21-01-2025, 15:36
UNESCONUN YARADILMASINDAN 80 İL KEÇİR
Bu il dünyanın ən böyük mədəniyyət (təhsil) təşkilatı olan UNESCO-nun yaradılmasından 80 il keçir. Bu əlamətdar hadisə ilə bağlı təşkilatın yaradılması tarixini nəzərdən keçirməyi vacib hesab edirik. Qloballaşma fonunda dünyada milli mədəniyyətlərin qorunması, təhsilin inteqrasiyası və ümumi inkişaf tendensiyasının, mədəniyyətin inkişaf istiqamətlərinin öyrənilməsi zərurəti adıçəkilən təsisatla tərəfdaşlığın əhəmiyyətini şərtləndirir.
UNESCO HANSI ZƏRURƏTDƏN YARANDI?
İkinci dünya müharibəsinin başa çatmasından 80 il vaxt keçməsinə baxmayaraq bu dəhşətli hadisənin bəşəriyyətə vurduğu ziyanın həcmini mütəxəssislər hələ də tam müəyyənləşdirməmişlər. II Dünya müharibəsinin qızğın dönəmlərində 1942-ci ildə, Avropa ölkələrinin faşist Almaniyası ilə döyüşdüyü bir vaxta Avropa ölkələri hökumətləri və onların müttəfiqləri Böyük Britaniyada müttəfiq ölkələrin təhsil nazirlərinin konfransında toplaşdılar. Müharibənin bitməsinə uzun bir zaman qalmasına baxmayaraq, artıq ölkələri sülhün bərqərar olmasından sonra təhsil sisteminin bərpa olunması məsələsi düşündürürdü. Qısa bir müddət ərzində layihə ümumdünya miqyası aldı. Yeni-yeni dövlətlər, həmçinin ABŞ layihədə iştirak etmək istəklərini bildirdilər.
“Bəşəriyyətin intellektual və əxlaqi həmrəyliyi”
1-16 noyabr 1945-ci il BMT-nin təhsil və mədəniyyət məsələləri üzrə təşkilatın yaranması ilə bağlı 40 dövlətin təmsilçilərinin iştirakı ilə konfrans keçirildi. Fransa və Birləşmiş Krallığın təklifi ilə, dünya mədəniyyətinin bərqərar olunmasına xidmət edən təşkilatın yaranması ilə bağlı qərar qəbul olundu. Yeni təşkilatın məqsədi - “Bəşəriyyətin intellektual və əxlaqi həmrəyliyinin” təmin olunmasına xidmət etmək və yeni dünya müharibəsinin başlanmasına yol verməmək idi.
16 noyabr 1945-ci ildə BMT-nin Elm, Təhsil və Mədəniyyət məsələləri üzrə (UNESCO) təşkilatının nizamnaməsi 37 dövlət tərəfindən imzalandı və 4 noyabr 1946-cı ildə 20 dövlət tərəfindən ratifikasiya edildikdən sonra qüvvəyə mindi. Bu ölkələr Avstraliya, Braziliya, Yunanıstan, Danimarka, Dominikan Respublikası, Misir, Hindistan, Kanada, Çin, Livan, Meksika, Yeni Zelandiya, Norveç, Səudiyyə Ərəbistanı, Amerika Birləşmiş Ştatları, Birləşmiş Krallıq, Türkiyə, Fransa, Çexoslovakiya və Cənubi Afrika Respublikasıdır.
