcəkdə hər hansı bir fəsadının ola biləcəyindən narahat olan analara vaksinlərin sağlamlıq üçün insan orqanizminə ən faydalı müdaxilələrdən biri və hər kəs üçün əlçatan olduğu izah edilib. Əlavə olaraq valideynlərə uşaqların sağlamlığının qorunmasını təşviq edən bukletlər paylanıb. Maariflənmə mərhələsindən sonra uşaqların müayinəsinə və peyvənd olunmasına başlanıb.
Ailə Sağlamlıq Mərkəzində vaksinasiya günləri ərəfəsində uşaqlar üçün əyləncəli mühit yaradılıb. Belə bir şərait və xidmətdən razı qalan valideynlər gələcəyimiz olan uşaqların sağlamlığı keşiyində dayanan tibb işçilərinə minnətdarlıqlarını bildiriblər.

İtaliyalı deputatlar Xankəndiyə gəldi

Azərbaycanda səfərdə olan İtaliya parlamentinin Azərbaycanla dostluq qrupunun üzvləri, mayın 1-də Xankəndinə səfər ediblər. Qonaqları Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi nümayəndəliyinin əməkdaşları qarşılayıb. Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən verilən xəbərə görə, səfər şərçivəsində parlamentarilər “Zəfər” meydanında olub, burda görülən işlərlə tanış olublar. Onlar Xankəndidə “Qarabağ” Unversitetini də ziyarət ediblər. Qeyd edək ki, qonaqları Milli Məclisin deputatı, Azərbaycan-İtaliya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupun rəhbəri Azər Kərimli və digər rəsmi şəxslər müşayiət ediblər.