UNESCO-nun birinci sessiyası
Baş konfransın birinci sessiyası 19 noyabr-10 dekabr 1946-cı ildə Parisdə keçirilir. Orada səsvermədə iştirak etmək hüququ olan 30 hökumətin nümayəndələri iştirak edir. UNESCO da BMT kimi ikinci dünya müharibəsinin ağır sınaqları nəticəsində yaranmışdir və bunu yaradıcı dövlətlərin siyahısı əyani surətdə təsdiq edir. Yaponiya və Almaniya Federativ Respublikası 1951-ci ildə, İspaniya isə 1953-cü ildə təşkilatın üzvü olmuşdular. UNESCO-nun fəaliyyətinə soyuq müharibə və SSRİ-nin dağılması kimi mühüm tarixi hadisələr təsirsiz keçmişdir. SSRİ 1954-cü ildə UNESCO-nun üzvü olmuş, 1992-ci ildə isə onun hüquqi varisi Rusiya Federasiyası olmuşdur. 1960-cı ildə təşkilatın tərkibinə 19 Afrika dövləti daxil olmuşdur. SSRİ-nin dağılmasından sonra 1991 – 1993-cü illər ərzində 12 keçmiş Sovet İttifaqı Respublikası UNESCO-nun üzv dövlətləri oldular.
1971-ci ildən Çin Xalq Respublikası Çinin UNESCO-da yeganə təmsilçisidir. 1990-cı ildə Almaniya Federativ Respublikasının Almaniya Demokratik Respublikası ilə birləşməsi baş verdi, hansı ki 1972-ci ildən UNESCO-nun üzv dövləti olmuşdur.
Bəzi ölkələr siyasi düşüncələrdən UNESCO-nun sıralarını müəyyən dövrlərdə tərk etmələrinə baxmayaraq , bu gün yenə də UNESCO-nun sıralarındadırlar: Cənubi Afrika 1985-ci ildən 2003-cü ilədək , ABŞ 1985-ci ildən 2003-cü ilədək, Birləşmiş Krallıq və Şimali İrlandiya 1986-ci ildən 1997-ci ilədək və Sinqapur 1986-cı ildən 2007-ci ilədək UNESCO-da təmsil olunmayıblar.
AZƏRBAYCAN-UNESCO ƏLAQƏLƏRİ
Azərbaycan Respublikasının BMT-nin Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı – UNESCO-ya üzv qəbul olmasından 30 il ötür. Azərbaycan Respublikası 3 iyun 1992-ci ildə UNESCO-ya üzv qəbul olunmuşdur. Azərbaycanın UNESCO ilə əlaqələrinin genişləndirilməsi isə, 1993-cü ilin ikinci yarısından, Ümummilli lider Heydər Əliyevin yenidən hakimiyyətə qayıdışından sonra başlanmışdır.
UNESCO ilə Azərbaycan Respublikası arasındakı əlaqələr 2004-cü ildə Mehriban xanım Əliyevanın UNESCO-nun Xoşməramlı səfiri seçiləndən sonra daha sürətlə inkişaf etməyə başlamışdır. Onun səyləri nəticəsində Azərbaycanın maddi və qeyri-maddi mədəni irs nümunələri UNESCO-nun müvafiq siyahılarında yer almışdır.
Azərbaycan – UNESCO əlaqələrinin 30 illiyi ilə əlaqədar olaraq Prezident Kitabxanasında “Azərbaycan - UNESCO əlaqələri” adlı elektron layihə yenilənmişdir.
Azərbaycan-UNESCO əlaqələri xüsusi tədqiqat obyekti olduğu üçün bu məqalədə ümumi məlumatlarla kifayətlənirik. Növbəti araşdırmalarımızda bu məsləyə xüsusi yer ayırmağı planlaşdırırıq
Könül HƏSƏNOVA
ADPU-nun UNESCO klubunun rəhbəri,
filologiya fakültəsinin dekanı, f.ü.f.d, dosent
Səməd VƏKİLOV
Tədqiqatçı-hüquqşünas
21-01-2025, 14:41
Tramp "TikTok"la bağlı qərar verdi
ABŞ Prezidenti Donald Tramp “TikTok” tətbiqinin bloklanmasını 75 gün təxirə salan fərman imzalayıb.
CNN telekanalının məlumatına görə, Donald Trampın sərəncamı ABŞ Ədliyyə Departamentinin Konqresdə ikipartiyalı dəstəklə qəbul edilən və daha sonra sabiq dövlət başçısı Cozef Bayden tərəfindən imzalanan “Nəzarətdə olan xarici tətbiqlər barədə qanunu” tətbiq etməməsinə yönəlib.
Sənəddə deyilir ki, 75 günlük gecikmə Tramp administrasiyasına milli təhlükəsizliyin qorunması üçün uyğun kursu müəyyənləşdirməyə kömək edəcək və milyonlarla amerikalının istifadə etdiyi proqramın qəfil bağlanmasının qarşısını alacaq.
Donald Tramp vaxtilə deyirdi ki, ABŞ “TikTok” platformasının yarısına sahib olmaq hüququna malikdir. O, həmçinin sövdələşmədən imtina edəcəyi təqdirdə Pekini Çin mallarına rüsum tətbiqi ilə hədələyirdi.
21-01-2025, 11:51
Tramp ABŞ-nin xarici ölkələrə yardımını dayandırdı
ABŞ prezidenti Donald Tramp yanvarın 20-də vəzifəsinin icrasına başladıqdan sonra bütün xarici yardım proqramlarını 90 gün müddətinə dayandıran sərəncam imzalayıb.
Bu barədə Associated Press (AP) məlumat yayıb.
Sərəncama əsasən, göstərilən yardımın yeni administrasiyanın siyasi məqsədlərinə uyğun olub-olmadığını müəyyən etmək üçün araşdırma aparılacaq.
“Heç bir xarici yardım Birləşmiş Ştatlar Prezidentinin xarici siyasətinə tam uyğun gəlməyən şəkildə verilməyəcək”, - Tramp vurğulayıb.
ABŞ-ın müxtəlif ölkələrə ayırdığı maliyyə və digər yardımların ümumi məbləği ABŞ büdcəsinin 1%-dən çoxunu təşkil etmir. Ancaq istisnalar var - məsələn, Ukraynaya hərbi yardım. Dövlət Departamentinin son məlumatlarına görə, Rusiyanın tammiqyaslı işğalı başlayandan bəri Kiyevə dəstək üçün təxminən 66 milyard dollar, 2014-cü ildən isə təxminən 70 milyard dollar ayrılıb.
ABŞ-dan yardımın digər əsas alıcıları arasında İsrail (ildə 3,3 milyard dollar), Misir də var (1,5 milyard dollar) və İordaniya (1,7 milyard dollar) da ver. Eyni zamanda, bu ölkələrə yardım Konqres tərəfindən təsdiq edilmiş uzunmüddətli proqramlar çərçivəsində ayrılır, ona görə də Trampın sərəncamının hansı məbləğdə maliyyələşməyə təsir edəcəyi hələlik bəlli deyil.
Daha əvvəl dövlət katibi vəzifəsinə təyin olunmuş Marko Rubio Senatın Xarici Əlaqələr Komitəsinin üzvlərinə demişdi ki, “xərclədiyimiz hər dollar, maliyyələşdirdiyimiz hər proqram” üç suala cavab verməlidir: “Bu, Amerikanı daha təhlükəsiz edirmi? Bu, Amerikanı daha güclü edirmi? Bu, Amerikanı daha firavan edirmi?”.
21-01-2025, 10:14
Türkiyədə 12 mərtəbəli otel yandı: 10 ölü, 32 yaralı
Türkiyənin Bolu vilayətində yerləşən Kartalkaya xizək mərkəzində 12 mərtəbəli oteldə yanğın baş verib.
Hadisə nəticəsində 10 nəfər ölüb, 32 nəfər yaralanıb.
Vəfat edənlərdən ikisi hündürlükdən atladıqları üçün ölüb.
Hazırda oteldə qalanların təxliyəsi davam edir. Bolu valisi Abdülaziz Aydın oteldə təxminən 234 qonağın qaldığını, yanğının restoran olan hissədə başladığını bildirib. Yaralıların ümumi vəziyyəti qənaətbəxşdir.
Hadisə yerinə şəhər mərkəzi, ətraf kəndlər və qonşu vilayətlərdən çox sayda yanğınsöndürən, AFAD, UMKE və təcili tibbi qruplar, eləcə də helikopterlər göndərilib.
Ehtiyat tədbiri olaraq yaxınlığındakı oteldə qalanlar da təxliyə edilib. Yanğınla mabarizə davam edir.
Yanğının söndürülməsi davam etdirilir.
20-01-2025, 18:16
Trampın andiçməsi: arvadı, uşaqları və dostları... - FOTO
Bu gün ABŞ-nin seçilmiş Prezidenti Donald Trampın andiçmə mərasimi keçiriləcək.
Andiçmə mərasimi əvvəlki illərdən fərqli olaraq Kapitoli binasının daxilində baş tutacaq.
Tramp, birinci xanım Melaniya Tramp və vitse-prezident Vans Lafayette meydanının qarşısındakı kiçik, sarı kilsədə dua edəcəklər.
Trampın iki övladı - İvanka Tramp və Erik Tramp ada andiçmə mərasimində iştirak edirlər. Qonaqlar arasında aşağıdakı şəxslərə də var:
- Böyük Britaniyanın keçmiş baş naziri Boris Conson
- Hindistanlı milyarder Mukeş Ambani
- "Meta" şirkətinin sahibi Mark Zukerberq
- "Apple" şirkətinin icraçı direktoru Tim Kuk
- "Amazon.com""un qurucusu Cef Bezos və sevgilisi Lauren Sançez
- "Tesla" və "SpaceX"in sahibi Elon Musk.
20-01-2025, 17:00
Mirzoyan Moskvaya gedir
Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan yanvarın 21-də Moskvaya səfər edəcək.
Bu barədə Ermənistanın Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Ani Badalyan məlumat yayıb.
Bildirilib ki, səfər çərçivəsində onun rusiyalı həmkarı Sergey Lavrovla görüşü, bundan sonra isə nazirlərin birgə mətbuat konfransı nəzərdə tutulub.
20-01-2025, 16:45
Ərdoğan komandasını gəncləşdirəcək - Hakim partiyadan AÇIQLAMA
Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan rəhbəri etdiyi hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AK Partiya) rəhbərliyində dəyişikliklər etməyi planlaşdırır. Bu barədə “Türkiye” qəzeti yazıb.
Qəzetin məlumatına görə, partiya İdarə Heyətinin 60 faizinin yenilənməsi nəzərdə tutulub. Mənbələr dəyişikliklərin növbəti seçkilərlə əlaqəli olduğunu bildirib.
Nəşr qeyd edib ki, Ərdoğan artıq 2028-ci ilə planlaşdırılan prezident və parlament seçkiləri üçün partiyası üçün yeni komanda toplamağa başlayıb. Ötən il keçirilən bələdiyyə seçkilərində hakim partiyanın yüksək nəticə göstərməməsi də Ərdoğanın qərarına təsir edib.
Bəs necə dəyişiklik gözlənilir?
Məsələ ilə bağlı Ədalət və İnkişaf Partiyasının deputatı Adəm Yıldırım bildirib ki, partiyanın qazandığı səsi 50%-dən yuxarı qaldıracaq şəkildə yeniləşmə olacaq:
“Ortada dəqiq bir şey yoxdur. Ədalət və İnkişaf Partiyasının 22-23 illik fəaliyyəti var. Bunun gətirmiş olduğu yeniləşmədir. Lakin dəqiq bilinmir ki, dəyişiklik hansı minvalda olacaq. Qurultay yaxınlaşdıqca detalları cənab Prezidentimiz açıqlayar. Onsuz da Ədalət və İnkişaf Partiyası hər daim gəncləşməni önəmsəyən bir partiyadır. Prezidentimizin rəhbərliyi ilə gənc və qadın kadrlara həmişə yer verilib. Bu mənada həm gənc, həm qadın, həm də sahəsində yaxşı olan şəxslərlə siyasət aparmağa üstünlük verilib. Prezidentimiz daha gənc kadrların olacağı dəyişikliyi hədəfləyir”.
20-01-2025, 16:24
Çin həmin sürücünü edam etdi
Çinin Quandun əyalətində xalq məhkəməsi 62 yaşlı Fan Veyçiu barəsində ölüm hökmü çıxarıb.
Təqsirləndirilən şəxsin idarə etdiyi avtomobil 2024-cü ilin noyabrında insanlara çırpılıb, hadisə nəticəsində 35 nəfər ölüb, 43 nəfər yaralanıb.
Sürücü ictimai təhlükəsizliyə təhlükə törətməkdə təqsirli bilinib. Cəza hökmün çıxarılmasından bir ay keçməmiş həyata keçirilib, məhkəmə prosesi 2024-cü il dekabrın 27-də baş tutub.
19-01-2025, 19:42
Ermənistan iki nəfəri Türkiyəyə təhvil verdi
Ermənistan mütəşəkkil cinayətdə ittiham olunan iki şəxsi Türkiyəyə ekstradisiya edib.
Bu barədə Türkiyənin Xarici İşlər Nazirliyi məlumat yayıb.
“Ermənistan İnterpolun “qırmızı bildiriş” çərçivəsindəki sorğuya cavab olaraq ölkəmizdə mütəşəkkil cinayət fəaliyyətləri ilə məşğul olan iki şəxsi 19 yanvar 2025-ci il tarixində təhvil vermişdir. Türkiyə Ermənistanın bu məsələdə göstərdiyi əməkdaşlığı təqdir edir”, – məlumatda vurğulanıb.
19-01-2025, 18:00
İsrailli girovların azad ediləcəyini alqışlayıram - Tramp
ABŞ-nin yeni seçilmiş Prezidenti Donald Tramp bu gün üç israilli girovun azad edilməsinin gözlənilməsini alqışlayıb.
Donald Tramp bununla bağlı “Truth Social”da paylaşım edib.
“Girovlar bu gün çıxmağa başlayacaqlar! Birincilər üç gözəl gənc qadın olacaq”, - deyə Tramp vurğulayıb.
Qeyd edək ki, Qəzza zolağında atəşkəsə dair razılaşma bu gün yerli vaxtla saat 08.30-da qüvvəyə minməli olsa da, saat 11.15-ə təxirə salınıb. HAMAS tərəfindən azad ediləcək girovların siyahısı təqdim edilmədiyi üçün İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahu Orduya HAMAS-a zərbələri davam etdirmək göstərişi verib. Siyahının texniki səbəblərdən gecikdiyini açıqlayan HAMAS-ın siyahını təqdim etməsindən sonra saat 11.15-də Qəzza zolağında atəşkəs qüvvəyə minib.
HAMAS bu gün yerli vaxtla saat 16.00-da 3 israilli qadın girovu - Romy Gonen, Emily Damari və Doron Steinbrecheri azad edəcəyini açıqlayıb.
Sorğu
Saytımızda hansı mövzulara daha çox yer verilməsini istəyirsiniz?
Son buraxılışımız
Facebook səhifəmiz
Reklam
Hava
Valyuta
Reklam
Sayğac
Ən çox baxılanlar
Köşə
Xəbər lenti
Foto
Bütöv.az
Video
"Vətən Qəhrəmanları" Şəhid İlyas Nəsirov
All rights reserved ©2012 Butov.az
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!
Created by: Daraaz.net Wep Developer By DaDaSHoV
MATERİLLARDAN İSTİFADƏ EDİLƏRKĦƏN PORTALIMIZA İSTİNAD ZƏRURİDİR!!!